Harremana

    OEH - Bilaketa

    5777 emaitza gizon bilaketarentzat

    Sarrera buruan (103)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    aginpide.
    sense-1
    (V, G ap. A ; Bera); aginbide; agipide.
    Autoridad, poder, mando. Tr. Documentado exclusivamente en la tradición meridional, sobre todo en textos del s. XX. Hay aginbide en D. Agirre (Serm 242), Olabide y Gaztelu, y agipide en Echeita. En DFrec hay 17 ejs. de aginpide y 1 de aginbide.
    Etxeko-andra bazter onetan / eurok beti izan zirean, / aginpiderik ez eutselako / bestek arrapau etxean. AB AmaE 36. Olibrio zeritzan soldau agintari bat, aginpidea leku artan zeukana. Itz Berb I 363. Adinean edo urtetan, duintasunean edo aginpidean eta ardurapenean nagusiak diranak. Itz Azald 95. Arnoldoren aginpideagaitik ondamuz beterik bizi ziranen artean. Ag AL 79. Agintari diran gizonak edo aginpidea daukatenak. Aran-Bago ManMed 204.
    ( s. XX) Berak aginpidea (mando) artu bear eban ontzi "Ama Karmengoa" eritxona, eldu zan Bilbora. Echta Jos 263. Nire urrengo, zeuk eukiko dozu aginpidea. Ib. 307. Aittak arik bosgarren urtean artueban Coronel esaten eutsen agipidea. Ib. 356. Semien gañean Jaungoikoak eta Izakiak emoniko aginpidea daukiela gurasoak. Ag Kr 108. Nere ordeazko izan bear dek: sukaldeko zizalluan jarriko aiz, [...] nere aginpidien jabe ipintze aut. Ag G 361. Orrela ekarriko degu aginpidia pobrien eskuetara. Ib. 355. Nik emen eztiat aginpiderik, egin zak erorrek. A Ardi 46. Aundi-ustiak zertan arrotu / Epulon baten moduan? / Gizon umillak aginpidea / bear lukete munduan. Auspoa 95-96, 176. Etxerako legie berak ipinten dauela, bera nausi dalako ta bere lekue bere aginpidie bier dan lez yagoteko edozetako gertu aurkitzen dala. Kk Ab II 54. Ta arritzen ziran aren irakasbideaz; aginbidez mintzo baitzan. Ol Lc 4, 32 (Ker aginpidez; Lç authoritaterekin, TB nausitasunekin, Oteiza agintearekin, Or nagusiro, IBk itzal haundiz, IBe nagusitasunez). Berari [Jaungoikuari] gura dakijola zure altasuna ta aginpidia egunetik egunera gettutia. Otx 117. Largo Caballero or ibilli da, arteak artu eziñik, aginpidearen jabe egiteko. Eguzk GizAuz 127. Gorputzak ezetz, gogoak baietz; / gogoak aginpidea. SMitx Aranz 135. Erri asko ta askotan daukaten aginpideakatik gai ontan ere zerbait bultza dezaketela [eliz-gizonak] . Munita 31. Baña Prantziko Biurrialdiak eta ango Aginpideak etxun an alako eragin aundirik egin. Or QA 114. Basaiaunek basoan yaune dana edo aginpidea daukena [esan gure dau] . Akes Ipiñ 30. Gizona, berriz, ongiaren menpean, bere aginpidea lege orrek bear baitu neurtu. Vill Jaink 163. Aginpide berria ekarri zutenen buruzagi. Zait Plat 10. Ta aginpide osoa Berak / bakarrik duala. Olea 201. Apostoluengandik arturiko aginpide osoaz, Jesusen Teresa Deuna [...] Eliz osoko Irakasle iragarten dogu. Onaind STeresa 126. Elizaz biak dabe / an aginpidea: / bat dala Zaratamo, / Zeberio bestea. Ayesta 30.
    v. tbn. NEtx Antz 74. Etxde JJ 78. BEnb NereA 186. Gazt MusIx 79.
    azpiadiera-1.1
    Autoridad (de un escrito).
    Zure itzen aginpidea gotorragoa da. Or Aitork 391. Giza-bidez eman zenigun Iainko-idaztiak, aginpide gurenagoa du, gizon ilkor aiek il da gero. "Sublimioris enim auctoritatis est". Ib. 391.
    azpiadiera-1.2
    "Cargo, empleo. Erriko agin-biderik gorenera eldu zan, llegó a ocupar el cargo más elevado del pueblo" Bera.
    Jaurlaritzaren Burukidetza eta Goi-Agintaritza beste aginpideekin alkartze eziñezkotzea gai dun Batzorde-onemallearen iritzia. EAEg 27-10-1936, 149.
    azpiadiera-1.3
    Período de mando, de gobierno.
    Bukatzen [Segobiako Aolkundeko] aginbidea ta España Berrirako autatzen. Gazt MusIx 144.
    azpisarrera-1
    AGINPIDEAN (Tras gen.). Bajo la autoridad (de).
    [Luterok] esaten du: "Naiyago nuke Aita Santuaren aginpidean egon [...] konfesioko Sakramentua kentzia baño". Ag Serm 112.
    azpisarrera-2
    AGINPIDE-JARLEKU. Trono.
    Nik zeruetan jarri dot nire bizitokia, ta nire aginpide-jarlekua odei-gaiñean. Ker EMeza 625 (ap. DRA).
    azpisarrera-3
    AGINPIDEKO. Poderoso, (persona) con autoridad.
    Abarkadun gizonak menditarragoak, benatsuagoak, patxadagokoak, gizaseme zar ta aginpidekoai begirune obean itz egiten dakitenak dira. Ag G 95.
    azpisarrera-4
    AGINPIDE-MAKILA. Vara de mando.
    Errege-makillea ez da Judagandik aldenduko, / ezta aren oiñartetik aginpide-makillea be. Ker Gen 49, 10 (Ol aginte-makilla).
    azpisarrera-5
    AGINPIDE-UZTE.
    Gaminde'tar Nikolaren aginpide uztea ontzat emanaz. "Aceptando la dimisión". EAEg 11-10-1936, 19.
    azpisarrera-6
    AGINPIDE-ZARTA. Vara de mando.
    Alakoren batean, bere makillatxua edo aginpide-zartea gora jasota, Perkain errizaiña asi zan erdian leku-egiten. Erkiag Arran 40.

    aginpide

    aginpide
    << aginduzale 0 / 0 aginpidedun >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper