Azpisarrerak (sarrerak) (103)
- gizon
- AGURE-GIZON (agure)
- AKER-GIZON (aker)
- ALOR-GIZON (alor)
- ANDRE-GIZON (andre)
- ARMA-GIZON (arma)
- ATSO-GIZON (1 atso)
- AUZI-GIZON (1 auzi)
- AUZO-GIZON (auzo)
- BAR-GIZON (1 bar)
- BARRUKO GIZON (barru)
- BASO-GIZON (1 baso)
- BASTAKO GIZON (1 basta)
- BATZAR-GIZON (batzar)
- BUZTAN-GIZON (buztan)
- EGURALDI-GIZON (eguraldi)
- ELIZA-GIZON (gizon)
- ELIZ GIZON (eliza)
- EMAZTE-GIZON (emazte)
- ERREGE-GIZON (errege)
- ERTI-GIZON (erti)
- ETXEKO GIZON (etxe)
- GARATZ-GIZON (1 garatz)
- GERLA-GIZON (gerla)
- GERRA-GIZON (gerra)
- GINARREBA-GIZON (ginarreba)
- GINTZA-GIZON (gintza)
- GIZON-ALDI (gizon)
- GIZON-ANDRE (gizon)
- GIZON-ARO (gizon)
- GIZON-ARTE (gizon)
- gizon-bizi
- GIZON EGIN (gizon)
- GIZON-EGITE (gizon)
- GIZON-EMAKUME (gizon)
- GIZON-EMAZTE (gizon)
- GIZON-ERDI (gizon)
- GIZONEZ GIZON (gizon)
- GIZON-GAUZA (gizon)
- GIZON GINARREBA (gizon)
- GIZON-JALE (gizon)
- GIZON-JENDE (gizon)
- GIZON-LEGE (gizon)
- GIZON-MAITE (gizon)
- GIZON-MIN (gizon)
- GIZON-MURU (gizon)
- GIZON PRESTU (1 prestu)
- GIZON-PROBA (gizon)
- GIZON-PUSKA (gizon)
- GIZON-PUSKA (1 puska)
- GIZON-ZALE (gizon)
- GORTE-GIZON (gorte)
- HAMAR-GIZON (hamar)
- HAMARREN-GIZON (hamarren)
- HARPE-GIZON (harpe)
- HARRI-GIZON (harri)
- HARROBI-GIZON (harrobi)
- HERRI-GIZON (herri)
- HERRIKO GIZON (herri)
- HIRI-GIZON (hiri)
- INDAR-GIZON (indar)
- JAINKO GIZON (jainko)
- JAKINTZA-GIZON (jakintza)
- JAUNGOIKO GIZON (jaungoiko)
- JAUREGI-GIZON (jauregi)
- JOKO-GIZON (joko)
- JUNTA-GIZON (junta)
- JUSTIZIA-GIZON (justizia)
- KAKA-GIZON (gizon)
- KAKA-GIZON (kaka)
- KALA-GIZON (1 kala)
- KALE-GIZON (kale)
- KANTINA-GIZON (kantina)
- KASKOKO GIZON (kasko)
- LAGI-GIZON (lagi)
- LANDA-GIZON (landa)
- LASTA-GIZON (lasto)
- LASTOZKO GIZON (lasto)
- LEGEKO GIZON (lege)
- LEHEN-GIZON (gizon)
- LEIHO-GIZON (leiho)
- LETRA-GIZON (letra)
- LUMA-GIZON (luma)
- LUR-GIZON (lur)
- MARI-GIZON (mari)
- MEA-GIZON (mea)
- MENDI-GIZON (mendi)
- MUNDU-GIZON (mundu)
- OIHAN-GIZON (oihan)
- OLA-GIZON (1 ola)
- ONTZI-GIZON (ontzi)
- OTSO-GIZON (otso)
- POLIZIA-GIZON (polizia)
- POLIZIAKO GIZON (polizia)
- SALDA-GIZON (salda)
- SU-GIZON (1 su)
- TXORI-GIZON (1 txori)
- UDA-GIZON (uda)
- ZALDI-GIZON (zaldi)
- ZAMARI-GIZON (zamari)
- ZER GIZON-MODU (gizon)
- ZER GIZON-POSTURA (gizon)
- ZER GIZON-TAMAINA (gizon)
adardun.
1.
(gral.; SP, Urt II 243, Ht VocGr 269, Lar, Añ, Dv, H)
Ref.:
A;
Etxba Eib;
Elexp Berg
.
Cornudo, que tiene cuernos. "Cabrón cornudo, aker adarduna " Lar. "Cornudo" Añ. " Diabrua leztxe adarduna " Etxba Eib.
Ardi adarduna eta bei sabelduna. "Oveja cornuda y vaca barriguda" . RS 190. Zikhiroak izan deitezen adardunak ala izan deitezen adarri[k] gabeak. He Phil 432. Azienda adardun mulzu bat. SaraGut 134. Animale adardun batek egin ziotzan noizbait, / lehoiñ soberanoari, mamian uspel zenbait. Gy 67 (v. tbn. 122). [Idi] adardun bat, eta berzia adarmotx. Garral EEs 1925, 22. Eta askok uste ebela arazo aretan "alde txarreko tximel gorri adardun-bustandunek" ibilli zirala. Kk Ab II 45. Orein izpiltsu adarduna. Zait Sof 26. Adardun demoniño gorri bat. Bilbao IpuiB 89. Behin beraz, karakoil gaixo bat zezen batekin hasi zen elheketan, erraiten ziolarik: Zu eta ni adardun abereak. Herr 7-8-1959 (ap. DRA ). Abere itsu, adardun eta basatiak. Arti Ipuin 57. Adar ukaldirik emaitekotan, adardunari emok. EZBB I 25. Ardiak ere bikaiñak [...] geienak adardunak. Uzt Sas 351. "Ipar aldetik garoiezan pizti gorri adardunek" [...], alan esaten eutsen radiotik Queipok. Gerrika 100.
Cornudo, que tiene cuernos. "Cabrón cornudo, aker adarduna " Lar. "Cornudo" Añ. " Diabrua leztxe adarduna " Etxba Eib.
Ardi adarduna eta bei sabelduna. "Oveja cornuda y vaca barriguda" . RS 190. Zikhiroak izan deitezen adardunak ala izan deitezen adarri[k] gabeak. He Phil 432. Azienda adardun mulzu bat. SaraGut 134. Animale adardun batek egin ziotzan noizbait, / lehoiñ soberanoari, mamian uspel zenbait. Gy 67 (v. tbn. 122). [Idi] adardun bat, eta berzia adarmotx. Garral EEs 1925, 22. Eta askok uste ebela arazo aretan "alde txarreko tximel gorri adardun-bustandunek" ibilli zirala. Kk Ab II 45. Orein izpiltsu adarduna. Zait Sof 26. Adardun demoniño gorri bat. Bilbao IpuiB 89. Behin beraz, karakoil gaixo bat zezen batekin hasi zen elheketan, erraiten ziolarik: Zu eta ni adardun abereak. Herr 7-8-1959 (ap. DRA ). Abere itsu, adardun eta basatiak. Arti Ipuin 57. Adar ukaldirik emaitekotan, adardunari emok. EZBB I 25. Ardiak ere bikaiñak [...] geienak adardunak. Uzt Sas 351. "Ipar aldetik garoiezan pizti gorri adardunek" [...], alan esaten eutsen radiotik Queipok. Gerrika 100.
Ogia laberatzean motz edo adardun egiten da.
"
À l'enfourner se fait le pain ras ou cornu"
.
O Pr 344 (tbn. en Saug 154).
Motho adardun histu batek gordetzen dio buru-gibela [atxoari]
.
JE Ber 30.
Zelula horiek ez dira oro berdinak: bada horien artean orotarik, hala nola harresi batetako harrien artean: zabal, hertsi, lodi, leun, latz, adardun, kakola, hots molde guzietarik.
JE Med 18.
Etxaurin billatutako ezpata adarduna, aztamakil-muturrak, zaldien aokoa.
JMB ELG 74.
Eskuz egindako lurrontziak (eltze zulodunak eta adardunak txintxilik jartzeko).
Ib. 72.
Opil adardun arrauztatuaz.
"
Bollos acorneados"
.
Or Eus 185.
Cf. OHE-ADAR.
Erdu neugaz oneen oetokija ta oia ikustera. Eztozu ikusiko ez uarkarik, ez etzun-toki jaso ta adardunik. Mg PAb 129.
Erdu neugaz oneen oetokija ta oia ikustera. Eztozu ikusiko ez uarkarik, ez etzun-toki jaso ta adardunik. Mg PAb 129.
Sagardotegi eta bazter guzietan etzan beste gauzarik aditzen, baizik Ganbelu anaien adar-otsa, eta ala deitzen zitzaien gizon auei: ganbelu adardunak.
Urruz Urz 12 (ref. al cuerno, instrumento de viento; v. tbn. 13).
Milla demoniozko / bare adarduna, / nola tratatu dezu / nere babarruna?
Tx B 29.
Gisa hortan [Akitanian] Diana -ren kideko atxeman zitazken Gar eta Horolat; Merkurio, Herkules eta Mars-en lehen auzo, Sirona; Apolon-en lagun Adarduna
.
Lf CEEN
1973, 124.
Badaiteke agian gizona adardun izatea, zorigaiztoak jo badu, baina inola ere ez adarmotz. Berez, jaiotzez eta naturaz, adargabea delako.
MIH 387s.
2.
(gral.; SP, Urt II 243, Lar DVC, Dv)
Ref.:
A;
Elexp Berg
.
"Qui a branches ou cornes" SP. "Arboreus" Urt II 243. " Adarduna, [...] ramoso" Lar DVC 149. "(Árbol) de muchas ramas" A.
"Qui a branches ou cornes" SP. "Arboreus" Urt II 243. " Adarduna, [...] ramoso" Lar DVC 149. "(Árbol) de muchas ramas" A.
3.
Resacoso.
Parrandan bota nuen / San Martin eguna, / gozo ta leguna, / baiña etxeratua / nintzan adarduna. Zendoia 86.
Parrandan bota nuen / San Martin eguna, / gozo ta leguna, / baiña etxeratua / nintzan adarduna. Zendoia 86.
ADARDUN KAKALARDO.
"Adardun kakalardua, [...] ciervo volador (Lucanus cervus). Udako illun abarrian, adardun kakalarduak egan agertzen ziran" Etxba Eib.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
