OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

biraozta, biraoztatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

madarikatu.

Euskaltzaindiaren Arauak

birarazi, biraraz, birarazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

birarazi, biraraz, birarazten

Euskaltzaindiaren Arauak

biratu, bira(tu), biratzen. da/du ad.: bestera biratzen duzu aurpegia hura ez ikustearren; ilargia lurraren inguruan biratzen da.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

biratu, bira(tu), biratzen

Aditz-erregimena

da/du ad.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

bestera biratzen duzu aurpegia hura ez ikustearren; ilargia lurraren inguruan biratzen da

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'binaka'.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

birazka(tu), birazkatzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

binakatu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Ekon.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

birbana, birbanatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Jakite-arloak

Ekon.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

birbero, birberotzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

berriz berotu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 104 (Laneki 34, UEU 38); ETC: 148.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: birbidali du ad. reenviar; Adorez: birbidali: du ad. reenviar; Labayru: birbidali 1 ad. reenviar; NolaErran: 0; Euskalterm: birbidali (TN, Informatika).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

berbideratu 4: Egin 1989 ("Estaduak, egungo egoeraren nolakoa sustraitik kolokan jartzen duen oposizio errealen agerpenak oro deuseztatuak izan daitezen behar du, egun dauden errefus mailak oro berbideratu, eta erresistentzia erreal oro iraultzaile ezaugarririk gabeko itzalpeko kritika hutsal bihur arazi"), Egunk 1991 ("Carlos Garaikoetxea, EAko lehendariak, ETA eta HBri eskatu die beren estrategia berbideratu eta autodeterminazio eskaera instituzioetara eraman dezatela"), Elektroteknia ("Ondorengo ziklo-laurdenean aldiz, kondentsadorea da potentzia hau harilera berbideratzen duena"), Emakunde 1999 ("Halatan beraz, emakumeen presentzia kontuan hartzeko asmoz, politikak berbideratzerakoan ere, presentzia hau neurtzeko aukera emanen duten adierazleak garatzen hasten ari dira").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

birbideratze : Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

birbideraketa, birbideratu : HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

berbideratu 6: Estitxu Eizagirre, Gorka Azkarate, EiTB.com 4, birbideratu 6: Koldo Aldabe, Alberto Barandiaran, Berria 4; birbideratze 1 Gorka Bueno. // LB: 117 (Argia 10, Berria 26, DiarioVasco, Elhuyar 2, Elkar 2, Euskaltzaindia 2, Jakin 7, Laneki 23, UEU 44); ETC: 287

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: berbideratu 4: Berria 3, Itxaro Borda. // Elhuyar: birbideratu da/du ad. (Inform.) redirigir, redireccionar telefonoan jasotako SMSak beste zenbaki batera birbideratu: redirigir los SMS recibidos en el teléfono a otro número web-orri bat birbideratzeko aukerak: opciones para redireccionar una página web / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0 // Euskalterm: 0.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

birbidali proposatua.

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

bir- librea.

Eratorri-konposatu baztertzekoa da

eratorri-konposatu baztertzekoa; bideratu aski delakoan, edo forma librean berriz bideratu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Jasotzekoa; aztergai honetan birbidali ere proposatu da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: birbiloba ‘biznieto’: Ldi BB, Etxde Itxas.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

azaltzeko eskatuz: iz. 'bilobaren semea edo alaba'.

Euskaltzaindiak euskara baturako proposatua

Arauak jasoa du forma, bere azalpenekin, eta oraingoz ez dago zer erantsirik.

Bereizketa semantikoak landuz gehitzekoak

cf. biloba

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

Forma baten adiera(k)

'bilobaren seme edo alaba'

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'pixka'.

Erabileremu dialektala

Ipar

Forma baten adiera(k)

pixka

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

birbira(tu), birbiratzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

gatza birbiratu du haragiaren gainera.

LB: 215 (UEU 94); ETC: 390

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: birdefinitu du ad. redefinir askok birdefinitu egin behar izan dituzte helburu profesionalak: muchos han tenido que redefinir sus objetivos profesionales / Adorez: 0 / Labayru: 0/ NolaErran: berriz mugatu – berriz definitu – berriz definitü / Euskalterm: 0.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

bir-.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

LB: 63; ETC: 124

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: birdefinizio 1 iz. [berriz definitzea] redefinición urte gutxian aldaketa ugari eta sakon izan ditu, eta orain birdefinizio-unean dago: en pocos años ha sufrido muchos y profundos cambios, y ahora está en fase de redefinición; 2 iz. [definizio berria] redefinición ez genuen lortu geroari begirako hobetze edo birdefinizio bat: no conseguimos una mejora o redefinición a futuro / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0. // Euskalterm: 0.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

bir-.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Aditza baino gutxiago erabiltzen bada ere, jasotzekoa da.

LB: 192 (Aizu, Argia 12, Berria 14, Deia, DiarioVasco 2, EiTB 2, Elhuyar, Elkar 15, Erlea 2, Consumer 9, Espainiako Gobernua 2, Euskaltzaindia 59, EHU 14, Jakin 12, UEU 46); ETC: 375

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: birformulatu du ad. reformular hipotesia bera berraztertu eta puntu batzuetan birformulatu egin behar da: la propia hipótesis debe revisarse y reformularse en algunos puntos / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: (reformuler) berriz erran, berriz egin // Euskalterm: 0.

Erdaretako formak

es reformular / fr : Elhuyar: birformulatu / Adorez: - / Labayru: -.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

bir-.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

LBeh (2016-10-26): birfundazio 25: Berria 17, EiTB 3, Jakin, Argia 4.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: birfundazio 2: Berria, Asisko Frantzizko.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: Ez dugu aurkitu birfundazio formarik.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es refundación; refundar / fr refondation; refondre: Elhuyar: -; berrantolatu / NolaErran: -; berriz egin, berregin, arra-egin / Zehazki: -; eraikiberritu / Labayru: - / Adorez5000: -.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilgarria, eta premia dago. Gainera, fundazio forma proposatua dugu itzuli honetan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

birgai, birgaitzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

LBeh (2014-04-03): birgizarteratu, birgizarteratze 99: Eroski 7 (adib.: “Horma horien atzetik gertatzen denaz sentsibilitate handiagoa agertuko genuke eta aiseago konturatuko ginateke birgizarteratze kontzeptuak, kondena betetzen ari diren pertsonak deliturik berriro ez egiteko prestatzea, horrela ez jarduteko arrazoiak, aukerak eta baliabideak ematea esan nahi duela”), Berria 16 (adib.: “teorian, kartzela zigorrek birgizarteratzeko izan behar dute”, “birgizarteratze prozesuan, kartzela zigorrak balio behar badu pertsona berriro gizartean txertatzeko, garbi dago hor motibazio bat egon dela”), EiTB 64 (adib.: “Aresek ez du presoak hurbiltzea baztertzen, birgizarteratzeko onuragarria bada”, “positibotzat jo du Gobernuak proposatu duten Birgizarteratze Plana”), Argia 12 (adib.: “Ez dakit zer egingo duten, amentzako unitatea, hirugarren graduko kartzela irekia, Birgizarteratzeko Zentroa egingo duten edo zer”, “Kalean birgizarteratzen da, ez kartzelan”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: birgizarteratu, birgizarteratze 9: Berria 7 (adib.: “Sozialistek arau berriek presoen birgizarteratzea murriztuko duela uste dute eta, horregatik, berriro buelta eman nahi diote”, “birgizarteratzeko programarik ez dutela egiten azaldu du Raspak”), Bernardo Atxaga 2 (“Presoen birgizarteratzeari buruzko polemika dela eta”, “birgizarteratzearen aurka dagoen politikari bat oihuka mintzo da”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: birgizarteratu* e. gizarteratu.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es reinsertar / fr réinsérer: Elhuyar: birgizarteratu / Nolaerran: berriz sartu, berriz gizarteratu / Zehazki: bergizarteratu, gizarteratu / Labayru: berriro gizartean sartu, berriro gizarteratu, birgizarteratu / Adorez5000: birgizarteratu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Askotan gizarteratu aski bada ere, adierazle egokia, praktikoa eta onartzekoa.

Aditzoinaren erabilerak

birgizarteratu, birgizartera, birgizartzeratzen

Aditz-erregimena

da/du ad.

bergizarteratze 3: Aitziber Laskibar 2 (“bergizarteratze prozesua”), Ixiar Zubiaurre (“bergizarteratze zentro”) // (2020): birgizarteratze : Aizu 2 (“Aukera handiak badaude delitua egiteko, ezin kalean utzi, ezta? Bitarteko gehiago jarri beharko litzateke benetako birgizarteratzea lortzeko”), Argia 11 (“Zehatza da, adibidez, presoen gaiari dagokionez, beraien eskubideak eta birgizarteratzeari buruz eman beharreko urratsak puntuz puntu idatziak direlako”), Berria 9 (“Presoen birgizarteratzeak baldintzak behar ditu”), EiTB 38 (“Arratsaldean egingo den Bilboko manifestazioa bezalako martxak kaltegarriak dira elkarbizitza, birgizarteratze eta tolerantzia politika baterako , adierazi du Txarli Prieto Arabako PSE-EEko idazkari nagusiak”, “Gobernuaren birgizarteratze planaren inguruan galdetuta, presoei dagozkien eskubideak ezin dute exijentzia berrien menpe egon , erantzun du Etxeberriak”), Elkar 7 (“Martak, azkar, birgizarteratze prozesua kartzela barruan hasi behar zela erantzun zuen”), Erlea (“birgizarteratze neurriak onartzea”), Consumer 3 (“Behartsuenen birgizarteratze laboral eta soziala”), Goiena, Laneki…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: bergizarteratze 11: Berria 6, Jokin Urain 2, Jokin Muñoz, Joxerra Garzia, Jasone Osoro. // (2020) birgizarteratze 5: Berria 3 (“Era berean, presoen «birgizarteratzearen» asmoarekin bat egiten duela eta delituaren prebentziorako neurririk eraginkorrena dela azaldu zuen”), Bernardo Atxaga 2 (“Presoen birgizarteratzeari buruzko polemika dela eta”).

birgizarteratu da/du ad. Berriz gizarteratu. Agintariek kartzelak birgizarteratzeko balio duela aldarrikatuko dute, baina kalean birgizarteratzen da jendea, ez kartzelan

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Iusplaza: reinserción social – gizartean birsartze (Zigor Kodea) // Euskalterm: Zuz.: gizarteratze (TN); Med., Herrizaintza, Admin.: gizarteratze (4).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es reinserción / fr réinsertion: Adorez: birgizarteratze, gizarteratze / Elhuyar: (Der.) birgizarteratze / Labayru: ostera (ere) | atzera | berriro | berrian gizarteratze, birgizarteratze / Zehazki: bergizarteratze, gizarteratze / NolaErran: (de délinquant) bergizarteratze.

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

bir-.

Tradizioak baztertu duen forma

Hedatu gabea da; oraingoz ez da sartuko.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

birgizarteratu sarrera da EHn. Aditz-izena ere badabil. Egokia izan liteke jasotzea.

Euskaltzaindiaren Arauak

biri: katuarentzat biria ekarri beharko da.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

gehituz: iz. kategoria, eta AS gisa: biri-belar .

Sinonimoa(k)

ik. birika

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Katuarentzat biria ekarri beharko da

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. OEH argitaratuan.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

biribil: HiztEn, LurE // Euskalterm: biribil (redonda), biribil-isilune / biribileko isilune (silencio de redonda).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

biribil: EuskHizt, EskolaHE, ElhHizt, HiruMila.

Erdaretako formak

es (RAE): redonda; fr (DLLF): ronde; en (Collins): semibreve; it (S. Carbonell): semibreve; de (Langenscheidts): ganze Note.

Jatorrizko forma

eskilara biribil

Ik. biribil sarrerako adieretan "6 iz. Mus. Lau aldiko konpas osoa betetzen duen musika nota".

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Musika.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

biribila, biribilatzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

bildu, elkartu.

Euskaltzaindiaren Arauak

biribildu, biribil(du), biribiltzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

biribildu, biribil(du), biribiltzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BIRIBILEAN, BIRIBILAN. Rodeando; en círculo. "Biribillian jarri, zirkuluan eseri. Oiñ biribillian jarri tta ipuiña kontaukotsuet" Elexp Berg. Nola Aingeruak biribillan ikusten ta adoratzen duten [Ogi zerukoa]. Cb Eg I 327. Demonioak eldu, ta biribillan artu. Cb Eg II 148 (Dv LEd 263 alde orotarik). Lasterka Demonioak biribillan infernura zaramazkitela. Ib. 119. Eta atarileorpe andiena zegoan biribillean arri landuzko iru errenkadakin. (3 Reg 7, 12). Ur in BOEg 569 (Ker inguruan). Eta biribilean irraidan ari omen ziran izar eta izarbelak. Zait Plat 58.

biribilean 45: Deia 2, Elhuyar 3, Elkar 2, Consumer 8, Berria 19, EiTB 4, Argia 1, Laneki 3, Erlea 2, DiarioVasco 1.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

biribilean 106: Berria 19, Herria, Julen Gabiria 8, Jose Morales 5, Edorta Jimenez 4, Koro Navarro 4, Xanti Iruretagoiena, Asisko Frantzizko, Urtzi Urrutikoetxea, Iñaki Mendiguren, Felipe Juaristi, Juan Martin Elexpuru, Monika Etxebarria…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta erabilia; azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa biribil sarreran, baina sarrera honi beste adiera bat gehitu behar zaio, musikakoa baino ez delako agertzen.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

biribilkaraz, biribilkarazten.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

biribilkatu, biribilka, biribilkatzen. da/du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

biribilkatu, biribilka, biribilkatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-kote.

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

aurpegi biribilkotea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gaitz.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

hetika, tuberkulosia.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: birigarro arrunt: Turdus philomelos; birigarro txiki: Turdus iliacus.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

"Las formas con -r- se encuentran en textos meridionales; las formas con -l- son empleadas al Norte, aunque no faltan autores meridionales que lo usen, entre ellos Orixe"

Jatorrizko forma

birigarro, bili-

Euskaltzaindiaren Arauak

Turdus philomelos.

Euskaltzaindiak euskara baturako proposatua da hobestekoa

Zerrendako forma hobetsiari dago(z)kion bigarren mailako forma(k)

birigarro da forma nagusia, eta hobestekoa, gehituz: biligarro Ipar. Ik. birigarro

Jatorrizko forma

birika, -ki

Jatorrizko forma

birika, biri

Euskaltzaindiaren Arauak

1 'arnasketa-organoa'. 2 'birikia'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: birika-handi .

Forma baten adiera(k)

1. arnasketa-organoa; 2. biriki

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-eri

Euskaltzaindiaren Arauak

iz. h. birikeri.

Euskara batuan hobestekoa

ik. birikeri

Euskaltzaindiaren Arauak

'abereen birika, jateko zatikatua'.

Forma baten adiera(k)

abereen birika, jateko zatikatua

LBeh (2014-04-03): biriko 38: Elhuyar 6 (adib.: “80ko hamarkadan sortu berri zen gaixotasun biriko batek, GIBak, eskutik zekarren tuberkulosiaren hazkundea”), Consumer 6 (adib.: “Piercing edo tatuajea egiteak infekzioak, narritadurak eta alergiak eragin ditzake, eta higiene neurriak betetzen ez badira, baita gaixotasun biriko larrien transmisioa ere bai, esaterako hepatitis edo hiesarena”), Berria 13 (adib.: “Elgorriaren gaitza kasik desagertzea lortu zen Europan, txerto hirukoitz birikoaren eraginez”), EiTB 5 (adib.: “sintoma birikoak diagnostikatu eta botikak eman zizkioten”), Jakin 5 (adib.: “gero eta gehiago dira beren seme-alabei hirukoitz birikoa txertatzen ez dietenak”), Argia 9 (adib.: “Edozein adinetan ager daiteke zeliakia, ume nahiz heldu izan, eta infekzio biriko batek eragin dezake”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: biriko 4, Berria (adib.: “Estatinak hartzen ibili ziren denboran karga birikoak behera egin zuela nabarmen, eta estatinak hartzeari utzi ziotenean giza immuno-eskasiaren birusa indartu egin zela berriro”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es vírico / fr viral: Elhuyar: biriko, biral; birus- / Nolaerran: birus-, biral / Zehazki: birus-, biral / Labayru: biriko, biral, birus(-) / Adorez5000: birus-, biral, viriko.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta beharrezkoa zenbait kasutarako; besteetan birus- nahikoa izan daiteke.

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Mikrob.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 1 'bikia'. 2 'bikoitza'. 3 'bikoitia'.

Forma baten adiera(k)

1. (Ipar.): ik. biki; 2. bikoitz; 3. bikoiti

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

birjabe(tu), birjabetzen.

Aditz-erregimena

da ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze (onartu egin da, erabili gabea den arren, -pen edo -keta osaerakoak baino egokiagoa delakoan).

Euskaltzaindiaren Arauak

birjaio, birjaiotzen. da ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

birjaio, birjaio, birjaiotzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan birjaiotza : Ag EE ("Ikusi daugo Arzedianoaren etxe kondairabea, (...) Birjaiotzako (Renacimiento) murru zatiak, musaga eta elkargoe batzuek").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

'Berpizkunde garaia' adierakoak dira B. Latiegiren birjaiotza 8 ("Eta, moralitate orotik iare, egin zuten Birjaiotzako gizakumeek majiñabat erailketa, ezkon-loiketa, eta edozein motako ekintza gaizto"; "Emen, Birjaiotzako jakintsuek ez zioten Grezi'ko filosofi zaarrari jaramon geiegirik egin"; "Aiei jarraiki, gizonaren edertasuna artu zuten gai Birjaiotzako ertilariek ere") eta birjaiotzatar 1 ("Grezi'ko eta Erroma zarreko olerkariak irakurtzea zan birjaiotzatarren gozotasunik aundiena"); 'berriro jaiotzea' adierakoa birjaiotze 1: J.L. Arriaga ("Mitologia hauetatik bakarrik bait da posible Hitler eta bere lagunak ulertzea, Wotan jainko astakirtenaren birjaiotze bat bezala, noski").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

birjaiotza : DFrec 2 ("Errenaisantza kultura klasikoaren birjaiotza"; "xxx olerkari arlotea xxxko birjaiotza-zaleetan ospetsuenetako bat"); AB38 1 ('renacimiento'); AB50 1 ('renacimiento'); birjaiotze : AB38 1 ('renacimiento'); LurE (birjaio aditzaren aditz izena); Euskalterm 1 (Teol.: 'renacimiento, nuevo nacimiento') // Ez ditugu aurkitu ap. HiztEn.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietako formak: bir-jaiotz : PMuj DVC (palingenesia, regeneración, renacimiento); birjaiotza : DRA (Renacimiento. Ag EE); birjaiotze : EuskHizt (birjaio ad.-aren aditz izena); HiruMila (acción de renacer, renacimiento) // Ez ditugu aurkitu ap. ElhHizt; EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; XarHizt; Casve EF; HaizeG BF; Lh DBF.

birjaiotza iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, birjaiotza-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. pizkunde].

birjaiotza 23; pizkunde 435.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

birjaiotza 2; pizkunde 173.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu isiltzekoa da

Saih. Ik. pizkunde.

Debekua bere horretan uztea proposatu da. Ordezkoak arrakasta izan du, baina ageri dira oraindik birjaiotza gutxi batzuk.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

-g- dunak 33 jaso dira; -j-dunak, berriz, 416

Lexemen erregulartasuna

g/j

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tasun/-tate.

Kategoria

iz.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

birjintasuna.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

birjinitate : Lç Lc 2; EZ Man II; EZ Noel; Harb; Ax; SP Phil; Tt Onsa; Bp II; Mih; CatLan; Brtc; Dh; MarIl; Jnn SBi; Lap; Ip Hil; UN-Lilia; Balad; birjindade : OA; Mb IArg; Xe; birjinidade [birjiñidade]: Cb Just; LE Doc; Gco II; AA III; fB Olg; JJMg BasEsc; Astar II; fB Ic III; NEtx IzotzK; biryinitate : Lg II; birjintasun : Añ MisE; Legaz; Or MB IX; MAtx Gazt; birjinatasun [birjiñatasun]: Mat; Harb; Hm; CatLav; Gco II; Oteiza Lc 2; Lard; Aran SIgn; birjentasun : Mb IArg I; Ub

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

birjinidade : ager. 1 (gerra aurreko B); birjinatasun : ager. 1 (IE); birjintasun : 10 ager. (G:1; EB: 9)

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

"En DFrec hay 8 ejs. de birjintasun, meridionales"

Forma nagusia da gaur

birjintasun da gaur erabiliena, eta ez dago besteren premiarik

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tate/-dade/-tasun

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

birjos, birjosten.

Aditz-erregimena

du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Kategoria

iz.

Euskaltzaindiaren Arauak

bederatzi birletako joko hori biziki maite dugu herrian.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Bederatzi birletako joko hori biziki maite dugu herrian

OEHko datuak [laburduren azalpena]

birlandatze : Ibiñ Virgil ("Masti-lantzeak; birlandatzeak, landarak nola iarri, zuloen sakonera").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

birlandaketa 9: organoez 5, NaturZ/OHO ("Ba al dakizu zer den organo birlandaketa bat?"; "Eritutako organo baten ordez sano den bat jartzeari birlandaketa deitzen zaio"); eta 4, landareez ari: Ingurua/LH ("basoaren birlandaketa"), NPAO 1994, J. Errekondo 2.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

birlandaketa : AB50 1 (repoblación); HiztEn (birlandatzearen ekintza eta ondorioa); Euskalterm 2 (replantación; trasplante); birlandapen : AB38 3 (repoblación 1, transplante 2); birlandatze : AB38 2 (repoblación forestal; transplante); HiztEn (birlandaketa. Birlandatze-lana); LurE (birlandatu aditzaren aditz izena); Euskalterm 1 (enbrioi-birlandatze: trasplante de embriones) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec.

Sektore jakin bateko informazioa

Admin. eremukoak: birlandaketa : AdminEL (zuhaitz-/bir/landaketa: repoblación forestal); AgAld hitz-bilduma (repoblación forestal).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietakoak: birlandaketa : HiruMila (trasplante); Casve EF (transplantation); birlandatze : EuskHizt (birlandatu ad.-aren aditz izena; iz. birlandatze lana. Bihotz birlandatzeak); HiruMila (1 acción de transplantar; 2 transplante; enbrioi-birlandatzea: transplante de embriones); PMuj DVC (bir-landatze: 1 trasplante; 2 repoblación, replantación) // Ez ditugu aurkitu ap. ElhHizt; EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; XarHizt; HaizeG BF; DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ondoko erabilerak argituko du formen arteko lehia

birlandatze aski izan litekeela aipatu da, nahiz birlandaketa den erabiliena, esku arteko datuetan.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-keta/-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

birlandatu, birlanda, birlandatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

birlandatu, birlanda, birlandatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze/-keta.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sistematika batean bil daitezkeen aditzoinak

birlant/birlandu, birlantzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Kategoria

iz.