Tr. Documentado en textos guipuzcoanos y en septentrionales no suletinos. En DFrec hay 24 ejs. de abiadura.
sense-1
1.
(G, AN, L, BN, S; SP (<avi->), Ht VocGr, VocCB , Dv, H (s.v. abiatzea));
abiduri (AN-larr)
Ref.:
A;
Lh;
AspLeiz(abiduri). Impulso; marcha."Allure, démarche. Abiadura handian doa, abiadura handia darama, il marche à grands pas"SP.
"Abiadura, joanhara, cours"Ht VocGr..
"Ventaja que se toma para saltar"It Fab voc."Carrera que se toma para andar o saltar"VocCB..
"Mouvement vif en avant"H.
"Impulso, comienzo de una acción"A.
"Abiduri gaitze deamaki"Asp Leiz.
AxN explica oldartze (45) por abiadura. v. abiada. Arren ather diozozu uhiñari joaidura, / Eta haizeari ere bere abiadura. EZMan II 148.
Ofizialeak abiadura handia daramala. Ax 91 (V 61; Añ GGero 73 abiadura andian [...] josten dau).
Ezta erraz [...] hartu duen usantzaren, abiaduraren eta lasterraren gal arazitzea. Ib. 86s (V 59).
Abiadura handi batekin, bekhatu gehiago egitera abiatzen. Ib. 114 (V 76).
Oi! nolakoa den gure flakezia zeiñak haiñ abiadura handian baigaramatza biziora. Ch I 22, 6.
Hunelakotxe abiaduran izanen da arthikia Babilonia hiri handi hura. "Hoc impetu".HeApoc 18, 21 (Dv holako oldarrean).
Mihiaren abiadura komunzki heldu da banitate suerte batetik. HeGudu 146.
Geldi-geldia zatzan arriberak hartu baitzuen, bet-betan, bere leheneko abiadura borthitz guzia. Lg I 188.
Hurbildua zara zeruko erresumarat, abiadura on bat duzu han sartzeko. Lg II 242.
Naturalezaren berezko mugida edo abiadura. Gco II 48.
Txingo bi ta saltoan ogeita amar oñ igarotzen zituena; eta abiadurarekin ogeita emeretzi. IztD 181.
Bethi zerura itzultzen ditut nere begiak, harakoak dire nere abiadura guziak. DvLEd 242.
Bigarrengo ekiñaldia egin biarko da ariñean gorputzaren abiadura gelditu ez dedin. AnabEEs 1920, 26.
Saltoa goieran abiadurakin, Landen (amerik.) metro 1 eta 936 milimetro. ArgEgut 1924, 99.
Idealerontz ene baitan sumatzen dudan abiadura ori. VillJaink 149.
Auxe da bere abiadura jatorra, berezkoa, ezin ukatuzkoa. Ib. 120.
Mediku biak, lanean enpeinatu ziren habilezia eta abiadura haundiarekin. ArtiIpuin 82.
Abiadura artan bere damari laguntza-eske esandako itzak. "En la carrera".BerronKijote 147.
Txalogarria da benetan 'Auspoa'-k hartu duen joera eta abiadura. MEIG III 95.
v. tbn. Lab TOE 2, 78.
azpiadiera-1.1
"Velocidad"A.
Argiaren abiadura. GaztMusIx 69.
sense-2
2.
(LarDVC 148, VocBN, VocCB, Dv). Comienzo, partida."Principio, arranque"LarDVC 148.
"Mise en mouvement pour une action, commencement d'une action"VocBN..
"Commencement, mise en mouvement, début d'action, acheminement. [...] Abiadura txarrak ez du akhabantza hoberik, [...]. Abiaduretan ginen"Dv.
Bizitze ondikozko hau ezta bizitze doatsurako abiadura baizen. SPPhil 230 (He 232 abiadura).
Inspirazionetan nihork hartzen duen atsegina abiadura handia da Iainkoaren loriara. Ib. 150.
Ezen ezta dudarik bertze hitzkuntzek-ere lehenbiziko hatsapenean eta abiaduran nekhe eta arantze berak iragan zituztela. ES 195.
Elizaren lehenbiziko abiaduran. Ib. 396.
Bekhatu beniala mortalerako abiadura bat da. Dh 509.
Abiaduratik beretik. MarIl 112.
Eta horiek akhabantzako azafraldien abiadurak baizik ez dira. DvLEd 249 (Cb Eg II 140 akaballako doloreen asierak).
Bada, atzarriak egon behar gare, bereziki tentamenduaren abiaduretan. DvImit I 13, 5.
Barzelonerateko abiadura hartzen du. Laph 50.
Gizon publikoaz bezainbatean abiadurako itxurak, ba eta lehen urratsak orok dazkitenak izan baditu ere, azken urte hautan oro ahantzarazi dauzku. HUAurp 154.
Atseginekin jakinik gaude badirela abiadura handiak. JEBur 211.
San Andreseko elurra, neguaren abiadura. EZBB II 98.
San Andreseko elurra, neguaren abiadura. (BN-baig). SatrCEEN 1969, 84.
Euskarazko meza eta holako abiadurek ondorioak behar. LarreArtzainE 288.
Inguruketaz eta abiaduraz bakarrik dabilela dirudi. "Parece moverse por el solo esfuerzo del rodeo y del arranque".MEIG IX 121 (en colab. con NEtx).
azpisarrera-1
ABIADURAN. Con ímpetu.
"Zoazi abiaduran, nihon gelditu gabe, allez d'un trait sans vous arrêter nulle part"Dv.
"Abiaduran egiten dut, je le fais tout de suite"H.
Ikhusirik ibaia bat abiaduran zihoana. 'Voyant un fleuve flotter'.HePhil 137.
Yauzten zaio abiaduran, / eta dagokio laur atzez yosia. Gy 308.
azpisarrerakoSense-1.1
Ondoan gorputza pleguka billdurik, / abiaduran yarririk, / yauzi nahi zaio on-egilleari. "Puis tâche à faire un saut".Gy 162.
Eta aphur bat urrundurik, / abiaduran sarthurik, / lehoiñari badoako. Ib. 300.
azpisarrera-2
ABIADURAZ. Con ímpetu.
Nola usoa illkhitzen baita usategitik, / Nahi baño gehiago egon presondegitik, / Abiaduraz bolatzen gero kanpoetara, / Libertaterekin nahi ianhariz bazkatzera. EZMan I 129.