Azpisarrerak (sarrerak) (103)
aiduru.
1. (BN, S; O VocPo, SP, VocBN , Gèze, Dv (S), H), haiduru (S; Gèze, Dv (S), H (S)), haidu Ref.: A; A Morf 216; Lh (haidüru); Lrq (haiduru); Gte Erd 302 .
(Tema nudo; usos adv. y predicativo. Empleado sobre todo con egon ). A la espera, a la expectativa. " Aiduru, attendant. Aiduru egoitea, demeurer en attente" O VocPo. . "Qui est en faction à attendre" VocBN. . "Qui attend" Gèze. "Solícito, diligente, el que está esperando" A. v. zain. Tr. Documentado en autores suletinos y, a partir de mediados del s. XIX, tbn. en algunos labortanos y bajo-navarros; en el s. XX tbn. lo hallamos en meridionales como Markiegi, Orixe, Aresti y Azurmendi. Con aspiración inicial es empleado por la mayor parte de los suletinos (aunque en Tartas y en Eguiateguy aparece ai-, en el segundo junto a hai-); también por Etchamendy, Lafitte (aiduru en Murtuts), Xalbador (v. infra AIDURUAN; junto a aiduru) y Aresti. Hay dos veces aidura, seguramente errata, en Tartas (Onsa 63 y 72), por nueve ejs. de aiduru. Hay haidu en Mirande.
Hainberzereki aidürü nauke zien komisioniaren kopia. Etchart 6a.1r. Bide handian beha, aiduru eta goaita zagoen. Tt Onsa 63. Bizitze eternalaren desiratziaz, eta harat juaitera iseiatzen direner, zuñen huntarzün handiak daudian haidürü. Mst III 49, tí. Banitate bat da laster beno lasterrago igaraiten den gaizaren maite ükheitia, eta bethi irañen dian alagrantzia haidürü daukünaren lekhiala lasterrekaz ez juaitia. Mst I 1, 4. Han zonbait egün egonik ziradialarik gaizak trüküz hazkürrützaz emaiten, zaudian zer gerthüren zen hantik aidürü. Egiat 159. Gure espatak bilainzirik / haidürü gaude hebe. Xarlem 781. Merkhatüti jiten ziradin, ez phensatzen zielarik / Burreba haidürü ziela, etxe khantian gorderik. Etch 624. Popülia haidürü zegoan kanpoan antsia handitan. Ip Hil 93. Khasu emak, muse Sarri / ihizlari zorrotz hura / haiduru duk, oi, gaizki Petiriñalat bahoa. Balad 132. Zonbait minuta iragaiten zaizkigu, aiduru. JE Ber 27. Zenbat amaso dauden aiduru... Iratz 178. Horra bada nola, ez nahiz beren fortuna zubi hortan erain beharrik gabe, hain prestu zauden tokiaren gainean aiduru. Lf Murtuts 22. Haiduru bezala egon zen hari buruz inguraturik. Mde HaurB 72. Hura bezala haiduru ziren guraso eta neskameen saldotik bazter. Ib. 59s. Haren osagarriaz arrenküra zen bati egin zian arrapostü hau: haidürü. Herr 20-6-1968 (ap. DRA ). Bakotxa haiduru dagolarik mintzatzeko aldia etorri arte. Lf ( in Casve SGrazi 12 ). Beha ta beha egon ginen aiduru. Larre ArtzainE 125.
(Con sintagma en dat.).
Auko zori gaitzari ekuru, eta onari aiduru. "Souffre en patience la mauvaise fortune, et demeure en attente de la bonne" . O Pr 54.
(Precedido de gen.). " Amaren haidürü niz (S)" Gte Erd 171.
Zaude zu lekhu orotan haren aiduru. Tt Onsa 176. --Hil ondoan norat ioan zen Iesüsen arima? --Linboetara; anhartio hil zirenen arima honen hantik idokitera, zoin lürpe hartan haren aidürü baitzaudian. Bp I 34s. Aita saintien arimen, zoin beizaudien haren aiduru, hantik idokiteko. CatOlo 30. Herioaren aidürü, üngürü zonbait thonbari eginik abiatü zen oihaniala. Egiat 161. Printzesa Amboise-ko palazioan zagoan ezteien adinaren haidürü. Ib. 272. Khiristiak hantik hürrün / nik dütüt edükiren / eta zure ordren haidürü / bethi han egonen. Xarlem 337. Ondotik ez duzu zeren abiatu; / Ez egon haren aiduru. Gy 31. Jesu-Kristok agindu zioten Apostolueri bere Izpiritu Saindu kontsolatzailea, erraiten ziotelarik zagozila othoitzean haren aiduru. Lap 316 (V 143). Han bizi izan zen Elia Profeta handia, [...] eta beste hanitz gizon Jinkotiar, othoitzetan, penitentzian, Salbazale hitzemanaren haidürü. Ip Hil 144. Maria eta Josef bizi ziren Nazarethen, gogoa Jinkoarekin, Salbazaliaren sor-mügaren haidürü. Ib. 89.
(s. XX) Jesu-Kristok hitzeman Izpiritu Sainduaren aiduru. CatJauf 63. Lanaren aiduru. JE Bur 209. Eskoletan haur ttipiak nigar marrumaz zaudek, su ondorat hurbiltzeko beren aldiaren aiduru. Ib. 121. Badakigu norbeit [...] eta eguerdi aintzinttoan zagoena, izpiritu bihotzak erne, benedizione haren aiduru! Lander EEs 1916, 61. Etchegoyhen! haigü bazkaitara, hire haidürü gütük. Const 39. Zeren aiduru othe dagozi? JE Ber 86. Goiz guzi artan / egonik aren aiduru. Or Eus 334. Neskak urrun ez daude mutillen aiduru. Ib. 16. Murtutsen aiduru zaudelarik. Lf Murtuts 21. Gizona haren erasiaren haiduru zen, itxaropen oro galdurik sekula bere nahira erakarri ahal izanen zuela orain. Mde HaurB 39. Lagun dut et'entzun nai / bai oren hunen egon niz haidu! Mde Po 47. Eta hiltzeko tenorean iduri zuen norapait bazoala, zerbait handiren haiduru. Lf ( in Zait Plat XVIII ). Jente xehea haren zai eta haiduru zegoen. Arti Tobera 275. Etzauden jende on hauk / gauz horren aiduru, / dozena bat aski eta / ukan amahiru. Xa EzinB 104. Beharra ez dago denbora ederraren haiduru. EZBB I 62.

v. tbn. Elsb Fram 71. Haiduru: Etcham 187. Lf in Casve SGrazi 17.
(Precedido de tema nominal nudo).
Arroper, zaiari, bardin mothoari / zerbait kanbiatzen oro dirade ari. / Arropa belzenak, zaia eder haiduru, / Edertarzunaren egon dite inguru. Arch Fab 197. Bihotz-minak oro hezirik, / hondamen haiduru zegozen. Mde Po 89.
(Con radical verbal).
Eguzkiek, inguruz inguru, / ene soin haur, berriz sor haiduru / hiretan lo, garrez jo lezaten. Mde Po 53. Hemen Gastonek bere hitzaldia eten egin zuen, Helenak zer-edozer galdegin haiduru izan bailitza. Mde Pr 174. Lehengusuaren ager haiduru zegoelarik. Mde HaurB 76.
(Con sintagma con suf. -t(z)eko ).
Oin arinak prestu dauzkat / bizitzaren bidea / finitzeko aiduru. Azurm HitzB 49.
(Con subjuntivo).
Mahaian jarri zelarik Theresak janaria ekar ziezon haiduru. Mde HaurB 68.
2. (Espera). Espera.
Aidürü hartan nork beria ideki behar diala ahalena ta Jinkoari ordaria eskentü zorthiak eztereion berze honkirik ützi. Egiat 158.
AIDURUAN. Esperando.
Hark erran zautan: Zertan zaude hor mundutarren haiduruan? Xa Odol 328.
AIDURUZ.
Beraz, zirenzat xahu estakuruz, / hel zazkio, sober' aiduruz, / zugatik hilzen ari denari. O Po 17.
(Precedido de gen.).
Sehaska huni buruz kantu eta kantu, / irri baten aiduruz astia dut galdu. Kantuz 74. Aspaldian ginauden gu holakoen aiduruz. Larre ArztainE 347.
Artzen aal dezu idazti au, sagar maotu ao-kilimakor bezain aiduruz. (Interpr?). Markiegi ( in Ldi IL 14 ).

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper