Euskara eskuz esku
35. araua. Orduak nola esan
- Arau honetan, ordua (edo orena, Iparraldean) nola erran behar den euskara batuan azaltzen da. Orduen adierazteko, orduaren zenbakiari plural marka (-ak) gehitzen zaio: adibidez bederatziak dira (9:00). Bat-ekin, aldiz, singularra erabiltzen da: oren (ordu) bata da.
- « Zer ordu (oren) da? Zer tenore da?» galdera-motako erantzunak bi moldetan idatz daitezke: oren (ordu) hitza erabiliz edo gabe.
|
Oren (ordu) hitzarekin |
Oren (ordu) hitza gabe |
|---|---|
|
oren bata da |
*bata da |
|
bi orenak dira |
biak dira |
|
hiru orenak dira |
hirurak dira |
- Berdin, «Zonbat orenetan? Zer ordutan? Zer tenoretan?» galderei erantzuteko, posible da oren (ordu) hitza erabiltzea edo ez. Ohartarazi behar da bat-en kasuan, beti oren (edo ordu) hitza erabiltzen dela.
|
Oren (ordu) hitzarekin |
Oren (ordu) hitza gabe |
|---|---|
|
oren batean jinen da |
*batetan jinen da |
|
bi orenetan jinen da |
bietan jinen da |
|
hiru orenetan jinen da |
hiruretan jinen da |
- Hiztegi mailan, Iparraldeko usaiak kontuan hartuz, ondoko puntuak azpimarratzekoak dira:
- Oren erabiltzen da ordu hitzaren ordez: oren bata, bi orenak, hiru orenak.
- Gauerdi, eguerdi hitzak hedatuagoak dira hamabiak baino.
- Guti erabiltzen da gehiago, gutxi edo gutxiagoren aldean: hamarrak hamar guti.
-
ERDIA
- Oren-erdiak adierazteko, Euskaltzaindiak gomendatzen du erdi elementuari pluraleko marka ezartzea: bi eta erdiak, hiru eta erdietan.
- Iparraldearen kasuan, bereziki oren hitza gehitzen delarik, pluraleko marka bi osagaiei juntatzea proposatzen du Euskaltzaindiak, erran nahi baita zenbatzaileari eta erdi hitzari: bi orenak eta erdiak dira, hiru orenak eta erdiak dira, lau orenak eta erdietan, hiru orenak eta erdietarik.
- Eta juntagailua osoki idazten da: zortziak eta erdiak, eta ez *zortziak eterdiak edo *zortzi etʼerdiak.
-
LAURDENA
Aldiz, laurden hitzaren kasuan, pluraleko marka (-ak) bi lekutan ager daiteke: lehen osagaian (ordua) edo bigarrenean (laurden). Bat zenbakiaren kasuan, singularreko marka (-a) hartzen du: oren bata eta laurden. Bigarren osagaiak aldiz, pluraleko marka hartzen du: oren bat eta laurdenak.
Plural marka lehen osagaian
Plural marka bigarren osagaian
2:15
biak eta laurden
bi orenak eta laurden
bi eta laurdenak
bi oren eta laurdenak
3:15
hirurak eta laurden
hiru eta laurdenak
5:15
bostak eta laurden
bost eta laurdenak
-
MINUTUAK
Minutuen adierazteko, singularraren erabilera gomendatzen du Euskaltzaindiak: seiak eta hogei, hamarrak eta bost, seiak hogei guti, hamarrak bost guti.
- Orena zenbakien bidez adierazi nahi delarik,
- Bi punturekin bereizten dira orenak eta minutuak, eta bakoitzeko bi zifra erabili behar dira: 00:12, 12:10, 09:25.
- Oren osoek plurala hartzen dute, eta minutuek singularraren marka: 15:00etan, 15:03an, 15:15ean.
- Egitarau, afixa eta horrelakoetan haizu da erdiko bidea hartzea: erran nahi baita hamabiko sistema erabiltzea, egunaren momentua zehaztuz (goiza, arratsaldea, arratsa, gaua).
Arratsaldeko 5etan, Goizeko 11,30etan
Idazkera zuzenak
bi orenak / biak
bi orenak eta erdietan, biak eta erdietan, bi eta erdietan, bi oren eta erdietan
bi orenak eta laurden, biak eta laurden, bi eta laurdenak, bi oren eta laurdenak
Idazkera okerrak
*hirur orenak, *laur orenak, *laur orenetan, *hiruak eta erdi, *hiruak eta erditan, *bi orenak eta laurdenak, *etʼerdi, *eterdi
Euskaltzaindiaren araua
35. arau osoa ikusiEuskara Batuaren Eskuliburua
1187. fitxaAzkue Biblioteka eta Artxiboa
9:00 - 14:00
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
