-a berezkoa duten izenak / (-a) artikulua

• Euskal izen arrunt batzuk -a batekin bukatzen dira: gauza, hizkuntza, kuraia… Haatik, -a berezkoa (edo, gramatikalarien arabera, organikoa edo itsasia), -a artikuluarekin ez da nahasi behar.

• -a berezkoa duten izen horiei -a artikulua lotzen zaienean, izenaren forma ez da aldatzen: gauza + -a artikulua > gauza, hizkuntza + -a artikulua > hizkuntza.

• Gertatzen den hutsa da -a berezkoaren kentzea, izena mugagabean delarik: *gauz bat, *hizkuntz bat, *kurai anitz idaztez, gauza bat, hizkuntza bat, kuraia anitz-en ordez.

• Aldiz, ekaitz, hipotesi, katedral, krisi, pastoral, sail bezalako izenek -a berezkorik ez dute eta orduan, mugagabean, honela idazten dira: ekaitz bat, hipotesi bat, katedral bat, krisi bat, pastoral bat, sail bat.

• Gauza bera da hilabete izenekin, euskara batuan ez baitute -a-rik hartzen bukaeran, mugagabean direlarik: urtarril, otsail, martxo, apiril, maiatz, ekain, uztail, agorril (abuztu), buruil (irail), urri, azaro, abendu.

• Atzizki batzuk -a batekin bukatzen dira eta ondorioz, atzizki horiekin osatuak diren hitzek -a berezkoa dute.

  -a berezkoa duten atzizki batzuk	Adibideak
  -dura / -tura	kutsadura, ohitura
  -era	bukaera, egoera
  -eria	gazteria, tresneria
  -ezia	ahulezia, langabezia
  -gia	egongia, sargia
  -gintza	iturgintza, zurgintza
  -kada	besarkada, hamarkada
  -keria	haurkeria, zozokeria
  -keta	bilketa, ikasketa
  -kuntza	eraikuntza, sorkuntza
  -(t)sa	alarguntsa, dukesa
  -tza	ezkontza, laguntza
  -tzia	ausartzia, zuhurtzia

• Euskaltzaindiaren 73. arauak dioen bezala, «Iparraldeko euskalkietako -go atzizkiak -a organikoa izan du garai batean eta oraino ere badu zubereraz»: artzaingoa, apezgoa... Nafarroa Beherean ere erabiltzen den atzizkia da.

• Leku-izen berezi batzuek ere -a berezkoa dute. Euskal probintzia batzuetako kasua da, hala nola, Araba, Nafarroa, Gipuzkoa, Zuberoa, edo udal batzuena, Ainhoa, Donostia, Getaria, Hendaia, Makea, Ostankoa.

  Deklinabide kasu guziekin, -a hori gordetzen dute. Ondorioz, izen horiek honela idazten dira:

  -a berezkoa duten euskal probintziak
  Araba	Arabako probintzia, Arabatik abiatu, Araban bizi
  Nafarroa	Nafarroako probintzia, Nafarroatik abiatu, Nafarroan bizi
  Gipuzkoa	Gipuzkoako probintzia, Gipuzkoatik abiatu, Gipuzkoan bizi
  Zuberoa	Zuberoako probintzia, Zuberoatik abiatu, Zuberoan bizi

  -a berezkoa duten udalak
  Ainhoa	Ainhoako bidea, Ainhoatik abiatu, Ainhoan bizi
  Donostia	Donostiako bidea, Donostiatik abiatu, Donostian bizi
  Getaria	Getariako bidea, Getariatik abiatu, Getarian bizi
  Hendaia	Hendaiako bidea, Hendaiatik abiatu, Hendaian bizi
  Makea	Makeako bidea, Makeatik abiatu, Makean bizi
  Ostankoa	Ostankoako bidea, Ostankoatik abiatu, Ostankoan bizi

• Aldiz, ondoko leku-izenetan agertzen den bukaerako -a ez da berezkoa, artikulua (-a) da: Bizkai(a), Nafarroa Behere(a), Nafarroa Garai(a), Iruñe(a), Onizepe(a) (Zuberoa), Ospitalepe(a) (Zuberoa), Sarrikotapet(a) (Zuberoa), besteak beste.

  Halaber, euskararen akademiaren kasua da: Euskaltzaindi(a).

  Leku-izen horiek artikulua atxikitzen dute deklinabide-kasuen gehiengoarekin:

  -a berezkoa ez duten leku-izen batzuen deklinabidea: -a artikuluaren atxikitzea
  Bizkaia (-a)	Bizkaia, Bizkaian, Bizkaiaren egoera
  Nafarroa Beherea (-a)	Nafarroa Beherea, Nafarroa Beherean, Nafarroa Beherearen egoera
  Iruñea (-a)	Iruñea, Iruñean, Iruñearen egoera
  Onizepea (-a)	Onizepea, Onizepean, Onizepearen egoera

  Baina, leku-kasu anitzekin (-ko, -tik, -ra(t), -raino, -rantz…), artikulua kentzen da.

  -a berezkoa ez duten leku-izen batzuen deklinabidea: -a artikuluaren galtzea
  Bizkaia (-a)	Bizkaiko probintzia, Bizkaitik abiatu, Bizkaira joan
  Nafarroa Beherea (-a)	Nafarroa Behereko probintzia, Nafarroa Beheretik abiatu Nafarroa Beherera joan
  Iruñea (-a)	Iruñeko bidea, Iruñetik abiatu, Iruñera joan
  Onizepea (-a)	Onizepeko bidea, Onizepetik abiatu, Onizepera joan

• Ondoko taulan, -a berezkoa duten izen arrunt zenbait agertzen dira. Zerrenda zabalagoarentzat, Euskaltzaindiaren Hiztegia kontsultatu behar da.

• Bestalde Euskara Batuaren Eskuliburuaren 5. fitxa «a itsasia» eta 260. fitxa «bat zenbatzailea / -a artikulua (batzuk/-ak)» ikus daitezke ere.

-a berezkoa duten izen arrunt batzuen zerrenda