• Laburtzapen grafikoak unitate lexikoak —hitzak zein adierazpen konplexuak— modu laburtuan adierazteko formak dira, printzipioz adierazpen grafikorako pentsatuak.
• Arau honetan, laburdurak eta siglak dira laburtzapenak, eta sinboloak ez.

Laburdurak

• Laburdura hitz baten edo hitz bat baino gehiagoko adierazpen baten laburtzapen idatzia da, hitz edo adierazpen hori osatzen duten letra edo silaba batzuk murriztuz eratua.
• Bi laburdura-mota daude: laburdura bakunak, hitz bat besterik ordezten ez dutenak, eta laburdura konposatuak, hitz bat baino gehiago ordezten dituztenak. Laburdurak puntuz amaitzen dira.

  
  Adibideak:

  adib. → adibidez
  dipt. nag. → diputatu nagusia
  dk. → doktorea
  g. g. er. → gaur gutxi erabilia
  hbru. → hiriburua
  iz. of. → izen ofiziala
  

• Estilo-liburuek gomendatu ohi dute laburdurak ahalik eta gutxienik erabiltzea testu arruntetan. Maiztasunak justifikatu behar du laburduraren erabilera. Zenbat eta erabiliagoa izan hitza, hainbat beharrezkoagoa izango da laburdura.
• Testu edo obra jakin batean, laburdura batek hitz bat edo hitz-segida bat besterik ezin du ordeztu, beti bera. Eta hitz bat edo hitz-segida bat laburtzeko, laburdura bakarra erabili behar da beti.
• Laburdurak sortzeko, bi prozedura erabiltzen dira: ebaketa (eskuinetiko ebaketa) eta kontrakzioa (trinkotzea).
• Ebaketa: Batez ere hitz bat baino gehiagoko adierazpenen laburduretan baliatzen da muturreko ebaketa.

  
  Adibidez:

  a.m. → ante meridiem
  b.g. → besterik gabe
  d.g. → datarik gabe
  g.e. → gaur egun
  g.g.b. → gutxi gorabehera
  

• Frantsesezko izenetan, ponte-izenak euskarara egokitzen ez direnean, marratxoa erabiltzen da bi izenen inizialen artean.

  
  Adibideak:

  J.-L. Davant (Jean-Louis Davant)
  M.-A. (Marie-Anne)
  L.-Ph. (Louis-Philippe)
  

• Kontrakzioa (trinkotzea): Laburtu nahi den hitzaren barneko zenbait letra, elkarren ondokoak edo ez, ezabatzean datza.

  
  Adibideak:

  aptu. → apartamentua
  btz. arr. → batzar arrunta
  btzkde. → batzarkidea
  hbru. → hiriburua
  izlag. → izenlaguna*
  

• Laburdura konplexua denean, hau da, hitz bat baino gehiagoko adierazpen bat laburtzen denean, laburduraren osagaietako bakoitzaren ondoren puntua jarri behar da.
• Laburdurek ez dute, berez, pluraleko formarik.
• Laburtutako hitzei dagokien letra larri eta xeheen erabilerari jarraitu behar diote laburdurek. Laburtzen ari den adierazpena letra etzanez idaztekoa bada, letra etzanez idatziko da laburdura ere.

  
  et al. (et alii)
  Heg. (Hegoaldea)
  Ipar. (Iparraldea)
  K.a. (Kristo aurreko; Kristo aurretik)
  N.B. (nota bene)
  Oz. (Ozeania)
  P.S. (post scriptum)
  Sta. Teresa (Santa Teresa)
  

• Testu normaletan, hobe litzateke esaldia laburdura batez ez hastea. Ez da egokia testu batean laburdura izatea testu-lerroko hitz bakarra. Laburdura konposatua denean, haren osagaiak ez dira inoiz bi lerrotan banatuta idatzi behar.
• Laburdurari, printzipioz, ez zaio kasu-markarik erantsi behar. Laburdura-puntuak markatzen du laburduraren bukaera. Beraz, ez da marratxorik erabili behar kasu-markarekin lotzeko.

  
  Co: company
  Charles W. Scharf, Wells Fargo & Co.ko presidentea
  

• Laburdura zerrendak (196. arauan, 38.-50. or.). Arauan bi zerrenda luze badira: Esanahia > laburdura eta Laburdura > esanahia zerrendak. Hona bi horien lehen lerroak:

  ESANAHIA	LABURDURA
  abendua	abe.
  absolutiboa	abs.
  abstraktua	abstr.
  abuztua	abu.
  adberbioa	adb.
  adberbio-lokuzioa	adb.-lok.
  adeitasun osoz	ad. os.
  adibidea, adibidez	adib.
  adierazkorra	adkor.

  LABURDURA	ESANAHIA
  a.	auzoa
  a.k, a.-k.	adimen-koefizientea
  a.m.	ante meridiem
  abe.	abendua
  abs.	absolutiboa
  abstr.	abstraktua
  abu.	abuztua
  ad.	aditza
  ad.-lok.	aditz-lokuzioa

Siglak

• Adierazpen gutxi-asko konplexu bat (ia beti hitz batez baino gehiagoz osatutako izen-sintagma bat) osatzen duten hitzen inizialekin osatutako hitzari deritzo sigla.

  
  Adibidez, Bizkaiko Ikastolen Elkartea izeneko erakundearen sigla erakunde horren izenak dituen hiru hitzen inizialak hartu eta hitz horien hurrenkera berean jarrita osatzen da:

  [izena] Bizkaiko Ikastolen Elkartea → [sigla] BIE

• Akronimoa, Euskaltzaindiaren Hiztegiaren arabera, esapide baten hitzetako lehen letrez edo silabez osaturiko hitza da.

  Adibidez, COVID eta radar hitzak akronimoak dira, coronavirus disease eta radio detection and ranging adierazpenak laburtuta sortu baitira.

• Sigla da, zalantza handirik gabe, eguneroko komunikazioan presentziarik handiena duten hizkuntza-fenomenoetako bat. Dena dela, laburtzapen-mota aski modernoa da, XX. mendean sortua.
• Testua idaztean kontuan izan behar da sigla guztiak ez direla ezagunak eta balitekeela idazlearentzat ezaguna den sigla ezezaguna izatea irakurlearentzat. Horregatik, sigla bat lehenengo aldiz agertzen denean testuan, komeni da irakurleari adieraztea zer adierazpen ordezkatzen duen sigla horrek.
• Zenbaitetan, alfabetoko letrez gainera, beste osagai batzuk erabiltzen dira siglak eratzeko. Batez ere, zenbakiak. Hala sortzen dira sigla alfanumerikoak:

  
  A2 (Antenne 2)
  ETB1 (Euskal Irrati Telebistako 1. kanala)
  T5 (Telecinco; lehen, Tele 5)
  G20 (Group of Twenty)
  G7 (Group of Seven)
  

• Sigla batzuk bi siglaren batura dira, eta marratxo batez banantzen dira bi siglak. Adibidez:

  
  CD-ROM (compact disc eta read-only memory)
  EAE-ANV (Eusko Abertzale Ekintza - Acción Nacionalista Vasca)
  UPV/EHU (Universidad del País Vasco / Euskal Herriko Unibertsitatea)
  

• Erabilerak, zenbaitetan, sigla hitz arrunt bihurtzea ekar dezake. Prozesu bat izaten da. Siglak idazteko, ez da inoiz punturik idazten letren artean, ezta dena letra larriz idatzita dagoen testu baten barnean dagoenean ere.
• Siglak hitz gisa hartzen ditu kasu-markak:

  
  EHU (Euskal Herriko Unibertsitatea) [e-hatxe-u]
  EHU, EHUk, EHUri, EHUn, EHUra, EHUko, EHUtik, EHUrentzat...
  

  Sigla adierazpen arrunt bati badagokio, ez dago arazorik a + a → a egiteko.

  Adibidez:

  AA (adimen artifiziala)
  AAren arloko enpresak

• Testu arruntean, kasu-markak zuzenean eransten zaizkio siglari, marratxorik erabili gabe, sinboloetan ez bezala:
• Siglak ez dira letra etzanez idazten, nahiz eta siglak ordezkatzen duen izendapena letra etzanez idatzi beharrekoa izan. Adibidez:

  
  BMBn ere (Bulletin du Musée Basque) argitaratuak ditu zenbait lan.

• Arau honek 197. araua, «EBO (II). Sinboloak», eta 198. araua, «EBO (III). Letra-estiloak», osatzen ditu.

Euskaltzaindiaren araua

196. arau osoa ikusi