Azpisarrerak (sarrerak) (103)
albiste.
1. Albricias. v. albiriste.
Atsoak, albiste neuri indazu, / zegaiti deutsudan negu gustiko / zer esan ifini sugaterako. EgiaK 90.
2. (G, AN, L; Lar, Izt 9r, Hb ap. Lh, Dv, H), albista (V; H), albieste (AN, L-ain), albizta, albixta. Ref.: A (albieste, albista); Iz ArOñ (albísta). Noticia. "Albricias, buenas nuevas, noticias" Lar. " Albiste, avis que l'on donne d'une chose" Dv. "Bonne nouvelle" H. " Urrengo korreoan onera aitak eman zuelako albistak zituen andre kondesak " Ib. " Albísta bat bialdu, enviar un recado. Albísta bat ekarri, traer una noticia" Iz ArOñ. . v. albiriste (2), berri (II) , izpar . Tr. Documentado en textos meridionales desde principios del s. XIX, al Norte lo hallamos en Birjin y en Duvoisin. Hasta casi finales del s. XIX albista parece ser la forma predominante. Después, albista es más bien vizcaíno y albiste guipuzcoano, aunque hay albista en T. Agirre, Mokoroa (7) y Olea, y albiste en el Kresala de D. Agirre y en Gerrikagoitia. Hay además albizta y albizte en algúnos ejs. de Azkue y J.A. Irazusta (Bizia 113) respectivamente, y albixta en Olea y Uztapide. En DFrec hay 59 ejs. de albiste y 1 de albista.
Bera joan zitzaion atsegin guzietako albiste horren ematerat bere aizpa Birjiniari. Birjin 611. (cf. infra ALBISTE EMAN) Egunero dauka ume bata ganik albista txaarra, bestia ganik injurija, bestia ganik gosia, ta guztietati illgarrija ta mingarrija. fB Ic I app., 8. Zeruetatik ekarri eutsun / Angeruak albistea, / zu-gan aragiz yantziko zala / Ait' Eternoaren Semea. EL2 231 ( EL1 217 enbajadea; v. tbn. con ekarri en Arr GB 126, JanEd I 108, Ag G 329, Inza Azalp 154, Lab SuEm 172, Iturzaeta in Uzt LEG I 188 albiste, Otx 51, TAg Uzt 272 albista, JanEd I 108, EusJok II 51 albistia (det.))). Albista ori juanda laister / an Erromako errian, / Senadu danak erantzun zuan [...] guk ere ori egingo degu. Izt Po 145. Erromako kristauak artu zutenean San Pablo urreratzen zitzaien albista, [...] bidera irten zitzaiozkan. Lard 530 (v. tbn. con hartu en Arr GB 128, Echta Jos 93 albista ). Erregea albista onekin aserretu zan. Ib. 432. Nori bere albistak aditurik, Jesus guziakin batela batean sartuta, Betsaidako eremu bateronz joan zan. Ib. 399. Ordurako Magdalenak zabaldutako albistarekin Apostoluak eta ikasle asko Pedro-ren etxean bilduta zeuden. Ib. 470. Angeru San Gabrielek Jaungoikoaren amaren diñade guztiz altuaren barri on eta albistia emon eutsanian. Ur BulaAl 33 (BulaG 531 albista). Ez darotazu albisterik eman, eta nik ez dut egun arteo aditu. Dv Gen 21, 26 (Ur abertitu ere eznauk ). Zu arkitua nola izan zeran albista gozoarekin alik lasterren mandataria bialduko diet. Arr GB 107. Baña ai! eta albiste izugarri batekin natorkizu. Ib. 27. Kondeari albiste atsegiñak emanaz. Ib. 10. Mendi onetan Jaungoikuarekin itzegiten zuan; an Jesusek albiste onez biotza alaitzen zion. Bv AsL 117. San Franzisko sartzen da Españan. Albiste ederra datorkigu. Nundik ordia sartzen da Españian? Ib. 120. Orra bertsuak jarri / Udarregi gaztiak, / euskeraz eman ditu / bere albistiak. Ud 104. Nigana etorri zan / zure albistia, / ez nintzan atrebitu / en blanko uztia. AzpPr 65. Gertaera zarren albistarik euki nai badozu, neure irakurle euskaldun biotzekoa [...], zatoz neugaz batera Franziaruntz. Ag AL 9 (v. tbn. con eduki en Echta Jos 189 albistea (det.)). Bart arratsean agertu iatan prankotar gizon bat, albiste batzuk ekarriaz da beste batzuen eske. Ib. 116. Aztertu bear zala zelan izan zan Arnoldoren eriotzea, ta argitaratu bear zituala ekizan albisteak. Ib. 102. Ezeban lez botaten / etxera kartarik / emazteak ezeukan / inoiz albistarik. Azc PB 96. Baina agindu ezebanez / aurreti albistarik / agertu zan Markaidan / inok iakin barik. Ib. 134. Jose Manterolak, oraintxe amasei urte argitaratu ebazan nire Aita maitean bizitza ta izakera-albizta batzuk. Berak erakutsi ebazanez, zerbait neure kontura orniduaz, agertuko dodaz nik albizta orrek. A ( in Azc PB 3 ). Zuek, gizon da emakumeak, jakiaz legez, ni albista edo barriakaz bizi naz. A Txirrist 6. Nok [...] biotza eukiko dau, alako barri edo albista bildurgarrizkoa berari emoteko? Itz Azald 162.
(s. XX) Jakingo leukie barri edo albiste bat lurpean gordeta egongo balitz be. Ag Kr 130 (v. tbn. 206 con jakin, 190 con jakin eragin). Zabaldu eizan aida baten erri guztian albistea. Ib. 85. Biltzen dira [...] ardangeletan albiste berriak entzun ta esatera. Ag G 81. Arriturik gelditu ziran [...] albiste auek ezagutzean. Ib. 289. Gaztelerrikoen albisteak ere bazituan, albiste onak. Ib. 206. Azoka da [...] ez bakarrik salerosketako garaia, baita ere albisteak jakiteko era ederra. Ib. 79. Ez nator ere, Elgoibarko seme ospatsuben albiste batzuek an eta emen bilduta, zuen begien aurrean jartzera. Muj RIEV 1907, 544. Ori da albista alatsua ene alabea! Echta Jos 283. Andik biraldukot, jazoera orren albistea. Ib. 188. Paper onetan etorren albistea nortzuk bizi zirean. Ib. 255. Matik jakiebanean albista barri au [...]. Ib. 229 (v. tbn. con jakin en Ag G 219, Tx B 139, Alz Burr 30 albiste). Zabaldu zan erri guztian Txindorrak Matiri albista onak eroan eutsazala. Ib. 212. Josetxoren albistarik egon da? --Ez, ez da egon albistarik. Ib. 292. Erazagutuko deutsetaz albistok senar da alabeari. Ib. 215. Esaten ez du ordea nun irakurri, aditu edo jakindu zuban gauz edo izpar (albiste) ori. BPrad EEs 1913, 215. Eguzki epelan ziarki gozo / kanpo zabalan loreak, / txori alai ta kirkirren kantak / dira udako albisteak. Ill Pill 3. Olatz beko indartsubarentzat / emen daude albistiak, / kanta ditzaten basarritar da / kaleko zar da gaztiak. EusJok 49. Aguretxuaren belarrijetara eldu zan bein albista edo izpar au. Kk Ab I 24. Erroi zarra zer dakasu albiste? / Alamarkea galdu dala dinoe. Balad 44. An inguruan jaiua dan abade gaste batek albistea bialdu dau Meza emoten duala onen egunetan eta onen ordutan. Kk Ab II 68. Erantzun ziran: "Albisti ori / iritxi bada zugana, / inbusteron bat etorriko zan / ezin supritu zubana". Tx B I 140. Esan bezela neskatxa orrek / eman ziran albistia, / errespuesta aditu arte / larri egon zan tristia. Ib. II 155. --Jakin biar deguna da [...], zergatik etorri zeran berriz etxe onetara. --Zuei albiste bat emateagatik. Alz Burr 29 (v. tbn. con eman en Azc PB 242 albistea (det.), EE 1885a, 531 albista eta berri ona, Ag G 345, Erkiag Arran 171 albiste). Bakaldunaren belarrijetara be eldu zan albista barregarri au. Otx 88. Apustu arrigarri artan bildutako albistak egoki ta entzungarri jaulkiko zitun. TAg Uzt 255. Albista txarrak zeramazkin. Ib. 260. Zordunari ordaintzeko albistea noiz eman izan zitzaion. EAEg 1-3-1937, 1183. Eztu iñola ere albiste ori zabaltzerik nai. NEtx Antz 42. Xabier gaxorik zaneko albiste txarrak jo zuan Izar-en biotzean. Ib. 158. Eguneko gorabera, albista, izpar ta esamesak alkarri agertu ta adirazoteko. Erkiag Arran 13. Albista txarren bat ala zeregin astunen bat al dakaztazu? Ib. 91. Albiste auxe zabaltzen eziñ / asper ninteke iñola / baserritarren etorkizuna / gaur ganaduan dagola. Basarri 141. Bere amari bialdu nai leuskeo albistaren bat. Erkiag BatB 125. Bizimoduaren barri ondotxo daki, ta adiskide barriari munduko jakituriaren albista zeatz emon dagikeo. Ib. 127. Beti albiste bera bait dakarkite. Lab SuEm 172. Donostiako Albiste ta Turismo Eralguntzak. NEtx LBB 77. Aita batentzat ez al da auxe / albista samingarria? Olea 133. Albixta orrek zer poz-zarrada / eman dun biotz-ondotan! Ib. 275. Ni asko poztutzen nau, Lasarte / gaur emengo albisteak. Uzt Noiz 128. Albista au lortu ebaneko. Onaind STeresa 87. Jakin genduan albista txarra. Etxabu Kontu 135. Auek etzuten poz aundirik artzen orrelako albisteakin. TxGarm BordaB 152. Beste albiste beldurgarri eta negargarri bat be eldu zan gure belarrietan. Gerrika 92.

v. tbn. Onaind in Gazt MusIx 152.
(Como primer miembro de comp.).
Eskutik eskura ebiltzan paper albistariak lagunterien albiste-gosea asetu ezinik. Ag Kr 200. Berriz ere aipatu zion aako albiste-mandatu ura, bere partetik bere andere Dulzineari egitekoa. " El recado y embajada" . Berron Kijote 225.
ALBISTEA EGIN. Visitar. v. albistatu.
Erabaki zuten agur egitia lur txarrari eta Italiarunz bidegitia. Ez ordia lenik Jerusaleni albiste bat egin gabe. Bv AsL 218. Jerusalengo errian egin zien albistia tenplo santu guztiei ta Jesusen oroitzapenako toki denai. Ib. 221.
ALBISTE EMAN. Dar noticia de, comunicar; avisar.
Haren ama joan zen bezain sarri, lehiatu zen Am-Eskolastikari albiste ematerat. Birjin 132. Sorterriko laguntza / eraman deiegun / ta albiste eman esanaz / nola bete degun / berenez ezin zuten / promesa Arantzazun. SMitx Aranz 234s. Lengo batian Seguratikan / eman ziaten albista. Olea 110. Albiste eman zion bere ezkutari Santxori zeiñ egun ta zeiñ ordu erabakiak zeuzkan, bidean abiatzeko. "Avisó a su escudero" . Berron Kijote 88. Utsa litzake noski albiste-ematea. "Más gran simpleza es avisarte desto" . Ib. 157.
Ta ala zai ta zai noiz itzuliko / zeudela... aiek baño len / Mirariaren albiste emanaz / euri mardula ari zuen. SMitx Aranz 64. Gabaz lo egin zutenari're / beren albixta emana. Uzt Sas 178. Albistea eman zien bentariak, bentan zeuden guztiei, etxe-lagunaren eroaldia. " Contó el ventero a todos" . Berron Kijote 53.
ALBISTE-IDAZKI.
Periódico, publicación (de noticias).
Albista idazki au 1953'garren urteko urriaren 5'ean argitaratu zala uste dot. Etxabu Kontu 189.
ALBISTE-PAPER.
Periódico, publicación (de noticias). v. albistaria.
Beste saltzaille zaarragoak ez eben oiturarik, albista-paperak oiuka agertzeko. Erkiag BatB 31.
ALBISTE-SARI.
Recompensa por una noticia. "Albricias, regalo por buenas noticias, albiste saria" Lar.
Baldin Sau-en il-berria eraman zuenari, albista-saria artu-ustean, bizia kendu banion. Lard 185.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper