(G-to, AN, R-uzt; Lar, H (G)),
abarrikatu (G-to, AN, L-ain, BN, Sal, R),
abarriketu (B),
abarrikitu
Ref.:
A (abarrakitu, abarrikatu);
Satr VocP;
Izeta BHizt2 (abarriketu)
.
Destrozar, hacer añicos.
"Despedazar, maltratando excesivamente"
Lar.
"(Hacer a uno mil) añicos"
Ib.
"(Se ha hecho) pedazos este hombre, [...]
abarrakitu da
"
Ib.
"
Abarrikatu, romper, destrozar (188). Burua abarrikatu, romperse la cabeza"
LE-Ir.
"Mettre en menus morceaux"
H.
"Destrozar. Abarrakiten yeir, ekuru ezbaiago (R-uzt), te destrozaré si no estás quieto"
A.
"
Aize-erauntsi batek oro abarrikatu itu (BN-baig)"
Ib.
"Destrozar. Aize unek bazter guziek abarriketu tu
"
Izeta BHizt2.
.
Tr. La forma documentada en textos guipuzcoanos anteriores al s. XX y en Ibiñagabeitia es abarrakitu (abarrikitu en Arrue). Hay abarrikatu en textos alto-navarros (LE-Ir y ErroSerm) y, ya en el s. XX, en un texto de EEs y en Olabide y Zaitegi.
Batzuek laurgituak, besteak erdiratuak: batzuek lauridikituak, besteak beren ezur guzietan abarrakituak, zeatuak, zatituak.
Lar SermAzc 50.
Luzifer serpiente zar gaixtoarri burua austera eta abarrikatzera.
ErroSerm
264.
Arras txeatu, abarrakitu eta azpiratuak izan ziran erromatar aiñ ots-andikoak.
Izt C 262.
Jeptek ain ondo jakin zuen arpegi ematen, non aurkeztu zitzaiozkanak abarrakitu eta ondatu zituen.
Lard 137.
Abner-en jendea txit abarrakitua izan zan.
Ib. 185.
Israeltarrai eraso, abarrakitu, eta Sabaringo ibarreraño atzera erazo zituzten.
Ib. 112.
Eta ain abarrakituta utzi zituen, non, larrugorrian eta zauriz beterik, etxetik doi-doi irten ziran.
Ib. 517.
Bere burua abarrikitua eta azpiratua ikusita.
Arr Bearg 418.
Santa Teresaren izkunde galai eroso zaintsua abarrakitu ta ondatzea bezela, beste orrenbeste gure izkuntzarekin egitea.
Aran SIgn 202.
Guda tokira juan zan gudariak bizkortzeko asmoz. Alaz guziz ere arrunt (completamente) abarrikatuk izan ziran abek.
J.M. Tolosa EEs
1913, 209.
Ta txarotu genitun, Esebongo erregeri egin genionez, aren iri, gizon, emakume ta aur guziak abarrikatuz.
Ol Deut 3, 6 (Dv hilez, Ker triskatu).
Ene iria! eme zoritxarreko narea! orain eguneroko zoritxarrak suntsituz abarrikatzen ari zaitute.
Zait Sof 49.
Muñoak apaltzen eta goldera emeki makurtzen asten diran mugatik ibai eta pago urtetsuetaraiñokoak (orain abarrakituak), zure Menalkek gorde ahal izan zitula bertsuei esker.
Ibiñ
Virgil
59.