OEH - Bilaketa

42 emaitza ozar bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
saldo.
sense-1
1. (G, AN-araq-egüés-ilzarb-olza, BN, Ae, Sal, S, R; VocBN , Gèze, Dv (AN, BN, S), H), zaldo (SP, H), zaldu Ref.: VocPir 368; A; Gte Erd 257 .
(Ref. a personas). Grupo, tropa; multitud; montón de. " Gizon-zaldoa, troupe d'hommes" SP. " Haur andana bat (BN-arb), haur saldo bat (S)" Gte Erd 293. v. samalda. Tr. Usado por autores septentrionales (sobre todo bajo-navarros y suletinos) y alto-navarros. También se encuentra en Lardizabal y algunos autores meridionales modernos. En DFrec hay 5 ejs. de saldo, 4 de ellos septentrionales.
Handi dire [Iongoikoa] zure misterioak, / arrazoin da ondra detzan zaldu gizonezkoak. EZ Man II 91. O Iesus Hierusalamen triunfantki sarthua, / diszipuluen ondotik zerraitzula zaldua. Ib. 64. [Deabruaren ] inguruan mundukoen zaldo handi bat. SP Phil 66 (He 68 mundutarrezko aralde handi bat). Elizako batasuna zathitzen dutenen ozteak edo zaldoak eta hekin buruzagiak. Ib. 360. Kristiek nola igaraiteko die Gorozüma? --Barur, othoitz [...] egiten; lagün saldoer ihesi. Bp II 42. [Salbazale Jauna] jende saldo handi batez lagundia zuzun. AR 123. Berrehün zaldünen saldo bat. Egiat 159. Jende hanitz zen elizan [...] bena saldo bat atrebitürik zaldiari zen lothü ta zaldüna elizatik kanpo ezarri. Ib. 219. Zunbat haur da etxe huntan, / behar deitazie deskubritu, / haur saldo hunek / uken nai estonatu. AstLas 21. Eliza baita Kristio fiél guzién kongregázioa edo sáldoa. LE Doc 39. Utzirik S. Pedro enkargaturik bere kristioen sáldoas. LE Urt (ms.) 18v. Etzazela beldurrík izán, ene saldo txipittoa, zerén ezi zuén Aita Zerúkoak dú plazér emáteas zuéi erreinua. LE Ong 98v. Alo barbaro saldua! Xarlem 792. Galdetu zioen, beraz, Iesusek: Nola duk izena? Diotsa: Saldoa (araldea, multzoa, elia): zeren hainitz deabru baitziren gizon hartan sartuak. HeH Lc 8, 30 (Lç lejione, TB aralde, Dv andana, Leon elemenia). Irureun gizonak iru saldotan banatu zituen. Lard 129 (v. tbn. Vill Jaink 181 iru saldotan). Andik laster ikusiko zuela profeta-saldo bat [...] etorkizunak agertzen. Ib. 156. Ezpiritü dohatsü saldo handi bateki zelialat igain zen. CatS 97. Oraiko gure Diozesan baziren lehenago Diozesa saldo bat, eta hetarik bakhoitxak bazian bere Katixima berhezia. Ib. VI (v. tbn. VII). Koki saldo bat. ChantP 318. Erori zirela uhuin saldo baten eskietara. Ip Hil 128.
( s. XX) Debotetan badüzü emazte xüxenik / saldun agitzen düzü zonbait okher denik. Xikito 9. Hirugarren gazte saldo bat. JE Bur 209. Mutiko gazte saldoa joan zitzakon biderat, zaldiz, herriko mugaraino [erretor berriari] . Ib. 182. Bildu baitzuen lankide saldo bat hauta. Ox 69. Haur saldo bat ere Ganossek üken zian. Const 42. --Oro laborariak dira? --Haritchabaletek ihardetsi zeron: Haboruak laborari; hanitx artzain; saldo bat jualtero; oro agüdo; oro tourne-broch-az aberats. Ib. 34. Karlisten mutil-saldorik geienak itzali ziran. Or SCruz 35. Behari-saldo bat badagokigu berehala so. JE Ber 46. Amabi aingeru-saldo. Ir YKBiz 472. Gudamutil-saldoak. Ib. 472. Erri urbil artako bidetik eman zutela [lapur] geienek, baño saldo bat an gelditu zela. FIr 142. Nexka-saldoak. 'L'essaim des jeunes filles' . Or Mi 41. Suntsituko du / etsaien saldo bortitza. Or Eus 256. Gure Mikelek saldo-artean / topatu du lagun zârra. "Entre la concurrencia" . Ib. 229. Khümitátü zitiá bazkáitàa adixkíde saldó bat. "Un grand nombre d'amis" . Lrq RIEV RIEV 1935, 144. Jende saldo ederra bildu zen. Lf Murtuts 15. Santu-saldo ugaria. SMitx Aranz 181. Aren inguru berealaxe / bil zan serore-saldoa. Ib. 87. Jende saldoa bazegoen bidesketan gaindi ere, lantegietako emazteki hanitz haien artean. Mde Pr 290. Guraso eta neskameen saldotik bazter. Mde HaurB 59s. Zeruko saldoko gudaria. Or Aitork 281. Gudu aundietan [...] burruka-saldoak lerrokatzen dira. Ibiñ Virgil 88. Itsas-lapur saldo baten erdian. Ardoy SFran 223. Nolako Saindu saldoa! Bi español, italiano bat eta bi eskualdun. Ib. 271. Laket-arazten baldinbada / herrian gazte saldua / lehen bezala bihar ere / biziko da Xiberua! Casve SGrazi 168. Erakasle saldoaren erdian. Larre ArtzainE 139.

v. tbn. Normandie (ap. DRA). UskLiB 245. AZink 26.
azpiadiera-1.1
(Con el verbo en pl.).
Debrü saldo bat sarthü ziren haren khorpitzian. Ip Hil 217.
azpiadiera-1.2
(G, AN-araq, L, B, BN, S, R; Lar, , Dv, H, ZMoso 70) Ref.: A; Lrq (artalde); AtSac 51; Gte Erd 192, 225, 257.
(Ref. a animales). Rebaño, manada, piara, bandada, jauría. "Rebaño" , "grey" Lar. "Manada [...] de ganado menor, taldea, saldoa " Lar (tbn. en Añ). "Vacada, iditaldea, elisaldoa, elea " Ib. " Au da katu mordoa (V-gip), gatü saldo bat (S)" Gte Erd 192. " Mando saldo bat (S)" Ib. 225.
Zü ziratekiala zure aitzinetiko ororen lehena, ardi saldotik pharte bat hañ bazka huniala eraman dükezüna. Mst XI. Kristoren Konpañia edo saldoko ardia. MurSerm 71. Zezen saldo bat. (41). LE-Ir. Azienda xearen saldoa. (201). Ib. Errebelatuko dere ardi saldokoak. EvAN Mt 26, 31 (Samper, Hual, Ol saldoko ardiak, SalabBN azinda saldoko ardiak; He, TB, Dv, Urt, Ip, Ker, IBe art(h)alde ). Arzaiña eta haren arres saldoa. Arch Fab 137. Xahala jauztekan / idi saldo erditan / diñagu guk ikhusiren. Ib. 187. [Urde] saldua. Ip Mt 8, 32 (Hual saldo, SalabBN azinda saldo; He tropela, Echn xerri sail, TB urde mulzo, Dv, Ol urdalde, Samper manada, Ker txarri-pillo, IBe txertalde). Ardidunak daude anixko kuxu; saldoak daudela flako eta axuri txiki. Mdg 138. Asuri saldo batarik. Ib. 169. Baxe-Nabarren eta Xuberon mendi guziak [...] arthaldez estaltzen ziren tenorean, ardi-saldo banaka batzu bazoazin Lapurdin ere larre-bixkarretara. Barb Piar I 137. Zerri-saldo aundi bat. Ir YKBiz 190. Zerramak esne-irai usuaz / saldo guri guria azi. Or Eus 74. Khürlo saldo bat. Mde Pr 124 (tbn. en Gazt MusIx 113). Paria-ozar saldo batek. Ib. 101. Otso saldua. Ib. 124. Enaiz geio saldo-zai. "Ya no guardo ganado" . Or ( in Gazt MusIx 200 ). [Etxean] abere-saldoek ez ditezke leoi aundien beldur. Ibiñ Virgil 43. Iragaitian ikhusi diat alhen ardi saldo handia. Casve SGrazi 90. Ardiak segi ta kaso egin, etzitela nas berzen saldoakin. ZMoso 36. Zertaz eta nola haziak ziren saldo haundi horiek. Larre ArtzainE 47. Txori-saldoak. MIH 175.
v. tbn. Etch 338. Etxde JJ 11. Gazt MusIx 191. Onaind ib. 155. Gatxitegi Laborantza 89. Etchebarne 69.
azpiadiera-1.2.1
Ikhusi ziala hirur saldo animal, batian lehon ta likorna, berzian hartz ta [...]. Egiat 272. Arranzari batek bere saretan / arraintto bat ziren [sic, a partir de (S) zian 'zuen'] atzaman; / txipa beno handiago etzen / orok saldo dute egiten, / erraiten du gizonak. "Tout fait nombre". Arch Fab 155s.
azpiadiera-1.3
(No ref. a seres animados).
Kazeta eta aldizkari saldo bat bada gainera [...] Irlandaraz argitaratzen direnak. Mde Pr 245. Lana bera egunka zatikatua zen, egunak zaukalarik emankizun baten erran ahal zitaken bertsu saldoa. Lf ( in Casve SGrazi 8 ).
sense-2
2. (S ap. Lh ; H) .
(Det. y precediendo al sintagma al que acompaña). "Beaucoup; trop" H, que cita a Oihenart. " Saldoa bazüzün, il y en avait beaucoup" Lh.
Haren gorputz lerdena / da nik dudan maitena [...]. Aldiz bi beharriak / xuri miragarriak, / saldoa maitariri / gorheritan iarriak. O Po 35s. [Etsai zaharrak] saldua phensamentü gaixto erakharten deizü. Mst III 6, 4 (Ip saldoa üdüripen gaisto; SP hainitz gogoeta gaixto).
azpisarrera-1
SALDOAN. En tropel; en grupo; en gran número. v. SALDOZ.
Nexkek ere, saldoan asi zuten leloa. 'En choeur' . Or Mi 37. Zaborreri guzi oriek burutik bet-beta aizatu nai nitun. Eta osta aizaturik, berriro saldoan zetozkidan oldarka. Or Aitork 154. Azpikoek gaiña artu zidaten. [...] Nondinai zetozkidan saldoan eta baltsan. "Acervatim et conglobatim" . Ib. 165. Eta berheziki esker / Santa Graziko oroer. / Jinik salduan, aitzineko / jei zaharran behatzera. 'Venus en grand nombre' . Casve SGrazi 20. Ikusi ditugu [...] Bastidako gazteak, saldoan, igande aratsaldez, zola horren apaintzeko biltzen. Larre ArtzainE 73.
azpisarrera-2
SALDO HANDIAN. En gran número, en tropel.
Odol gorri bazterretan / nasaiki ixurirenko. // Gainti orotarik gira / saldo handian heltüren. 'En grand nombre' . Casve SGrazi 152.
azpisarrerakoSense-2.1
Arrotzak zizkük huna artino / horra saldo handienian.'En très grand nombre'. Casve SGrazi 50.
azpisarrera-3
SALDOATAN ( -ua- H, A), SALDOETAN. Con frecuencia. "Salduatan, maintes fois, souvent" H, que cita a Maister.
Salduatan zure graziaz / zük naizü alageratü. Othoitz 52. (A traduce erróneamente "vos me habéis regocijado con vuestra gracia en las defecciones") Arrazu horrek berak salduatan desira erazi deio lan hunen egialiari, bere herritar gaxuer [...] sokhorri berauren emaitia. Mst XV. (Jinkuak) ispiratu deriat salduatan / nik hiri bihotziala / bekhatu mortalak oro / kitatü behar ütiala. Normandie (ap. DRA ). Areta salduetan ükhen dizü / Franzeseki gerla handirik. Mustafa 49. (ap. DRA) Saldoetan gaiza txipi batek egoisten nizü eta bihozterritzen. Ip Imit III 20, 1 (Mst hanitxetan).
azpisarrera-4
SALDO-BURU. Jefe de manada, de rebaño.
Ekiñ-alak egin bear ditu [zaldien] saldo-buru diteken arra gizentzen. Ibiñ Virgil 97. Maitasuna kaltegarri zaie era-bat [zezen] saldoari ta saldo-buruari. Ib. 40.
azpisarrera-5
SALDODUN. "Ama Berjína, ánderi-óna, / emon nezázu senar óna, / saldodún, anque sia pekazàle (R-is)" ContR 513.
azpisarrera-6
SALDOKO. De grupo.
Saldoko dantza ta bakar. "Danzas de grupo y singulares" . Or Eus 169.
azpisarrera-7
SALDOKOZ (H, que cita SGrat). En tropel.
Lehen beno lehen baduatza saldokoz mando ütsü baten bilha. SGrat 12.
azpisarrera-8
SALDO-NAGUSI. Jefe de rebaño.
Urrena, muturra yasoaz aari aurrelariak, belarri inguruan adar iru-biurrekin, eta saldo-nagusi direlazko bizkarreko purpuxetekin. Or Mi 42.
azpisarrera-9
SALDOZ (H). En gran número; en tropel. "Saldoz jitia, venir en foule (AR)" H. v. SALDOAN.
Othoitz hoiek aspaldikoak direia? --Bai zahar dira, eta popülia saldoz hetan zabilan, lana ützirik hetara helzeko. Bp II 65. [Etsaiak] saldoz jiten zaizkü egürikitzen eztütügülarik. Mst III 20, 3 (Ip saldo bat gaina erorten zizkützü).
azpisarrera-10
XALDO (Forma con palat. expresiva). "Lagun-xaldo batekin zirenean etziteela txutxokan ihũ reki ari (S), que cuando estuviesen en un grupo de personas [...]" A (s.v. txutxokan).
saldo
<< salda 0 / 0 sobera >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper