OEH - Bilaketa
288 emaitza laga bilaketarentzat
Sarrera buruan (10)
Sarrera osoan (278)
- abadetza
- 1 abar
- aber
- abitazio
- adar
- afaloste
- ahal
- ahaltasun
- aho
- aizkolketa
- aizkora
- 1 akats
- 1 algo
- alkatetza
- apropos
- apur
- arantza
- arbolatxo
- ardo
- argi
- arlotetasun
- arma
- arraio
- arrisku
- artegazale
- asaldatu
- 1 aska
- 1 askatu
- asko
- asmatu
- asmo
- 1 astun
- atezain
- atsedengor
- atxitu
- 1 atze
- aukeratu
- aurpegi
- aurre
- 2 autu
- azken
- azpeldu
- azpi
- aztarren
- 3 baga
- bagaia
- bake
- banatu
- 1 banda
- bandeja
- barru
- basamortu
- behar
- behar izan
- behin
- 1 bela
- belarri
- beldur
- bele
- belztu
- benazki
- 1 bera
- berariaz
- berba
- berbertan
- berebiziko
- beregain
- bereizkeria
- berri
- bertan
- bertso
- besarka
- besarte
- bete
- 1 biga
- bihotzalekeria
- bitezarde
- bizi
- bizkortasun
- 5 boga
- brebe
- bringatu
- bueno
- burutapen
- dantzari
- debildu
- demonio
- desordu
- disoluzio
- ditxoso
- dutxulu
- edestu
- elefante
- era
- erdikin
- 1 erdu
- erlijioso
- erori
- errefuxiatu
- erremate
- errendatu
- erromara
- ertzain
- esan
- eseki
- eskatzaile
- eskeko
- 1 esku
- eskuratu
- esleitza
- estu
- ez
- ezarri
- eze
- ezer
- ezik
- farregarri
- gaitz
- galdu
- gatibu
- gorri
- 1 hagin
- haginkada
- haize
- hankapetu
- 1 hara
- hareapeko
- hargatik
- harik eta
- harkaitz
- harrera
- harritu
- hasi
- 1 hazi
- 2 hazi
- heldu
- higa
- hitz
- hobengabe
- hondakin
- hots
- 1 huts
- ihes
- 2 ihesi
- inozente
- irristadaka
- itokarrean
- izperen
- izu
- 1 jakin
- jausi
- jotze
- kale
- kamio
- kamustu
- kanpoalde
- kantoi
- kapaz
- kasta
- klaira
- klarinete
- kopin
- korda
- 1 kosko
- kraskatu
- 1 labe
- lagarazi
- lagatasun
- lagatu
- lagetu
- laino
- laja
- 1 lakar
- largatu
- lasto
- lehengo
- lehertu
- 2 liga
- linpio
- liso
- 2 loka
- lur
- lurraldu
- madarikatu
- maisu
- 3 makina
- malamente
- mamalo
- 1 marka
- marraskaldu
- medikutza
- 1 memelo
- 1 miau
- modu
- moila
- motots
- munduzale
- mustur
- negar
- negargarri
- negatu
- nonbait
- obratu
- ogi
- oin
- 1 oinatz
- ontziratu
- oraindino
- 1 oratu
- ordezko
- ordigas
- 1 ortu
- osorik
- ospitale
- 2 oste
- osteratu
- paputs
- parbulu
- partizio
- pena
- petrikillo
- 1 potro
- punp
- puta
- raseatu
- saldu
- 2 sega
- segida
- soil
- soro
- tamal
- 1 tapa
- telefono
- tenplatu
- titizulo
- titulu
- tripontzi
- trote
- txar
- txerri
- txiki
- 1 txilio
- txinget
- 1 txio
- txirrindularitza
- 1 txirrio
- 2 txitxarro
- txoriburu
- 1 txorro
- 1 txotxo
- uholdetu
- ukabilketa
- ulexa
- umezurtz
- urribiza
- ustekabe
- utzi
- uztarpe
- zahar
- zahi
- zalekeria
- zalgurdi
- zamari
- zamuka
- zapalda
- 1 zapo
- zarraparra
- 2 zela
- zer
- zeregintza
- zerusa
- ziazalde
- zikirri-makarra
- zipriztin
- zirkin
- zirriztu
- 3 zohi
- zuenkoi
goiburua
txoriburu.
sense-1
1.
(V, G, AN, S; Lar, Añ),
xoriburu (L, BN, S; SP, H),
zoriburu
Ref.:
A; A EY III 372; Lh (xoriburu); Lrq; Iz ArOñ ; Etxba Eib ; Elexp Berg; ZestErret
.
"Tête légère, éventé. Haren xoriburua! qu'il a la tête légère!" SP. "Trincapiñones, mozo liviano, txoraburu, txoriburu " Lar. "Botarate" , "(hombre de poco) juicio", "orate, sin juicio" Añ. "Casquivano, ligero de mollera" A. "Cretino. Txori-buru bat zanetik, beriala jan eban gurasuak laga zetsen etxia " Etxba Eib. . Cf. VocNav s.v. choriburo. Tr. Documentado en autores de todos los dialectos. En DFrec hay 4 ejs.
Hark xoriburutzat gadutza, dadukagun guk ere hura erhotzat. SP Phil 430 (He 434 erhotzat). Xoriburuko amorio hek komunski doazilarik satsukeria eta haragitasun xoil itxusietan sartzera eta hondatzera. Ib. 286 (He 287 amuruzkeria). Bethi minzatzea eta erastea, bertzei bere gogara minzatzeko astirik eta lekurik eman gabe, hori xori buruaren eta airatuaren seinalea da. Ib. 364 (He 367 buru arin eta airatu baten). Txori-buru, puztua, / ero garbi, buztan latz / nondik, hiri, zikiñ orri, / bekaitz aldia eldu zak? Lar DT CXCIV. (Elizan nolanai daudenak) edo dire txoriburu sinpleak edo kristio ez-anbatekoak. (84). LE-Ir. Mutil txoriburu bat. Astar II 177. Zeren ez zekiten / igel txori-buruak / zer eskatzen zuten. It Fab 58. Beraren etsai ozpindu txar txoriburu puztu anitzek eztanda ler gaizto badagite ere. Izt C 5. Gezurtiari darraizko gezurtiak [...] neska arinei ergelak, xirribikariei xori-buruak. Hb Egia 136. Ekharten diat hire idüri diren xori-bürüak. Arch Gram 73. Ikusiko dituzue itz jario bizardunen batzuk, txori buru puzturen batzuk. Ag Serm 282.
( s. XX) Xoriburu guziez aise haiz jostatu, / zikoitz alfer zoroez borthizki trufatu. Ox 154. Yoskin txoriburu aren egitadia. Kk Ab II 96. [Ego-aizea] olerkari ta nere antzeko / txoriburuen aizea dala? EA OlBe 28. Olan kontau zestan beintzat "txori-buru" batek, kardantxillo bat kaixola dotore batian kantatzen zan artian. SM Zirik 83. Txoriburu askok diñue, liburu onak eta txarrak, danak irakorri biar dirala. Ib. 44. Sofista xoriburueri. Lf ( in Zait Plat XX ). Emazte hori xori-buru bat duk. Larz Iru 126. Izanikan ere barber, operatzaile aiphatua, jakina da arras ahanzkorra dela eta baduela zoriburu aire bat. GAlm 1962, 64. Andrakume txori-buruak zeru azpian diran artian. Etxba Ibilt 469. Ni beti txoriburu / baña zu koziñan. Olea 195. Buru txar, txoriburu! (AN-ulz). Inza NaEsZarr 1945. Barka dakizkioke zenbait pekatu larri sarriegi agertu zaigun txoriburu puztu hari. MEIG I 196.
v. tbn. EE 1884a, 299. Alz STFer 118. Enb 49. Or Eus 182. Mde Pr 171. Xoriburu: HU Zez 118.
"Tête légère, éventé. Haren xoriburua! qu'il a la tête légère!" SP. "Trincapiñones, mozo liviano, txoraburu, txoriburu " Lar. "Botarate" , "(hombre de poco) juicio", "orate, sin juicio" Añ. "Casquivano, ligero de mollera" A. "Cretino. Txori-buru bat zanetik, beriala jan eban gurasuak laga zetsen etxia " Etxba Eib. . Cf. VocNav s.v. choriburo. Tr. Documentado en autores de todos los dialectos. En DFrec hay 4 ejs.
Hark xoriburutzat gadutza, dadukagun guk ere hura erhotzat. SP Phil 430 (He 434 erhotzat). Xoriburuko amorio hek komunski doazilarik satsukeria eta haragitasun xoil itxusietan sartzera eta hondatzera. Ib. 286 (He 287 amuruzkeria). Bethi minzatzea eta erastea, bertzei bere gogara minzatzeko astirik eta lekurik eman gabe, hori xori buruaren eta airatuaren seinalea da. Ib. 364 (He 367 buru arin eta airatu baten). Txori-buru, puztua, / ero garbi, buztan latz / nondik, hiri, zikiñ orri, / bekaitz aldia eldu zak? Lar DT CXCIV. (Elizan nolanai daudenak) edo dire txoriburu sinpleak edo kristio ez-anbatekoak. (84). LE-Ir. Mutil txoriburu bat. Astar II 177. Zeren ez zekiten / igel txori-buruak / zer eskatzen zuten. It Fab 58. Beraren etsai ozpindu txar txoriburu puztu anitzek eztanda ler gaizto badagite ere. Izt C 5. Gezurtiari darraizko gezurtiak [...] neska arinei ergelak, xirribikariei xori-buruak. Hb Egia 136. Ekharten diat hire idüri diren xori-bürüak. Arch Gram 73. Ikusiko dituzue itz jario bizardunen batzuk, txori buru puzturen batzuk. Ag Serm 282.
( s. XX) Xoriburu guziez aise haiz jostatu, / zikoitz alfer zoroez borthizki trufatu. Ox 154. Yoskin txoriburu aren egitadia. Kk Ab II 96. [Ego-aizea] olerkari ta nere antzeko / txoriburuen aizea dala? EA OlBe 28. Olan kontau zestan beintzat "txori-buru" batek, kardantxillo bat kaixola dotore batian kantatzen zan artian. SM Zirik 83. Txoriburu askok diñue, liburu onak eta txarrak, danak irakorri biar dirala. Ib. 44. Sofista xoriburueri. Lf ( in Zait Plat XX ). Emazte hori xori-buru bat duk. Larz Iru 126. Izanikan ere barber, operatzaile aiphatua, jakina da arras ahanzkorra dela eta baduela zoriburu aire bat. GAlm 1962, 64. Andrakume txori-buruak zeru azpian diran artian. Etxba Ibilt 469. Ni beti txoriburu / baña zu koziñan. Olea 195. Buru txar, txoriburu! (AN-ulz). Inza NaEsZarr 1945. Barka dakizkioke zenbait pekatu larri sarriegi agertu zaigun txoriburu puztu hari. MEIG I 196.
v. tbn. EE 1884a, 299. Alz STFer 118. Enb 49. Or Eus 182. Mde Pr 171. Xoriburu: HU Zez 118.
azpiadiera-1.1
(Empleado como sobrenombre).
Pozik eman zituan Txoriburuk lau milla peseta eta beregandu zuan ollar guziz panparroia. Urruz Zer 28. Ez du Zubietako debruak gure ama maiteaz burlatu behar, bertze orduz Buztintzeko aztia Pelo Xoriburuz burlatu zen bezala. Barb Sup 79.
Pozik eman zituan Txoriburuk lau milla peseta eta beregandu zuan ollar guziz panparroia. Urruz Zer 28. Ez du Zubietako debruak gure ama maiteaz burlatu behar, bertze orduz Buztintzeko aztia Pelo Xoriburuz burlatu zen bezala. Barb Sup 79.
sense-2
2.
(V-gip, Sal)
Ref.:
A; Iz LinOñ 179, ArOñ.
.
"(Sal), hilo de grosor desigual" A. " Txoriburua kirruai erdi-erdixan etaaten xakon. Koskor edo buru ori kirrua kordatzerakoan ateratzen zan. Baiña txoriburua esaten zitzaien ariaren sendo-uneai ere. Oik dittun txoriburuak! " Iz LinOñ 179. "Arixen sendáunia" Iz ArOñ .
Matazuzkian aria bere bidetik eraman ez eta txori-burua sortzen dan bezala, bada txori-bururik aren egibide ta agerbideetan: aren itzaldi-mataza dana txori-buru, ta ariltzen balin baduzu, arra betean bost korapilo. Zait Plat 40.
"(Sal), hilo de grosor desigual" A. " Txoriburua kirruai erdi-erdixan etaaten xakon. Koskor edo buru ori kirrua kordatzerakoan ateratzen zan. Baiña txoriburua esaten zitzaien ariaren sendo-uneai ere. Oik dittun txoriburuak! " Iz LinOñ 179. "Arixen sendáunia" Iz ArOñ .
Matazuzkian aria bere bidetik eraman ez eta txori-burua sortzen dan bezala, bada txori-bururik aren egibide ta agerbideetan: aren itzaldi-mataza dana txori-buru, ta ariltzen balin baduzu, arra betean bost korapilo. Zait Plat 40.
txoriburu
-
txoriburu....
-
1. (V, G, AN, S; Lar, Añ), xoriburu (L,...
-
(Empleado como sobrenombre). Pozik eman ...
-
2. (V-gip, Sal) Ref.: A; Iz LinOñ 179, ...
<< 2 txitxarro 0 / 0 1 txorro >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
