OEH - Bilaketa

124 emaitza tabako bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
idortu.
sense-1
(V-gip, G, L, B, BN-baig, Sal, S, R; Volt 115, SP, Urt II 281, Ht VocGr, Lar, (G, AN), Arch VocGr, VocBN , Gèze, Dv, H, VocB ), idorri ( VocCB , Dv) Ref.: A; Lrq; Iz R 298; Etxba Eib; Izeta BHizt; Satr VocP; Gte Erd 15 .
Secar(se) (sentidos prop. y fig.). " Idortzea, sécher" SP. "Enjugar <-xu->" , "secar", "desecar" Lar y Añ. "Agostarse los campos, [...] soroak, alorrak, landak [...] idortzea " Ib. "Ahumar, [...] keetan igartu, idortu " Ib. "Avellanarse, ponerse enjuto, arrugado, seco, a modo de avellana, urreratu, urra bezala idortu, igartu " Lar. "1. [...] Hegoak lurra idortzen du, le vent du sud sèche, dessèche la terre. Sukharrak ahoa, mihia idortzen du, la fièvre dessèche la bouche, la langue. Athorra izerdiz bustia idortzea, sécher une chemise. Sécher, faner, flétrir. Saphak liliak eta hosto samurrak idortzeintu, [...]. Sécher le cœur, enlever la sensibilité. Aberastasunak bihotzak idortzeintu, la richesse sèche le cœur. Constiper. Janhari beroegiak sabela idortzen du, l'alimentation trop chaud resserre le ventre. 2. se sécher, se dessécher, se flétrir, [...] se constiper" H. " Oiala idortu, secar la ropa" VocB . "Endurecerse mucho la tierra, hacerse empedernida por los hielos y nieves" A. " Begiratu eta ikusi eban or lur gaña idortu zala (Gen 8, 13)" Etxba Eib. " Idortu dire bazterrak " Izeta BHizt. " Zintzurra idortua daukat (AN-5vill)" Gte Erd 15. Cf. Lrq: "La valeur transitive tend à disparaître: on dit de plus en plus généralement idorreaz". Tr. Documentado al Norte desde la primera mitad del s. XVII; al Sur se encuentra desde Mendiburu, y es usado, además de por autores navarros, por Iturriaga, Otaegi, Oskillaso, Erkiaga e Ibiñagabeitia. La forma gral. del sust. vbal. es idortze- . El único ej. de idorte- corresponde a Oskillaso (Kurl 161).
Hezurrak idortu [dire] / nola gauza errea. EZ Eliç 333. [Koleraren suak] errai guztiak erratzen, elkhortzen eta idortzen baiterautza. Ax 280 (V 187). Beldurrez gogoa unhaturik eta idorturik flaka dadin ene arima. SP Imit III 55, 5. [Arrosak] idorturik usain eta indar geiago baitute. SP Phil 491 (He 498 idortuak direnean). Eta belharra sorhoan dailliak ebakiz geroz bezala ni ere aihartu eta idortu niz. Tt Onsa 100. Hezurrak idortu zaizkidala. 47. Kalits ungi ontuak eta idortuak. Mong 592. Ezi zure büria zerbaitetan txerkhatzen badüzü, berhala gaizki edireiten eta idortzen zira. Mst III 9, 1. Esku-oiala artu ta idortzen ziozkan bere ezpañak. Mb IArg II 342s. Iauna, sehi bat etxean dagot ohatua, esku-zangoak idorturik. HeH Mt 8, 6 (He paralisiaz hartua). [Gizonak] zahartu direino ikusten dire idortzen, zimurtzen, ihartzen. Hb Egia 62. Bazka bustia balin bada, idortzera utzi behar da. Dv Dial 75 (Ip idor artio). Sobera idortzen bada [makaronia] emozu salda edo ura. ECocin 44. Negar malkoak idortu zizkidan. Otag EE 1881b, 108. [Arbola] net idortua zela. Elsb Fram 143. Belarrak idortu arte. HU Zez 97. Iguzkiak idortzen zituela [zohiak] . JE Bur 9n. Zintzurra idortua dut. Ib. 112. Ezpañak [...] idorturik, erreak bezala. FIr 192. Theresaren begiak, hezerik agiri zirenak, idortu ziren. Mde HaurB 29. Ibaia idorten danean. Osk Kurl 161. Hemengo edateko moldean [...], hertzeak gazterik idortzen bide dira. Larz Iru 56. Launbetero atratzen iruzkie, Amabirgiñein lixue idortzeko. (B). EZBB II 46. Ikusi zuelarik halako tabako andana idorturik pipatzeko prest. Etchebarne 42.
v. tbn. Egiat 231. Arch Fab 195. It Dial 17. CatJauf 23. TP Kattalin 178. Yanzi 175. Iratz 72. Erkiag Arran 178. Ibiñ Virgil 116. Larre ArtzainE 50.
azpiadiera-1.1
(Part. en función de adj.). "Enjugado, enjuto" Lar. "Arencado, seco" Ib.
Gorputz idortuek, oraino hautsek, erlikiek badute anhitz bothere miragarri. Hm 210. Lur xukatu eta idortu bat. 50. Aurpegiko odol zorta idortuetarik. FIr 147. Ogi mokor idortuen biltzeko. Zerb Azk 45.
azpisarrera-1
IDORTU-BERRI. Recientemente secado.
Eguzkiak idortubarri zituan intz [tantoak] . Erkiag Arran 184.
azpisarrera-2
IDORTUXE (Forma con suf. -xe, de valor aprox.).
Ogia idortuxe denean on da berehala eraiteko. Dv Lab 54 (v. tbn. 52).
idortu
<< hosto 0 / 0 ipurdi >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper