Harremana

    OEH - Bilaketa

    1189 emaitza dar-dar bilaketarentzat

    Sarrera buruan (13)


    Sarrera osoan (496)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 fin.
    tradizioa
    Tr. Fin es con mucho la forma más usada; sólo hallamos un ej. de pin en Iturriaga (Fab 257). Fi se encuentra en Etchahun (fi-gaxto), Xarlem (942) y UskLiB, y fini en UskLiB (248). En DFrec hay 22 ejs. de fin.
    sense-1
    1. (Lcc, SP, Urt I 48, Arch VocGr, H), fi, fini, pin.
    Fin, término, final (ref. frecuentemente a la muerte). Tr. Al Norte es bastante frecuente desde los primeros textos, aunque a partir de la segunda mitad del s. XIX sólo se encuentra en Goyhetche (152), Mattin (50) y en una carta escrita a Xalbador. Al Sur, aunque se documenta ya en Lazarraga, es poco frecuente y generalmente aparece en textos de léxico poco cuidado.
    Guk ere hala behar dugu harzaz unsa orhitu, / gure hatse eta fina hura dela pensatu. E 13s. Bada gauza guzién fina hurbiltzen da. Lç 1 Petr 4, 7 (He, TB, Dv akhabantza, Ol amaia ). Finik izango / ez daben asientuan. Lazarraga A26, 1199v. Finik eztaben penea. Ib. B5, 1159v. Eta dizula Jainkoak urtearen prinzipio eta fin ona. MRos 15a.1r. Halaber du aditzera emanen haren fiñak / ea nolako izatu diren haren egiñak. EZ Man I 65. San Agustinek eztu konturik egiten aitzineko perseberantziaz eta irauteaz, finera baiño lehen, edo finean berean, fina finatu gabe finatzen denaz. Ax 457 (V 297). Hek izanen baitzuten fiñ bat / denborarekiñ batean. Gç 175. Fina da prinzipioa. Arz 30. Zerren finik eta neurririk bagekoa izandu dan Birjiñaren amodioa. Lar SermAzc 47. Obra hori manera hortan finatzerat izaren da obligatuba heldu den setemeren fineko. (1749). SenperEus 40. Esperantza dut bada fineraiño hala ezagutuko ditutzuela. He 2 Cor 1, 13. Ontasun fiñik eztuena, infinitoa. Cb Eg II 74 (Dv LEd 138 ez ondo, ez mugarrigabea). Zure obren araberakoa izanen da zure fina. Brtc 133. Han egonen da jarria / mendeen fineraino. Monho 76. Gloria horrek eternitate bat iraiñen dizü; hori erran nahi beita seküla eztiela firik ükhenen. UskLiB 99. Ikus bezate nigan nere antzekoak / zer azken pin daukaten ni bezalakoak. It Fab 257. Jaun bat infinitoki ona, poderosoa, sabioa, justoa, prinzipio eta fin gauza guziena. CatAe 22. (v. tbn. fin(a) en el mismo contexto en Cap 27, VJ 5 (finik), Zubia 147, El 29, LE Ong 32r, CatB 25, CatSal 23, CatUlz 15) Ainbeste euskaldun zintzori ezteutsegu geuk buruetan sartu zer esan gura daben exzelentea, [...] prinzipioa, fiña ta beste olango erderakada ta mordollokeri askok? Ag Kr 6s (v. tbn. fiña en contexto similar en Lab EEguna 107). Gauza guziek badute fin bat. (In Xa Odol 293 ). Finik gabekua da / Eternitatia. LuzKant 146. Zorioneko "printzipioak eta finak" dira jendearen ahotan dabiltzanak. MEIG IX 64.
    v. tbn. Echaux 155. Mat 54. Volt 171. Ber Doc 112v. Harb ẽ 1r. SP Imit I 23, 7. Arg DevB 108. Tt Onsa 35. OA 40. Ch III 48, 3. CatBurg 48. Oe 23. BertsZB 103 (fiñaraiño). Añ LoraS 196. AA III 336. CatLuz 5. Jaur 124.
    azpiadiera-1.1
    (Pl.). Novísimos (del hombre). v. AZKEN FIN.
    Idukitzak gizonaren lau fiñak bihotzean, / bekhaturik eztagien munduko bizitzean. EZ Man I 17 (v. tbn. II 203). Gizonaren lau fiñak. (tít). Gç 149. Zoin dira gizonaren finak? CatLan 9.
    sense-2
    2. (H).
    Fin, objetivo.
    Ezen fin hunetakotz skribatu-ere drauzuet, ezagut nezanzát zuen esperienziá. Lç 2 Cor 2, 9 (He horrengatik, TB hortakotz, Dv aria hortaz ). Zer finetako kreatu izan da gizona? Mat 50. Hazkak, musuak, promesak, fin gaixtotako hitzak. Harb 177. Zu zare, bada, ontasun guzien xedea eta fina. SP Imit III 59, 4 (Ip azken müga). Jauna, ona pekatari andi galdu bat, erremedia nazazu; bada fin onetarako gurutzean ikusi ziñaden. Cb Eg II 39 (Dv LEd 80 xede). Zerbitzátus Jangoikoa, ta kunplitus fina, zeintáko baikaude múnduan. LE Prog 96. Premiazko fin bat iristeko. Gco I 389s. Aspaldi da gu ere asi giñala lan onetan fiñ berarekin. AA III 520. Ez gare munduan baizen ere haren lorifikatzeko, hori da gure bokazione bereziaren fina. Jaur 183. Nork itzegiten digun / eta zer fiñekin, / al badegu, lendanik / bear degu jakin. It Fab 147.
    v. tbn. EZ Man I 61. Ax 457 (V 297). Cap 23. CatAnz 2. VJ 16. Tt Arima 65. CatLan 68. Brtc 223. JesBih 393. Gy 32.
    azpisarrera-1
    AZKEN FINEAN. v. azken.
    azpisarrera-2
    FINEAN (Lcc, H). Al fin, al final; en último término. "À la fin" H. v. AZKENEAN, AZKEN FINEAN. Tr. Documentado en la tradición septentrional. Apenas hay ejs. del s. XX.
    Onsa hari gomend'adi, nik diotsat egia: / finian ere eztik uzten hark galtzera beria. E 99. Baina finean ethorririk bi testimonio falsuk erran zezaten. Lç Mt 26, 60 (He, TB, Dv azkenean, Ol azkenez). Kreatura guztiek zuten / damu hartu fiñean, / zergatik Salbatzaillea / itzatu zen habean. EZ Noel 98. Finean, [...] oraikotz azken erremedioa da konsideratzea [...]. Ax 319 (V 212). Fiñean hil da, utzi gaitu, / galdu du bere bizia. Gç 156. Eta fiñean gizonen ernetasun guzia ezta deus baliatzen zure artha gabe. Ch III 14, 2. Elizako entrada, batheuko grazia, eta finian zeruko gloria. CatLan 127. Finean gaizki dena ohitu gaztean, / zaharrean bioa zakua soiñean. Gy 4. Bethikotz bakean izaiteko Birjina-Amarekin, zure apostoluekin, martirekin, Saindu eta Sainda guziekin eta finean eternitate guzian zurekin. Arb Igand 200. Ahalgetua nago / Nigarra begian / Zertako egon nintzan / Zuretzat finian. (1915). LuzKant 142. Bildur emoten eutsan aguazillari berba egitiek, eta ni finien nenbillen lagundu naiez. Gerrika 129.
    v. tbn. Mat 222. Harb 241. Hm 65. SP Phil 350. Tt Onsa 24. Mong 592. ES 150. He Gudu 31. AR 323. Brtc 236. JesBih 447. MarIl 46. Jaur 120.
    azpisarrera-3
    FIN EMAN. Dar fin, llevar a término.
    Baina hark ethorri izan denean fin eman ukhan draue Moisesen Legeko figura guziei. Lç Decl ã 6r. Aseguratzen zaitudala nere fidelitateaz, fin emanen diot presenteari. (c. 1598). FLV 1991, 291. Dugun bilgu bortuetan, fin emateko gauza orori. MRos 13.1r. Fin eman dezagün amorekatik üda huntan. Etchart 3.2r. Ezpeletan ezin emanez bere aferari finik / Zuarramurdirat juan zitzaizkun paper txarrak harturik. Prot 66.
    azpisarrera-4
    FIN EZARRI. Poner fin, acabar con.
    Nola Ronkaleko herriak eztien nahi ezarri iagoitikoz diferenzia eta dispüta orori. Etchart 9.1r.
    azpisarrera-5
    FIN GAITZ EGIN (SP). Tener mal final, mala muerte. "Faire mauvaise fin" SP.
    Bizitze gaixtoak fin gaitz komunki du egiten. EZ Man I 76. Beraz, ez fin gaitz egitekotz, behar da kofesatu. Ax 530 (V 341). Fin gaitz eginen duk, xoria, baldin gaztedanik ezpadagik kafia, dio errefranak. Ib. 178 (V 120). Gaixki bizitzen denak [...] halakoak eta alakoek behar dute fingaitz egin. Tt Onsa 12.
    v. tbn. Gy 41.
    azpisarrera-6
    FIN GAIZTO EGIN. Tener mala muerte, mal final; morirse; acabar mal.
    Batere bada haietan gaizki hil denik, fiñ gaizto egin dianik, haien exenplutik zure probetxua eginik korriji zite. Tt Onsa 42. Hala ere guziekin fin gaizto egin du. Iraultza 112. Agustin, aphez arropa utzirik, Genebarat juan zen eta han fin gaxto egin. Laph 180. [Emazteki tristea] ikaran zagon ez othe zuenetz fin-gaixto eginen suhiak mirikua ekhar-arazi gabe. Lf Murtuts 32. Badira diotenak frango "fin gaixtoa" egin zuela. Ardoy SFran 223. Beldur naiz, ni ere horrela abiatzen baldin banaiz, ez ote dudan fin gaizto egingo. MEIG VIII 42.
    v. tbn. Gy 163.
    azpisarrerakoSense-6.1
    (Ref. al suicidio).
    Entzünik egüzaita aitak bildü zeitala / bere hiru etxaltez ene desprimützera, / hüllan ezarri nintzan fi-gaxto egitera. Etch 140. Zer egingo hin? Hire buruaz fin gaixto? Larz Iru 78. Gutik ere egin zuen ez baitzuen Etxahunek fin gaixto egin memento txar hortan. (Interpr?). Lf ELit 171.

    fin

    fin
    << feratu 0 / 0 frankitu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper