Harremana

    OEH - Bilaketa

    5751 emaitza gizon bilaketarentzat

    Sarrera buruan (103)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    altura.
    tradizioa
    Tr. Es frecuente h- en autores septentrionales.
    sense-1
    1. (V-gip ap. Elexp Berg ; h- Urt I 545).
    Altura (física); altitud. "Altitudo" Urt I 545. v. altuera, goibehe.
    Zure altura santuaren gañean / zeruan, Jauna, zure aurrean. Miserere 43. Baxadu neben neure begiok / zeruko altureanik. Lazarraga (B), 1199rb. O zeñ altura andia dan au! Baña begira ondo, burua zorabiatu ta erorteko zer peligroan zauten. Altura andian zegoen deabrua beste aingeruakin. Baña Jainkoak eman ziozkan fabore ta erregalo geiegiaz gaizki bere naiez usatu, ta bea jo zuen, ta galdu zan. Cb Eg II 6. Halturan eskax dire gizon gehienak, / Eta guti aphaintzen dituzte errainak. Hb Esk 75. Luzean amabost kana, zabalean sei, eta goibe edo alturan bost zituen. Lard 82. Setingo zurez egindako mai bat, goibe edo alturan kana bat, luzean kana-erdia, eta zabalean beste kana-erdia zana. Ib. 83. Zeñak idukiko dituen luzeeran bost beso, eta beste ainbeste zabaleran, au da, laukia, eta iru beso alturan. Ur Ex 27, 1 (Dv hirur beso gora). Eta aren luzetasuna, eta altura, eta zabaltasuna igualak dire. Echn Apoc 21, 16. Eliz-kalian eman ziguten / eskallera bat galanta, / entero labur zan ura ere / aren alturan parata. Noe 18. Graduak ola irabaziyaz / altura nai zuten iyo; / beren buruak azaldutzera / juanak ziran propiyo, / danak batera salduta ere / duro bat eztue baliyo. Tx B I 181. Altura aundikoa ta lur gosea bada, baso-piñua oso ona bertarako. Munita 80. Haltura haundiko arbola baten pean. Arti MaldanB 195. Lazkaok ere altura badu, / bañan Aizarnak geiago. Uzt Noiz 69. Mendi ori zer dan ez lezake esan / bertsolari baten itzak; / altura pixka bat ere badu. Uzt Sas 287. Badakizu, altura aundia dago an da bildur bear elurrarekin. Ib. 353. Begiratu, bestela, zer altura dan sei pisuko altura. BAyerbe 82. Emen dator, lurretik bost metro altura barik, egua erdi ausi egindako txori baten antzera. Gerrika 65. Zaku iriñak jartzen zituzten kamioi atzeko puntan tente, eta ni ez nintzan allegatzen beren alturara. Albeniz 47.
    v. tbn. AB AmaE 300. EusJok 53. Gand Elorri 148. Ostolaiz 133. Haltura: SenperEus 53 (1762)
    sense-2
    2. Altura del sol sobre el horizonte.
    Jakiteko duzu liburu hunetan konprenitzen direla arrutak, lekoak, zundak eta marea kontubak eta entradak, ezagutzak, halturak, halanola, Lebantekoak, Espaiñakoak [...]. INav 3.
    sense-3
    3. (En la expr. nortesuko haltura 'altura de polo').
    Eta fazoin huntan kausituko duzula zure lekhuko nortesuko gradizionea, edo haltura. INav 146
    sense-4
    4. Altura, posición alineada con otra.
    Iakiteko duzu nahibaduzu ioan Lormetik Bristolat untzi handiarekin, hartzazu marea ona eta Mineutko haltura eramazu Lorme xumearen erditik. "Prends bonne marée & lève l'alture de Mineut par le milieu de l'Orme petite". INav 78. Iakiteko duzu nahi baduzu ioan Mineuten <mineuraten> halturarat suesteko parterat noroestetik bezala karrosaren erditik eta erabilliko duzu zunda. "Saches que si tu veux aller voltigant à l'alture de Mineut, iras devers suest comme de noroest". Ib. 78. Berriro atakatzen nuan, eta ezin aurrera pasa. Amasei edo amazazpi aldiz buelta osoak bere parean edo bere alturan. Albeniz 122.
    sense-5
    5. Altura, excelencia, mérito, valor.
    Orregatik, nere jaunak, zuetatik bat ejerzizio santuetan irabaztea, ta zuen altura miragarrian Jainkoarentzat seguratzea. Cb Eg II 7. Eldu zirian ontasunaren altura andira Noe, Abraan, Isaak, Jakob, ta beste asko. fB Ic III 323. Giristinotasunak hetan du haltura; / Ez dute bizi nahi abren arabera. Hb Esk 89. Nihork ezdu munduan Eskaldun adina [...] Populu zaharrena, hari ohorea; / Ez da haren halturan nihongo yendea. Ib. 7. Beraz giristino, yudu eta bertze guziek bisaiaren erdian Yainkoak ezarria dugun haltura [= 'prominencia'], Piarres Adamek negurri gaitzekoa zuen. Elzb PAd 8. Guztiok gaude haltura berean, guztiok gara anai. Arti Tobera 264.
    sense-6
    6. Alta mar.
    Itxasandirik, itxasandirik, izaten badot / alturan nago geldirik. DurPl 74. Orain nua kantatzen / neure bizitzia, marineru bat naiz ta / dakidan guztia / Kaistik [sic] alturara / itxas zabalian / nola nabillan a remo / txalupan ganian. Ib. 74. Arrastean jarduten dabeenak, geienetan andiagoak izan eta urrunago be ibilten dira, ta orretxei emoten jake alturaren izena; euren arrantzea alturakotzat artzen da. Etxabu Kontu 123.
    azpisarrera-1
    ALTURA HARTU. Calcular la altura del sol sobre el horizonte para determinar la posición del navío.
    Pillotuaren othoitzak. [...] Arruta ematean. [...] Haltura hartzean. [...] Karta miratzean. EZ Man II 133. Arren bada zuk indazu eskatzen natzaitzuna, / Zeiñ baita grazia, ungi hartzekotzat haltura. Ib. 133. Eta baldin harzen baduzu haltura marxoaren 20etik eta setemeren 22año, nola iguzkia liñaz haltoago edo norteko bandan baita, denbora hartan haltura baleztrillas harzen badugu [...]. INav 145s. (v. tbn. 146)
    azpisarrera-2
    ERDI-ALTURA. Media altura. Soka hat eman biar zitzayola [arbolari] / seguratzeko klasian, / Itxetxok juanta amarratu zun / erdi altura pasian. Auspoa 39, 37.

    altura

    altura
    << altu 0 / 0 altxarazi >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper