OEH - Bilaketa
359 emaitza sabel bilaketarentzat
Sarrera buruan (68)
- sabel
- ESKU-SABEL (1 esku)
- ESKU-SABEL (sabel)
- LERA-SABEL (1 lera)
- OIN-SABEL (oin)
- ONTZI-SABEL (ontzi)
- ONTZI-SABEL (sabel)
- SABEL-AANTZE (sabel)
- SABEL-AHIZPA (sabel)
- SABEL ALFER (sabel)
- SABEL-ANAIA (sabel)
- SABEL-ARRAI (sabel)
- SABEL-ASEGARRI (asegarri)
- SABEL-ASEGARRI (sabel)
- SABEL-ASTUN (sabel)
- SABEL-AZPI (sabel)
- SABEL-BIGUNTASUN (sabel)
- SABEL EDERREKO (sabel)
- SABEL EGIN (sabel)
- SABEL-ERRABIA (sabel)
- SABEL-GAIZTO (sabel)
- SABEL-HAIZE (sabel)
- SABEL-HANDI (sabel)
- SABEL HANDIKO (sabel)
- SABEL-HANDITASUN (sabel)
- SABEL-HUSKIN (sabel)
- SABEL-HUSTU (sabel)
- SABEL-HUTS (sabel)
- SABEL IDOR (sabel)
- SABEL-IRAKITAN (sabel)
- SABEL-IRRITS (sabel)
- SABEL IZAN (sabel)
- SABEL-JAI (sabel)
- SABEL-JOAIRA (sabel)
- SABEL JOAN (sabel)
- SABEL-KATIGU (sabel)
- SABEL-KORROKA (sabel)
- SABEL LARRI (sabel)
- SABEL-LEHOR (sabel)
- SABEL-LERTXUN (sabel)
- SABEL-LURRERATU (sabel)
- SABEL NAGI (sabel)
- SABEL NARO (1 naro)
- SABEL-NARO (sabel)
- SABEL-ONGARRI (sabel)
- SABEL-ORDEI (sabel)
- SABEL-ORRO (sabel)
- SABEL-PUTZU (sabel)
- SABEL-SABAI (sabel)
- SABEL-SARE (sabel)
- SABEL-SEINALE (sabel)
- SABEL TXIKI (sabel)
- SABEL-TXIMIKA (sabel)
- SABEL-TXITXI (sabel)
- SABEL-UHAL (sabel)
- SABEL-UHAL (uhal)
- SABEL-UNE (sabel)
- SABEL-URRUKA (sabel)
- SABEL USTEL (sabel)
- SABEL-UZKUR (sabel)
- SABEL-UZKUR (1 uzkur)
- sabel-uzkurkeria
- sabel-uzkurtasun
- SABEL XUME (sabel)
- SABEL-ZOLA (sabel)
- SABEL-ZORRI (sabel)
- SABEL-ZORRO (sabel)
- SASKI-SABEL (1 saski)
Sarrera osoan (291)
- abere
- adina
- agertu
- ahalkegarri
- ahizpa
- aldatze
- 1 alta
- amaki
- Andredena
- anoa
- antzu
- apaldu
- apendizitis
- arnasatsu
- 4 arrai
- 1 arrain
- ase
- asegarri
- aspaldi
- 1 asti
- astindu
- aterraldi
- aukera
- 1 azkura
- azpi
- 1 azpil
- aztal
- 1 baita
- bakoitz
- baliatu
- banku
- 2 bare
- barne
- 1 barren
- barret
- barru
- barrunbe
- batasun
- bazkalordu
- bedeinkatu
- begi-nini
- begiraleku
- behe
- beherako
- beinke
- bekoki
- belagai
- belarri
- beltxaska
- bepuru
- berantardi
- berbera
- berehala
- 1 beroki
- berriro
- bersakeleratze
- besarkatu
- bestela
- bestia
- bete
- betedura
- betetze
- betirintsu
- bigarren
- biguntasun
- 1 bilatu
- 1 birika
- birjina
- birjinal
- bizartsu
- borobil
- botikako
- bular
- burugin
- buru-handi
- buruloki
- buztan
- dantzari
- dario
- dendari
- deus
- ditxoso
- edale
- eder
- 1 egiazki
- egoitza
- ekarri
- emaile
- emasabel
- emasabeltxo
- erabili
- 1 erasi
- ere
- 2 eri
- eritasun
- 2 erne
- errabia
- erriatu
- errota
- esker
- 1 esku
- eskualdatze
- eskuin
- estomago
- estrabila
- etendura
- eusko
- ezpain
- gain
- gaitz
- gantz
- garbikai
- garbitu
- 2 gari
- 1 garo
- gatibu
- 1 gatzatu
- 2 gatzontzi
- gela
- goitigale
- 1 gori
- gorpuztu
- gose
- gosebera
- gozatu
- gurintxo
- haiek
- hainbeste
- hanka
- haragi
- harako
- harro
- has
- haurdun
- haurgabe
- herrestaka
- hezur
- higuindu
- hiloztu
- hona
- hondakin
- honela
- 2 hur
- 1 huts
- idortasun
- igur-orein
- inguratu
- inora
- irabazi
- izorra
- jainkosa
- jaun
- jik eta jak
- joaira
- joan
- kakatsu
- kanporatu
- kexatu
- kirastu
- klik
- kokillot
- 1 kontu
- kretar
- krismali
- 1 labe
- larri
- larru
- lausengari
- lehortu
- leiar
- leotz
- 1 lera
- loditu
- 1 lotu
- lotxo
- luze
- 1 madari
- mahai
- makaldu
- mamitsu
- mandika
- marraño
- mehar
- mehe
- 1 merke
- 1 min
- mundu
- 1 murritu
- nagatu
- 1 nagi
- nahiera
- 1 naro
- natu
- negal
- neska
- noizbait
- 1 non
- oin
- oinaze
- okaran
- okelu
- 2 ondo
- ondo-egin
- ontzi
- oraingo
- orbandu
- orbi
- orkume
- oroigarri
- oso
- osorik
- 1 ostera
- 1 ostiko
- paradisu
- perfektisimo
- potramindun
- 1 potxolo
- poz
- prelatu
- putzu
- 1 sabai
- sabelalde
- sabelaldi
- sabeldarraio
- sabeldu
- sabeldun
- sabelgorri
- sabelindu
- sabelki
- sabelmin
- sabelondo
- sabeltxo
- sabelzuri
- sabelño
- sabil
- sable
- sakon
- 1 sakratu
- samur
- samurtu
- santa
- 1 sarri
- 1 saski
- satorroski
- seinale
- sinesgogortxo
- sinesmen
- soin
- soraiotu
- 1 su
- 1 tripa
- txalma
- txiki
- txikot
- ugarikor
- uhal
- ukabilkada
- ume
- umeki
- umontzi
- urmin
- urratu
- usteldu
- 1 uzkur
- xabel
- xahutasun
- zabaldi
- zakurkume
- zaldi
- 1 zangar
- zango
- zaragar
- zarama
- zikin
- 1 zil
- zimur
- zingiradi
- zintzur
- ziraun
- zirdin
- zirrarako
- zola
- zorri
- 1 zorro
- zorroilo
- zotin
- 1 zuhatz
- zulatu
- 1 zunda
- zuri
- 1 zutik
goiburua
beherako.
sense-1
1.
(V-m-gip, G-to; H (bee-)),
berako (V, G-azp; VocZeg 287, H s.v. bea
),
beako (AN-araq)
Ref.:
A (beerako, berako);
Satr VocP (beako);
Iz ArOñ;
Etxba Eib (berakua);
Elexp Berg (berakua);
ZestErret
.
Diarrea. "Diarrhée" H s.v. beheitikoa. "Berakua eta gorakuakin, ill biarrian dabill ezerk on eitten ez detsala" Etxba Eib. "Diarrea [...]. Sinonimoen artean hau izango da "serioena", nonahi erabiltzekoa. Ik. kakaberako, kakalarri, kakapirri, tripetako" Elexp Berg. Cf. BEHERAKO. v. beheitiko.
Zergatik [erleai] berakoak ematen die. Echve Dev 459 (SP Phil 408 iarietea ). Eun biderretik larogeita emezorzitan berako batekin etorzen omen da kolera [...]; nik ere izan det berakoa, bat batian asiya, baña oraindik ez da kolerarik etorri, eta orain ez berako gaitz nago. (1833). CartAnd 377. Sabelak utzi edo beerako latz batek eman zien, eta egun gitxiren epean, usai eta kirats nazkagarria zeriela, iltzen ziran. Lard 152. Aita aspaldian sabelzardun edo beerakoarekin eta berotasun edo kalenturarekin gaxo zeukan. Ib. 529. Norbaitek sentitzen badu gaitzaren [koleraren] aurretik izan oi dan berakoa, bereala oiean sartu eta ongi estaliko da, izerditutzeko. EE 1885a, 134. EE 1885a, 134. Kolera asitzen danean berako eta gorakoakiñ. Ib. 134. Ezta bertan berakorik eta esteetako txirarik azaltzen. Aran-Bago ManMed 215. Buruko txorabio, zuldar, legen, eztul, berako, minbizi, anditsudunak. Ag G 177. Lar-puntak uretan egosi eta ean oi da, beerakoa sendatzeko. (G-goi). Arin AEF 1980, 65. Berakokin arroz ure ean. (G-goi). Ib. 65. Publioren aita gaixo zegoen ohean sukar eta beherakoarekin. IBk Act 28, 8 (IBe beherako; Dv beheitiko ). Infusio bezela artu, diarrea edo beerakoa daukanean. Ostolaiz 19.
Diarrea. "Diarrhée" H s.v. beheitikoa. "Berakua eta gorakuakin, ill biarrian dabill ezerk on eitten ez detsala" Etxba Eib. "Diarrea [...]. Sinonimoen artean hau izango da "serioena", nonahi erabiltzekoa. Ik. kakaberako, kakalarri, kakapirri, tripetako" Elexp Berg. Cf. BEHERAKO. v. beheitiko.
Zergatik [erleai] berakoak ematen die. Echve Dev 459 (SP Phil 408 iarietea ). Eun biderretik larogeita emezorzitan berako batekin etorzen omen da kolera [...]; nik ere izan det berakoa, bat batian asiya, baña oraindik ez da kolerarik etorri, eta orain ez berako gaitz nago. (1833). CartAnd 377. Sabelak utzi edo beerako latz batek eman zien, eta egun gitxiren epean, usai eta kirats nazkagarria zeriela, iltzen ziran. Lard 152. Aita aspaldian sabelzardun edo beerakoarekin eta berotasun edo kalenturarekin gaxo zeukan. Ib. 529. Norbaitek sentitzen badu gaitzaren [koleraren] aurretik izan oi dan berakoa, bereala oiean sartu eta ongi estaliko da, izerditutzeko. EE 1885a, 134. EE 1885a, 134. Kolera asitzen danean berako eta gorakoakiñ. Ib. 134. Ezta bertan berakorik eta esteetako txirarik azaltzen. Aran-Bago ManMed 215. Buruko txorabio, zuldar, legen, eztul, berako, minbizi, anditsudunak. Ag G 177. Lar-puntak uretan egosi eta ean oi da, beerakoa sendatzeko. (G-goi). Arin AEF 1980, 65. Berakokin arroz ure ean. (G-goi). Ib. 65. Publioren aita gaixo zegoen ohean sukar eta beherakoarekin. IBk Act 28, 8 (IBe beherako; Dv beheitiko ). Infusio bezela artu, diarrea edo beerakoa daukanean. Ostolaiz 19.
sense-2
2.
Bajada.
Cf. BEHERAKOAN (s.v. behe).
Mugari aldez beste eginda bereala beerakoa zuten. Anab Usauri 126. Aldapa beera asi ziran. Gora-ibillia ezetzik, beerakoa ere naiko neketsua zan. TAg Uzt 95s. Sartu giñan odei aundi batean eta ontziak izugarrizko beerakoa egin zuan, oxo-oxorik. Anab Aprika 102.
Mugari aldez beste eginda bereala beerakoa zuten. Anab Usauri 126. Aldapa beera asi ziran. Gora-ibillia ezetzik, beerakoa ere naiko neketsua zan. TAg Uzt 95s. Sartu giñan odei aundi batean eta ontziak izugarrizko beerakoa egin zuan, oxo-oxorik. Anab Aprika 102.
azpiadiera-2.1
Bajada de tono.
Besterik ere izan daiteke, bozaren gorakoak eta beherakoak aldatzen badira. MEIG VI 158.
Besterik ere izan daiteke, bozaren gorakoak eta beherakoak aldatzen badira. MEIG VI 158.
azpiadiera-2.2
(Fig.).Decadencia.
Euskal aldizkariek izan ohi dituzte, ilargiaren antzera, beren gorakoak eta beherakoak. MEIG III 49.
Euskal aldizkariek izan ohi dituzte, ilargiaren antzera, beren gorakoak eta beherakoak. MEIG III 49.
sense-3
azpisarrera-1
BEHERAKO-HEIA.
"Sabel-min idorrak" Alth in Lander RIEV 1911, 598.
azpisarrera-2
BURUTIK BEHERAKO.
v. buru.
beherako
-
beherako....
-
1. (V-m-gip, G-to; H (bee-)), berako (V,...
-
2. Bajada. Cf. BEHERAKOAN (s.v. behe). M...
-
Bajada de tono. Besterik ere izan daitek...
-
(Fig.).Decadencia. Euskal aldizkariek iz...
-
3. beako (AN-araq). "Tirria" Satr VocP....
-
BEHERAKO-HEIA. "Sabel-min idorrak" Alth ...
-
BURUTIK BEHERAKO. v. buru....
<< behe 0 / 0 beinke >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
