aizkora.
Tr. Documentado en autores de todas las épocas y dialectos. Las formas con h- predominan claramente en escritores labortanos a partir de Axular y hasta finales del s. XIX (tbn. en Zubiri, Mirande y Aresti), pero no se dan entre los suletinos ni bajo-navarros. Respecto a la palatalización, es clara la tendencia a no marcarla en la escritura entre autores vizcaínos: un único ej. de axkora en Astarloa (II 111s, junto a askora II 204). Para el resto de los dialectos hay aixkora en Maister, Berrondo (Kijote 108) y unos versos guipuzcoanos de mediados del s. XX (Auspoa 39, 49), axkora en Maister, y en Hualde, J.C. Echeverria, Mendigacha y Alzaga, y aixkor en un ej. suletino de Eskualdunak (4-8-1908 (ap. DRA)); hay además aiskora en Inchauspe e Ibiñagabeitia (Virgil 114), hainzkora en Prop (1891, 215) y en un refrán recogido en Beruete, y aizkur en J.M. Barandiaran (en éste junto al más frec. aizkora). En DFrec hay 20 ejs. de aizkora y 2 de azkora.
Etim. Se supone tradicionalmente que aizkora tiene también que ver con haitz 'peña'. Schuchardt, sin embargo, pensó en lat. securis por intermedio bereber. Parece, con todo, que Gorostiaga Eusk 1958, 61, puede tener razón al pensar como origen en lat. asciola , con metátesis. Con todo, este origen, está ya expresamente indicado como conocido en Busca Isusi, Homenaje a J. Mendizabal (S. S., 1956), 84.
(
V, G, AN, L, BN, S (+ aizkoa), R; IC 441v, SP, Lar, VP 3v, Añ (G), Arch VocGr , VocBN , H; h- Urt I 100, Ht VocGr 369,Dv, H),
aixkora (
V-m-gip, G-azp-bet, BN-baig, Sal, S (+ h-), R; H),
axkora (
V-och, G-bet, AN-gip, R-uzt, S (+ h-); Lcc, H (V); haxkoa S; axkua S),
azkora (
V-ger-arr-oroz; Añ (V)),
askora (
V-ger-ple-arr-arrig-m, S (h-); Lcc, Mic 7r),
aiskora (
V-gip; VocS
135,
Gèze (+ h-)),
ainzkora (
AN-ulz),
aizkura (
G-nav, Sal; ZMoso 68),
haitzkora (
BN-ad; Ht VocGr 298)
Ref.:
Bon-Ond 163; A (aizkora, aixkora, axkora, azkora); A Apend (aizkura); Giese CasaS 9; Inza Eusk 1926 (3-4), 6; Lh (aizkora, haizkora , haixkora, haskora, haxkoa); Lrq /aškóa/; Inza Eusk 1926 (3-4), 6; ContR 517 y 530; Iz Als (aizkora); Ulz (aizkóra), UrrAnz (áiskoria), ArOñ (aiskora), R 301; Etxba Eib (aizkoria); Holmer ApuntV ; JMB At (aizko); EAEL 136; Elexp Berg (aixkora). v. tbn. ilustración en AEF 1960, 99.
Hacha. "Hacha de leña, axkorea egurretakoa" Lcc. "Hacha de armas, armatako asko[r]ea" Ib. "Cognée" SP. "Hacha de partir leña, askorea" Mic 7r. "Acieris, kobrehaizkora, kobrezko haizkora" Urt I 100. "Hache" Ht VocGr. "Hachear, aizkoraz ebaki" Lar. "Hache", "cognée, haiskora" Gèze. "Haizkorako, qui appartient à la hache" Dv. "Aizkora gozailua, hacha bien templada" A (s.v. gozailu). "Jainkoa siestan zegoala ainzkoraren yunteekin egiña aiz i" (AN-ulz). Inza Eusk 1926 (3-4), 6 (dicho a un feo). "Aizko (S), hacha" JMB At. Cf. IC I 486: "Ascura o Ascora [...] es villa en aquella región [...], quiere decir 'hacha de partir leña'". AxN explica arrontatzeko haiotza (574) por ebakitzeko aizkona [¿por -ora?]. v. ESKU-AIZKORA.
Bada ia aizkorá arborén errora ezarria da.
Lç Mt 3, 10 (He, TB, Dv haizkora, Ur, Echn, Ol, Ir YKBiz 40, Ker, IBk, IBe aizkora, Hual axkora).
Oihan-zaiñak egotztean lurrera zuhaitz gora, / Altzairuzko hurbilldurik oñetara aizkora.
EZ Man I 46.
Zeren iakin behar duzue ezen haizkora zuhaitzaren erroari kheinatua dagokala, eta fruiturik iasaiten eztuena ebakia izanen dela.
Ax 571 (V 366).
Bainan aizkora eman dezagun errora arren pasionetarik garbiturik bakezko bihotzaz goza gaitezin.
SP Imit I 11, 4 (Echve ipiñi dezagun axkora sustraian; Ch goazen gaitzaren erroraiño).
Eta aizkora errora eman behar duzu, [...] dituzun inklinazione gordeen estalien eta desordenatuen ebakitzeko eta atheratzeko.
SP Imit III 53, 3.
Erregeren [= Luis XVI] buru sakratua, / gorputzetik haizkoraz ebakia.
Iraultza 16.
(cf. ib. 15 gillotina)
Gizon bakotxeko, zeinbat milla aritx, arte, pago, kastaña? Bada azkoriak inausten ditu.
Mg PAb 128 (48, 148, 152 askora).
Ur gañean ondatu bage aizkora baten burua edo burnia erabilli erazo zuela.
Gco I 137.
Zuaitzak aizkorari diola beldurra.
Izt C 154.
Burrunban zarabilkan maizenik haizkora [guduan]/ Geroztik ingurutan yabetzen ikhara
.
Hb Esk 35.
Beharko zituzten zubiak egin hibai orotan, sega edo haizkora edo itzerik gabe; bideak ere ideki haiotz edo phudarik gabe.
Hb Egia 11.
Xara bat heldua ditakeenean ebakitzeko heinera, langileek haizkoraz ondoak mozten dituzte.
Dv Lab 365.
Euskal-erriko baso geienai gertatzen zaiena: zur zarrak aizkoraz jo, eta landarerik ipiñi ez.
Zab Gabon 85.
Haizkorez harmatuak denak lotzen zaizkit; / Bertzen ezin bertzean Errolan azkenik!
Elzb Po 202.
Ni nauk eskaldun (bis), bai aspaldikoa, / Egundaino haizkorak ezin hautsizkoa.
Ib. 201.
Berriro ere aizkorari eldu bear izan zioat biziko banaiz.
Apaol 102.
Guda onetan, nik eta nireak eztogula aizkora bat artuko, eztogula arri bat iaurtiko prankotarren kontra.
Ag AL 27.
Aizkora andi bat erakatxirik.
HerVal 191.
(217 aizkora andi, 195 aizkora tipi)
Aizkora bi agotako bat.
Ib. 229.
(s. XX)
Kutxillo ta aizkorakin juaz / ebaki eziñian.
JanEd II 122.
Aizkoraz zatitu zion burua.
Ag G 64.
[Adar andijak ebagiteko] biarrak dira ba beso sendua ta azkora andi zorrotza.
Kk Ab I 3 (II 55 askoriaz).
Euzkadi nundik ilgo / Or dabil arrotza / Eskuetan arturik / Aizkora zorrotza...
Enb 208.
Haizkoraz emaitean zuhaitzari joa.
Ox 68.
Gapirio-lerroak, aizkoraz ezpalka lantu izanak oro.
JE Ber 59.
Goitik okillak zula-adarra da, / bêtik aizkoraren lana.
Or Eus 81.
Gaur etzera zu gauza niretzat / plazan aizkora dantzatzen.
EusJok 137.
Aizkorarekin egurra ebaitzen [...] urte askotan txapeldun.
Ib. 139.
Aizkora agoz gora baldin badago, bere yabea ezta aurten ilen.
(B).
A EY I 455.
A EY I 455.
Ba-dira Iruña eta Gazteizko erakustokietan [...] fibrolitozko zenbait arlaban-aizkora.
JMB ELG 59 (v. tbn. 83).
Arrizko aizkora eta azkonak.
Ib. 72.
Eztenak, esku-uztaiak, gezi-muturrak, urraida-aizkorak eta abar.
Ib. 71.
Aizkur labanduak, malluak, gezi muturrak.
Ib. 71.
Ez dakite basamortu ontan bidea irikitzeko aizkora bañan matxetea obea dala.
JAIraz Bizia 43.
Batzuek zugaitzari aizkora erastearen oso etsaiak dira. Ez dute iñolako iñausketarik nai.
Munita 61.
Gaitz zital bat sartu da ariztietan eta kalte aundiak egin ditu. Aizkorak ere lan asko egin du. Eta bat eta beste, gure mendiak soil eta gorri gelditu dira.
Ib. 55.
Zartu ezkero sartu ziñaden / aizkorarako arretan, / makiña batek esaten zuan: / "Ez dabill leku txarretan".
EusJok 146.
Zazpi librako aizkorarekin / lanean jardun zan pozik.
Basarri 80.
Aizkoraz hila zen eta lastoz eta petrolez errea.
Larz Senper 56.
Zuaitz-adarra aizkorakin jo.
Vill Jaink 81.
Enbor sendoan sartu baitzuten aizkora beldurgarria, / zure laurki bat bertzerik ez da ni bizi naizen herria.
Xa Odol 261.
Aizkorak, kirtena, apur bat okerra, aoa eta burua daramatzi. Buruan zulo bat du: begia. Zulo ontan sartua darama kirtena.
Garm EskL III 132.
Kilo ta erdiko aizkoraren neurriak auek dira: 20 zentimetro luzean, 70 mm. zabalean eta 7 lodian.
Ib. 132.
Ba dakizue nola haizkora batean beti hozka bat edo biga, berdin hiru, izaiten diren.
Etchebarne 47.
Juan giñan azkora banagaz.
Gerrika 23.
Horrexegatik beragatik da ona haizkora zorrotza, ebakitzeko sortua delarik, eta haizkora amutsa, berriz, txarra.
MIH 213.
(en el original Egan 1970 (1-3), 12 aizkora)
v. tbn. VMg 80. It Fab 143. Arch Fab 201. Arr May 184. NecCart 6. Elsb Fram 65. HU Zez 170. Goñi 66. Lh Yol 39. Inza Azalp 30. Altuna 49. Alz Burr 35 (36 axkora). Etcham 56. Anab Don 33. Ldi BB 98. Zait Sof 15. Iratz 178. EA OlBe 53. Lf Murtuts 22. Etxde AlosT 52. And AUzta 44. Ibiñ Virgil 101. Ataño TxanKan 72. Balad 221. Haizkora: Gy 290. Zub 115. Mde Pr 136. Zerb IxtS 101. Arti MaldanB 219. Osk Kurl 92. Azkora: Noe 111.
Gizon guztiak gura nituke nik maitetasunezko lokarriakaz alkartu, ta orregaitik eta oraingo aizkorak artzea ondo eztalako, euskaldun da prankotarrak alkar barriro io eztaien alegiñak egin bear ditut.
Ag AL 21.
(Como primer miembro de comp.; v. infra compuestos más o menos lexicalizados).
Eu orain ordubete aizkora zorrozketan euan legez.
Ag AL 139.
Areitz zimela / aizkora kazka zorrotzaz lurrera jausi daitela.
"Al golpe de hacha"
.
Laux BBa 32.
39 irudia. Apodakako aizkur-labanak.
JMB ELG 60.
Beste berriki batzuek iparraldeko errietatik zetortzen, batik-bait Balenkalekuko aizkur-eredua.
Ib. 71.
Burnizko aizkora-zorbatzak.
Zait Sof 17.
Zugaitz eta landara-mota ugari ba-dituzu an, sasi-ezkontzan nastuak. Aizkora-laguntza gabe, ez dezake gizonak andik bide-egin.
NEtx Antz 135.
Baiña lurra bera ere ez da aizkora zorroztaille bikaiña. Amustu bai galanki.
Insausti 183.
AIZKORA-ALBO
(V (+ azkora) ap. A). (Pl.). "Carrillos del hacha", "lados del hacha" A.
AIZKORA-AHO
(L, BN, S; H; aizkoraho L, BN, S; aixkora-a. V-gip, S). Ref.: A (aizkoraho); Lh (aizkora, haixkora); Elexp Berg (aixkora-ao). Filo del hacha. "Boca del hacha" A. "Arri gaiñian jardun zeban mutikuak eta aixkora-aua akatsez beteta laga zeban" Elexp Berg. Cf. Garm EskL III 132 in AIZKORA-BURU.
AIZKORA-APUSTU,
AIZKOL APUSTU.
Apuesta de hachas.
Azpeitiko erriko / aizkora-apustua, / Jose Martin zen kontra / Antzurmarrikua.
EusJok 83.
Aizkora-apustu bat jokatu da / kostako erri batian.
Ib. 107.
Bertso berriak aizkora-apustuari jarriak.
Ib. 125.
Ogeitamar bat aizkol apustu / jokatua da jaun ori.
Basarri 76.
Aizkora-apustua izan zan gogor xamarra.
Salav 104.
Aizkorak, bere izenak adierazten digun bezela, garrantzi aundia du gure aizkora apustuetan.
Garm EskL III 124.
Aizkora-apusturen bat edo zerbait bazan.
Insausti 225.
Eta egun orretan jokatu genduan, Azpeitiko zezen-plazan, aizkol-apustu famatua.
Albeniz 241s.
v. tbn. JAzpiroz 133. BAyerbe 133.
AIZKORA-BEGI (L, BN, S, R; aixkora-b. V-gip),
AIZKOL BEGI (AN-gip),
AIZKOL BEGITE (S).
Ref.: A (aizkolbegi); Lh (aizkora-begi); Elexp Berg (aixkora-begi). "Ojo del hacha por donde se mete el mango" A. "Zenbat eta kerten senduaua, aixkora-begi zabalaua" Elexp Berg. "Aixkora-begixa nasaittuta dauka itxuria, ta kertenak urten eitten dotsa" Ib. Cf. Garm EskL III 132 s.v. AIZKORA-BURU.
AIZKORA-BURU
(L-ain, R-uzt ap. A; aixkora-b. V-gip ap. Elexp Berg). Parte posterior del hacha, la opuesta al filo. "Aixkora-buruakin sartu nittuan iltzak maillukaik eneukan da" Elexp Berg. Cf. Garm EskL III 132: "Aizkorak, kirtena, apur bat okerra, aoa eta burua daramatzi. Buruan zulo bat du: begia. Zulo ortan sartua darama kirtena".
Iru tenaza mota, bat burni xaflantzako, bestea aizkora-buruari eusteko, eta, lanaren bukaeran txingurean erabiltzen diranak.
Garm EskL III 136.
AIZKORA-DORU.
"(V-ple), parte posterior del hacha" A (s.v. aizkora-buru). v. AIZKORA-BURU.
AIZKORADUN.
Provisto de hacha, hachero.
Adiskideak, ortzak estutuaz, [...] ziñuka, inkezaka, jeupadaka, alegin guztiak egiten zituzten aizkoradunai laguntzen. --Ia, Jose Domingo [...] jo gogotik, ondo zuazda!
Ag G 104.
AIZKORA-GANGA
(Sal, R, S ap. A; H (h-); haixkora- S ap. Lh). "Partie du fil qui est du côté du manche" H. "1.º el mazo de acero del hacha excepto el filo; [...] 2.º parte posterior de la boca del hacha" A.
AIZKORA-GIDER
(L, BN; aizkorgider L, BN; aizkor kider AN-erro). Ref.: A (aizkorigoiñ); AEF 1926, 9. Mango del hacha. v. AIZKORA-KIRTEN.
Egurgille batek, zukeien bakharra, / Galdu zuen behin haizkora giderra.
Gy 289.
AIZKORAGITE
(En ines.). Fabricación de hachas.
Kañoia, naiz egun argi egon, errementariaren aizkoragitean bezela galdatua zegoala ikusi nuan.
Alkain 151.
AIZKORA-IGITAI
(Pl.). Hacha y hoz.
Gizonezkoak, beren beatz lodiak aizkora-itaien aoetan erabiliaz [...].
Ag G 51.
AIZKORA-IGUN,
AIZKORIGUIN (
-guiñ S ap. A),
AIZKORIGOIN (-goiñ ap. A),
AXKORA-IGOIN,
AIZKOL UGI (
ügi S-saug ap. Lh).
Mango del hacha. "Manche de la hache" Lh. v. AIZKORA-KIRTEN.
Materiala da on axkora igointako; sua du gaxto.
Mdg 131 (se refiere al txutxika (sabuco)).
AIZKORA-JAI.
Competición de aizcolaris.
Ikusgarrizko aizkora-jaia irten zan, eta geienok pozik etxeratu giñala uste det.
Insausti 171.
AIZKORA-JOKO (V-gip; aixkora-j. V-gip),
AIZKOL JOKO (
aixkol joku V-gip).
Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg (aixkol-joku). Prueba de hachas, apuesta de hachas. "Competencia de leñadores o aizkolaris. Diru askon gora-berakuak izaten dira aizkora jokuak" Etxba Eib. "Santiago egunez, ixa urtero egoten da aixkol-jokua Goimendin" Elexp Berg.
Idi-tema, aizkol-joku, balenka-partidu, ari-joku, pulsuan, saltoka [...] eta beste onelako apustu, gorputzaren azkardade, arintasun eta indarleiari dagozkionetara.
Izt C 245.
Ara gure aizkolariak eta aizkol-jokua zer diran.
Aizkol 21.
Zabaletako Iñazio Marik eta Abadiñoko Jose Domingok egin bear zuten aizkora jokoa.
Ag G 90 (v. tbn. 34).
Aizkol-jokua zezen / plaza ederrian.
MendaroTx 403.
Aizkora-jokua. // Aizkora-joku-egun. Jendea zai dago: / Leitzak eta Uitzik elkar billatuko.
Or Eus 146.
Aizkol jokotan Bizkaia ez da / izan oso sonatua.
Basarri 79.
Eta ezin utzi baztertuta gure aizkolariak, eta auekin batbatean aizkora-jokuak.
Garm EskL III 124.
Aizkol-jokoa jokatzeko lotu ziran.
Albeniz 243.
v. tbn. MAtx Gazt 55. Haizkora-joku: Mde Pr 136. Auspoa 39, 46. Aizkol-joko: BBarand 180. Aizkol-joku. Insausti 12. En DFrec hay 6 ejs. de aizkol joko.
AIZKORA-JOLAS.
Prueba de hachas, apuesta de hachas. v. AIZKORA-JOKO.
Naiz dala aberien ari topeka, ollar borroka edo idi dema, naiz dala gizasemien zama jasotze, lasterketa edo aizkora jolasa.
Ag G 80.
Baña etzion eramango emeretzi urteko mutill batek ez aizkora jolasean, ez burni astuna jaurtitzen.
Ib. 1.
AIZKORA-KIRTEN (V, G ap. A (s.v. aizkorigoiñ);aizkur-k. G-goi ap. JMB At;
aixkora-kerten V-gip ap. Elexp Berg
),
AIZKOL KIRTEN.
Mango del hacha. v. AIZKORA-GIDER, AIZKORA-IGUN.
Zuk baxen esku bigun samurrak baleukeez, ta ez laija, atxur ta askora kirtenakaz azaldubak.
Mg PAb 48s.
Egurgille bat zoan mendiak barrena, / eta galdu zitzaion aizkora-kirtena.
It Fab 262.
Zutindu zan Otxoa, ta esku bat aizkora-kirtenean ebala ta bestea ukabildurik [...].
Ag AL 26.
Autsi zaio aizkol-kirtena, bentzitu dio gorputzak eta irauli da trongo gañetik.
Aizkol 18.
Esku motxari aizkol-kertena / iñola ezin ezarri ta, / jokatzen zuben uela edo / aparatua jarrita.
EusJok 143.
Aizkora-kertenak eta borra-kertenak egiten batzuek bagenekigun.
BasoM 87.
Egur itxurazkoak / ziraden geienak, / ala ere odoldu dira / aizkora-kirtenak.
Insausti 213.
v. tbn. Akes Ipiñ 33.
AIZKORA-KOLPE.
Golpe de hacha. v. AIZKORA-UKALDI.
Eta kolpu bakhoitz, aizkora kolpu batez bezala, bide huntako naharrak, kaparrak, eta ilhorriak trenkatu ditu.
Tt Onsa 18.
Bena, eskriptürak dioian bezala, dügün egotx zañiala axkora kolpia.
Mst I 11, 4.
Eraman zioten bizia, aldarean zela, haizkora kolpez, Nabader zaritzon hirian.
Lg II 84.
Entzun bitez aizkora kolpeak pagadian.
NEtx LBB 182.
Mandazaiaren esanak aizkora kolpez ito zituan.
Ib. 182.
AIZKORA-LAN.
Trabajo de cortar con hacha.
Entzun bedi berriro aizkora lana [...] Asto arrantzak urra bedi aidea.
NEtx Antz 182.
Aizkora-lana naiko nekosoa ez balitz, bota dituzten egurrak erreka-zulotik txondar-zulora atera eziñik nolako este-eteteak!
AZink 131.
Plazan bueltaka asi nintzanean, Arria aizkora-lana bukatu ta korrika asi zan.
Albeniz 210.
AIZKORA-LANTEGI.
Deporte de los aizcolaris.
Bizi guztian tiratu izan nau / aizkora-lantegi onek, / nere aurrean lana egin du / gogor amaika gizonek.
Insausti 263.
AIZKORA-MUTUR.
"Haizkora muthurra (museau), la partie de devant du fil de la hache" H. "Haixkora-mutur (L, BN, S), fil da la hache" Lh.
AIZKORAN
(Cortando) con el hacha.
Aizkoran ari giñan / gu ia ituan, / aurrenengo tronkuak / txaluak zituan.
EusJok 85.
(v. tbn. II 156 y 158)
Gizon oik biyak asi ziraden / aizkoran jokatutzera.
Ib. 108 (v. tbn. 78 y 86 aizkoran jokatu).
Aizkoran ongi ari da / mutille gaztia, / bañan gertatu zaio / ez irabaztia.
Ib. 119.
Gaztetatik asiak / aizkoran ikasten.
Ib. 125.
Aizkoran da korrika.
MendaroTx 396.
Batite Heletak sei lanbidêtan / Larraun guzia markatzen: / pilotan, segan, burrukan, aizkan / aizkoran, karga-jasotzen.
Or Eus 302.
Ez segan, ez aizkoran, ez lanean, [...] etzan inguru arietako mutil gazteeen artean, aren ukondorañokorik.
TAg Uzt 115.
Aizkoran bezain trebe, laiaketan eta goldea erabiltzen.
Ib. 158.
Orain aizkoran asi zaizkigu / kemen sutsutan beterik.
Basarri 80.
Gure aurrekoak idi-dema, aizkoran-edo oso pozik jardun oi ziran.
MAtx Gazt 56.
Simonek indarra bazuan saltzeko ere. Segan eta aizkoran ere ederki egiten zuan.
Salav 65.
Aizkoran eta arri jasotzen / badira bikain askuak.
Uzt Sas 228.
Zortzi kilometro egiten giñun geienean, eta beste saioa jinasian, aizkoran asterako.
Albeniz 248.
v. tbn.
BasoM 162. BAyerbe 152. MMant 99. BBarand 152. Insausti 171.
Aizkoran egin dute / joan dan Otsaillean.
EusJok 116.
AIZKORA-HOTS
(aixkol-ots V-gip ap. Elexp Berg). Ruido producido por el golpe de hacha. "Manuelek dabill aixkol-otsa goizian goizetik. [...] Lapurra gabian iretargittan, aixkol-otxak [sic] entzunda, jun bera, aintxintxika ta, baiña ies eiñ" Elexp Berg.
A, zer ekiña! A, zer aizkora-otsa! A, zer oiuak!
Ag AL 106.
Diruzaiak, aizkora otsera, marmari egin zuten.
Or Aitork 140.
Mangutsik, dinbi-danba / Aizkorotsian, / Mukur txikitzen gogor / Dabiz, ertzian.
Enb 96.
Aizkora otsak berriro.
NEtx LBB 183.
Seitik bera jetxiya / zeguala otza, / urrutitik entzuten / zan aizkora-otsa.
Auspoa 39, 70.
AIZKORA-PALA.
"Aizkora-palak (R), [...] carrillos del hacha" A (s.v. aizkora-alboak).
AIZKORAPEAN.
Bajo el hacha.
Zenbat abere ikusi ete dira ire aitaren aizkorapean!
Ag AL 12.
AIZKORA-PIKO (Arch UFH (s.v. piko
)).
Golpe de hacha. v. AIZKORA-UKALDI.
Hasi behar düzü bihotztoiki, eta zañiala drano aixkora phikua eman.
Mst III 53, 3.
AIZKORA-PIKOKA.
"
Aizkora pikoka hiltzea, tuer à coups de hache
"
Arch UFH (s.v. piko
).
AIZKORA-SAIHETS.
"Aizkora-saiets (Sal), carrillos del hacha" A (s.v. aizkora-alboak).
AIZKORA-SUDUR.
"Aizkora-südür (S; Foix), fer de la hache" Lh. Cf. H (s.v. sudur): "Aizkoraren sudurra, le nez de la hache, la partie antérieure et la plus épaisse du tranchant d'une hache".
AIZKORA-TXAPELKETA.
Campeonato de aizcolaris.
Aizkora-txapelketa 1978-ko Ekainaren 4-an Azpeitiko plazan antolatu zuten.
Insausti 171.
AIZKORA-UDI
(-üdi S ap. Lh), AIZKOLUDI (-lüdi S ap. Lh). "Manche de cognée" Lh. v. AIZKORA-IGUN.
AIZKORA-UKALDI
(aizkor ukaldi BN-baig ap. Satr VocP), AIZKORA-KALDU (-khaldü S ap. Lh; aixkol khaldü S ap. Lh). Golpe de hacha, hachazo. v. AIZKORA-KOLPE, AIZKORA-PIKO, aizkorakada.
Arbola adar bat ebakitzeko denean, lehenbiziko haizkora ukhaldiak eman behar dira azpitik eta ez gainetik.
Dv Lab 359.
Gure burhasoak gaiztü ziren erakaspen hoien entzütiari; eta müsde Maitiak, aiskora khaldüz egotxi zian Aphezküpü heretikoaren pheredikagia.
Ip Hil 165.
Arbola eroriari denek aizkol-ukaldi.
Herr 7-11-1957 (ap. DRA
).
AIZKORA-UKALDIKA.
A golpe de hacha.
Borthak hautsiak, aizkora ukhaldika eta pusketan emanak.
Elsb Fram 67.
[Ateak] aizkora ukaldika hautsi nahiago ukan dituzte.
HU Zez 171.
Ene soldadoak behar nintuela manatu, lot ziten eliza borta bati aizkora ukaldika.
Ib. 136.
Haizkora-ukaldika sarrazkitzen zituela.
Mde Pr 136.
AIZKOL UKALDIZTATU.
"Aixkol kaldüstatü (S), frapper à coups de hache" Lh.
AIZKORA TTIPI.
"Aizkora xipia, petite hache, [...] destraleja, segureja" SP.
Larrazkenean, [zohiak] aizkora ttipi batez ezpalkatu ta, aurdikitzen zituzten surat.
JE Bur 9n.
AIZKOL ZUHOI
(zü- S ap. A; aixkol-zühoi S-saug ap. Lh). "Parte posterior del hacha" A. "Manche de la cognée" Lh.