OEH - Bilaketa

124 emaitza tabako bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 pipa.
tradizioa
Tr. Documentado en todos los dialectos; al Sur, se encuentra desde mediados del s. XVIII, pero al Norte no se documenta hasta finales del s. XIX. En DFrec hay 17 ejs.
sense-1
1. (gral.; Urt IV 3, Lar, Dv, H) Ref.: A; Lrq; Elexp Berg .
Pipa, tonel. "Cadus" , "cadus temeti, pipa bat arno" Urt IV 3. "Ce qu'une pipe contient. Pipa bat ardo, une pipe de vin" H. " Pipia esaten gontsan; pipian forman eindda, geldik, fijo egoten da; ta gero andik, an naastu eta barriketara partidu " Elexp Berg. . La definición 'la pipe' de Archu puede corresponder tbn. a esta acepción.
Anitz ur ontziko pip guzietan sartu bazuten ere. Mb IARg II 278. Bete zituzten mairu belzak pip eta ontzi guziak. Ib. 279.
sense-2
2. "Canaliculatus, kanala vel pipa bezala moldatua " Urt IV 120.
sense-3
3. Tallo.
Iruditzen ziaitaan zazpi ogi buru ilkhitzen zirela pipa batetarik, betheak eta ederrak. Urt Gen 41, 22 (Dv ondo, Bibl zango).
sense-4
4. (gral.; Arch VocGr, Dv, H, VocB ) Ref.: A; Lrq; Iz ArOñ (agura); Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 258.
Pipa (de fumar). " Pipa eta thoxa, la pipe et la blague à tabac. // Ce que contient de tabac une pipe. Pipa bat ou pipabat tabako erretzea, fumer, brûler une pipe, une pipe de tabac. Pipa bat tabako eztu balio, cela ne vaut pas une pipe de tabac" H. " Agura pipa-luze begi arranpalo, tabernara juan eta negarrez ei dao " Iz ArOñ (s.v. agura). Tabako-orria pipa, edo papeletik kian artzea. Mg CC 229 (cf. PIPA HARTU). Ardaoaren senide maitiak dirian pipia eta zigarrua. msOñ2 158r. Meza asitakoan irteten dira pipa auan duela. AA II 58. Pipa motxa sututa. AB AmaE 468. [Zigarrua] erreko degu pipan beorren osasunera. Sor Bar 89. Bethe bere pipa motz eta beltza. Elzb PAd 9. Nola kanta hori akhabatu baino lehen hil baitzitzaion pipa, berriz piztu zuen. Ib. 15. Pipa bete belar izango dezu. Apaol 25. Pipa-atsik ez artutearren Errokegandik alderatuaz. A BeinB 56. Zuen erlisioneak ez du balio pipa bat tabako. HU Zez 191. Lurrezko pipa motza atzazkal lodiakaz beteaz. Ag Kr 126 (v. tbn. TAg Uzt 81 lurrezko pipa). Lur xuri goxo mota bat, pipen egiteko baliatzen ohi dena. Prop 1907, 141. Toxatik pipa belarrez beteaz. Urruz Zer 112. Pipa ezpainetan zuelarik. A Ardi 12. Pipa bezela bazkaltzen bete, / andikan gero kafera. Auspoa 140, 26 (ap. ELok 98). Pipeari tiraka / matrallak puzturik. JanEd II 144. Pafa pafa ari da pipa bat ahoan. Barb Sup 186. Pipa zango luxe bat. Etcham 221. Gutiz gehienek piparen gain emaiten dutela ezpaineko mingaixtoa. JE Med 139. Pipa da nere laguna, / ke-belar oso / samin ta gozo / nasien ontzi kutuna. EA OlBe 69. Pipa baten gizentzeko tabakorik ere ezin eros. Lf Murtuts 40. Orra! orra! gure Olentzero / pipa ortzian duela / exerita dago. Canc. pop. in NEtx Antz 114. Igeltsozko pipan belarra erretzen zuan. Egan 1961 (1-3), 67. Nolako pipa, alako toxa (AN-5vill). Inza NaEsZarr 1822. Igeltsuzko pipa txuri bat ezpañetan. Ataño TxanKan 44. Hau beti bezala etxolan zen, bere pipa ahoan. Etchebarne 44.
v. tbn. Zav Fab RIEV 1909, 38. Xe 244. Azc PB 89. Lander RIEV 1907, 433. Echta Jos 85. StPierre 28. Lh Yol 24. Const 43. Altuna 59. Zerb GH 1928, 423. Jaukol Biozk 4. Zub 105. Or Mi 57. Kk Ab II 144. Tx B 58. Anab Poli 45. Bilbao IpuiB 94. And AUzta 144. NEtx LBB 55. Lab SuEm 175. Uzt Sas 196. Lasa Poem 83. GH 1974, 369. JAzpiroz 22.
azpiadiera-4.1
" Pip'eta thu bizi da, il vit à fumer et cracher, il ne fait rien" Lh.
sense-5
5. "Ogi mehe, xigortu eta luzea. Pipa de pan" Elexp Berg. .
azpisarrera-1
PIPA HARTU (V-gip, G, AN; Añ). Ref.: A; Gte Erd 258. "Fumar en pipa, pipea artu" Añ. "Fumar pipa" A. "Pipa artzen ari zen (G-azp, AN-gip), [...] pipia artzen euen (V-gip)" Gte Erd 258. v. PIPA ERRE.
Errege edo Jaun andien aurrean pipa artzea, litzake injuria ematea. Mg CC 229. Elizako ateetan pipa, edo zigarroa artzen. AA I 530. Ez al akiken or pipa artzia / etzela lizentzi? Xe 141. Zure aitak ere pipa artzen zuben ezkon-gaia zanean. Moc Damu 28. "Pipa artu ta ura edan, ardoaren pare" esan oi zuen gure aitonak. Urruz Ibaiz 11-5-1902, 3. Arnoa edan eta pipa artu, / gero burua xoratu . (AN-5vill). A CPV 760. Pipa hartzen duten apezpikuak. MIH 230.
azpisarrerakoSense-1.1
Gure pipa artzeak kalte aundiyak ekartzen ditu. Moc Damu 28.
azpisarrera-2
PIPA-HARTZAILE (-artzaille V-gip ap. Iz ArOñ; -artzale B ap. A). Fumador de pipa. "Agura zarki-marki pipa-artzaillia, txingarrak erre dio zurraren puntia" Iz ArOñ (s.v. agura). Pipa artzalle zalea banaiz ere. Apaol 25. Bedar edo pipa-bedar esan oi dabe pipa-artzaillak tabako-orriagaiti. A BGuzur 159. Ni enaiz pipartzalea, baina ala banintza, neronek nere mugerretik ateratako suaz gogozago erreko nukela dirudit. Or Y 1933, 406. Onentzaro pipa-artzaille. Or Eus 140. Apezpikuen multzoa eta pipa-hartzaileena. MIH 230.
azpisarrera-3
PIPA HAUTSI (Uso fig.). "Pipa hautse, casser (sa) pipe, mourir (S)" Lrq.
azpisarrera-4
PIPA-BELAR (AN-5vill-ulz, B, BN; Lcq 125, VocB; -belhar L; -bedar V). Ref.: A (pipa-bedar); Lh. "Bedar edo pipa-bedar esan oi dabe pipa-artzaillak tabako-orriagaiti" A BGuzur 159. "Tabaco" VocB.
azpisarrera-5
PIPADUN (El) que fuma en pipa, que lleva pipa.
Gizon txiki, lepoker, arpegi-luze, pipadun bat. Bilbao IpuiB 206. Pipadun aguretxoak. Ib. 236.
azpisarrera-6
PIPA ERRE. Fumar en pipa. v. PIPA HARTU.
Aita pipa erretzen, / Ama ardatzian. Zab Gabon 23. Jarlekuan exerita, pipa erreaz. Ag G 61. Pipia erre ta beti-be zato bategaz zeruruntz begiraturik. Kk Ab II 144. Juan Pello pipa erretzen / doministikuka. MendaroTx 210. Buru goibela argitzeko / pipa maiz aal-duk erretzen. Or Eus 140. Lasa-lasa pipa erreaz eta kontu-kontari. Vill Jaink 164. Arrantzale zarrak pipa erreaz kontu kontari egoteko. Etxabu Kontu 193.
v. tbn. Jaukol Biozk 4. Bilbao IpuiB 190. Uzt Sas 71.
azpisarrerakoSense-6.1
Nik erretzen dut ene pipa handia. Prop 1897, 105. Eginak zituela gosari ttiki eta handiak, eta erreak ere zenbait pipa. Elzb PAd 69. Abiatu zen pipa bat erre behar zuela. Barb Sup 46. Su-ondoan bere pipa erretzen zegoen. NEtx LBB 55.
azpisarrera-7
PIPA ETA PIPA ARI IZAN. Estar fumando continuamente.
Orizue, agian, pipa eta pipa ari zanez, min izpiño bat jinen zitzaiolakoan. Barb Sup 35. Pipa eta pipa ari zen nere Eskualdun pollita, gelditu gabe. Zerb GH 1928, 423.
azpisarrera-8
PIPA JO (V-gip ap. Elexp Berg; G-azp). "Pipia jo, adarra jo. Nik joko jotxenet onei pipia. [...] Arek jo jostak neri pipia!" Elexp Berg. Gu, pipia joten bizi gaituk. Uezabak guri, berak nai daben beste pagatzen jeskuk, ta, gero guk pe, geuk nai dogun beste biar ein. SM Zirik 32. Aizak Pepe, ni Joxe bait naiz, ez nazakela pipa jo motel, kontzientzia zertarako bear diat nik, emonio! Lab SuEm 170. Orduan guri pipa joko zigunik? Zendoia 218.
azpisarrera-9
PIPA-KIRTEN. a) "(Viburnum Tinus), durillo (V-ger)" Arzdi Plant1 279. b) + PIPA-TXORTEN (V-gip; -txurten V-gip). "Pipatxurtena, el mango de la pipa; pipa-txortena" Iz ArOñ.
Noraiño mugatu duk, beso pipa-kirten? 'El de brazos mango-de-pipa' . Or Eus 33.
azpisarrera-10
PIPAN (Fumar) en pipa. "Tabakoa pipan egiten du (S)" Gte Erd 258 (junto a pipa artu, pipatu, pipa erre, etc., de otras zonas). Hasiko dire pipan edo belhar xehakatzen hortzen artean. Prop 1902, 277.
azpisarrera-11
PIPA-OHOL. v. pipol.
azpisarrera-12
PIPA-TXORTEN. v. PIPA-KIRTEN.
pipa
<< 1 pikatu 0 / 0 pipet >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper