OEH - Bilaketa

124 emaitza tabako bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
eskuratu.
tradizioa
Tr. Encontramos ejs. seguros del part. eskura (o de futuro eskurako ) en Mendiburu y Aguirre de Asteasu, y, alternando con -tu, -tuko en Larreguy, Goyhetche, Lardizabal, Inza, Orixe y Zaitegi. La forma eskialatu se encuentra en un texto suletino moderno.
sense-1
1. (Dv, H), eskura.
Dar, entregar; proporcionar; dar en la mano, entregar en mano. "La livrer [une chose] à autrui [...]. Gizonari eskuratu dio, il a procuré à l'homme" Dv. Tr. Aunque se documenta ya en Etcheberri de Ziburu, no volvemos a encontrarlo hasta mediados del s. XIX; a partir de esta época es usado por autores meridionales (al Norte sólo hay un ej. de Xalbador (Odol 31)).
Burreu penatzailleari [ohoiña] eskuratzerakoan. EZ Man I 58. Ezen haren ganik duzu dohain ardiatsia / Eskuratzeko beharrei eske dauden grazia. EZ Man II 117. Ez dezute orrelakorik egingo [...] Jaunak eskura digunarekin. Lard 180. Eta eman zion jakia, eta eskuratu ziozkan egosi izan zituen ogiak. Ur Gen 27, 17 (Urt, Bibl eskuan eman, Dv, Ol eman, Ker emon). Lekuko aize ta egurasteak aurki premia zuen osasuna eskuratu zioten. Aran SIgn 82s (v. tbn. 8). Bere gloria andiagaitik, zeñek nai eutsan / Gure España oni garaitz au eskuratu. AB AmaE 441. Eskuratu eutsezan [diruak] lapurrai. Echta Jos 138. Yauna, bost talentu eskuratu zenizkidan. Ir YKBiz 419. Bestêk zorroztu, bestêk aldatu, / bestêk [sega] eskura diela. Or Eus 305. Etxaguntza Mattini eskuratu. Etxde JJ 77 (v. tbn. 162). Lurraldeko yabeak Nik eskuratuko dizkizut. Ol Ex 23, 31 (Dv zuen eskuetara emanen). Gurasoak eurak bideak garbitu ta laguntxu egoki berebizikoa begiz jo, aukeratu ta erdi-eskuratutea [neskari] . Erkiag Arran 108s. Eskuratu eutsan Olarratz-eri egunerokoa. Erkiag BatB 47. Alako baten, papel bat eskuratu eta diñoste. Gerrika 233. Janaririk ez edaririk [...] eskuratuko ez zioten bizibideak. MIH 285. Endrike Knörrek eskura zidan Landazuriren testu ezaguna. MEIG VI 73.
v. tbn. Inza Azalp 84. Otx 76. TAg Uzt 54. Lab SuEm 206. Onaind STeresa 43.
azpiadiera-1.1
(Tras posesivo no anafórico, con aux. trans. bipersonal).Poner en manos de.
Ori obeto lesake nire eskura ziñunak. Zait Sof 86. Zorion batek nere eskuratu zuan ikusi dezuten bertsio-(era) jatorra. Lek SClar 108.
sense-2
2. (V-gip ap. Elexp Berg; Dv, H, A), eskurandu (V-och ap. A), eskialatu. Conseguir, hacerse con; apoderarse de. Tr. Documentado desde mediados del s. XVIII; es más frecuente (especialmente durante el s. XIX) entre los septentrionales, excluyendo a los suletinos, entre los que sólo encontramos algún ej., ya en la segunda mitad del s. XX. No hay ejs. vizcaínos hasta finales del s. XIX (cf. sin embargo infra , con el significado de 'ganar (su corazón)' en fray Bartolomé).
Asko nai dezun gauza eskura artean. Mb JBDev 104. Gauza zeretzeko edo eskuratzeko. Ib. 104. Beldurrez filistindarrek eskura zezaten arka. Lg I 256. Nork daki nondik eta nola eskuratua. Izt C 161. Davir-ko uria eskuratzeko asmoa. Lard 123. Gutharteko laborari ttipiek nola eskura dezakete? Dv Lab 69. Uste nebana ez ete dot nik eskuratuko? AB AmaE 444. Ez zuten ez pistoletik ez eta ihiziko harmarik beretarik eskuratu. Elsb Fram 72. Hura [dirua] eskuratuz geroz, itzul gibelaz. HU Zez 35. Eskuratuko denaren bethetzeko. Lander RIEV 1907, 434. Aspaldi du etzinuela holako zakur onik eskuratu. JE Bur 17. Jaungoikoagandik mesederen bat eskuratzeko gauza dira. KIkV 85. (KIkG 68 iristeko) [Liburua] eskuratuko duten guzieri. Barb Sup VIII. Oxalde zenaren kantuetarik dugunaren laurdena ere ez ginuen egungo egunean eskuratuko. Ox 203. Bear ditudan on berriak eskuratzea. ArgiDL 62. Holako [berriketari] baten eskuratzea. Etcham 235. Gizon ori eskuratua baitegu, billa dezagun orain [...] toki on bat. Ldi IL 116s. Ta kirten arek alako emakumea eskuratu! ABar Goi 16. Urrea eskuratzeko izan duten bidea. EAEg 20-10-1936, 92. Eskuratu duzuna ametsen ametsa. Iratz 144. Euskal-irakaskintza eskuratu dezagunean. Etxde AlosT 9. Zortzi eguneko lana uste zunaten Madril eskuratzea. Or QA 76. Muga ori eztot egundo eskuratu. Erkiag Arran 192. Horien huntarzüneen eskialatzeko. Herr 22-9-1960, 3. Galdu nebazan argi-une gozo ta barriro ezin eskuratuak. Gand Elorri 206. Izen ona ta estimazioa eskuratu dituzu. Vill Jaink 103. Frogak eskuratu ondoan. Larz Senper 26. Eskuratu nai, beti igesi. BEnb NereA 245. Bost urteren buruan eskuratu [...] gogoan zuen "Maitrise". Ardoy SFran 94. Saria eskuratzen ba dezu. NEtx LBB 112. Etzan asarre, [txopertzako karnet] ori eskuratu zuanean. TxGarm BordaB 153. Eta horra zerbait gisa nun eskuratzen duten tabako hazia. Etchebarne 40. Otxandio be eskuratu ta / Bizkaiko lurrean sartu. FEtxeb 18. Aurten ez degu etekin asko / baserritik eskurako. Insausti 52. Iparraldean aspaldi eskura zutenaren antzeratsu. MEIG VI 54. Zer lortu eta eskuratu duten. MEIG III 100.
v. tbn. Lg II 218. Gy 156. Laph 157. Aran SIgn 64. Ag AL 86. Ag G 322. A EEs 1916, 302. GMant Goi 90. Or SCruz 79. Enb 120. EArzdi in Kk Ab II 5. Eguzk GizAuz 137. TAg Uzt 224. Zerb IxtS 93n. Mde Pr 191. Anab Poli 96. Basarri 165. And AUzta 139. Izeta DirG 124. MAtx Gazt 102. Onaind in Gazt MusIx 147. Ibiñ Virgil 107. Alzola Atalak 68. Xa Odol 24. Lf in Casve SGrazi 16. Berron Kijote 32.
azpiadiera-2.1
(Tras posesivo anáforico).
Bere alegrantzia seinalatzeko bere eskuratzeaz arka saindua. Lg I 259. Zuzen izpirik gabe beren eskuraturikako eskola hoitarik. HU Zez 110. Ez gantxo, ez buztan eta ez esku, / ezin genduan geure eskuratu. BEnb NereA 47.
azpiadiera-2.2
(V, G ap. A ; SP, Dv, H).
Convencer, persuadir; ganarse (a alguien). " Behin eskurazazu jendea, gagnez une fois le peuple" SP. "Gagner, engager à" Dv.
Ezin eskura zezakeiela bere aita. Lg I 309. Gure borondatea eskuratuko du, ta ekarri arrazoizko bidera. Mg CC 223. Nola ta zoin errexki Ebak eskuratu zuen Adam. Dh 469. Asueroren bijotza eskuratu. fB Ic II 284. Gaur jende orri gozotoro aditzen badiozu, eta eskatzen duena egin, bein betiko eskuratuko dezu. Lard 217. Eta nabari baleza gobernadoreak, eskuraturen dugu eta gerizaturen zaituztegu. "Suadebimus" . Dv Mt 28, 14. Iduritu zitzaion Iñaziori [...] eskuratuko zuela [Franzizko] . Laph 125s. Laguntza onik egin lezakezue [eskuarak] , zuen sehien eskuratzeko, bidatzeko, zaintzeko baizik ezpalitz ere. HU Aurp 208. Oien bidez Santa Cruz eskuratuko ote zun ibilli zan Valde-Espina. Or SCruz 111. Eginalak egin nituen ezezkoan [...] baina azkenean eskuratu egin nindun. "Consiguió reducirme" . Or BM 12s. Etekiñaren arrazoi orrekin eztuzu eskuratuko. Vill Jaink 87. Erreztasunez eskuratzen dauz [diruak] / eskubi eta eskarra. BEnb NereA 241.
azpiadiera-2.2.1
(Tras posesivo anafórico).
Jauna, ta zer da ezkonzan ongi bizitzeko dagikedana? --Senarra zere eskuratzea. Mb IArg I 182.
azpiadiera-2.3
Apresar.
Zenbat angeles untzi duzun eskuratu. Lg ( in BertsZB 145 ). Onelako prestamen bearrik etzala igesegin nai etzuen bat eskuratzeko. Lard 443. Irureun [azeri] eskuratu edo atzitu. Ib. 142. Eskuraturik orrenbestez eta presoturik oietatik al zitubenak. Aran SIgn 103. Bertze guziak eskuratu zituzten eta [...] biziaz gabetu. Prop 1896, 206. Ardiesten dute kanporat heltzea. Bainan, zorigaitzez, han berean eskuratzen dituzte. Zub 59. Profeta eskuratu eta beretu zuten. Zerb IxtS 70.
azpiadiera-2.4
Recuperar. Cf. Lar: "Rescatar, viene de [...] eskuratu, volverlo a la mano".
Eskuratu diraden bat edo beste burukida edo kapituluetatik liburu ederren bat izango zala. Aran SIgn I. Ostua ez du eskuratuko. Urruz Zer 125. Baiña egun gitxi barru eskuratu ebazan astronomuok zor eutsezan bost milla pezetak. Bilbao IpuiB 102.
v. tbn. Ker ElizG 216 (ap. DRA).
azpiadiera-2.5
Tomar en la(s) mano(s).
Nahiz [bi-sosekoa] eskuratu orduko sartu nuen sakelan. Elzb PAd 22. Aizkora eskuraturik. Elsb Sakelako liburua 100 (ap. DRA ). Emekiño eskuratu duenean [muskerra] . HU Aurp 99. Oatze ondoan aisa eskuratzeko gisaz utzi zuen rifle delako bere izkillu ederra. FIr 138. Ganderailu ederra eskuratzen du muthilak, eta badoa. Barb Leg 126. Yeiki, eskuratu makil bat eta mendira yoan. Ldi IL 29. Arraunak eskuratu zituanean. TAg Uzt 228.
v. tbn. A BeinB 86. Barb Sup 65. Ol y Ker Num 5, 17. Bilbao IpuiB 247.
azpiadiera-2.6
Recibir.
Arratsaldeko iruetan eskuratu zuten gutun idazki batean. FIr 137. Bakoitzari argandik eskuratua dezana biurtzean dagoela zuzenbidea. Zait Plat 91. Presentak eskuratu ondoan, nihaurek ere kantatu behar izan nituen pertsu batzu. Xa Odol 333.
azpiadiera-2.6.1
Zenbat negar... zenbat samintasun garratz, eskuratu ez ote dituzte gazte askok maite-jolasetan goizegi asi ziralako! MAtx Gazt 34.
sense-3
3. (c. sg. A; Añ, H), eskura (SP (+ -tzea)), eskilatu (S ap. A). Dominar, controlar, sujetar; domar. "Eskurako dut olherik, je l'apprivoiserai" SP.
Aisago zuk eskura dezazun lurreko gauza galduetarako zere gogo galgarri eroa. Mb OtGai I 9 (v. tbn. IArg I 119). Ezi ta eskuratu baga gaiski egitera makurtu ta obenduta daguan aragija. Mg CO 81. Uka beza edo eskuratu beza bere burua. Gco II 55. Ardoarekin erazekirik ezin eskura ditue beren buruak. AA III 381 (v. tbn. II 78). Gorputza biar dan moduban ezteko ta eskuratuteko. fB Ic III 264. Eskuratu nai lukean griña makurren bat. Arr Orac 50 (ap. DRA). Ondo egiñaz ontzen elefantea da, / Makillaz eskuratu iñoz ezin dana. AB AmaE 320. Gizonak zezena eskuratu nai. 'Domptant' . Or Mi 50. Basa-zezen ezigabeak, lepoaren alde bietatik uztarria ezarrita, eskuratzen ditu. Zait Sof 170s. Gurari aurkakoen liskar latz arteko erasoa, joaldia, ezin eztitu ta eskuraturik. Onaind STeresa 35 (cf. ib. 53 irudimena eskutzeko, probable errata por eskuratzeko ).
v. tbn. Aran SIgn 55.
azpiadiera-3.1
Vencer.
Animako gure etsai guziak eskura ditzala. Mb IArg I 391. Ekharria naiz haren kontra gudukatzerat: ez da errana ez dudala eskurako. Lg I 278. Gure mundu osteak eskuraturen ditu dela Davit, dela harekin diren guziak. Ib. 315. Gurekin daukagun etsai goaikarri au gogotik benzitzera eta eskuratzera alaitzeko. Gco II 57. Jainkoak erantzun zionean, joateko, eta eskuratuko zituela [filistintarrak] . Lard 172. Israeltarrak bazijoazen etsaia eskuratzen. Ib. 190. Birtute oneek zaintzen dabezan torre-muruak / Iñoz ez dira saldukeriaz eskuratuak. AB AmaE 443. Eskuratua izan da. Zait Sof 33. Bürüko-min batek hartü dü eta, laster, eskialatü. Herr 18-9-1958, 3.
azpiadiera-3.2
Rendirse.
Eskuratzen ezpaziran egun artan, illen zituela erriko zaldun guziak. Mb IArg I 121. Kutxa zarra [...] berela eskuratu yatan eta saietsean zulo eder bat egin neutson. "Se me rindió" . Or Tormes 51.
sense-4
4. (Intrans., precedido de genitivo).Llegar a manos de; caer en manos de; ponerse en manos de.
Berriz ere nere eskurako da nere erresuma. Mb IArg I 335. Jangoiko urrikaltiaren eskuratzen ezpada [...] ondatzen du betiko sulezean. Ib. 121. Valde-Espinak egiñalak egin zizkion Santa Cruzi, arren, Lizarragaren eskura zedila. Or SCruz 110. Ikustea kafi hau sasuz inguratzen / eta gure bazterrak bertzen eskuratzen. Xa Odol 203.
azpiadiera-4.1
(Con gen. elidido (?)).
Oro eskurako zarete. 'Caeréis en mis manos' . Gy 249.
azpiadiera-4.2
(Con aux. intrans. bipersonal).
Bi ontzi orduantxe eskuratu zitzaizten. Aran SIgn 40. Etzaigu nai añakorik eskuratu. Etxde AlosT 15. Urrilaren 5ean egin zidan eskutitzaren erantzuna ez dut uste eskura zaionik. MEIG VIII 82.
azpiadiera-4.2.1
(Precedido de posesivo anafórico).
Arako dauden guzien zoriona, gaur bere eskura zaio Jesuseri. Inza Azalp 79.
azpisarrera-1
ESKURATZEKE. Sin dar, sin conceder.
Yaubek erri aiek lurraldetik laster oiltzeke utzi zitun eta Yosueri eskuratzeke laga. Ol Iud 2, 23.
azpisarrera-2
EZIN ESKURATUZKO. "Qu'on ne peut mettre sous la main. Fig., qu'on ne peut gagner à ses fins" Dv.
eskuratu
<< eskukada 0 / 0 ganibet >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper