(G),
ainbat (V-ger; -betB),
arinbat (G; Dv, H).
Ref.:
A(adinbat, arinbat);
GteErd 191. Tanto como."Guztiak batean arinbat (Echve OngiB 72), autant que tous ensemble"Dv.
"Nai ainbet jan (B)"GteErd 191.
v. adina,bezainbat,beste (5).
tradizioa
Tr. Propio de la tradición meridional, aunque escaso en textos vizcaínos: sólo en Orixe (Tormes ), Erkiaga y Gandiaga. La forma más usual es ainbat. Hay adinbat en Ochoa de Arin, CatBurg, Arrese Beitia, Orixe, Iraizoz, S. Mitxelena e Ibiñagabeitia, y arinbat en J. C. Echeverria. En Aresti y Xalbador aparece escrito hainbat, sin duda por confusión (cf. hainbat ), que se acentúa en el adnominal ainbateko, para el que no se puede determinar con seguridad en cada caso si está por adinbat- o por hainbat-.
Persona aetatikan batak rezebitzen deu beste guztiak adinbat. OA 48.
Ez debe beste erdera mordollosko abek ainbat merezi?GavS 6.
Zer esan nai du Eleiza Katolikoak? Eleiza guzierakoak eta guziakikoak ainbat. Ub 147.
Ez dala lur gañean / arkitzen mutillik, / lasterka i ainbat / joan ditekeenik?ItFab 88.
Esan oi da egiaz, [lurrak] artzen duen ainbat ematen duela. ItDial 61 (Ur zenbat artuten daben beste ainbeste emoten dabela, Dv hartzen duen bezenbat, Ip hartzen dian bezanbat).
Esan-al guztiaz ere andizkatu ezin leizke bear ainbat. IztC 6.
Bada, nik oni zuri ainbat eman nai diot. Lard 423.
Arkitu zuan lurpian dirua, biar zan ainbat etxe-santua egiteko. BvAsL 127.
Ezagutzen det zure senar onak adiñbat / zerorren amak ere etzaitula maite. ABAmaE 106.
Nai ainbat jostatu nai det. ArrMay 34.
( s. XX.)Asko ta geiago ta esan eziñ ainbat bedori maite dedalako. UrruzZer 19.
--Gustatzen al zaizkizu ango neskatxak? --Ez zeu ainbat. AlzBern 66.
Galenok be [...] ez omen ekian berak adin bat. OrTormes 15.
Euskerak, zuk ainbat dezaketenak argitara-bearrekoak zaitute. LdiIL 88.
Gizalde asko biltzen baitzitzaizkion ingurura, alkar zapatzeko ainbat. IrYKBiz 276s.
Txanpa labur bîk usu dakarte / uiñak adin bat korrituz. OrEus 396.
Oi bageneki, aiek adinbat, / gure zarren sinismena!SMitxAranz 103.
Garardoa ezpañak bustizeko ainbat besterik eziñ artu zuala. JAIrazBizia 83.
Kandela gora jasoaz argitu zun ganbara aal ainbat. EtxdeAlosT 53.
Asetzeko ainbat jaki. Auspoa 39, 10.
Ibai koxkor bat sortzeko ainbat / ixuri diran malkoak. Basarri 23.
Klaustroa, prailleari / ainbat, laztan jatzu. GandElorri 76.
Gizonen artean zuzenbidea, okerbidea adinbat gertatu baita. IbiñVirgil 80.
Aren izenaren ospea Titon eta Kesar-en artean ixuri diren urteak adinbat luzatzeko. Ib. 95.
Berak [beiak] biltzen dute berentzako ainbat. UztSas 348.
Ene lagunak, otoizten zauztet, maite zaituztedan ainbat. XaOdol 273.
Ez dezu nik ainbat sufritu. JAzpiroz 177.
Apustuan dabillenak libre du al duan ainbat egitea. Albeniz 68.
Ez baikara euskaldunok besteak adinbat sartu "oraingotasunean". MIH 361.
v. tbn.
Ainbat: Bil 65. Etxeg in Ag AL 7. ArgiDL 163. Tx B I 203. Aitzol in Ldi UO 4. Zait Plat 35.
azpiadiera-1.1
Tantos como. Gisa onetako azaña andi Gipuzkoatarrak egindakoak, badira ezin kontatu ainbat. IztC 253.
Bi arraiak alaber guziai banatu zizkien, bakoitzak nai adinbat. IrYKBiz 211.
Bañan ori beziñ egia da langilleak eta izen ona utzi zutenak oiek ainbat dirala. JAIrazBizia 32.
azpiadiera-1.2
+ ainbat (G-nav ap. Iz Als).(Comparativo de cualidad, con izan 'ser', iritzi 'juzgar, considerar', etc.)."Aundi bezain on bazaa guetxeako ainbat baza"IzAls(s.v. aundi).
Ez da iñor bere burubarentzat arinbat. EchveImit I 16.
Txabalategi eta / Zabala gaztea, / [...] / bata adinbat egin / bear degu bestea. IztD 169.
Asiaren izena bakarrik etzan bear adinbat aiñ Aderri zabal ta luzea garbiro erabakitzeko. IztC 11.
Joab, soldadu-talde bear ainbat zeritzan bat arturik, Gabaongo putzu-ondora joan zan. Lard 185.
Lenengo egunetan egindakoak bear ainbat etzeritzatelako. Ib. 146.
Ama ainbat egiñda nexka-koxkorren moduban lepotik beera meralla zinzilik zubela!MocDamu 25.
Probatzeko ainbat ez ditut biyak / Patxiko eta Gorriya. TxB 212.
Oraingo mauser ainbat baziran / orduko lizar-makillak. TxB II 54.
Ikasleak aski du bere maisua ainbat izatea, ta morroiak bere nausia ainbat izatea. IrYKBiz 199.
Etxaldeko naiz maiztar, i ainbat ba gaituk. OrEus 38.
Eztago zertan zenbatu gaiñera; [...] Iniko arkaitzak zenbat olatuk astintzen dituten ezagutu nai izatea adinbat [litzake]. IbiñVirgil 84.
Au ere bere ustetan / ez dago makala, / azkar esan du beintzat / ni ainbat badala. UztLEG I 319.
azpiadiera-1.3
(B; adinbetB),
ainbat (V-gip, G-nav, AN-5vill, B).
Ref.:
Echaide Nav 334; Elexp Berg (ainbat); Gte Erd 3 y 147. (Con sust.). "Leen ainbat sagar ba da (B)" Gte Erd 3. "Sagar ainbat udare jan du (AN-5vill), poz ainbat naigabe izan dute (G-nav)" Ib. 147. "Hik hainbat diru badit (BN-arb)" Ib. 312 (el testimonio parece dudoso). Jainkoa danez, ark adinbat gloria izatea; ta gizona denez edozeñek <-ñez> baño geiago. CatBurg 19.
Izatea Aitak ainbat gloria Jaungoikoa dan partetik. Iraz(ed. 1784) 17 (ed. 1739, 19 izatea Aitak ainbeste gloria).
Eta ezta ark ainbat grazia errezibitu duenik ere. Gco I 461.
Beti topatzen du penatzeko ta negar egiteko arinbat motibo persona onak. EchveImit I 21.
Lurrak ona izateko bear du buztin ainbat ondar. ItDial 44 (Ur buztiñik beste ondar, Dv hanbat buztin nola legar, Ip büztin bezañbat hariña).
Lurrak ongarritzeko bear ainbat kare. IztC 53.
Non arkitu zituzten ezin esan ainbat ondasun. Lard 193.
Zelebratzen deguna / bazkariz eta afariz, / eldutzen dan ainbat aldiz. Bil 127.
Gauz onek nai ainbat eta geiago pensakizun eman dit. ArrGB 127.
Oraindik ere nik igual det / lenago ainbat kreditu. PE 56.
( s. XX.)Gaur iru urte ainbat aleman / ez da Frantziko lurrian. TxB I 105.
Jesukristok, Jaungoikoa danez, Aitak ainbat aintza edo gloria [...] duala. KIkG 21.
(KIkV 32 Aitak lakoxe aintza)Nai ainbat aberasgai beroietatik bakoitzak artzeko. InzaAzalp 104.
Guda-ekaitzak bota, ai! oi-ditu / uda-azkenak ainbat orri. JaukolBiozk 82.
Nire zorionari argiegiteko adin bat eguzki oraino ba duk eta. OrMi 15.
Ez len-ainbat ospe-iraunkor iritxiko dutenik. Aitzol( inLauxBBa IV).
Ta âl-bezat, Yaun, otoi, besarka negarrez, / beste iñon ez ainbat negarra dan emez!LdiBB 82.
Nondik aterako dugu basa-bazter onetan, gizalde aundi ori asetzeko bear dan ainbat ogi?IrYKBiz 232.
Oazal ainbat atorra / neskak mutillari zorra.OrEus 358.
Mendigaiñ ontan egundaño ez / an bean ainbat azari. EAOlBe 53.
Egizute nai dezuten ainbat saio. LekSClar 129.
Berak ainbat eskubide dut Xalbat nerea izateko. EtxdeJJ 143s.
Filosofu ainitzek ainbat jakituri erakutsi dauskue [gure arrantzaleak]. ErkiagArran 117.
Berak ez ainbat indar duala / gaur jaioko dan Aurtxuak. Basarri 63.
Mutil jator askoa, zezenak ainbat indar zuana. Salav 103.
An, gosaltzeko ainbat denbora bakarrik egin genduan. UztSas 348.
Nik biotzean atsegin ainbat / ur ez dago itsasoan. XaEzinB 62 (cf. ib. 60: "bertso auek egin ala gipuzkoeraz jarrita daudela").
Nahi hainbat denbora hartzen ahal delakotz hortako. XaOdol 65.
Ordun etzan izango / orain ainbat arma. Insausti 165.
Ongia eta gaizkia ezagutzeko adinbat jakituria ez dutenentzat. MIH 352.
Ez du hitz batek beste edozeinek hainbat esku. Ib. 344 (en el orig. de Egan 1959 (1-4), 87 ainbat).
v. tbn. Añ CatAN 25. Ainbat: Ud 36. Noe 54. EusJok 122. Txill Let 41. Vill Jaink 94.
azpiadiera-1.3.1
(Precedido de -(r)ik) Zuk dezu aterik ainbat maratilla, eta buruko miña ere egin dirazu. UrruzUrz 53.
Ateratzean, Abe-Mariarik ainbat ardit ematen zioten. UrruzZer 97.
Oraiñ aitona alegre dabill / ederki ardoz aseta, / zazpi illabeteko iristen zaio / egunik ainbat pezeta. TxB I 219.
Auntzik ainbat ardi. EZBB I 51.
azpiadiera-1.4
(Con adj.) Ez da iñor beretzat bear arinbat jakintsua. EchveImit I 16.
Luze ainbat zabal zan kana laurdeneko baldi eder urrez josia. Lard 84.
Geratzen da atea dan ainbat zabal. ArrMay 77s.
Uste det ori ainbat / gizon gerala. ImazAuspoa 24, 127.
Eta ondarra legunkatzen duten ugiñak laisterka zoazin itsas-ertza ainbat zabal. OrMi 125.
Aurrean zu, zabalik, / elurra ainbat zuria. LdiBB 4.
Gurtardatza ainbat legun lepoa dario. OrEus 365.
Zu zeran ainbat ederrik ez det / egundaño ikusi. EAOlBe 48.
Etzaitezte, mesedez, orain hainbat pobre. / Zuen bihotz urria aberats zazue. ArtiMaldanB 223.
Zure buruaren jabe zera beste iñor ainbat. BerronKijote 17.
Gezurti aiz kristau ainbat. Ib. 105.
Me xamarra. Ni ainbat altu.JAzpiroz 34.
azpiadiera-1.5
(Con adv.) Mutillaren begiak noiz itsatsi zaizka / ordun ainbat sakonki, ordun bezain tinka!LdiUO 55.
Guk eleiza bat eraiki, / al genduan ainbat ongi. GandElorri 57.
azpisarrera-1
ADINBATEAN.
a) Tanto como. Zu ainbatian bai, baña nai ainbatian ez. Urruz EEs 1915, 238. Baña ez iñork uka bederen, bidezko ere bidezko duala "Orixe"k, bestek ez ainbatean, Lizarditzazko pozbide ori. Markiegi in Ldi IL 11. Gezak eiozko bisutsa / emen duk berezi; / beste iñon ez ainbatean / odol-bixigarri! Ldi UO 46. Nork aztertu lezake, bear ainbatean, emakumetxo biurriaren biotzondoa? TAg Uzt 15. Oriek, berriz, atsekabetzen ditut, illari omena ekartzeko ainbatean. Zait Sof 21. A bere ez dago orain leen ainbatean Nikanor-en alde. Erkiag BatB 158. Ikurrin gorria [...], maitetasuna ainbatean gorroto itz erraibagea adierazoten dauana. Ib. 128. Iñok ezarririko kate ta eragozpenak, orraitiño, ez [dabe piztiak] ainbeste [maite], gizonak begiko ez dituan ainbatean. Ib. 39. b) Como, del mismo modo. Zera, trena uts egin dot eta, mesedez, norantz joan bear dozu, iparralderantz ala ibaiaren urak ainbatean? Erkiag BatB 167. c) En paz (hablando de transacciones). --Zenbat? --Esanikoa. Milla errealtxugaz, ainbatean. Erkiag BatB 163.
azpisarrera-2
ADINBATEKO(ainbateko H; arinbateko H). De tanto como. Gutxitan topatzen da gauza guztietatik erantziya dagoen arinbateko persona espirituala. "Tam spiritualis aliquis, qui omnibus sit nudatus"
.EchveImit II 11.
Bakotxak ardi bana ematearekin ifinten diote bertatik len zeban ainbateko artaldea. IztC 226.
Ondasun ezin esan ainbateko oien eta pake ezin obeagoaren bearra. Lard 211.
Gañera, agiria da, gaizki usmatzeko esan dan ainbateko estuasunaren bearrik beti ez dala izango. ZinkCrit 44.
Olaxe egin zuten ta arrainketa aundia bildu zuten, sareak urratzeko ainbatekoa. IrYKBiz 87s.
Auek baño egintza aundiagoak erakutsiko dizkio, zuek arritzeko ainbatekoak. Ib. 105.
Ogen bat [...] zoritxarrok irabazteko ainbatekoa. ZaitSof 134.
Itz abei bear ainbateko zorroztasuna erantxiz. EtxdeJJ 150.
Hizkuntzaren arazo larria [...] ez da oraino behar hainbateko egokitasunez azaldu ere egin. (In )MEIG VI 45.
azpisarrerakoSense-2.1
(ainbateko V-m ap. A; arinbateko H (que cita a Echve)).Tan grande como; equivalente, comparable."Ainbateko (V-m), igual, idéntico"A.
Cf. hainbateko. Oraiñ txikiak iduritzen zaizkitzun pekatuak orduan mendiya arinbatekoak idurituko zaizkitzu. EchveDev 68s.
Galtza motzak alondeiko atia ainbateko mantalarekiñ. UrruzUrz 22.
Bere ustetan an inguruko miñgaiñ berritxuak zioten beiñ itxusia, beiñepeiñ Braulia ainbatekoa etzan. UrruzZer 89.
Probentzi guztiyan lana pranko arkitzen hura ainbatekorik beste bat!MocDamu 12.
Aboa ainbateko zabaleran asarre-itxurazko itzak zerizkiola. AnabUsauri 8.
Gurea ainbateko basarri bat ogei ta amar milla duroan saldu zan.TxGarmBordaB 167.
(Como adj. pleno) Beste enparauak ez ete eben eskubide ainbatekoa. ErkiagBatB 90.
azpisarrera-3
ADINBATERAINO.
Hasta el punto de que. Modu onetako bizitza gozatsuak oi-dakartzien seme ta alaba askoren bidez, jendea ugaritu zan denpora laburraren epean, sinistu ere ezin leikean ainbateraño. IztC 3.
azpisarrera-4
ADINBATEZ.
Tanto como. Euskeldunak Kristau-legea bear-ainbatez yakin ezin zezatekela Ikasbide zaar lotsagarri orren azpiarriaz. LdiIL 53s.