Azpisarrerak (sarrerak) (103)
adiera.
1. (Lar, H (G, s.v. adimendua )), aiera (G-to), aituera.
Inteligencia, entendimiento. "Entendimiento" Lar.
Jakitun edo ez jakin bik [...], azi era bik, aitu era bik, nai era bik, enpin gizon batek eta emakume batek beti alkarregaz aragi baten izateko buztarri astuna ta Sakramentu ausi ezin legijana artutera duazanian. fB Ic III 332. Orduan zabaldu zien adiera, Eskriturak endeglatu zitzaten. Brunet Lc 24, 45 (Lç adimendua ireki ).
(Buen) entendimiento, acuerdo (?).
Alkarri amur eman nai ez ta / ura aiera tristia. Auspoa 39, 47.
2. (Lar).
Comprensión, inteligencia. "Inteligencia, acción de entender", "Intelección" Lar.
Eta eskatuko dizut bidenabar didazula zuk, dezakezunak bezala, nik geroz geiago egin bear dudanaren ta egin behar ez den guzi-guziaren berria edo adiera. Mb OtGai III 212.
3. "Alusión" Lar, . "Allusion" Dv.
4. Señal. "(Tañer de) occisa, en la montería, es avisar con la bocina, estar muerta la res, aberea il dalako adiera jotzea " Lar.
Indicio.
Era berean, euri aldietan, adiera ziurretatik igarri zenezazke egun eguzkitsuak eta ozkarbiak. Orduan ezpaita agiri okertuta izarren diztira. Ibiñ Virgil 77.
5. Manera de expresar, forma de decir.
Eta gure adiera edo esateko moduan, orduan Aita San Josef erregalo ta neke andiak ikusi ta eramanik, guzietatik libratu zan. Cb JMJ 71.
6. Significado, sentido.
Kanta ezainak, eragotzijak ta pekatuginak dira arako [...] adiera askotako esanez, ipoin ta jazo loiz berarijaz asmauta ta jantzita dagozanak. fB Ic II 77. Iainkoari galdegiten dio, aditzera eman dezaion itz auen adiera: "asieran Iainkoak zeru-lurrak egin zitun". Or Aitork 306. Adierak [leloari] ematen dion biziaz gaiñera. Ib. 284. Mintzoa ez baiña gauzaren adiera. " Rem quam significat" . Ib. 263. Bi gauza oso ezberdiñak aiderazteko erabiltzen baita itz ori. Ona emen leenbiziko adiera. Vill Jaink 78. Beren adieraz bestalde, [irudikizun] oien adiera mistikua txasta ta ikus. Gazt MusIx 165. Iupiter-ek berak erabaki ditu illargiaren illeroko zantzuen adierak. Ibiñ Virgil 77 (cf. supra (4) ). Erabakiak, nik uste, ez dituzte inolaz ere teknikoek hartu behar, politikoek, hitz honek izan dezakeen adierarik zabalenean, baizik. MIH 224. Horrelako dialektu-formak gehienez ere har daitezke jatorrizko eskualdean duten adiera berezian. Ib. 107. Euskal hitzen adiera erdaraz azaltzen baita. Ib. 202. En DFrec hay 9 ejs. de adiera.
7. Atención.
Jarraitu daijeegun bada, neure entzula onak, borondatezko adiera bategaz, leen esan danaren gainera, geure Jaungoikuaren ontasunai. fB Ic I 59. Meza osua bijotz onagaz ta adiera gogotsubagaz entzutia. Ib. 182. Beragaiti eskatuten dau [irakatsi onek] zeubeen adiera osua. Ib. 174. Paula dakust eramanik gutxienekoa, oso artega, ezeren adiera gabe, alderdi guztietara begira ta begira. Ag G 340.
8. "Sens de l'ouïe [...] (V, G)" H (s.v. adimendua ).
ADIERA IZAN.
" Attuera izan, pertsona batekin entzunezko edo adituzko harremana baino ez izan; gauzak entzunda baino ez ezagutu. Nik mutill haren attuera baet baña eztet ezautzen " ZestErret. v. ADITZEA IZAN (s.v. aditze).
ADIERAZ.
"Intelectualmente" Lar, .

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper