OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: SO BAT EGIN Echar una mirada. So bat egiñik leze hari ikhusi ditu [...] animalen hatzak eta herexak. Tt Onsa 67. Ene Jinkua, sokhorri emaiteko so bat egidazü. Mst III 23, 2 (Ip so egidazu). Jinkua [...] so bat egizü zure zerbütxariaren phenari. Ib. 20, 3 (Ip ikhusazü zure zerbützariaren nekia). Maikide guztiok txantel ari so bat (begirakune bat) egin ginion. A Ardi 84. So bat ere egin gabe. Ardoy SFran 227. (Con determinantes). Iaun kapitaño haren plazan banintz, halakoer, so on bat eniro egin. Tt Onsa 112. Egunian behin [...] egiezu begitarte eta so hon bat, edirenen duzu [...] [librian] zure arimak, behar diana oro. Ib. 4. So lehiatü bat aldiz egiten badeitazü, berhala azkartzen [...] nüzü. Mst III 8, 1 (Ip so egiten badeitazü). Ikusten zian bi beretter haiek halako so bat egiten ziela algarri, erran nahi üken balie bezala [...]. Const 39. Xalbador erdiko athetik agertzen da. So trixte bat egiten diote. Ox 38. So galdekor bat, erdi-beldurtua, egin. Mde HaurB 84. Ixilka joan [zen] [...] azken so baten egiterat bere sortetxeari buruz. Ardoy SFran 145. Zure parropiako elizan sartzen zirenian, egizu so bat zure aitzinian ioan diren zure askaziak, adiskidiak eta zure ezagutiak, eta orhiturik haren hilziaz [...]. Tt Onsa 41.

adib.: so egin Begiratu, behatu. So egiozu. Halako irri maltzur batekin so egiten zidan. So egizu nor heldu den. || So bat ere egin gabe.

Ez dugu aurkitu so bat egin formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

so bat egin 7: Herria 2 (“Mündorori zabalik den jünta hortara jiteaz gain, Filipe BIDARTen libro üzteko galtegite horrez xehetarzün haboro bildü nahi düanak, so bat egiten ahal deio www.filipeaska.com internet guneari”), Piarres Aintziart 2 (“Lehenik egunkari bat erosten dut, baina doi-doia so bat eginen diodala, bar baten kanpoko mahaian hartuz edateko freskoa eta itzalean zabaldua banu bezala gorputz osoa”), Elena Touyarou (“Elizan sartzean nahiz ateratzean, Marik ezin izan zuen egon erretore etxerantz saihets so bat egin gabe”), Koldo Izagirre (“Ez zien hitzik egin, ez zien so bat egin”), Menane Oxandabaratz (“Lehenago joanen niz kultura orrialdeetara, eta gero politikari ere so bat egiten diot, ba, egia da”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapidea da eta azpisarrera gisa jasotzekoa, begiratu bat eman bezala. begiratu bat eman adibidea azpisarrera egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa so1 sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

so egile 5: Mst 2 ("Amuriua orotarat so egile da", "Hartakoz ezpiritüz zelialat so egile aphür edireiten da"), Egiat ("Lotsa izan ezpada sobera igaiten dolürik dütükia so egiletarik?"), Mde 2 ("So egile urrikaldun batek esaten dio dohakabeari: —Min asko ematen dizu?", "eragozpenik eta gibel-asmorik ezean, askatasun oso bat behar zuen inor jakile gabe, inor so egile gabe"); eta ap. DRA, Herr 1957 ("Lau pilotarien joko azkar eta abila nola aipha. Miresgarria zen zinez heien irabaz gosea. So egileak begiak xuriturik zauden nork ukanen zuen azken hitza ere"); so-egile 3: Lf Murtuts ("Elizarakoan bazela so-egile!"), Zait Plat 2 ("Iaioterriko Ko ugartetik etorria zan so-egile zorrotz, adimen neurritsu ta asmagin", "Platon'ek dakarren Sokrate bitara ikus zezakean so-egile banak, beraz, batak batera ta besteak bestera, esate baterako"); soegile 1, Egiat ("Nausi ona logale denian, maiñatak dirade beillari hontarzünak ere alde orotarik bere soegiliak dütü bethi"). Eta ap. DRA sogil(l)e : Peillen EG 1951: "Egünaz, arranuak, odei artetik, zer ez tü begiaz ikhertzen, gaiaz, hüntzak, bestiak bezain sogile hun da eta biek elkharrekin zer ez dakite"; A-renetik jasoa: "Hari denaren utsak begira dagoenak, sogilleak, untsa ikusten tik" // Cf. Etienne Sallaberryren ezizena; edo Zerb Azk: "Uhaldeko laminak hortan utzirik, beldurra baitugu Oxobi, Piarres eta So-egile batzuek lerro hauk irakurtuko dituztela...".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

so egile 2: Zahar hitz ("So egilea beti jakintsun"), HerrizH 1988 ("Pentsa hor ere bazutenez gostuko ainitz gauza ikusteko: ardi bazkatzeko molde berriak bazuen segur so egile"); so-egil(l)e 5: Herr 1961 ("[zinemako] So-egileak? Begiak hanpatuak orduan, gorputzak sutan, zainak tiran, bihotzak pilpiran"), GH 1967 ("Debriak zalapartaka... / So-egiliak oihuka"), Txill ("So-egileak, sardin-ontzien bihurreraren zai, arretaz, miatzen du itsas-urruna"), Hiriart-U ("gomitatu zituen, so-egile bezala, katoliko ez diren girixtino-buruzagi batzu"), Or ("Orduan bere bakardade maitera itzuli zen, eta bakarrik, goiko so-egillearen aurrean, "berekin bizi" zen"); soegile 2: Herr 1946 ("Trinketeko partida ahulxka zen, soegileek phakatiaren ordaria ez die eraiki"), Txill ("Lehendabiziko ontzia sumatu orduko jauzi bat egingo du soegileak, eskailera hurbilean behera azkar abiatuko, eta han dagoen "gong"a joko du berria emateko") // Eta Etienne Sallaberryren ezizen bezala, adib.: P. Xarritton: "Adiskideak beti hautatzen dira eta hautatuko ditut beraz Piarres Lafitte eta Pierre Narbaitz, ene bi irakasle ohiak, eta Etienne Sallaberry "Soegilea"".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

so egile : DFrec 1 ("ederki erabili sujetak harrapatu du interesmendua so egileen artean"), LurE (adib.); soegile : DFrec 1 ("axaleko soegileak atzerakoikeria soma dezake beharbada"), AB38 1 ('observador') AB50 1 ('observador'); sogile : DFrec 1 ("sogile askoren eritziz fenomeno honek bi arrazoi dauzka"), AB38 1 ('observador'), HiztEn // Ez dugu aurkitu ap. Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

so egile : EskolaHE (adib.), Lur EF/FE (AS: observateur, spectateur); soegile : Casve EF (1 spectateur; 2 chef de village avant la Révolution), HaizeG BF (spectateur; eta soegilen: regarder), Lh DBF (1 spectateur; 2 chef de village, avant la Révolution); so-egile : DRA (1 espectador; 2 guardia de pueblo, de aldea: antes de la Revolución Francesa), PMuj DVC (1 centinela, vigía...; 2 inspector, revisor; 3 espectador, asistente a un espectáculo; 4 contemplador, considerador); sogile : HiruMila (espectador, ra; observador, ra), ElhHizt (observador, -a; espectador, -a), Casve EF (spectateur), HaizeG BF (spectateur), DRA (1 el que mira, ve; 2 ik. so-egile 2. Eta sogille: espectador), PMuj DVC (mirón, curioso) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

so 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

so 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Esapideei dagokien sistematika

egon.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

so 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: SO ETA SO. Mirando continuamente. Han zauden karrikan, so eta so, nola zoan yendea yostatzerat. Zub 109. Eta eskuan belar-izpi bat zuela, so ta so, betillun antzean. Or Mi 71. Jaun erretora bi begiak harmaturik so eta so dago. Lf Murtuts 54. Ta ni [...] so ta so yardun arren, nun ezkutatu danez ezin dut arkitu. Zait Sof 109.

adib.: telebista 3 iz. Telebista hargailua; telebista hargailuan ikusten diren irudiak. Telebista piztu. Telebista ikusten ari zen. Telebistari Sakramentu Santuari bezala so eta so.

so eta so 2, Erlea (“Ametsen dorretik so eta so zuri“).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

so eta so 23: Herria 10 (“Mundu bat bildu, auto berrieri so eta so!”), Janbattitt Dirassar 5 (“Mutiko gazte bat hurbildu zitzaidan, eni so eta so, halako aire bitzi batekin”), Piarres Aintziart 4 (“Gidaliburuari so eta so nabil, asfaltoaz asea eta beti gezi horiei jarraikiz”), Iñaki Iñurrieta (“Eta ni so egoten hasi nintzen, so eta so, eta ordezkatze-prozesuaz jabetzen”), Joan Mari Irigoien (“Eta, ai, jaun André, nola ez nintzen liluraturik geratuko, bada, baldin, so eta so egiten nion arren, ez menbro itsusirik estalkirik behar zuenik eta ez gorputz-zati marketsik bernizadurarik eta apaindurarik behar zuenik ikusi banion, eta baldin ez bazegoen gorputz hartan, ondorez, gaixtoaren utzi beharrik onaren hartzeko, zeren gorputz hartan guztia baitzen on eta ezin hobe, halako moldez”), Michel Oronoz (“Mutikoa alderdi guzietara ari da, so eta so”), Daniel Landart (“Bulta luze bat egoten zen zeruari so eta so”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa, lan eta lan bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa so1 sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

sobra (+ eratorri-konposatuak) 238 dira (B 19, G 78, IE-ZuAm 139, EB 2), sobera (+ eratorri-konposatuak) 731 (B 3, G 8, IE-ZuAm 706, EB 14): sobra 150: B 7 (Añ GGero, AB AmaE, BEnb NereA, Alzola Atalak); G 36 (Cb, Gco II, Bil, EusJok, JanEd I, PE, Xe, Sor, Bv AsL, AzpPr, Tx B, Lek EunD, Anab, Basarri, Lab SuEm); IE 106 (EZ Man II, Hm, Ch, He Gudu, Mih, LE Prog, Monho, Dh, Gy, Hb Esk, ChantP, Jnn SBi, Arb Igand, Etcham, Barb Sup, Mattin); EB 1 (MEIG); sobradu 2, B-G (AB AmaE; Zab Gabon); sobratu 35: B 1 (SM Zirik); G 25 (Gco, JanEd I, Ud, Xe, Bv AsL, AzpPr, Moc Damu, Noe, Tx B, Basarri, Uzt, And AUzta, Berron Kijote); IE 9 (Hm, SP Phil, Lg, Mih, Hb Esk); sobrau B 6 (fB Ic, Kk Ab II, BEnb NereA); sobra egon 4: G 2 (Ud, Moc Damu); IE 1 (He Gudu); EB 1 (Arti Ipuin); sobra izan 23: G 11 (Cb Eg, Noe, Or Eus, SMitx Aranz, Balad, Anab); IE 12 (Ch, Mih, LE Prog, Dh, Gy, Hb Esk, Etcham, Barb Sup, Anab); sobran 4: B 2 (Bilbao IpuiB: "sobran be", "sobran utzi"); G 2 (Tx B II: "sobran izan"; Basarri: "sobran egon"); sobrakin IE 3 (Barb Sup, Larz Senper); sobrante 2, B-G (SM Zirik; Tx B II); sobrarik IE 1 (He Gudu); sobratxo G 1 (EusJok); sobraxe IE 2 (Dh); sobraxko IE 3 (Barb Sup); sobra maiz IE 2 (Mih, Hb Esk); sobera 597: G 8 (Or Eus, Balad, Etxde JJ, Lek SClar, Txill Let); IE-ZuAm 577 (Lç, Mat, EZ, Harb, Volt, Ax, O, Hm, SP, Tt, FPrS, INav, Gç, Bp, He Gudu, Lg, Mst, Mercy, CatLan, Egiat, AstLas, Monho, Dh, CatLuz, UskLiB, MarIl, Etch, Bordel, Arch Fab, Gy, Hb, Dv, Bordel, ECocin, Laph, CatS, Legaz, Elzb PAd, Elsb Fram, Jnn SBi, Zby, Ip, Arb Igand, HU, UNLilia, CatJauf, JE, Barb, Ox, Const, Etcham, Zub, Iratz, Zerb IxtS, Lf Murtuts, StPierre, Zerb Azk, Mde Pr, JEtchep, Izeta DirG, Larz, Ardoy SFran, Xa, Mattin); EB 12 (MEIG, Arti); soberatu IE-ZuAm 14 (Lç, SP Imit, Etch, Dv); sobera egon 7: B 1 (Erkiag BatB); IE-ZuAm 6 (Ax, SP Phil, Tt Onsa, Gy, Laph, Ox); sobera izan 34: G 1 (Mb IArg I); IE 32 (Lç, Harb, EZ Eliç, SP Phil, ES, Lg II, Dh, MarIl, Gy, Hb Esk, Dv, Laph, Elsb Fram, HU Zez, JE Ber, Ox, Barb Leg, Lf Murtuts, Zerb Azk, Ardoy SFran, Xa Odol); EB 1 (Arti Tobera); soberasko EB 1 (MEIG); sobera maiz IE 3 (MarIl, Dv Lab, Elsb Fram); soberarik IE-ZuAm 11 (O Po, SP Imit, Mst, Egiat, Dv Lab, Jnn SBi, JE, Ox); soberakin IE-ZuAm 32 (Mst, CatLan, Dv Lab, Laph, Zby, HU Zez, JE Bur, Barb Sup, Lf Murtuts, Mde Pr, JEtchep, Larz Senper, Ardoy SFran, Xa EzinB, Mattin); soberazko IE 5 (SP, ES); soberatan Zu 3 (CatS, Ip Hil); soberatasun IE 1 (SP Phil); soberatuki IE 1 (E); soberaxe IE-ZuAm 7 (Tt, Gy, Dv Lab, Xikito, JE Bur, Zerb Azk); soberaxet Zu 1 (Arch Fab); soberaxko 14: G 1 (Etxde JJ); IE-ZuAm 13 (Zub, Barb Sup, Zerb IxtS, JEtchep, Izeta DirG, Larz Iru, Ardoy SFran).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

sobra (+ eratorri-konposatuak) 35 dira (B 2, G 10, EB-EgAs 23), sobera(+ eratorri-konposatuak) 185 (B 2, G 5, IE-ZuAm 47, EB-EgAs 131): sobra 4: B 2 (Aldana, F. Zubiaga); G 1 (A. Albisu Ayerdi); EB 1 (Sagardoa); sobre G 2 (A. Zavala); sobratu 14: G 7 (Aita San Iñazioren...; El Día, A. Zavala, S. Salaberria, A. Arrinda, J.R. Erauskin Lujanbio); EB-EgAs 7 (J. Duoandikoetxea, Zipristin, Fisika, Zeu zeutara, A. Lertxundi, A. Cazabon, Basarri); sobran egon EB 4 (Elhuyar, M. Orbe, F. Ibargutxi, M. Ugalde); sobra izan EB 4 (J.A. Agirre, P. Larretxea); sobran EB 6 (Elhuyar: "s. gelditu", I. Mujika Iraola: "s. sinestu", X. Gereño: "s. eduki", R. Etxezarreta: "s. eduki"); sobrante G 1 (Ataño); EB 2 (Egin, J. Agirre); sobera 122: B 1 (Oskillaso); G 5 (M. Lekuona, Vill); IE-ZuAm 62 (J. Elissalde, Minvielle, J. Etchepare, J. Barbier, P. Larzabal, Eskualduna, P. Lafitte, P. Xarriton, Iratzeder, E. Salaberry, D. Soubelet, D. Landart, J.L. Davant, A. Arkotxa, A. Luberriaga, B. Mendisco Eiyerabide, A. Nesprias, Herria, J.B. Dirassarre, G. Lantziri, J. Haritschelhar, B. Castorene, Herriz Herri); EB 54 (G. Aresti, Beltza, Zabal, L. Baraiazarra, Euskal kulturaren urtekaria, Elhuyar, E. Arrizabalaga, Zinetika kimikoa, UZEI, J.B. Ayerbe, E. Kortadi, J.A. Mujika, P. Sastre, A. Eguzkitza, M. Ugalde, P. Lizarralde, E. Berazubi, Txill, J. Intxausti, X. Arbelbide, L. Fernandez, Vill, J.A. Irigarai, J. Casenave, A. Valdes, L. Haranburu-Altuna, P. Lizarralde, M. Izeta, M. Bortayru, R. Idiart, L. Oñederra, P. Perurena, J. Etxaide); soberatu EB 2 (J.K. Igerabide, Urrezko arraultzedun oiloa); sobera egon EB 4 ager. (J. Suarez, J.A. Aduriz, A. Sarriegi, Egin); soberan egon EB 2 (I. Antiguedad, M.E. Matxinandiarena); sobera izan 7: IE 3 (P. Lafitte, Eskualduna, E. Salaberry); EB 4 (Otoizlari, Txill, G. Ansola Larrañaga, L. Haranburu-Altuna); soberan izan EB 2 (Elhuyar, I. Mendiguren); soberan EB 6 (J. Uriarte: "s. eduki", P. Ezkiaga: "s. ezagutu", P. Añorga: "s. eraman", K. Muniain: "s. kobratu", T. Abarrategi: "s. jakin"); soberakin 24: IE-ZuAm 12 (Eskualduna, A. Aguergaray, J. Casenave Harigile, Herria, J. Haritschelhar; M. Lekuona: "denbora soberakin"; J. Etchepare: "diru soberakin"; Eskualduna: "uri soberakin", "hotz soberakin", "lan soberakin"; Gure Herria: "gantza soberakin"); EB 12 (Gipuzkoako Lurralde Historikoko..., Teknologia mekanikoa, Elhuyar, M.A. Barcenilla, J.M. Zabaleta, I. Mendiguren, EHAA; M. Ensunza: "bero-soberakin"; X. Mendiguren Bereziartu: "janari-soberakin"; UZEI: "nekazal soberakin"); soberago EB 4 (G. Ansola Larrañaga); soberako B 1 (Bizkaiko herri iturriak); EB 2 (Oinarrizko legeria Bizkaian, Teknologia Mekanikoa); soberazko EB 1 (J.A. Lakarra); soberantzia EB 1 (J.M. Urkia Etxabe); soberarik IE 3 (Eskualduna, L. Dassance); soberatasun EB 1 (UEU); soberasko IE 1 (J. Etchepare); soberaxko IE 2 (P. Lafitte, Herria).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

sobera : DFrec 40, AB38 10, AB50 5, HiztEn-LurE, Euskalterm 2; sobera egon : AB38 1; soberakeria : AB38 1; soberaki : DFrec 1; soberako : HiztEn, Euskalterm 2; soberaxe : LurE; soberaxko : LurE; soberazko : AB38 2; soberatu : AB38 3, HiztEn, Euskalterm 1; soberakin : AB38 6, AB50 2, HiztEn, LurE, Euskalterm 31; soberante : DFrec 2, AB50 6, Euskalterm 1; sobra : DFrec 8, AB38 2, AB50 4, LurE, Euskalterm 1; sobran : AB38 1, AB50 2, LurE, Euskalterm 1; sobratu : DFrec 4, AB38 7, AB50 4, Euskalterm 1; sobrante : DFrec 2, AB50 6, Euskalterm 1.

Euskaltzaindiaren Arauak

adlag. 'gehiegi' / AS: soberarik Ipar.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz (hedatu-egokienak jasotzea aski delakoan): sobera egon, sobera ere, sobera izan, soberazko .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

soberarik. Eta ikus sobera izan / soberan egon.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

gehiegi.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

sobra bere 1, AB AmaE ("Sobra bere badakit zelan boto billa, / Ibilli oi direan ni lakoak milla"); sobran be 1, Bilbao IpuiB ("Jaubea datorrenean, jakingo ioat zer esan, sobran be...!"); cf. azaltzen ez dakigun pasarte bat ap. EZ Man II ("Norte eta Hegoako hartak dire lekhuko, / pribilegio tuztenak sobera ere froguko").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

sobera ere 2: Lek ("Iritzi ori zuana, sobera ere, bere baitan gauza bakar bati begira egon da aspaldi ontan"), A. Valdes ("Jakina dut, sobera ere, Gorenflotek esposatu nahi zaituela"); sobra ere (eta s. be) 2: Sagardoa ("Izenik gabe ezagutu zituzten, sobra ere, gure aurrekoek, eta izenik gabe jarraitzen dute gaur"), F. Zubiaga ("—Ba dakizuz, ama, herriko gorabeherak...; —Sobra be... Josus, baina...!"); sobrare 1, A. Albisu ("Begi onez ikusten ez duan norbaitek, ikusi du sobrare, ta euskaldunen aurka jaiki zaigu erri osoa!").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

sobera ere : DFrec 2 (Vill: "sobera ere badakigu ahalegin guztiok alferrekoak gerta daitezkeela"; Deia: "sobera ere ba genekien"); sobra ere : DFrec 2 (Vill: "sobra ere badakigu badela hor azal bat, halako jazkera bat...", "badakigu sobra ere zein den kristau fedearen erantzunari gaur maiz...") // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ik. Vill Eliza 390 ("Ikuskera hau —sobra ere badakigu— ez dute denek onartuko").

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

sobra ere : HiruMila (adib.; 'de sobra' itzulia); sobrare : PMuj DVC (por lo visto, según parece) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

ere.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sobera sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

ongi asko.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

sobera ere badakigu ahalegin guztiok alferrekoak gerta daitezkeela.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

AS // ik. oh. s.u. soberan egon.

Txostenak eskainiko duen informazioa behar da

ik. sobera izan / soberan egon banaketa.

Esapideei dagokien sistematika

izan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sobera sarrerari dagokion azpisarrera.

Aditz-erregimena

du ad.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

bi sos sobera ditut sakelan.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kin.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: SOBRAN a) De sobra, en abundancia. Garai batez majuak / bazituan sobran, / orañ zeñek nai duen / emen dabill proban. Tx B II 109. Lana sobrian izaten gendun / jana eskasian. Uzt Sas 71. Bazuen naiko erremate ta / sobran ainbeste izpide. Zendoia 226. Jaubea datorrenean, jakingo yoat zer esan, sobran be! Bilbao IpuiB 23. b) (AN-gip ap. Gte Erd 274). De sobra, de más. Ja, ja, ja! Zati baterako izan neban barrea [...]. Tripaki-txuleteak sobran itxi bearra euki izan neban. Bilbao IpuiB 253. Gazteak gallentzea / jarri zaigu modan, / lengo errespetoa / ez dakit non dan. [...] zartu eta sobran / zer kalbario dan! Basarri 107. Ikusi giñuztenean nola jarri giñan. mantak sobrean zeuzkatenak ekarri zizkiguten. BBarand 121. [Aur] bitik bat soberan daukazula. Zendoia 163

soberan 829: Berria 288 (“Aldiz, demokrazian soberan dago indarkeria, soberan daude berrogeialdiak, soberan dago inoren babespean egotea eta soberan daude legez kanporatzeak”), EiTB 150 (“Ez da dirurik falta, lapurrak soberan daude,”), Argia 114 (“Eta teknika soberan dutela agerian geratu zen, propina gisa jo zuten duoarekin, deabrukeriaz josia baina erabat menderatua”), Elkar 74 (“Azken batean, soberan dakit oso asmamen mugatuko pertsona naizela”), Consumer 59 (“Adibidez, gerta daiteke merkatu batetik deitzea goizeko seietan, elikagaiak soberan gelditu zaizkielako”), DiarioVasco 30 (“Mozorro garestirik ez da behar irudimena soberan dagoenean, primeran pasatu ahal izateko”), Deia 28 (“Ez naiz hasiko ETA eta ezker abertzalea gauza bera ez direla esaten, soberan dakite hori eta Barcinak, Iribasek eta gainerakoek”), Laneki 16 (“Beste elementu biek soberan dagoen zabalera partekatu beharko dute”), Elhuyar 15 (), Jakin 14 (“Komentarioak soberan daude”), Erlea 11…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

soberan 272: Berria 126 (“Lan ona egingo du, ziur, gogoa soberan duelako”), Herria (“Bazkarian ere, 500 jende bildu zen eta ez zen prestatutako paella erraldoi hartarik deus ere soberan izan”), Joan Mari Irigoien (“Gaur etorri naiz, eta bihar ez dut huts eginen, zeren, hauek hemen daudela, soberan baitaude gure kakontziak ere”), Sonia Gonzalez (“Soberan izango da erretzeko astia...”), Aingeru Epaltza (“Argazkiak nik hautatu berak ziren, deus ez faltan ez soberan”), Joxemari Iturralde (“Denbora soberan dugu, ez zaitez kezkatu”), Pako Aristi (“Gainera, irudipena daukat, urteetan aurrera, 35etik gora-edo doazenentzat, istorioak ez ote diren soberan gelditzen; eurek daukate kontatzeko aski”), Harkaitz Cano (“Lanen banaketa hasiera hasieratik egon zen garbi, bera auto gidari trebea zen aldetik, eztabaida guztiak soberan zeuden”)…

Baztertzekoa, forma hobetsia adieraziz aipatzekoa

Oso erabilia den arren, ez sartzea erabaki da. Komeni da adieraztea, EBEk jaso duen bezala, forma hobestekoa sobran dela, ohar bidez (sarrera emanda). Bide batez, sobra sarrerari eta sobran azpisarrerako bi adierei Herr. marka kentzea proposatu da.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 'gehiegizkoa'.

Atzizkien araberako erabakiak

-zko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

soberania (edo sobrania, hala erabakiko balitz) sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

IE-ZuAm dira soberarik 11 eta sobrarik 1, ezezko perpausetan erabiliak; a) adlag. 'gehiegirik'en parekoa-edo: Dv Lab: "Horren gainean ez gaiten soberarik begira hemen egiten denari"; Jnn SBi: "Lan handiak zituzten beraz, eta etzakiten soberarik non ziren"; JE: "Ez niz soberarik fida"; b) deus-en edo iz.aren ondoan: SP Imit: "Othoi, Iauna, zure eskuak irakas eta gida nazala halako gauzen artean, deus soberarik egin dezadan beldurrez"; Mst: "Akhodiña hoien artian, zure eskü saintiak, otho, gida, eta argi nazala; deus soberarik nitan izan eztadin"; He Gudu: "ez baitiozu behiñere utziko zure bihotzean entradarik, ez eta amodio sobrarik"; Egiat: "Zü beno plaiñagarriago dirade arrapazaliak, galdü datekenian zure diharia Soberarik ükhen ezpazünü etzünian jokatüren aski bazünian bertzianetzaz behar etzünian"; Dv Lab: "Bertzalde oraino diru behar da hekietarik erostekotzat: nik ez dut soberarik"; c) izond. edo adlag. baten mailakatzaile gisa: O Po: "Gorputza duelarik luzekara, halarik xuxen du, et' ezta lodi, ez mehe soberarik"; JE: "Apez zenbeit oharturik ez nindagoela soberarik aise, gaitzitu zitzautan, holakorik erran badezaket"; Ox 2: "Hogoi-ta lau urthetan ez omen zen guarda berria soberarik gaizki", "Hargindegi jaun bikarioa eta Antxordoki jaun mera ez bide ziren soberarik akort".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

izond. bat mailakatuz ageri dira soberarik 3, IE: Eskual 1924: "Londreseko biltzarreaz gu ez soberarik kontent, Alemanak bederen hala othe dira?"; Dass 1952 2: "beldur gintazke asko phondutan ez ziren ere soberarik akort", "Ez balinbaziren soberarik akort, orduko kazetek diotenaz".

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: Ipar.

Atzizkien araberako erabakiak

-ik.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sobera sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

soberatu, sobera(tu), soberatzen. 1 daad. 'soberakin gisa gelditu; goititu'. 2 du ad. 'aurreratu, aurreztu': ez dut deus enetzat soberatu.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

soberatu, sobera(tu), soberatzen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-xe.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-xko.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: SOBERAZ, SOBRAZ. Por exceso. Eztu behin ere gizon haserretuak behar den neurria begiratuko, peril da, gutiz edo soberaz huts egin dezan. Ax 299 (V 199). [Jaunzturetan] sobraz baino gutiagoz lehenago huts eginen duen gisan. Dh 67. Segurantzaz ukhaitea, baten plazan bahi bi: / egundaiño nihork eztu, sobraz gibelat utzi. "Deux sûretés valent mieux qu'une, et le trop en cela ne fut jamais perdu". Gy 113

adib.: narriatu da/du ad. Zah. Akastu, higatu, hondatu. Osasuna narriatzea jan-edan soberaz.

Ez dugu aurkitu soberaz formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

soberaz 5: Aingeru Epaltza (“Papaia-entsalada baldar ikuzia eta chile soberaz maneiaturiko zerriki puska ahoratu bitartean, Charlyk enpresari tiki gisa zituen ardurez erauntsi zidan, su niretako ezezagunean”), Itxaro Borda (“Anartean amak Nakori, etxe hartako gosaio andanek milikatu baina oraino soberaz utzi haragiz aberats zen xamangoa eskaintzen zion”), Joan Mari Irigoien (“eta ezin betakorragoa; baina, bertzetik, neure erakustaldiaren ondoren, oro har, ahalketurik bezala sentitu nintzen, zeren ahalke izaiteko moduan bainengoen neure itxura eta neure planta harekin, eta zeren, orotarat, huts egin bainuen neure lehen entseiuan, eta ez gutiz, baina soberaz, kontu haietan guti zena ere sobera zelako, ikusi bertzerik ez zegoen zein izan ziren ondoreak...!”), Jon Muñoz (“Bai, andrea, artatu nituen dohakabeen erdian eman zenuen burutara, edertasuna bera edertzen duen eta bertuteari are balio gehiago ematen dion sentikortasun eder horri men eginez, amodioaren soberaz jadanik horditua zen bihotz haren nahasmendua”), Xabier Mendiguren Elizegi (“Elkar ezagutu behar zuten, noski, baina ez dakit norainokoa zen ezaupide hori, eta ez dut nire jakintzaren eskasa irudimen soberaz ordezkatu nahi”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Lexikalizatua dago, gaur gutxi erabilia bada ere, eta azpisarrera gisa jasotzea komeni da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa sobera sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-zko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sobera sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

sobietar iz. 1, MEIG (“Hau nire aldetik esaten dut, baina sobietarren aldetik, Klimoü eta gainetikoak gauza berbera esaten dute, esaten dena”).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

sobietar (eta -v-) izlag. 38, izond. 34; sintagmak: a1) sovietar agintari, sovietar presidente, sobietar gaztedia, sobietar gizartea; a2) sovietar Alderdi Komunista, Sobietar Batasuna (15), sobietar bloke, sobietar eraginpean, sobietar erreboluzio (2), Sobietar Errepublika, Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna (3), sobietar gobernua, sovietar herria, sobietar historia, sobietar intelligentsia, Sovietar Iraultza, sobietar marxismo sozialista, sovietar nazioa, sobietar prentsa, sobietar psikologia (2); b1) Andrei Chesnokov sobietarra, Yuri Gagarin sobietarra (3), Igor sobietarra; agintari sovietar, astronomo sobietarra (2), emakume sobietar, espioi sobietar, historiagile sobietarra, lehendakari sovietar, marxista sobietarra; b2) aginpide sobietar, base militar sovietarra, botere sovietar, egunkari sobietar, eremu sozialista sovietar ohia, Errepublika Sozialist Sobietarren Diktaturtza, Errepublika Sozialista Sobietarren Alkartasuna, Errepublika Sozialista Sobietarren Alkartea (2), Estatu sobietarra, hedabide ofizial sovietar, film sobietar, gobernu sovietarra, ikuspegi [...] marxista sobietarra, iraultza sobietarra, kolpe sobietarra, literatura sobietarra, marxismo sobietarra, plan sobietar, plangintza ekonomiko sobietarra, sistimaketa sobietarreko marxismoa, tropa sobietar.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

sobietar : HiztEn, LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

sobietar : ZTC 32.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg. Herr. 'sobera, gehiegi'.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

E208: "Zergatik ez zaio eransten h. sobera, literaturan aspaldian nagusitzen ari den jokabidea onartuz?". // BAgiria (1999-07-23): "Ez da onartu. Horrezaz gainera, sobran azpisarrera ezabatzea onartu da".

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: sobra ere, sobra izan, sobran, sobran egon .

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

sobra 2 azpisarrera erabat ezabatzekoa da, sobra jakin azpisarrera egitea proposatu denez. (2021-11-23)

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Heg. Herr. Ik. sobera.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

sobran.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. sobera ere.

Euskalkia baino eremu mugatuagokoa

euskalkia baino eremu mugatuagokoa: Gipuzkoako Goierrikoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sobra sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Gip.

Forma baten adiera(k)

itxuraz, nonbait; noski.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

sobra izan (eta s. izen 1) 19: Cb 5 (adib.: "Arrazoi bakar au sobra zan, pekatu egin baño len, ni iltzeko"), LE Prog ("Barka bez, Jauna, nik yago nai nuke; baña pixka gebek solo erratentut, ez dezaten pensa sobra dela, ta gero ez in baterez"), Gy ("Sobra zen tokian, ez baitzen fidatzen"), Hb Esk 3 (adib.: "Etzaiote nihori sobra dela gora", "Batek sobra den ura xurpatzen adarrei; / bertzeak gaindi dena izarturen lorei"), Noe ("Familian esnea / bear zan orduan, / sobra izango zala / pentsatzen genduan"), Balad ("Sobra da ori neretzat, / kastigu ariña, / munduan pagatzekotz / len gaizki egiña"), Barb Sup ("Zumalakarra ere sobra da horientzat"), Etcham ("Bazter orotan holakorikan / sobra dela dauket"), Or Eus ("Sobra dan mulloa erre egin bear omen da"), SMitx Aranz ("Zorigaiztoan izan eztedin / gu jaio giñan eguna, / asi gaitean Pauso-kontatzen, / sobra da galdu deguna"), Anab 3 (adib.: "Dirua da gutxiyena, zion, ortatik sobra ez izanagatik, bizitza, bizitza!"); sobran egon 1, Basarri ("Gazteak gallentzea / jarri zaigu modan, / lengo errespetoa / ez dakit non dan. [...] zartu eta sobran / zer kalbario dan!").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

sobra izan 4: OinEntz/3 3 (adib.: "13 m-ren herena da, baina hurbildua da oraindik, 1 dm sobra baita"), P. Larretxea ("Lehengoan erran ziguten sekzioan bi sobra ginela"); sobran egon 6: M. Ugalde ("Aurrerantzerako dauden asmoak eta abar ez daude sobran baldin eta egintzak hitzak bezain ugari azaltzen badira"), Elhuyar ("Dirua sobran dagoenean"), F. Ibargutxi ("Bere artean erromeria horiek sobran daudela pentsatuko dute gainera"), M. Orbe ("Hika mikak dira, hemen, sobran dauden bakarrak"), P. Barrena ("Egin iezazkiozu zulo txiki batzu fondoan sobran dagoen ura atera dadin"), ZuzenbHizkera ("Esapide espletiboak, batez ere, sobran egoten dira").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

sobra izan : DFrec 1 (ZArg: "Sobra ziren langileak beren etxeetara bidaliak izan dira"); sobran egon : DFrec 1 (ZArg: "Hortik aurrera guk esan dezakeguna sobran dago") // Ez ditugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sobra sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabilera-oharrak

dirudienez, ez da Hegoaldekoa bakarrik (Gy, Hb, Barb idazleengan ere ageri da).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera egitea proposatu da, Heg. markarekin eta definituta. Lehen ere sobra daki zer gizon den Fermin, behin ere azio txarrik ez diot egin. Sobra eta gehiegi banekielako zertaz ari zen adibideak hemen jaso.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa sobra eta jakin sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

sobran 2: Tx B II ("Garai batez majuak bazituan sobran, / orañ zeñek nai duen emen dabill proban"), Bilbao IpuiB ("Tripaki-txuleteak sobran itxi bearra euki izan neban"); sobran be 1 (cf. supra); soberatan 3: CatS 2 ("Bai: eta soberatan baizik eskira hari bühürtzen", "erran izezie arranküra handireki ihes egin dezen gizunen aitzinian egitera ahalke liratekian, eta soberatan baizik Jinkuaren beraren aitzinian egiten eztiren bekhatüzko obra hetarik"), Ip Hil ("Gütan bihotzak soberatan, jinkoa ützirik, kreatürak behar beno haboro maithatzen dütü edo ere hastiatzen"); sobrean 1, Uzt Sas ("lana sobrian izaten gendun / jana eskasian"); sobratan 1, Brtc ("egun ezagutzen dut ongi, maiz eta sobratan ene baithan belztu dudala zure imajina"); sobretan 5: Gy ("Bainan erranen dut halahala sobretan hortan ere iragaitetik begiratzera egiñ izatu dudala"), Xe ("asko desioz engañatzen da, / bestiak berriz obretan; / fede gaiztoko mandamentuak / animarentzat sobretan"), Tx B II ("Neroni ere gertatu izan naiz askotan edo sobretan, / Obispo Jaunak esan du gizona ezautzen dala obretan"), Mattin 2 ("galdu guziak ordaindu ditut, / erran dezaket, sobretan, / nere burua senditzen dut gaur / esker onezko zorretan", "Suma ederra gastatuia du / bere fantesi hoietan; / seinalea da, dirua ere / izan behar du sobretan"); sobran egon 1, cf. supra.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

soberan 30: J. Uriarte ("16.000 pta atera ditut. Zenbat daukat soberan?"), P. Ezkiaga 2 ("Aintzinako etxean bizi naiz, / soberan dazagut ta soberan / harri erorien malenkonia / tantoka bazter orotan dadat"), P. Añorga ("Ausardia soberan zeraman"), Elhuyar ("Erreakzioa forma molekularrean idatzirik ezkerreko atalean 6H+ ditugu soberan"), GAO 1989 ("Urtea bukatu baino lehen langileak lana uzten badu, gozatutako eta soberan kobratutako egunei dagokien zenbatekoa kendu ahal izango du enpresak bere amaierako likidaziotik"), Tx. Abarrategi ("soberan dakite nik ez diedala ezer erosiko"), I. Mendiguren ("Ozta-ozta kabitzen zen, ez zen batere lekurik soberan"), X. Lasa ("Inbidiari dagokionez Gipuzkoak ere soberan daukala aipatzen du"), J. Eizagirre ("Soberan dirurik ba al duk?"), P. Aristi ("Azala soberan, bizkarra gero eta okerrago, tripa gaindituezineko barrikada, hanka meheegiak... inoiz kirolik egin gabeko piztiak dira"), Bi Ta Bi 8 (adib., "Bakoitzari 2 tokatu zaizkio eta 1 geratzen da soberan"), Emakunde 1993 ("Erditzearekiko laguntza, hain arrunta eta erraza gaur egun, medikuntzarekin soberan lotu da"), Egunk 1993 ("Hala segitzen badu azken astea soberan izango da, Zaragozako erlojupekoan berriro atzo egin zuena egin eta agur"), NekHizt ("Batzuetan hitzak soberan genituen gauza bera izendatzeko, beste batzuetan hitzik gabe ere aurkitu izan gara"), OinElektr/BBB ("Basean hutsune gutxiago dagoenez —txikiagoa da eta gutxiago dopaturik dago— elektroi asko soberan geratzen dira"), NaturZ/DBH 3 (adib., "azetato-orriak kendu egiten dizkio beste globoari, karga positiboak soberan geratuz", "lastotxoak soberan dituen karga negatibo batzuk pasatuko dizkio penduluari"), X. Montoia ("Elkarri begira geratu ginen unetxoa soberan izan genuen egin beharrekoa guztiok jakiteko"), M. Zinkunegi ("Egoera ez zen inolaz ere / gaur eguneko berdina / lana soberan jendeak zuen"), J. Arretxe ("Gaur denbora soberan izan dut hortik zehar patxadaz ibiltzeko"), Goierritarrra 1998 ("adin nagusia soberan gainditu ondoren"); soberan egon 15: J.R. Etxebarria ("Ez da soberan egongo, ordea, denboraren absolututasuna postulatu gisako suposizioa baino ez dela azpimarratzea"), I. Antigüedad ("egun ez dirudi energia soberan dagoenik"), M.E. Matxinandiarena ("inork ez du zalantzan jartzen eta soberan dago beraipatzea"), UZEI ("Ur-hornidura gehiegizkoa denean, soberan dagoen ura atzeko aldetik irteten da"), Egin 1992 ("... bere esistentzia soberan dagoela munduko esklabu merkatuan"), J. Artaraz ("batzutan soberan egoana eurentzat gordetzen eben"), Mundua 1993 ("gerra hotzaren amaiera ezkeroztik soberan dauden defentsa industrien erabilera"), Elhuyar ("korda hartzen da, gutxi gora-behera arkuaren seirena dena, arkua soberan dagoelarik"), P. Aristi ("berarekiko kuidado, entrega eta maitasuna soberan zeudenean"), Zer irakurri ("Izenak bilatu ondoren, soberan dauden letrekin esaera zahar bat osatuko duzu"), A. Loidi ("aipatzea bera ere soberan dagoela dirudi"), H. Etxeberria ("sendoa eta ugaria zen gainera zura, soberan balego bezala erabilitakoa"), L. Pereda ("Zenbat azenario dago soberan?"), Tx. Ramirez de la Piscina ("zeregin horietarako eskuliburuak ez daude soberan"), J. Insausti ("baserrietan soberan zegoen eskulana"); sobran 7: Elhuyar ("metatu beharra izango da sobran gelditzen dena"), X. Gereño ("Ba ditugu boligrafoak, eta sobran euki be"), IMuj AzBel ("esan nion sobran sinesten nuena, sinestuko ez banu bezala"), R. Etxezarreta ("Espainian ere sinekdokearen artistak sobran eta saltzeko dauzkate"), A. Iturbe ("sobran neuzkan kiloak "pena bat" zirela esan zidan"), J.M. Beltran ("zati luzeak sobran duena beheruntz tolesten da ahopita behekaldearen kontra"), I. Beristain ("Hemen sobran dauzkagunak, han lujo ikusgarria dira"); sobrean BBarand ("Ikusi giñuztenean nola jarri giñan, mantak sobrean zeuzkatenak ekarri zizkiguten"); sobran egon 6: cf. supra.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

sobran : DFrec 2 (ZArg: "guk ere sobran izango ditugu [...] ekintzak"; "akzidente anitz sobran du"), AB38 1, AB50 1, LurE (adib.), Euskalterm 1; sobran egon : cf. supra. // Ez dugu aurkitu ap. HiztEn.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

sobran : EuskHizt (AS; Heg., beh, g. er.), ElhHizt (AS; Heg., herr., de sobra), EskolaHE (adib.) // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

AS // BAgiria.

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sobra sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Heg. Herr.

Forma baten adiera(k)

sobra.

Euskaltzaindiaren Arauak

sobratu, sobra(tu), sobratzen. Heg. Herr. 1 da ad. 2 du ad.: mutil zintzoak Ameriketan sobra lezake dirua.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

sobratu, sobra(tu), sobratzen.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Herr.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

sodio: LurE-Harluxet.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenen hiztegian: Na.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

sodio: Zehazki, ElhHizt, HiruMila, HiztHand.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Elementu kimikoak.

Erdaretako formak

OfQuLF: coït anal || Sodome || ancienne ville de Palestine qui fut détruite; la Bible rapporte que cette destruction était une punition de Dieu envers ses habitants, qui auraient été infidèles et immoraux.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

sodomiza, sodomizatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

sofistika, sofistikatzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Erabilera-oharrak

batez ere era burutua erabiltzen da, izenondo gisa.

LBeh (2016-10-26): softbol 20: Berria 10, EiTB 4, DiarioVasco 6; softball 2: Argia.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: softbol 10, Berria; softball 1: Herria.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: ez dugu aurkitu softbol, softball formarik.

Nazioarteko forma da

Nazioarteko forma da, eta onartzekoa grafia egokituarekin futbol, beisbol eta kidekoekin analogiaz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

software 30: Txostena 1978 ("orain arte Mezu Prozesu programen oinarri erabili Software prozedura horretatik guztiz diferentea den beste batetaz baliatuko gara hemendik aurrera"), Elhuyar 16 (adib., "hardware-a eta software-a", "Horregatik Hardwarea eta Softwarea logikoki baliokideak direla esaten da", "Esandakoaren arabera oinarrizko softwarea edo sistema eragilea horrela defini daiteke"), OrdenadoreP 3 ("Unitate bakoitzak 360 kbyterainoko informazioa gorde dezake software-sektoredun, bi alderdiko, dentsitate bikoitzeko 5,25 hazbeteko diskotan", "Software profesionala bertsiotan kaleratzen da", "segurtasun-kopiak edo sistemarik gabeko diskotan banatzen den softwarearen kopiak prestatzeko erabil daiteke"), Tantak 1989 ("Ordenagailuak agertzean —Hardware zein Softwarea— Estatistikan lan egiteko moduak bestelako bihurtu direla gauza nabaria da"), UZEI ("Mikroordenadore bat ordenadore handi baten terminal moduan funtzionatzen jartzeko modema eta softwarea"), Ele 1995 ("Autore paketeen bidez zenbait software bilakatu da"), EIMA 1995 2 ("Muin hori aldatu egin behar izan da, jakina, punturen batean edo bestean: software-programa bakoitzaren salneurrian, besteak beste", "Hemen zehaztutako softwarea nola lortu"), Egunk 1997 2 ("Lan egiten badugu frantsesezko tresnak edukitzeko, bereziki laneko softwarea eta fransesezko edukien presentzia indartzeko, ingelesaren nagusitasuna gaindituko dugu", "Gobernuak softwarea erosten duenean frantsesez oso merkatu garrantzitsua da hori, eta produktugileek badakite oso kantitate handien erosle izango dela Gobernua"), Windows 95 ("Sareko softwarea instalatzeko, sartu ezarpenetako kontrol-panelera eta bertan sarea ikonoa ireki"), BAO 1998 2 ("hardware eta software euskarrietan", "zenbait tramite bizkor ditzan hardware eta software mikroinformatikoa erosteko ezarrita dauden formalitateak eta betekizunak bete").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

software : Euskalterm 9; softwaregintza : Euskalterm 2 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

software : HiruMila, ElhHizt, EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

LBeh (2012-05-30): software 391: Berria 179, EiTB 155, Argia 47, Diario Vasco 10.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: software 124: Berria 114, Joxerra Garzia 4, Filosofiako gida 3, Txema Ramirez de la Piscina, Pello Salaburu, Jesus Mari Mendizabal.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EBB (1999-05-26): hurrengo itzulirako. Euskaltzainek kendutako aztergai honetan bertan onartu du lantaldeak hardware forma nazioartekoa delako.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "software eta hardware" / HezkAdmin: software.

Zalantzazkoa da mailegua, pasakorra izan baitaiteke

zalantzak ditu batzordeak honelako formei sarbidea eman ala ez oinarrizko hiztegi honetan, formaz eta ahoskapenez arrotza denez.

Botoen berri emango da adostasunik gabeko erabakietan

sarbidea ematearen aldeko dira 2 kide; ez ematearen aldeko 3 kide.

Mailegu isiltzekoa da, aipatu gabe uztekoa

erdal hitza (cf. hardware).

Nazioarteko forma da, beste gabe onartzekoa

Nazioarteko forma, besterik gabe onartzekoa.

Jakite-arloak

Inform.

Kategoria

iz.

Euskaltzaindiaren Arauak

Sogdiana / sogdianar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

etxe arteko kale meharra.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: soilik, soil-soilik.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

soilik, soil-soilik.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

bikoiztapenak: aditzondo bikoiztu jantziak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

soil sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ki bikoiztapenarekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

soilki sarreraren azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

soil-soilik.

Euskaltzaindiaren Arauak

soildu, soil(du), soiltzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

soildu, soil(du), soiltzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gune/-une.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ik.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

soil sarrerari dagokion azpisarrera.

Jatorrizko forma

mozketa, soilketa.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-keta/-tze.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: soil-soilki .

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze/-keta.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) 'giza edo gorputzaren goiko aldea' adierako 53 ager. jaso dira (IE-ZuAm 35, G 16 eta Or 2): soinean (+ soiñean, soiñian, soñean, soñetan; adib "gurutzea soñean zeramala") 37: IE-ZuAm 21 (Mat, EZ, Harb, SP, Gç, Egiat, Gy, Dv, CatUlz, FIr, Balad); G 15 (Mb, Cb, Ub, AA, Lard, Inza, Ir, SMitx) eta Or 2; soinera (+ -ñ-; adib. "nahi baninduzu zama soiñera goititzen lagundu?") 9: IE 7 (EZ, Gy, Dv, Etcham) eta Mb 1; soinetara 1 (Lç); soinetik (+ soñetik, soñetarik; adib. "gurutze bat egitea kopetatik bularrera, ta ezkerreko soinetik eskuñekora") 6, IE (EZ, Añ CatAN, CatB, Laph, CatR, CatUlz); soineko 1 (FIr: "70 tiro-gai bazituen soineko zorroan"); b) 'gorputza, soinekoen kokaleku gisa' adierako 212 ager., IE-ZuAm eta B-G da: soinean (eta aldaerak; adib. "Emazu ba soinean jauntzi kartsu hori") 180: B 37 (Añ, Mg, JJMg, fB, Azc, AB, Ag, A, Kk, Echta, Enb, Otx, Erkiag, Bilbao, Gand, Etxba); G 66 (Mb, GavS, Echag, Izt, Lard, EusJok, JanEd, Xe, Bv, Arr, Ag, Or, Tx, Ldi, TAg, EA, SMitx, Etxde, NEtx, Munita, Anab, And, Salav, Lab, Berron); IE-ZuAm 69 (EZ, Ax, O, Bp, Egiat, Dh, MarIl, Bordel, Gy, Hb, Laph, Elzb, Elsb, Jnn, Arb, HU, JE, StPierre, Barb 8, Ox, Const, Etcham, Iratz, Lf, Balad, Zerb, JEtchep, Ardoy, Xa); EB 8 (MEIG 4, Mde, Arti); soinera (+ suñera; adib. "Haren eskuz osoan behar soinera eta iatera, eri denian andre gabe gelditu galdu gizon egurra") 8: IE 6 (E, Lç, EZ, Dv) eta fB; soinetik (+ -ñ-; adib. "Jantzi... eta soiñetik ez kendu, arren") 9: IE 4 (UskLiB,Gy, Zby, Larz); G 4 (Mb, Bv, Berron) eta Gand; soineko (+ -ñ-, soñerako, soñetako; adib. "iduritzen zaut ene soineko arropa guzietarik atheratzen dela ez dakit zer bafada") 15: B 5 (Añ, fB 2, Echta, Balad); G 6 (Mb, AA, Izt, Xe, Sor, Tx); IE 4 (Ax, Hb, Elsb, Larz); c) 'gorputza' adierako 41 ager. B-G eta IE: soinean (+ -ñ-, soiñetan, suñean; adib. "Job deunari kalte egin nai zionean, eskatu bear izan izan zion baimena Jaunari, lena bere gauzak galtzeko, gero bere soñean ukitzeko ta gaitza emateko") 17: B 4 (JJMg, Itz, Altuna, Akes); G 7 (Inza 2, Ldi, Etxde, Zait 3); IE 6 (EZ 4, Ox, Xa); soñera 1 (Etxde: "sastakaia usoaren soñera eldu baño len"); soinetik (+ -ñ-; adib. "bestetan zuritsua, ateratzen da haren soinetik") 3 (EZ, Mde eta MAtx); soñeko 20: B 10 (Añ 6, Echta, Enb 2, Etxba); G 9 (Mb, Cb, AA, Arr, Bv, Salav); EZ 1 ("Guri ere biziaren iguzu mantenua, ahoko eta soñeko behar dugun iustua").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) 'giza edo gorputzaren goiko aldea' adierako 8 ager.: soinean (+ -ñ-) 6 (M. Lekuona, J. Zaitegi; Otoizlari 1985; J. Arrizabalaga, J. Goikoetxea); soinerat 1 (Gure Herria 1953); soineko 1 (J.M. Lekuona); b) 'gorputza, soinekoen kokaleku gisa' adierako 66 ager.: soinean (eta aldaerak) 60: B 4 (F. Arrese Beitia, T. Agirre, Aita Martin Karmeldarra, J.A. Goiria); G 15 (R.M. Azkue, J.A. Ugarte, E. Olabide, E. Arrese, A. Arozena, J.A. Arkotxa, J. Zaitegi, Orixe, Gaztelu, M. Ugarte, Uxola, J. Garmendia); IE 9 (J. Saint-Pierre, Eskualduna 1902, P. Larzabal, A. Astiz Oderiz, Iratzeder, L. Etxezaharreta, F. Nesprias); EB-EgAs 32 (P. Laffite, N. Agirre, X. Mendiguren B., J. Apalategi, L.M. Mujika, F. Olariaga, Gramatika Batzordea, J. Etxaide, X. Gereño, A. Lertxundi, K. Ameztoi, M.E. Ituarte, I. Mendiguren, J.A. Arrieta, X. Olarra, P. Zabaleta, A. Juaristi, M. Landa, J. San Martin, Herria 1973, I. Elizegi); soñera 1, B (A. Zubikarai); soinetik 4: IE 1 (A. Astiz Oderiz); EB 3 (F. Juaristi, I. Azkune, I. Elizegi); soineko 1, B (Akordagoitia); c) 'gorputza' adierako 26 ager.: soinean (+ -ñ-, soinetan) 9: S. Onaindia; J. Gaztañaga, M. Manzisidor, I. Begiriztain, B. Latiegi; I. Artetxe; M. Mendizabal, J. Etxaide; soinetik (+-ñ-) 5: B 2 (J.G. Ibargutxi, I. Zubiri); G 2 (R.M. Azkue, J. Mirande); IE 1 (M. Courougnon); soineko (+ -ñ-) 12: B 3 (Akordagoitia, Lauaxeta); G 3 (I. Goikoetxea, J.L. Iriarte); EgAs 4 (F. Irigarai 3, Bertsolari txapelketa 1967); EB-EgAs 2 (X. Eguskitze, Egiluze).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

'gorputza' adierakoak: soñetatik : DFrec 1; soinean : DFrec 1; 'gorputza, soinekoen kokaleku' adierakoak: soinean : DFrec 2; soineko : DFrec 1.

Jatorrizko forma

giza soin.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 'sorbalda'. 2 g.er. 'soinekoa, janzkia' / AS: soinean.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: soinez soin .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

soinean (eta ikus leku-denborazko beste zein kasutan erabiltzen den, eta zein kasutakoari dagokion azpisarrera).

Adiera nagusiak bakarrik jaso dira

1 sorbalda; 2 soinekoa.

Forma batek ez d(it)uen adiera(k)

'gorputza' adiera baztertzea proposatzen du batzordeak (eta, hortaz, soin-heziketa ordez gorputz-heziketa eta soinketa ordez gimnasia erabil daitezela).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

soinbera 2, J. Artaraz ("Molusku edo soinberak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

soinbera : AB38 3 ('molusco' itzuliak bi, eta bestea 'invertebrado'), LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, Euskalterm.

Sektore jakin bateko informazioa

Ez dugu Izendegian aurkitu.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

soinbera : EuskHizt, EskolaHE (soinberak), Lur EG/CE eta EF/FE (molusco / mollusque), PMuj DVC (molusco, de cuerpo blando) // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, ElhHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: soinberak

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-bera.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

moluskua.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

soinburu (eta soin buru) 'sorbalda' adierako 3: Harb 2 ("Soinburutik soin burura eskua erabilteak adiarazten deraku Espiritu saindua, bi presunen amoriotikakoa prinzipio batetatik bezala"), Eguzk GizAuz ("ugazabok soinburuak jasoten dabez eta langille orrei jaten emoteko ardurea iñoren lepora jaurti"); eta ap. DRA, Liz ("Ala nola soinburu edo sorbalda ta indar andikoak pisu bera darama aisago erbelak baiño"), FIr in EEs 1928 ("Guzien lanak eta guzien soin-buruak bear lirezke Nafarroako sorkaldeko errietan, angotarrak euskaldun biurtzeko"), H ("Soinburutik soinburura bizkarra bi zehe zabal"); soinburu-giltz ap. DRA, Herr 1961 ("Daniel Tapia soldado gaztea bizikletan ibilki zen aratsaldeaz balia, noiz eta ere lerratu erori da: soinburu-giltza hautsi baitzaio"); sorburu 'sorbalda' adierako 4: Bv AsL ("eskuiko sorburuan gurutziaren señaliaz"), A BeinB ("Damutuaren sorburuan burua agertuteko itunea egin ebela irudian"), Urruz Zer ("Ezarri ziztan nere sorburuetan bi ego txikitxuok, eta esan zidan: atoz nerekiñ"), Or Eus ("Mutillak aga bi sorburuan, neskatxak saski ta zaku"); eta ap. DRA, Gco I ("Azkenik, Gurutzea bukatzeko edo osatzeko igarotzen degu eskua ezkerreko sorburutik eskuikora");

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

'sorbalda' adierakoak dira: soinburu 1, Txill ("Hara — erantzun ohi dute irribarrez eta soinburuak altxatuz"); soin-buru 1, FIr (DRAn jasotako agerraldi bera), eta sorburu 2: Urruz Zer (OEHko testuinguru berean), J. Bergaretxe ("sorburutik zintzilik lepo-xerra lisatua tolesetan")// cf. soin-buruakdvandva, P. Mac Orlan ("Joana Hortilopitz eta Maria Azpilikueta haia haia zoatzin zeren eta, orduan, soin buruetan beldurra sartua baizitzaien").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

soinburu : HiztEn (sorbalda), LurE (besagaina, besaburua); sorburu : DFrec 2 ('jatorria' adierakoak), AB38 11 ('jatorria' adierakoak), AB50 1 ('jatorria' adierakoak), HiztEn (1 zerbait sortzen deneko gunea; 2 iturburua, jatorria; 3 sorbalda), LurE (jatorria...), Euskalterm 20 ('jatorria' adierakoak).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

soinburu : EuskHizt (besaburua, besagaina), HiruMila (1 espalda; 2 hombro), ElhHizt (espalda, dorso, hombro), EskolaHE (besaburua, besagaina), Casve EF (soinbürü: haut de l'épaule, de l'échine), HaizeG BF (dos), Lh DBF (1 haut, extrémité de l'épaule; 2 dos), DRA (1 espalda; 2 hombro), PMuj DVC (soin-buru: espalda, dorso, hombro); sorburu : EuskHizt (sorburu 1: jatorria...; sorburu 2: sorbalda), HiruMila (1 parte alta de la espalda; 2 hombro; 3 fuente, origen), ElhHizt (sorburu 1: origen, fuente, principio; sorburu 2: espalda, dorso, hombro), EskolaHE (jatorria...), Lur EG/CE eta EF/FE (origen / origine), Lh DBF (épaule), DRA (1 fuente, origen; 2 espalda; 3 hombro; eta sorpuru: naturaleza, condición), PMuj DVC (1 espalda, dorso, hombro; 2 origen, principio, comienzo); sorburuko : HiruMila (original, originario, ria); soinburu-giltz : Casve EF (soinbürügiltz: clavicule), Lh DBF (soin-buru-giltz: clavicule), DRA (clavícula), PMuj DVC (islilla, clavícula, asilla); soin-buru-ezur : Lh DBF (ceinture scapulaire); PMuj DVC: soin-buruan (a cuestas, en hombros), soinburu-azpiko (subescapular), soinburuko zain (vena subclavia), soinburu-larako (clavícula), sorburuko (espaldarcete).

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

h. sorburu. // EBB (1999-05-26): hurrengo itzulirako.

Euskara batuan hobestekoa

ik. sorburu.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-n/-r-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-buru.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

besaburua, besagaina; sorburua.