Harremana

    OEH - Bilaketa

    259 emaitza errota bilaketarentzat

    Sarrera buruan (31)


    Sarrera osoan (228)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    errota.
    etimologikoa
    Etim. Del lat. rota.
    Onom.: En Errotaçauala, cerca de la agoa de Arga. (1169) Arzam 223. Domicu Errotacoa. (1257) Ib. 223.
    sense-1
    1. (V, G, AN, B, L, S, Sal, R-is-uzt; Lcc, Volt 95, Mic 5, SP, Urt II 403, Ht VocGr 387, VP 23r, Lar, Aq 446, Añ, Lecl, Dv, H) Ref.: A; ContR 518; Etxba Eib ; Iz ArOñ, R 289, To , Ulz ; Holmer ApuntV ; Gte Erd 195.
    Molino. "Azeña" , "almazara, molino de aceite, olio errota" Lar. Leiçarraga (Decl ã 7v) da eihera como equivalente suletino de errota. v. eihera, bolu. Tr. Documentado desde Leiçarraga; es mucho más frecuente al Sur. En DFrec hay 12 ejs.
    Errota onari bia. RIs 33. Zure nahiz ere ehotzen du urezko errotak. EZ Man II 147. Errotan irinik ez lotzea. Ax 481 (V 311). Errota halto bat. INav 78. Errota batean eiotzen. (Munarriz, s. XVIII). FLV 1989, 119. Joango gara nai baduzu / zubira edo errotara. Gamiz 205. Errotan ehotzen hari diren bi emastetarik bata. He Mt 24, 41. Zorroarekin errotara zijoala. Cb Eg III 336. Errota berri baten egin arazteko. (Osses, 1792). RIEV 1934, 688. Darue bolu edo errotara. Mg PAb 151. Era onetan ezin bizi naiteke errotan. AA II 190. Ola, errota edo beste onelako gauzaren bat. Astar II 161. Bost errota iringille. Izt C 82. I bezelako astoak errotan obeto zeudek elizan baño. Zab Gabon 74. Gañera berriz nere opizioz / errotan bizi naizena. PE 85. Errotak ez dabe otsik gaur egiten. AB AmaE 144. Errotako okulluan. Urruz Urz 47. Laizoletako errotara edo bolura. A BeinB 76. Errotan dabiltzatenak zuritzen badira. Ag Serm 119. Errota edo bolu bat. Kk Ab I 75. Eihera edo errota bat. Barb Sup 33. Xeha dezaten errotan. Ox 142. Errota ebillan. Laux BBa 134. Euskal-errotak ur gutxi-aski darama leen ere. Ldi IL 144. Ez da errotan arririk neure agiña langorik. Or Eus 111. Errotako maratillak dagin krakatekoaren antzera. TAg Uzt 137. Errota zahar batean. Zerb Azk 9. Beko errotarantz jo eban. Bilbao IpuiB 130. Errotan arrikoskorrak eio eta oietatik iriña aterako dela. Vill Jaink 84. Barka, Rikardo, beti eramateko badut errotara gari klase bat. Arti OC II 340 (ap. ELok 196). Erraldoi-ok errota biurtu ditu. Berron Kijote 94. Euren errota parian bera urak iges dabenian. Gerrika 282. Etxetik gertuan bi errota bai artoa egotzeko eta bai garia egotzeko. Albeniz 20.
    v. tbn. CrIc 63. It Fab 102. Xe 263. Sor AuOst 80. AzpPr 80. Goñi 24. Ill Testim 28. Noe 84. Lh Yol 3. Muj PAm 22. Altuna 64. Enb 163. Tx B 106. Lab EEguna 90. Otx 63. Ir YKBiz 414. SMitx Aranz 31. Munita 21. BEnb NereA 66. Akes Ipiñ 30. And AUzta 98. NEtx LBB 318. Uzt Sas 307. Onaind STeresa 46.
    sense-2
    2. (S; Añ (V), Lecl, Arch VocGr, VocBN, Gèze, Dv, Foix ap. Lh); erroda (H); rota (S) Ref.: A; Giese MolinS 621; Lrq; Gte Erd 9.
     Rueda. "Roue hydraulique; roue en gén." Lh. "La rueda (horizontal) [de molino]" Giese MolinS 621. "Lau errotaz gora (S)" Gte Erd 9. v. 1 arroda, gurpil. Tr. Documentado únicamente en la tradición septentrional.
    Fortunaren iokoaren eta errotaren pera noizik behin erorten ahal baitira. Tt Onsa 37. Dabiltza bethi itxasoko hurak ützül üngürüka errota bezala. Ip Dial 110 (It kurpilla, Ur burpilla, Dv arroda). Gizonak mekanika dire [...] atabal bi aldetarik zilhatuak barnean errotekin. Hb Egia 137. Ikusiko zinduen errota bat gaitza, haxaz bi ernai xuten gainean. JE Bur 60. Erakusten dauku bere pirripita: atzeko errota uspeldua du. JE Ber 45. Errotak haxetaraino sartuak zituelakotz [kanoiak] . Zerb Azk 103. Zubiaren ondoan, errota bati kautxua zapartatu-eta, otoa joan da platana baten besarkatzerat. Herr 25-10-1962, 2. Ixionen errota ere gelditu egin zen. Ibiñ Virgil 117. Hautsi errota moldatu. Xa EzinB 28. Erosi zuen behor gorri-beltzaran bat eta lau errotako karrosa. Larre ArtzainE 89.
    azpiadiera-2.1
    Hélice.
    Ontziak atzea goraño altxatzen zuanean azpiko errotak aidean burrundara sendoa ateratzen. Anab Poli 62.
    azpiadiera-2.2
    "Errota" da albo batean buruz beera ta gora egiten dan bira osoa, eskuak lurrean banaka ta segidan, oñak banaka ere.Anab Poli 91.
    sense-3
    3. (V-oroz-arr-ple, Gc, AN-5vill ap. A). "4.º estómago [...] (Hb Esk 12). 5.º cuajo de las aves" A. v. 1 hera.
    Gorphutzak baditu oin, sabel [...], bulhar, errota, hertze. Hb Egia 12. Bururik buru bere ibilten da [aldia] / zuritu ta mutulduten; / eta berbera da iabilkuna / sabel-errotak lotuten. Azc PB 351. Biriak, eztarri ta esteak, errotea edo librua. Erkiag BatB 56. Jan-tarte luzeak ez dira onak gure errotarentzat; ta janaldi aundiak, okerragoak. Zendoia 184.
    sense-4
    4. (V-gip ap. A ).
    Rebanada. v. errotada.
    azpisarrera-1
    HAIZE-ERROTA. (V, G, L-sar ap. A; Urt II 228, Lh; haizerrota Urt II 228, H; a- L ap. Lh; Lar, H, A).
    a) Molino de viento. "Ventosa mola" Urt II 228.
    Eta ikusiko duzu leihorraren gainean haize errota bat. INav 55. Gizonak mekanika dire, maxina bat, haize erroten anaiak, turnabroxen ahaideak [...]. Hb Egia 137. Gaztañ-aiziak dabiltzanian / Zipot-barruan borroka, / Indarra ditek ateratzean / puskatutzeko arroka; / onelakoak jarri lezakek / merketxo aize-errota. Urruz Urz 35. Ats eman, Iaun, ezperen, / ilauna dut gaindi; / aize-errota bezala / narabiltzu beti. Or BM 44. Aize-erroten ostean gelditu dira erraldoiak. Gand Elorri 224 (221 aizerrota). Freston jakintsu inbidiosoak aizerrota biurtu eutsazan erraldoiak. Azurm ib. 221. An ageri diran aiek ez dira gero erraldoiak, aize-errotak baizik. Berron Kijote 93. Haize errotekin borroka ibili. MIH 201.
    v. tbn. Lasa Poem 115.
    b) (V-gip; aizerrota V-gip). Ref.: AEF 1927, 29; Urkia EEs 1930, 46; Iz ArOñ. "Luego se le aventa, tomándolo en banastas anchas --artzaria-- [...]; o se le limpia a máquina --aizerrota-- (V-gip)" AEF 1927, 79. "Aizerrota. Gari-alea bere azal eta lasto-pusketagandik bereisteko tresna aundia (V-gip)" Urkia EEs 1930, 46. "Aize-errotia, la máquina aventadora (de trigo)" Iz ArOñ.
    azpisarrera-2
    ERROTA-ARRAN (V-oroz ap. A; errotarran A). "Cítola de molino" A.
    azpisarrera-3
    ERROTA-HARRI. v. errotarri.
    azpisarrera-4
    ERROTA-ATAL. Compuerta de molino.
    Ideki zazu errota-atala (compuerta) / ta irindu beren likits-itzala! / Garai-ots-garai / jaso abertzai! Loram 98.
    azpisarrera-5
    ERROTA-HATZ. "(BNc), carril, huella de la rueda del carro" A.
    azpisarrera-6
    ERROTA-BEGI.
    a) "Ojo del molino, hueco de la muela central (V-ple)" A Apend. b) "Erroda-begi (L, BN, S), essieu" Lh.
    azpisarrera-7
    ERROTA-HEGAL. Aspa de molino de viento.
    Eta beso diruditenak errota-egalak dira. Berron Kijote 93.
    azpisarrera-8
    ERROTA-EGILE. Fabricante de ruedas.
    Zelüko Jinko Jaunak badü pietate, / Bere denbora dizü errota egile. 'Son temps s'écoule à fabriquer des roues'. Etch 686. Errota egile da Jinkoa, hala ziroien arbasoek. Herr 28-3-1957, 3.
    azpisarrera-9
    ERROTA-GURPIL. Rueda de molino.
    J.K.ren sasoiko errota-gurpilla. Zubiau Burd 97.
    azpisarrera-10
    ERROTA-KALAKA (SP; e.-klaka AN-gip ap. A). "Cítola de molino" A.
    azpisarrera-11
    ERROTA-LEKU (?).
    Orgen kargaguneak plomuan atxiki ere toki patarretan, aintzineko urteko errota lekuak ez ga1tzerat utziz hots, laneko errextasun beharrak berak balio zuen lurraren emankortasunak bezenbat. Larre ArtzainE 53.
    azpisarrera-12
    ERROTA ORATU. "Llenarse de engrudo y masa las piedras del molino [...] oratu, errota oratu; y también se dice festivamente cuando uno no puede proseguir en comer sin beber primero ola errota oratu zat; errota oratu da" Aq 446. "Errota oratu, empacharse el estómago [...] (G)" EY III 282.
    azpisarrera-13
    ERROTA-HOTS (V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. "El ruido rítmico del molino" Etxba Eib.
    azpisarrera-14
    ERROTA-SOINU. Ruido de molino.
    Ez deutsala lua galerazoten errota-soñu jarraitubak. Mg PAb 130.
    azpisarrera-15
    ERROTA-TXAPEL. Guardabarros.
    Aintzin xaretan eta bi falkatsuetan (erruda-xapelak), bazituen lerrokatuak, kolorezko xingola batzu... Larz GH 1959, 86.
    azpisarrera-16
    ERROTA-TXOLARRE. "Errota-txolarre (Passer montanus), gorrión molinero" MItziar Txoriak 177.
    azpisarrera-17
    ERROTA-TXORI. "(AN-gip), gorrión" A.
    azpisarrera-18
    ERROTA-ZATI. "Errotazathiak (S; Foix), les jantes" Lh.
    azpisarrera-19
    ESKU-ERROTA. Molinillo manual.
    Guk esku-makina txiki bat edo esku-errota bat gendukan garia egotzeko. Mai-ertza bati lotzen zitzaion, da fuego! eskuz! Albeniz 20.
    azpisarrera-20
    KAFE-ERROTA (V-gip, AN-gip). "Kafe-errota, kafea iotzeko tresna" Urkia EEs 1930, 10. "Molinillo de café" BU Arano.

    errota

    errota
    0 / 0 AZPI-ERROTA >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper