OEH - Bilaketa
288 emaitza laga bilaketarentzat
Sarrera buruan (10)
Sarrera osoan (278)
- abadetza
- 1 abar
- aber
- abitazio
- adar
- afaloste
- ahal
- ahaltasun
- aho
- aizkolketa
- aizkora
- 1 akats
- 1 algo
- alkatetza
- apropos
- apur
- arantza
- arbolatxo
- ardo
- argi
- arlotetasun
- arma
- arraio
- arrisku
- artegazale
- asaldatu
- 1 aska
- 1 askatu
- asko
- asmatu
- asmo
- 1 astun
- atezain
- atsedengor
- atxitu
- 1 atze
- aukeratu
- aurpegi
- aurre
- 2 autu
- azken
- azpeldu
- azpi
- aztarren
- 3 baga
- bagaia
- bake
- banatu
- 1 banda
- bandeja
- barru
- basamortu
- behar
- behar izan
- behin
- 1 bela
- belarri
- beldur
- bele
- belztu
- benazki
- 1 bera
- berariaz
- berba
- berbertan
- berebiziko
- beregain
- bereizkeria
- berri
- bertan
- bertso
- besarka
- besarte
- bete
- 1 biga
- bihotzalekeria
- bitezarde
- bizi
- bizkortasun
- 5 boga
- brebe
- bringatu
- bueno
- burutapen
- dantzari
- debildu
- demonio
- desordu
- disoluzio
- ditxoso
- dutxulu
- edestu
- elefante
- era
- erdikin
- 1 erdu
- erlijioso
- erori
- errefuxiatu
- erremate
- errendatu
- erromara
- ertzain
- esan
- eseki
- eskatzaile
- eskeko
- 1 esku
- eskuratu
- esleitza
- estu
- ez
- ezarri
- eze
- ezer
- ezik
- farregarri
- gaitz
- galdu
- gatibu
- gorri
- 1 hagin
- haginkada
- haize
- hankapetu
- 1 hara
- hareapeko
- hargatik
- harik eta
- harkaitz
- harrera
- harritu
- hasi
- 1 hazi
- 2 hazi
- heldu
- higa
- hitz
- hobengabe
- hondakin
- hots
- 1 huts
- ihes
- 2 ihesi
- inozente
- irristadaka
- itokarrean
- izperen
- izu
- 1 jakin
- jausi
- jotze
- kale
- kamio
- kamustu
- kanpoalde
- kantoi
- kapaz
- kasta
- klaira
- klarinete
- kopin
- korda
- 1 kosko
- kraskatu
- 1 labe
- lagarazi
- lagatasun
- lagatu
- lagetu
- laino
- laja
- 1 lakar
- largatu
- lasto
- lehengo
- lehertu
- 2 liga
- linpio
- liso
- 2 loka
- lur
- lurraldu
- madarikatu
- maisu
- 3 makina
- malamente
- mamalo
- 1 marka
- marraskaldu
- medikutza
- 1 memelo
- 1 miau
- modu
- moila
- motots
- munduzale
- mustur
- negar
- negargarri
- negatu
- nonbait
- obratu
- ogi
- oin
- 1 oinatz
- ontziratu
- oraindino
- 1 oratu
- ordezko
- ordigas
- 1 ortu
- osorik
- ospitale
- 2 oste
- osteratu
- paputs
- parbulu
- partizio
- pena
- petrikillo
- 1 potro
- punp
- puta
- raseatu
- saldu
- 2 sega
- segida
- soil
- soro
- tamal
- 1 tapa
- telefono
- tenplatu
- titizulo
- titulu
- tripontzi
- trote
- txar
- txerri
- txiki
- 1 txilio
- txinget
- 1 txio
- txirrindularitza
- 1 txirrio
- 2 txitxarro
- txoriburu
- 1 txorro
- 1 txotxo
- uholdetu
- ukabilketa
- ulexa
- umezurtz
- urribiza
- ustekabe
- utzi
- uztarpe
- zahar
- zahi
- zalekeria
- zalgurdi
- zamari
- zamuka
- zapalda
- 1 zapo
- zarraparra
- 2 zela
- zer
- zeregintza
- zerusa
- ziazalde
- zikirri-makarra
- zipriztin
- zirkin
- zirriztu
- 3 zohi
- zuenkoi
goiburua
1 oinatz.
tradizioa
Tr. Documentado al Norte en Leiçarraga, Etcheberri de Ziburu, Axular, Duvoisin, Prop y Mirande. Al Sur, se encuentra desde RS, haciéndose su uso más frec. desde principios del s. XIX. La forma gral. es oin(h)atz ; enCrIc hay oñats y en Añibarro dos ejs. de oñetz en EL 1, pero oñatz en las demás obras. Hallamos oñotz en Zavala (que tbn. usa oñatz ); podría tratarse de errata, pero cf. lorratz / lorrotz. En DFrec hay 4 ejs. de oinatz.
etimologikoa
Etim. De oin + hatz 'rastro, vestigio'.
sense-1
1.
(oiñ- V-ger-m; Dv (V); oñ- Lar, Añ, Zam Voc),
oinhatz (L-sar; Lar Sup, Dv, H; oñh- Urt II 176, H),
oinats (
oinhats SP; oñats VP 72v),
oinetz (oñ- Izt 92r, oiñ- Dv (V)),
oinotz,
huiñatz (BN-ciz)
Ref.:
A (oiñatz, huiñatz)
.
Huella del pie; huella, rastro. "Vestige, pas" SP. "Pisada, vestigio, oin-hatza" Lar Sup. "Marca o señal del pie, oñatza" Ast Apol 82. "Oinhatza, añade oñatze, lorrotsa, vestigio, pisada" msOch 320. "Ihizien oinhatzak eztira batzu bertzeekin berdinak" H (que cita varios ejs. de EZ). AxN explica oin hatza (481) por oiñarrasto. v. hatz(2),
lorratz.
[Kristek] guri exenplu utzitzen draukula, haren oin hatzei iarreiki zakiztenzat. Lç 1 Petr 2, 21 (He, TB, Dv, BiblE ur(h)ats, Ol aztarna, Ker lorratz ). Aunza igarota oñatza agiri, batak dagiana bestek igini. RS 418. Berthuteak ere imita, iarraiki oiñ-hatzari. EZ Man I 29. Oñhatz gabeko lekhuan zeren gaituen bathu, / [...] dela Iesus Kristo laudatu. EZ Man II 140. Bada han [ifernurat dohan bidean] oin-hatza franko. Ax 479 (V 310). Txakurrei oñatzetan usain egin daruena. Mg PAb 174. Kristo il tzan gugaiti, guri bidea erakusten euskula, bere oñatzai (lorrotzai) yarraitu dagiozuentzat. Zav Serm I 61. Ez badoguz yarraitzen / guk euren [asaba zarren] oñotzak. Zav Fab, RIEV 1907, 93. Zoaz taldên oñatzen ondoren . CantCS (G) 1, 7 ((V) oiñatzen atzean . Ene oinhatzei begiz egotu zare. Dv Iob 13, 27 (BiblE oinatz). Yarraituten deutsegula geure aurretiko Aita Santu ain argitsuen oñatzai. Ur BulaAl 11. Artha handirekin ikertzen ditu oin hatzak. Prop 1897, 166. Txakurrak billatu ebazan oñatz, sen edo arrastoak. Ag AL 38. Zijoan bidean oñatz astarrenik laga gabetanik. Elizdo EEs 1911, 257. Erri zar batzuen oinatzak sumatu, kusatu, yarraigi ta aztertu. A LEItz 130. Arrezkero bizkai-aditza azaldu daben orok Zabalaren oñatzai jarraitu dautsela. Eguzk LEItz 20. Itxi zituen oñatzak, benetako deun eta on-onak zireala argiro dirauskue. Pi Imit I 18, 5 (Ch urrats, Ol aztarna). Gure oñatzen aztarrenak artu egingo yauezak. Otx 60. Pizti edo zakurren oñatzik ere etzan ageri. Zait Sof 168. Aztarnak eta oinatzak nahastekotz. Mde Pr 181. Oñatzak uzteko bildurrak eraginda. Etxde JJ 159. Ondarrean oin-atzak oargarri. Anab Aprika 38. Ementxe utzi zituen noski Zuzentasunak bere azkeneko oñatzak lurretik igesi ioan zenean. Ibiñ Virgil 91. Gure hizkuntzaren oinatzik zaharrenak ezagutarazteko. MEIG I 118. Euskal letretan utzi zuen hatza eta oinatza ez da berehalakoan galduko. MEIG VI 60.
v. tbn. Ol (ed. 1958) Act 7, 5. Onaind STeresa 126. Oñatz: VMg 30. Arr GB 101. Arriaga Lekob 41. GMant Y 1933, 191. EA OlBe 36. SMitx Aranz 205.
Huella del pie; huella, rastro. "Vestige, pas" SP. "Pisada, vestigio, oin-hatza" Lar Sup. "Marca o señal del pie, oñatza" Ast Apol 82. "Oinhatza, añade oñatze, lorrotsa, vestigio, pisada" msOch 320. "Ihizien oinhatzak eztira batzu bertzeekin berdinak" H (que cita varios ejs. de EZ). AxN explica oin hatza (481) por oiñarrasto. v. hatz
[Kristek] guri exenplu utzitzen draukula, haren oin hatzei iarreiki zakiztenzat. Lç 1 Petr 2, 21 (He, TB, Dv, BiblE ur(h)ats, Ol aztarna, Ker lorratz ). Aunza igarota oñatza agiri, batak dagiana bestek igini. RS 418. Berthuteak ere imita, iarraiki oiñ-hatzari. EZ Man I 29. Oñhatz gabeko lekhuan zeren gaituen bathu, / [...] dela Iesus Kristo laudatu. EZ Man II 140. Bada han [ifernurat dohan bidean] oin-hatza franko. Ax 479 (V 310). Txakurrei oñatzetan usain egin daruena. Mg PAb 174. Kristo il tzan gugaiti, guri bidea erakusten euskula, bere oñatzai (lorrotzai) yarraitu dagiozuentzat. Zav Serm I 61. Ez badoguz yarraitzen / guk euren [asaba zarren] oñotzak. Zav Fab, RIEV 1907, 93. Zoaz taldên oñatzen ondoren . CantCS (G) 1, 7 ((V) oiñatzen atzean . Ene oinhatzei begiz egotu zare. Dv Iob 13, 27 (BiblE oinatz). Yarraituten deutsegula geure aurretiko Aita Santu ain argitsuen oñatzai. Ur BulaAl 11. Artha handirekin ikertzen ditu oin hatzak. Prop 1897, 166. Txakurrak billatu ebazan oñatz, sen edo arrastoak. Ag AL 38. Zijoan bidean oñatz astarrenik laga gabetanik. Elizdo EEs 1911, 257. Erri zar batzuen oinatzak sumatu, kusatu, yarraigi ta aztertu. A LEItz 130. Arrezkero bizkai-aditza azaldu daben orok Zabalaren oñatzai jarraitu dautsela. Eguzk LEItz 20. Itxi zituen oñatzak, benetako deun eta on-onak zireala argiro dirauskue. Pi Imit I 18, 5 (Ch urrats, Ol aztarna). Gure oñatzen aztarrenak artu egingo yauezak. Otx 60. Pizti edo zakurren oñatzik ere etzan ageri. Zait Sof 168. Aztarnak eta oinatzak nahastekotz. Mde Pr 181. Oñatzak uzteko bildurrak eraginda. Etxde JJ 159. Ondarrean oin-atzak oargarri. Anab Aprika 38. Ementxe utzi zituen noski Zuzentasunak bere azkeneko oñatzak lurretik igesi ioan zenean. Ibiñ Virgil 91. Gure hizkuntzaren oinatzik zaharrenak ezagutarazteko. MEIG I 118. Euskal letretan utzi zuen hatza eta oinatza ez da berehalakoan galduko. MEIG VI 60.
v. tbn. Ol (ed. 1958) Act 7, 5. Onaind STeresa 126. Oñatz: VMg 30. Arr GB 101. Arriaga Lekob 41. GMant Y 1933, 191. EA OlBe 36. SMitx Aranz 205.
azpiadiera-1.1
(Como segundo miembro de comp.).
Lokatz bigunetako abere oñatza. Ag G 2. Otso ta beor-oñatzez. Ib. 159. Giza-oñatzik ozta-ozta izango diran basora. Zait Sof 183.
Lokatz bigunetako abere oñatza. Ag G 2. Otso ta beor-oñatzez. Ib. 159. Giza-oñatzik ozta-ozta izango diran basora. Zait Sof 183.
sense-2
2.
Paso.
Iongoikoa, gidatzatzu arren ene oñhatzak. EZ Man II 121. Zure Ebanjelioko erakuste ederrak zuzendu begiez niri oñats ta ibillerak. CrIc 149. Angeru Gordetzalleak neurtuten dituela Mezenzuteko emoten dozuzan oñetzak. Añ EL1 12. Asmetan daben bakotxean oñatz edo zarata bat, uste dau medikua datorrela. Añ LoraS 72. Lujurijarako onatz [sic] edo pausubak. JJMg Mayatz 149 (109 oñatzei). Oiñatzak bide ixilla / esnatzen dute otsera. NEtx LBB 260. Zartzaroaren / oiñatz baldarrak / jo dik etxeko atea. Ib. 265. Zenbat oiñatz triste, latz, / askatasun billa? AZink 121. Ai! ene orain, emon Abenduan / bearko ditut oñatz astunak. AB AmaE 387.
Iongoikoa, gidatzatzu arren ene oñhatzak. EZ Man II 121. Zure Ebanjelioko erakuste ederrak zuzendu begiez niri oñats ta ibillerak. CrIc 149. Angeru Gordetzalleak neurtuten dituela Mezenzuteko emoten dozuzan oñetzak. Añ EL1 12. Asmetan daben bakotxean oñatz edo zarata bat, uste dau medikua datorrela. Añ LoraS 72. Lujurijarako onatz [sic] edo pausubak. JJMg Mayatz 149 (109 oñatzei). Oiñatzak bide ixilla / esnatzen dute otsera. NEtx LBB 260. Zartzaroaren / oiñatz baldarrak / jo dik etxeko atea. Ib. 265. Zenbat oiñatz triste, latz, / askatasun billa? AZink 121. Ai! ene orain, emon Abenduan / bearko ditut oñatz astunak. AB AmaE 387.
azpiadiera-2.1
Paso, suceso de la Pasión de Jesucristo.
Jesusen pasiñoe Santuko oñatzak ikusi. JJMg BasEsc 128.
Jesusen pasiñoe Santuko oñatzak ikusi. JJMg BasEsc 128.
sense-3
3.
"
Oiñetz (V), desequilibrio, eses que traza una rueda por no estar bien ajustada al eje"
A.
oinatz
-
1 oinatz. Tr. Documentado al Norte en Le...
-
Etim. De oin + hatz 'rastro, vestigio'....
-
1. (oiñ- V-ger-m; Dv (V); oñ- Lar, Añ...
-
(Como segundo miembro de comp.). Lokatz ...
-
2. Paso. Iongoikoa, gidatzatzu arren ene...
-
Paso, suceso de la Pasión de Jesucristo...
-
3. " Oiñetz (V), desequilibrio, eses qu...
<< oin 0 / 0 ontziratu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
