Harremana

    OEH - Bilaketa

    330 emaitza jaiki bilaketarentzat

    Sarrera buruan (23)


    Sarrera osoan (307)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 salto.
    tradizioa
    Tr. Documentado en autores meridionales desde la primera mitad del s. XVII. Lo emplean tbn. Hiribarren, J.B. Elizanburu, Barbier y Xalbador. Hay saltu no ambiguo en EgiaK, Berriatua, y (junto a salto ) Erkiaga.
    sense-1
    (V, G, AN, L, BN, S; Lcc, SP, Lar, Añ, Dv, H (V, G)); saltu (V-ger; Añ, Zam Voc) Ref.: A; Lh; Holmer ApuntV; Elexp Berg.
     Salto. "Cabra saltante, exhalación de fuego, argisaltoa" Lar. "Saut, bond" H. "Chûte d'un lieu élevé" Ib. "Espace que l'on traverse d'un saut" Ib. "Han salto, hemen salto, Maria ñimiño beltx (L), salto allí, salto aquí, María pequeñita negra (acertijo de la pulga)" A. v. jauzi (II); cf. tato. Tr. Para la expr. 'dar saltos', además del frec. salto egin (v. infra SALTO EGIN (con det.)), emplean eman o emon Barrutia, Mendiburu, Cardaberaz, Iraola, Tene (in Etxaburu Kontu 184) y Gerrikagoitia (37); cf. tbn. con jo en ElexpBerg: "Zelako saltuak jote zittuan zuen astakumiak ". En DFrec hay 23 ejs. de salto y 1 de saltu, todos ellos meridonales.
    Zerrebeta jo bidi emon daiztan salto bi. Acto 89. Emazu salto bat eta miñik ar ez dezazun, artuko zaituzte beren eskuan. Mb IArg I 228. Amaren sabelean alegriazko saltoak eman zituen bezala. Cb Just 7. Eriotzaren saltoaz beste mundura igaro. Cb Eg III 228. O salto ikaragarria! Infernuko Luziferren oñetara. Mg CC 141. Gabeko belubak ekarriko dau gois beranduba, ta salto, ta danziak bijaamonerako alper usaiña. JJMg BasEsc 114. Yosta gurekin, pilota saltoetan. Hb Esk 19. Artzaiñen dantza, salto ta uju ujuak / alegerauko dabez mendi ta basuak. AB AmaE 27. Piarresek, zenbait salto eta burfurien medioz, etsaieri harmak pausarazi ondoan [...]. Elzb PAd 53. Salto, brinko ta dantza / guztiak batian. JanEd I 108. Erantzun biarrian eman du salto bat, non joan dan bazterrekuen tripa gañera. Iraola 66. Saltoa goieran abiadurakin, Landen (amerik.) metro 1 eta 936 milimetro. ArgEgut 1924, 99. An zituzten an gero saltoak. "Eran de ver los brincos de las jugadoras". Or Eus 113. Salto-kontuan, artza ta azeria baiño geiago izango ez zan ba? Bilbao IpuiB 187. Azeriaren poza. Iru saltotan eldu zan txarriak egozan lekuraiño. Ib. 128. Igo ezkero / torre luzien burura, / salto txiki bat bakarra dago / andikan gora zerura. And AUzta 134. Alako baten, goizeko zortziretan, patroiak ubillada bat (arraiñaren saltu bat) ikusi dau eguzkipean. Berriat Bermeo 390. Hor berehala hurbildua da / dena salto eta jauzi. Mattin ( in Xa EzinB 95). Ur ixillak, salto aundia. ' xil-ixillik asko daramanak, uste ez dana esaten'. (AN-araq) Inza NaEsZarr 92. Lau saltotan jetxi nizkin eskallerak. Ataño TxanKan 227. Aiek saltoak Azpeitiko plazatik ateratzean! Albeniz 169.
    v. tbn. TP Kattalin 196. Ldi BB 68. Saltua (det.): Tx B II 207. Anab Poli 104. BEnb NereA 210.
    azpiadiera-1.1
    Salto, vuelco (del corazón). "Bihotz saltoa, battement du cœur" H.
    Benaz negar egiñaz / biotzetik eska, / biotzaren saltuak, / gustatutzen zaizka. Xe 161. Saltoa nik ere det asko biotzean / ikusirikan jende aundia aurrean. AB AmaE 406. O Juli! Zu nere arreba? Egiya al da au? --Bai, egiya da. --O! abek nere biotzan saltuak, eten zait bere lekutik; len amoriyoz betea zegoana, orain penetan urtutzen. Ill Pill 31. Andres faborez! Zer esango dute ni kalean ikustean, bi gizon armatuen erdian? [...] Oh! nere biotzan saltuak! eziñ niteke geiago oñan gañean egon. Ill Testim 23.
    azpiadiera-1.2
    Pasioneen lehenbiziko saltoak arrastatzeko moienik segurena, hekin kausa khentzera goizdanik entsaiatzean datza. He Gudu 107.
    azpiadiera-1.3
    "Aize saltoa, saut de vente" H.
    azpiadiera-1.4
    Viaje, traslado.
    Andik errira jetxi giñan. Azkeneko saltoa. BBarand 137. Beste salto txiki bategaz, arratsaldeko ordu bietan Ezeiza egazkin-zelaian gengozan. Gerrika 284.
    v. tbn. AZink 110. Albeniz 113. Saltu: FEtxeb 25.
    azpiadiera-1.5
    Salto (cualitativo, etc.). "Diferencia. Zuk esandakuan eta periodikokuan artian salto dezentia dago. Ogei milla duro inguru kostako jatzu. Or ibilliko da salto aundirik barik" Elexp Berg.
    Aldakuntza au da [...] nolakotasunean jauzia. [...] Salto horrek [...]. MEIG VIII 44.
    azpiadiera-1.5.1
    "Amarretatik salto aundi gabe, no mucho más tarde de las diez" (G-azp, comunicación personal)
    azpiadiera-1.6
    Salto (de agua); cascada. "Ursalto, cascada. Ursalto baten azpixan arrapau giñuan anborraiña" Elexp Berg. "Salto de agua. Oñatin dare ursalto ikusgarrixak, sasoi batian Zerrajerianak izendakuak" Ib.
    Mizizipi deithu ibai handiko ur-jauzi edo ur-salto aiphagarriak ikusi. Prop 1906, 213. Eun da berrogei ta amar metro baiño geiago izango da bere ur-saltoa. AZink 126.
    azpisarrera-1
    ARRISKU-SALTO v. arrisku.
    azpisarrera-2
    SALTOAN.
    azpisarrerakoSense-2.1
    a) (saltuan V-gip) Ref.: Gand Eusk 1956, 229; Elexp Berg.
     De un salto; (fig.) con prontitud, rápidamente. "Apostua egin euen arto pillia zeiñek pasau saltuan (V-gip)" Gand Eusk 1956, 229. "De un salto. Saltuan pasau dot errekia" Elexp Berg.
    Esnatzen da saltoan, / jartzen da begira, / irrintzia datorren / aldeko mendira. It Fab 75. Bainan luze lukete orok kausituko, / gehiago ni banintz hemen hedatuko; / hargatik Nafarroa uzten dut saltoan, / izenik ederrenak ageri lerroan: / Lehenbiziko Mina, Eraso, [...]. Hb Esk 157s. Mutil gaztea joan zan saltoan Otzartera eta andik ekarri zuan beteta. Zab Gabon 67s. Zezena sartu zaie / kala baioneta. // [...] panparroi juanak dira / putzura saltuan. Xe 205. Berinak mila pusketan dira orai, eta [...] marroa, erhotua, bi hiru aldiz heldu da oraino saltoan, puska hek berriz puskatu beharrez. Barb Sup 94. Eta, [...] hoi erraitean, brixt, saltoan badoa axeria lurrerat. Barb Leg 138. Yeikitzen da saltoan beizaia ta badoa. Or Mi 60. Gu pozik egoten giñan gure txandia etorriko zala. Eta gu gizon egin orduko, mutillak ikasi eben, eta gure txandia saltoan pasau da. And AUzta 96. Pozabera gañeko leiotik saltoan sarturik. Ataño TxanKan 145.
    azpisarrerakoSense-2.2
    b) Saltando.
    Soñua jotzen ari zana're / etzan ixiltzen orduan / dantzan askorik etzekitenak / asiko ziran saltuan. Uzt Sas 107.
    azpiadiera-2.1
    Donostiyara pozez / gaur etorri gera: / ariñ makil saltoan / Aldapetan bera. Echag 80.
    azpisarrera-3
    SALTO BATEAN (G-bet; H); SALTO BATEZ.
    De un salto, dando un salto; (fig.) en un salto, con prontitud, rápidamente. "D'un saut, rapidement, promptement: Donostiako neskatxa ura kallera nai duanian: Ama, piperrik eztegu eta banoba salto batian (Chant pop.)" H.
    Salto batean, / igo eta jartzen da / lukaiken gañean. It Fab 36. Jaisten da salto batez / bere kamelutik. Ib. 239. Ura ikustean, jaiki zan Patxi salto batean eta itxi zuan giltzaz dendako atea. Apaol 95. Harrabots bat hoin hurbil aditzean, nere gizona salto batez itzulten da. Elzb PAd 5. Zuaz salto batean nere osaba Joxe-Manuelengana eta esan zaiozu: [...]. Moc Damu 11. Salto batian botikara nua. Iraola 95. Arma lurrera bota eta salto batean gañeratutzen zaio Joxeri. Ill Testim 26. Salto batian ekarriko dizkitzut. Ill Pill 11. Datorrenien, [...] bota-eixu geure etsera abixeten, salto baten otorko nai txe. Ort Oroig 74. Andik bi egunera ega-ontzian salto batez joango nintzan Aljer-era. Anab Aprika 97. Neskiak, salto batean joanda, ekarri zuen ardoa. And AUzta 40.
    azpisarrerakoSense-3.1
    Andi andika, edo salto baten legez, esango deutsut bada, kristinaubak, dotrina onetan: [...]. fB Ic I 10.
    azpisarrera-4
    SALTO BIAN; SALTO BIZ.
    En un (litm. 'dos') salto, con prontitud, rápidamente.
    Aditu bezin laster / eta salto bian, / etxeko arratoia / sartzen da kabian. It Fab 37. Joango naiz salto bian Amerikara eta beriala naiz biurtu. Apaol 49. Salto biz bertan arkitu nitzan / desio nuan lekuan. Ill Testim 18.
    azpisarrerakoSense-4.1
    [Ibia] bi saltuan pasatuko'ot / andratxu gaztia. Balad 126. [Uzkudunek] ematen zuan / mendigañeko otsua; / bi saltoetan jarri ziyola / ark merezi zun mazua. EusJok II 150.
    azpisarrera-5
    SALTO EGIN (V-gip; Lcc, Volt 116, SP) Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg.
     Saltar. "Salto egitea, faire un saut" SP. Tr. Documentado en autores occidentales, en J.B.Elissamburu, Barbier y Xalbador.
    Gazteak, egizu dantza eta saltu. EgiaK 90. Sagarraren galdurrera salto egin ezakek. (Aranaz, 1688). ReinEusk2 175. Sutonduan gagozala salto egiten badeusku soñoko gañera txingarren batek [...]. CrIc 75. Salto egin gura leuke laster zerura, Jesusagaz bat egitera. fB Ic II 287. Salto egiñaz itxasora. Apaol 57. Salto egiñik errekatxoa. Ib. 73. [Ardiak] nai dabenian / egiten dau salto. DurPl 83. Txinpartatxo batek bolbora-pillara salto-egiñ eta [...]. Aran SIgn 57. Ontzitik salto egiñ baño len. AB AmaE 128. Atheka baten gainetik salto egin. Elzb PAd 30. Atzarri bezein laster ohetik salto egin nuen. Ib. 66. Erregek urerat salto egin zuen eta han itho zen. Barb Leg 134. Egiten dute salto biak batean. Anab Poli 112. [Txorro-morroka] salto egiten zuten gainera eskuaz bultzaturik. Osk Kurl 78. Katu azarriak saltu egin oi duan antzera. Erkiag BatB 29 (44 salto egin). Badaki oztopo orren gaiñetik salto egiten. Vill Jaink 50. Erreja-gaiñetik salto eginda baratzean sartzea erabaki zuan. NEtx LBB 73. Errekari salto eginda betik gora Santa Maiñara alde egin zuala. BBarand 61. Estratara salto egin neban. Gerrika 65.
    v. tbn. It Fab 114. Noe 110. Muj PAm 74. TP Kattalin 193. Balad 168. Or Eus 421. Ugalde Iltz 53. And AUzta 147. Etxba Ibilt 461. Etxabu Kontu 135.
    azpisarrerakoSense-5.1
    Biyotzak salto egiten ziran / irten nayian kanpora. Bil 36. Zergatik biotzak ete deust / barruan egiten salto? AB AmaE 145. Han kausitzen ziren guzien bihotzek [...] nik bezenbat salto egiten ziteian! Elzb PAd 71. Biotzak salto egiten zidan / au esan didazunian. Agirre ( in Xa EzinB 126).
    azpisarrerakoSense-5.2
    (Sin egin expreso).
    Soñubarekin gera alegre dantzatzen, [...]: salto bada, gizonak, ta andreak, salta, / egiñ lana, kanta, / ta nekean dantza. Echag 142. [Oriñak] or salto, emen salto, / lertzen ibillirik / ezin arkitu zuen / iñon estalperik. It Fab 152. Ikusten nuen Gillermo [...] suge bat zirudiela / ese asko egitean, / emen salto, an erori. AB AmaE 394. Beiak salto, guk segi, / zer dibersiyua! Ud 100. Gero zuzen jun giñan / salto eta korri. PE 110. Salto ta brinko zebiltzan / kuarto barrenian. JanEd I 101. Besu oiek zabal zabal, orla; aufa lara larara, buelta, jira, salto, bien mutil, ederki ziok. Iraola 62s. Mugi zaitia, korri, salto. Alz Bern 49. Aren atzetik nik ere larratzera salto. Or Eus 48. Pozaren pozez salto ta brinko, / asi da nexka gaixoa. NEtx LBB 221.
    v. tbn. GavS 18. Arr GB 66. Elzb PAd 55. Balad 233.
    azpiadiera-2.1
    Plausta! salto eban pozura. Bilbao IpuiB 177. Biak bat-batean zapa! salto eben errekara. Ib. 243.
    azpisarrerakoSense-5.3
    (Con determinantes). "Salto bat egitea, faire un saut" H. "Salto bat egin du ikharagarria, il a fait un saut terrible" Ib. "Salto izigarria egin du, il a fait une chute épouvantable" Lh.
    Dantza, salto ta panparrerijaak egin. JJMg BasEsc 20. Eta salto bat eginda, zutik jarri zan. Lard 483. Baliak egindako / salto ta marruak. Arrantz 106. Txopo-puntatik erreka ondora / egiñik salto luziak. Noe 75. [Nere animaliya] saltorik egin gabe / egongo da gertu. Ib. 63. Saltoa egin zan, neska, / ankak arin-arin. Ud 30. Misiolariyak egin dau orduan salto andi bat, artu adakiye eskuetan eta [...]. Kk Ab II 54. Nere ardirik txarrenak zekik / egiten zazpi oin-salto. "Podrá saltar un regato de cuatro pies". Or Eus 219. Otsoa jin zen haren ondotik gaitzeko jauziak eta saltoak egiten zituela. Mde Pr 92. Beraren gaiñetik salto lirain bat egiñaz. Etxde JJ 57. Lau metroko saltoa egin. Bilbao IpuiB 187. Gero, saltu bizkorra egin ta an egoan ortu barruan. Erkiag BatB 95. Ikaragarrizko salto aundia egin zuan. Anab Poli 37. Korkodiloek ezin dute burua altxa ez eta saltorik egin. Anab Aprika 48. Sekulako saltoa egin zuan. BBarand 47.
    v. tbn. Sor Gabon 53.
    azpiadiera-3.1
    "Abere arrak (idiskoak, zaldiak...) emeari egiten dion estaltze saio bakoitza. Len be eittue pare bat salto eta beste batekin naikua izango da. Jabeek hartarako elkartzen dituztenean erabilia, gehienbat" Elexp Berg.
    azpisarrera-6
    SALTO ERAGIN.
    Hacer saltar.
    Eragin nai zikeon etsaiak salto Elizaren torre batetik lurreraño. AA III 547.
    azpisarrera-7
    SALTO ETA SALTO.
    Saltando, dando saltos sin cesar.
    Amurrai hau idorrean kezkaz ta egarriz betea ta salto ta salto ta soseganzik bage lebilken bezala. Mb IArg I 161.
    azpisarrera-8
    SALTO-MALTO.
    "A saltos y a brincos" Satr ( in LE Bail 234). Cf. VocNav: "Saltomalto, saltamontes (San Martín de Unx)".
    Ta salto, malto, kantu. 'Y salta que salta, y canta'. LE Bail 221.
    azpisarrera-9
    SALTO MOTX (H; saltamotx G-azp, AN-5vill, B).
    "Saut à pieds joints" H. "Ankaberdinean salto egin (G-azp), [...] saltamotxin dabille (G-azp, AN-5vill), saltamotxa einda (B)" Gte Erd 148.
    azpisarrera-10
    SALTO-MOXKA.
    A saltos cortitos. Cf. jauzimozka.
    Bere galtza madarikatu luzen barnean, salto-motxka ari zen Piarres. Barb Sup 42.
    azpisarrera-11
    SALTOTAKO URTE.
    "Annus bissextilis, salturthea, saltotáko urthéa" Urt II 122.
    azpisarrera-12
    SALTOZ.
    azpisarrerakoSense-12.1
    a) De un salto; (fig.) rápidamente.
    Zezena badohako saltoz gizonari. Hb Esk 225. Ez da azartuko saltoz iragoten [erreka] / arriskurik baga ni lako zarrik. AB AmaE 364. Saltoz nere aldera itzuli zenean [...]. Elzb PAd 7.
    azpiadiera-1.1
    Iragan zuen mendi suzko bat xingili saltoz. Hb Egia 74.
    azpisarrerakoSense-12.2
    b) Dando saltos (el corazón), palpitando.
    Entzun ta, ez da / gure biotzik saltoz asiko / irakiten? AB AmaE 132. Biotza saltoz asi / zitzaidan kolkuan. Olea 183.
    azpisarrera-13
    XALTO.
    (Forma con palat. expr.).
    Magalera xalto eginda. TP Kattalin 186. Orain, xalto bat gorago, mutikoak, irakurle guziok mail ortara iritxi gaituk-eta. Ldi IL 109. Pikoari xaltoak errezago eginarazteko. Osk Kurl 186 (ref. a un higo colgado de un palo mediante un hilo). Ohera, ingurukorik ukitu gabe, xalto bigun egiteko. MEIG VII 178.

    salto

    salto
    << salbotako 0 / 0 seguru >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper