Harremana

    OEH - Bilaketa

    422 emaitza ele bilaketarentzat

    Sarrera buruan (66)


    Sarrera osoan (356)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    ments.
    tradizioa
    Tr. Documentado, desde el s. XVII, en textos bajo-navarros y suletinos. Al Sur lo emplea Orixe. La forma mens se documenta en Tartas, Mercy, CatLan y algún ej. de Xarlem . En DFrec hay 3 ejs. de ments .
    sense-1
    1. (S; VocBN , Gèze, Dv (BN, S), Foix), mens (BN, R-uzt, S) Ref.: A (mens); Lh; Lrq; Gte Erd 122 y 148.
    (Sust.). Carencia, falta, déficit; defecto. "Zure lanak ments bat badu, votre travail a un défaut. Egundainotik ukhen du adimendian ments bat, [...] un défaut, quelque chose d'incomplet dans l'intelligence" H. "Déficit" Foix. "Aurthen mentsa dizügü, cette année nous sommes en déficit" Lh. "Heben ez da deuseren mentsik (S)" Gte Erd 122. "Heben ez da deus mentsik, orotarik bada! (S)" Ib. 122 (junto a ezer ez dela falta iruditzen zait, etc., de otras zonas). "Egungo egunean euskaraz ez jakitea ments handia da (S)" Ib. 148. "Amaren mentsa sentitzen du (S)" Ib. 121. Cf. ILE-MENTS.
    Lanaren mensa eta falta reparatzen [...] diala langiliaren intenzione [...] honak. Tt Onsa 6. Zeren gaiza orotan edireiten beita zerbait ments. Mst III 27, 2. Gaiza thenporaletarik ments handirik ükhen dit. Ib. 18,1 (Ip izan nüzü bizigarrien gabezia handian). Natüra mentsaz eta phenaz plañitzen da berhala, graziak fermoki gabezia soferitzen dü. Ib. 54,6. [Konseillerek] prioriaren mensian badükeie lehen plaza. Mercy 39. Konfraria eztelakoz ezaririk persona amuinala kostümatürik direnen mensen edo besüñen fornitzeko. Ib. 42. Eta hel baledi zonbait konfrai [...] ezin asestitzen lizan [...] abertitüren dü beste zonbait haren mensa betha ahal dezan. Ib. 30s. Debozione haren [...] uken nahia zutan pitzaraztera intsea zite eta hala eginez zure mentsak honituko tuzu. AR 205. Büria odol mentsez da hazten, hotzak bilhoaren zaiñak tinkatziareki dütü xütitzen. Egiat 249. Ene anaien mentsa / ükhen dizüt heben. Xarlem 396. Ürhe eta zillarez / girade kargatürik, / bizi gireneko muyenez / ezpeitügü mentsik. Ib. 1248. Sarrasi / mensik eztizügü. 'Ce ne sont pas les Sarrasins qui nous manquent' . Ib. 1449. Badüt diharü franko / eztüt deus ere mensik. Ib. 1091. Besteren mentsak ikhusten tugu, ez aldiz guriak. 'Mes frères m'ont manqué' . Arch Fab 183. Han ez zen deus mentsik / maitia zu baizik. (Canc. pop. in Lander RIEV 1912, 555 ). Alarguntsatuz geroztik / hanitz tristi nuzu / mentz bat gaiaz et beti / borogatzen beitut. PierKat 45. Zure mentsian ditzat nik / ahal nüntiano geiñhatü. 'En votre absence' . Casve SGrazi 140.
    sense-2
    2. (L, BN, S, R-uzt; Dv), mens (Sal; VocBN ) Ref.: A (mens, ments); Lh; Gte Erd 287 .
     (Adj.; aplicado a personas y cosas). Bobo, tonto, simple. "Faible d'esprit, imbécile" VocBN . " Ments hortarik ez duk deusik atherako, tu ne tireras rien de cet imbécile" Lh. " Ments-aide (S-saug), air hébété" Ib. v. BURUTIK MENTS, buruments.
    Nehork ez dezake sustenga gauza hori serioski, non ez den arras mentsa edo non ez duen izpiritua osoki makhurra. Elsb Fram 152. Bigarren errepublika, 1848koa, izan zen mentsa edo erhoska. Ib. 131. Ikusiko die [...] ez nizala [...] tetela, ergela edo mentsa, bainan [...] buru bipilekoa. Zub 69. [Gizon] erdi mentsa, erdi ergela. Ib. 21. Badira sendotzen ez diren erho edo mentsak. Herr 24-12-1959, 2. Ikusten dut etzirela mentsa. [...] Etzira bethi soldado ttipi izaiten ahal. JEtchep 94. Nihaur ere irriz ari nuk ene ele mentseri. Ib. 67. Gazteko kezka ments guziak kondatzen nauzkitzun zuri. Xa Odol 103.
    sense-3
    3. + mense. (Uso adv.). En falta. v. infra MENTSIK.
    Arhan sobera janik tripa sorterazi, / gero etzatekian ardier jarraiki / gai hartan hirur hogei zütian ments ützi. 'Il lui en manqua soixante' . Etch 338. Artzainek ahatzi zizien grisilla ganeko olhan. Gaian [...] grisilla mense ediziten dizie. "Ils trouverent le gril de moins" . EE 1883b, 384.
    azpiadiera-3.1
    (Ref. a la hora). " Hiruak hogei ments (S)" Gte Erd 244 (junto a hiruak hogei minuta gatik, guti, etc., de otras zonas).
    sense-4
    4. (Como segundo miembro de compuestos). Desprovisto (de).
    Animale madarikatutik, / ilhe ments, hasteridun hortarik / min guziak ziretzela jiten. "Ce pelé" . Arch Fab 209.
    azpisarrera-1
    MENTS IZAN. (mens BNc, Sc ap. A; H).
    a) (Aux. trans. bipers.). "Beharrena ments dut, le plus nécessaire me fait défaut" H. "Faltar. Mens diat, me falta" A. v. MENGOA IZAN.
    Nik ments dütüdanen ororen süplitzeko ükhezü huntarzüna. Mst III 10, 4. Grazia ments badüt [...] faltala erorten nüzü. Ib. 55, 3. Kanpotiko gaizak oro ments zütien, bena barnia graziaz [...] betherik zien. Mst I 18, 3. Zure sastifatzeko / ments dizügü diharia. Xarlem 1081. Zer! Bethi ments dutek / zonbait ene arrez saldotik? "Toujours il me manquera quelqu'un de ce peuple imbécile?". Arch Fab 137. Deusik ments etzuten. "Rien ne manquant au festin". Ib. 87. [Neurtitzak] leguntasuna ments edo palta dute. Or EEs 1927, 248.
    b) (Aux. intrans. unipers. de 3.a pers.). Faltar. "Arthaldean ardi bat ments da, un brebis manque dans le troupeau" H.
    Lekhiak eztizü ihur azkartzen, ments denian ezpiritiaren debozionia. Mst III 27, 3 (Ip debozionia eskaz dianari). Zenbat gaitz izen, ainbat gaitz, ezer ezpaita ments. 'Ninguno falta'. Zait Sof 93.
    [Herioaren beldurra] baduzu, aski duzu, hura gabe, bertziak oro guti balio, bat mens, oro mens, manqua uno, manqua todo. Tt Onsa 18.
    c) (H). (Aux. intrans. unipers., tras gen.). Estar falto de, tener necesidad de.
    --Zergatik erraiten düzü Jinkua eztela nehoren mens? --Zeren [...] gauza güzien nausi baita, nun ezpaitü deüsen beharrik. CatLan 23.
    (Tras tema nudo).
    Gosia zien handia / gose ments ezpeita haxeria. Arch Fab 147. Sabelak zerbait ments direnian / khorpitz guzia da minian. Ib. 119.

    ments

    ments
    << meneko 0 / 0 1 merkatu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper