(V-arr-ger-m, G, AN, Ae; VP 26v, Lar, Añ), estomagu (G-bet, Ae), estomaka (G-nav, AN-gip-5vill-burg, B, L, BN, S, Sal; VocBN; det. en SP, Deen III 7, Aq 1222 (AN), H), estomak (BN-arb, S, R; Urt IV 234, Dv), estomake (R-uzt), estumak (S; Gèze), estomake (R), estemago (AN-olza), estomako (H (G)), estomau (G-to-bet), estamau (G-goi), estamu (G-goi-to), estamo (AN-larr), estamou (G-azp), estomaoko, estamangu (V-ger-m-gip; H (V) + -go ), estomangu (V-oroz-ger), eztomangu (V-gip), estemangu (V-och), istamangu Ref.: VocPir 276; A Aezk 190; Lrq /eśtumák/; Lh (estomaka); EAEL 11, 296; Etxba Eib (estamangu); Elexp Berg (estamangu, estemangu); ZestErret (estamou) .
Estómago. " Estomaka, bringa, brust, pecho" Deen III 7. "Estomacal, estomagokoa " Lar. " Estamangu zorroko garratza darabit aspaldixan " Etxba Eib. " Estamanguko miñakin " Ib. v. sabel, urdail. Tr. Atestiguado desde Leiçarraga. Estomago (que aparece ya en Lazarraga) y estomagu son las formas documentadas en los textos guipuzcoanos y alto-navarros. Hay estamangu en los vizcaínos Olaechea, J.J. Moguel y Astarloa, estomangu en San Martín y Bilbao, e istamangu en una balada vizcaína (Balad 140). Al Norte estomak(a) es la forma más general, que aparece tbn. en Mendiburu, Mendigacha, y algún texto alto-navarro del s. XX (Auspoa 77-78, 24). Sólo se encuentran ejs. no ambiguos de estomaka , con -a constitutiva, en Etcheberri de Ziburu, Mendiburu, Laphitz e Hirriart Urruty, y de estomak en Leiçarraga, UskLiB , ECocin y Constantin. Hay además estumak en los suletinos Inchauspe y CatS, y estomaoko en Anabitarte.
Mahatsarno guti batez usat ezak, eure estomakagatik. "Estomac" . Lç 1 Tim 5, 23 (He estomakagatik, TB estomakaren; Dv, Ol, Ker urdail ). Sustengatu ere baitzén afarian haren estomak gainera. "Sur l'estomac d'icelui" . Lç Io 21, 20. Estomagoau galdu leiket / bianda probatzakeak. Lazarraga A24, 1196v. Estomaka agertutik bele errioiak gibela / ausikitzen lioela. EZ Man I 101. Sartuko da Jesus sakramentatua eri beraren ahoan ta estomaka loi karkaisez berean. Mb OtGai III 267. Buruan karga eta / estomagoa utsik <-tzic>. BorrB 32. Samati estamangura ezerbere ez igarotea, gaberdiko amabietarik, eta komulgau artera. Oe 140s. Estomagoko miñes. LE Ong 67r. Zaarrak estamangu otza oi daukee. JJMg BasEsc 208. Gustoz jaten dute, eta estamoak piskorturik animatzen ditu beren lanari ekitera. ErleG 23. "Gaster" (estomaka edo sabela, greken lenguaiatik hartua). Gy 193. Begietako minentako sendogarri hunak dira. Bai eta ere estumakekuentzat. Ip Dial 79 (It, Ur, Dv urdail). Estomagua dauka askotan zikiña. JanEd I 63. Gostu bera [...] eta progetxu bera estomakeko. ECocin 52. Hamabortz urrhe harrarazi ziotzan, eta oihal bero batetarik estomaka gaineko. Laph 64. Urdalla edo estomagoa makaldu. Aran SIgn 24. Nula egiten da Khürütxiaren zeinharia? --[...] eskü esküña boronten gañen, gero estumaken gañen. CatS 17 (CatR 17 burar, CatSal 17 y CatAe 16 bular). Bazian estomak xiluan etendüra gaitz bat. Const 42. Nik badut estamu-miña / ez jan-edanak egiña. (Canc. pop. in Or Eus 371 ). Estomauak utsak. MendaroTx 83. Estomangutik ziero izurrauta nabin. SM Zirik 15. Sartu giñan odei aundi batean eta untziak izugarrizko beerakoa egin zuan [...]. Aidean exerita gelditu giñan, estomaokoa aboko zuloraño. Anab Aprika 102. Erramua neurri juxtuetan artu bear da, estomagoa ondatu gabe. Ostolaiz 102.
v. tbn. AA III 364. Lab EEguna 66. Estomagu: Elizalde 134. Arti Ipuin 57. Albeniz 94. Estomaka: HU in Lf ELit 221.Estomaka (det.): Tt Onsa 35. Hm 107. SP Phil 512. Gç 119. AR 230. Hb Esk 47. Mdg 122. LuzKant 20. Lf Murtuts 37. Estomak: UskLiB 91. Estomako: Auspoa 77-78, 23. Estamangu: Astar II 122. Estomangu: Bilbao IpuiB 93.