xilintxa.
Tr. Documentado en textos septentrionales no suletinos y en Orixe. Xilintxa es la forma más general. Hay además xilintx en Oxobi e Iratzeder y xilinta en López y Barbier (en éste junto a xilintxa). Orixe emplea los compuestos txilinta-ots , txilintx-ots y txilintxa-soñu .
1.
(L, B, BN-arb-baig; SP, Urt V 263, Dv, H; -xa Ht VocGr 340, Arch VocGr 191),
txilintxa (AN-5vill, L, B, BN-baig; Lar, Añ (V)),
xilintx,
xilinta (H (BN) s.v. xilintxa
),
xilintz (BN-baig),
xilinda (H (BN) s.v. xilintxa
),
txiltsa (S)
Ref.:
A (txilintxa, xilintxa);
Giese MolinS 622;
Satr VocP (txilintxa, xilintz);
CarnIt
271;
Gte Erd 269
.
Campanilla; esquila.
"Clochette"
SP.
"Esquila, campana"
Añ.
"Sonnette"
Dv.
"Sonnette, clochette, ainsi nommée à raison de ce qu'elle est suspendue"
H, que cita a Etcheberri de Ziburu.
"(L, B, BN-baig), cencerro"
A.
"
Tinbria jo (G-azp), xilintxa jo du (BN-arb)"
Gte Erd 269.
v. txilin, 1 txintxila.
Eriak athetan xilintxa aditzean.
EZ Man II 86.
Elebazioneko xilinta inzunik, Jaun Handiaren adoratzera elizan sar ladin.
AR 247.
Eman diozka soin luzea, galtzak eta soingainekoa eta itzuli guzian inguratu du asko xilintxa urhezkoz.
Dv Eccli 45, 10 (Ol txilin).
Hiriko karrika guziak joiten zituen, xilintxa bat eskuan, burhasoen eta nausien othoizteko.
Laph 200.
Hamarrak irian joiten da xilintxa bat.
JE Bur 172.
Bai, jauna bainan hiruak eta erdietan xilintxa joko dautazu?
Zerb Artho 44.
Xilintxa ukaldi bat.
Ib. 172.
Xilintxa [...] jo.
Barb Sup 16 (80 xilinta).
Joaren xilintx on arina!
Ox 185.
Ardiak eta beiak [...] bere xilintxa eta yoale ozenekin.
Zub 101.
Ez eta erabiliko / xilintxa ez xirularik.
Etcham 163.
Dena xingol eta xilintx haugi egun, Eskuara, / Hire gazten jauzi eta itzuliken artera.
Iratz GH
1967, 19.
Oinezko batzu [...] bidearen erditik ibiliko dira, xilintxa bihi bati kasurik egin gabe, iduri bide guzia heiena den.
Herr 17-12-1959, 2.
Bere betiko xilintxa eskuan, Frantses bazabilan, jo harat, jo hunat.
"Clochette"
.
Ardoy SFran 163.
Begoña [...] loak harturik zagon nausien jateko salan, xilintxa jo eta jo hasi zelarik.
GH 1973, 95.
v. tbn.
Prop 1876-77, 412.
2.
"Pièce d'un pressoir à vin"
Dv.
3.
"Croc en forme de S, auquel on suspend des objets"
H.
Cf. xilintxaka, xilintxan.
4.
txilintxa
"(Digitalis purpurea), digital (en Espinal)" Arzdi Plant1 280.
PISU-XILINTXA.
Plomada (?).
Iringiteko arka eginen da asent harriz, eta oina hasiko da pisu xilinxen ondotik.
(1741).
SenperEus
29.
XILINTXA-AHO.
"(B, BN), copa o boca de la campanilla" A.
XILINTXA-JOTZAILE.
"Codonophori, xilintxa iotzailleak, ezkilla jotzailleak" Urt V 263.
XILINTXA-MIHI.
"(L, BN, S), langue de la clochette" Lh.
XILINTXA-HOTS,
TXILINTXA-SOINU.
Tañido, tintineo de campanillas.
Txilinta-otsa mintxoa ixiltzen da.
'Les clairs tintements de clochettes'
.
Or Mi 105.
Txilintx-otsa.
'Bruit de clochettes'
.
Ib. 78.
Txilintxa-soñua garbi entzuten da.
'Clair tintement de clochettes'
.
Ib. 105.
Baitziren ere, besteak beste, artzainetan, joare, klaxka edo xilintxa soinuetan gostu zutenak.
Larre ArtzainE 85.