Harremana

    OEH - Bilaketa

    330 emaitza jaiki bilaketarentzat

    Sarrera buruan (23)


    Sarrera osoan (307)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    liho.
    etimologikoa
    Etim. De lat. linum. La forma suletina lĩ, a diferencia del ronc. lũ (< *lĩu), puede ser tomada directamente del bearnés.
    sense-1
    (AN-larr-ulz-araq, BN; SP, Ht VocGr , Lar, Añ, Arch VocGr , VocBN , Dv, H; liyo G-nav, AN-araq-ulz); lino (V, G, AN, L-sar, B, BN; Volt 90, SP, H (+ linho); -iño Urt IV 225, VP 57r, Lar, Añ, H); linu (V-gip, AN-5vill-larr, L-sar; -iñu Lcq 58, H (V, G)); ligo (AN-mer); ligu (AN-araq-ulz-erro-olza, Ae, Sal); lillu (G-nav); lihu (G-nav (liyu), AN-ulz, BN-baig; Lcc); li (S; Arch VocGr , Gèze, Dv (S), H (S); lĩ Foix ap. Lh; lia det. S); lii (S); leu (V-ple-arr); lu (R); ino (AN-5vill); in ( ina det. AN-5vill); iun ( iune det. AN-ulz) Ref.: Bon-Ond 148; VocPir 589; Alth Bot 10; A (liho, lino, ligu, lia, leu, lu); ContR 521; Ond Bac (liyu); Echaide Nav 88; Iz ArOñ (liñúa), Als (liyú), Ulz (líyua), R 310; Etxba Eib y Elexp Berg (liñu); EAEL 80.
    Lino. "San Franzisko urriko, liñoa iru orriko (V-ger-m)" A. Aunque no suele quedar reflejado por escrito, parece que -i es nasal en la var. suletina. Tr. La forma predominante al Norte es liho y al Sur liño. En DFrec hay 2 ejs. de liho y 1 de lino.
    Beztiturik liho purez eta xuriz. Lç Apoc 15, 6 (TB, Dv, IBe liho, He, Ur (V), Echn, Ol, Ker liño, IBk linu; Ip lizko, Ur liñozko). Illea kanpoko, eta lihoa barreneko. Ax 402 (V 262). Emazue khilloetan / hunen grazia linhotzat. Gç 78. Ogiak eta lihoak erdizka izanen dire. (1767). SenperEus 68. Agaiti esaten da: linuaren atsakabiak, amai gabiak. Mg PAb 141. Ala nola miseak ta liguak kastigatus, golpatus, lixuatus, txuritzen ta edertzen baitire. LE-Fag. Billatu zuan lana eta lioa. AA II 91. Bera ilhe eskerlet ederrez / eta liz beztitürik. Ip UscLag 141. Lihoa atheratzea eta urtharaztea. Dv Lab 209. Haren aldean, linho eta sedak iztupa dire. Hb Egia 132. Gauetako bere arazoa liñoa irutea oi zan. Arr GB 15. Liño fiñez. Brunet Lc 16, 19 (Oteiza liño). Li athorra xuri, papua hein bat xabal, / lephuan batere da krabatik gabe. Const Eskual 20-9-1907, 4. Amukoa ta liñoa eramaten dituzte urdailleko miñe sendatzeko. Ayerb EEs 1917, 80. Lihoaren zura. Lf GH 1924, 393. Eskale gaixo onek bost illaun iretsi du / lio-jotzen! Or Eus 357. Liñuek gertetan. Akes Ipiñ 22. Lio ezoak, sareak alegia, narraz daramazki itsasora. Ibiñ Virgil 72. San Miel Urriko, liñoa orri biko. (G-azp). EZBB II 103. Espartin-zolak lihoz edo soka-gaiez ziren. Larre ArtzainE 100.
    v. tbn. Gy 77. Elsb Fram 72. Lino: Volt 180. DurPl 70. JJMg BasEsc 114. Izt C 253. Etxeg RIEV 1908, 118. JanEd II 41. GMant LEItz 68. And AUzta 46. Ataño TxanKan 60. Lũ : Mdg 128.
    azpiadiera-1.1
    "Lihoa bezala jotzea, battre comme lin" Dv.
    Senharra usu horditzen zait eta lihoa bezala jotzen nu! Lf Murtuts 36. Lioanak añe artuko ttuk. (G-nav) 'Lioa jotzen dan bezela joko aut'. Inza NaEsZarr 62.
    azpiadiera-1.2
    Ta gixona geldi asi jakon liñuen penak esaten [= 'el cuento de nunca acabar'].JMB OC II 201 (ap. ELok 16).
    azpisarrera-1
    LINA-AFARI (liña-afaixa V-gip ap. Iz LinOñ 180). Cena tardía que celebraban los trabajadores del lino.
    azpisarrera-2
    LIHO AGOR. Tipo de lino basto.
    Lino agorra bada / jakoz ateraten / ganak, eruateko / gero ezpatatuten. Mg PAb 144.
    azpisarrera-3
    LIHO-APAINKETA. Elaboración del lino.
    Lio-apainketaren berri ez dakitenentzat. Or Eus 99n.
    azpisarrera-4
    LIHO-APAINTZE. Elaboración del lino.
    Liño apaintze ta ezpateetaak [...] ta beste onelako biar batzuk [...] egiñ oi ditubee al dabeen gazteerija batuta. JJMg BasEsc 108s.
    azpisarrera-5
    LIHO ARBAL (liño a. G-to ap. A). Estopa basta.
    azpisarrera-6
    LIHO-HARI (H s.v. haria). Hilo de lino.
    Bela (liñuariz eundua). Elizdo EEs 1925, 214.
    azpisarrera-7
    LIHO-HARRI (liño-a. V-gip; liñu-arri V-gip, liñarri V-gip, G-goi). Ref.: Urkia EEs 1930, 25; J. Etxeberria EEs 1931, 39; Iz LinOñ 178; Elexp Berg (liñarri). Piedra donde se maja el lino.
    Atari aurrean zegoan liña arri baten gañean. Apaol 77s.
    azpisarrera-8
    LIHO-ATERATZE. Trabajo de sacar el lino.
    Afal osteko erpillauste, liño aterate [...]. JJMg BasEsc 118.
    azpisarrera-9
    LIHO-AZAU (H; lihazau H). "Quantité de lin, formée de douze tas (multxoa) chacun de douze poignées (ahurtara)" H.
    azpisarrera-10
    LIHO-HAZI. v. linazi.
    azpisarrera-11
    LIHO-BELAR. Planta de lino.
    Lino belarra azi ta igartu didinean. VMg 24.
    azpisarrera-12
    LIHO-BELARPE. Lugar bajo un montón de plantas de lino. v. lihope.
    Sapaigañean berak tolestutako lio-belarpean ostendu izan zitun. Ol Ios 2, 6.
    azpisarrera-13
    LIHO BIZI. "Asbestinum, [...] liñobizia, ezerreliñoa" Urt III 386. v. linaso.
    azpisarrera-14
    LIHO-EZPATARI. Majadores de lino.
    Orduko baserritarrak, linu ezpatariak, ola gizonak. MEIG II 72.
    azpisarrera-15
    LIHO-EZPATETA. Trabajo de majar el lino.
    Emen da arratsaldian lino ezpatetia. Mg PAb 137. Liño apaintze ta ezpateetaak. JJMg BasEsc 108.
    azpisarrera-16
    LIHO-GENDE. Producto textil, derivado del lino.
    Obligaturik amarren egitera grano guzies, eta elzari eta ligugende guzies. SermAN 6r.
    azpisarrera-17
    LIHO-GIARI. Elaborador de lino.
    Eurak dira erella, / lino gijarijak. Mg PAb 147.
    azpisarrera-18
    LIHO-IZPI. Hebra de lino.
    Lio-izpi bat bereizi nizun. Or Eus 57.
    azpisarrera-19
    LINA-JAIKI (V-gip). Haz de lino. "Liña jaikixa ein ta lotu [...]. Gero jotzeko diralako esaten zaie jaikixak" Iz LinOñ 176. "(El) lino para majar" Iz ArOñ.
    azpisarrera-20
    LINA-JOLE. "Liñajoilaák, los que machacaban con mazo el lino" Iz ArOñ. "Liña-joillaak mazaatu" Iz LinOñ 177.
    Lina jailla gaixuak / izerdi lamatan. Mg PAb 144. Goierriko liña-jotzalle / ofiziale berriak. Izt Po 169.
    azpisarrera-21
    LIHO-JOTZE. "Leu-jotea (V-ple), espadar el lino" A.
    azpisarrera-22
    LIHO-LAN. Trabajo del lino.
    Lio-lanak guzia eralgiko dute. Or Eus 100. Gariak ereindakoan, liño-lanetan. And AUzta 65.
    azpisarrera-23
    LINA-LANTZAILE. Trabajador en la elaboración del lino. "Liña-lantzaillaak" Iz LinOñ 178.
    azpisarrera-24
    LIHO-LEKU (-kh- BN ap. A VocBN). "Terrain sur lequel on vient de récolter le lin" VocBN.
    azpisarrera-25
    LIHO-LILI. Flor de lino.
    Liho-liliz estalirik. Balad 108.
    azpisarrera-26
    LINO-LORE. Flor de lino.
    Lino loria legez agertu orduko ezkutetan dirian on etxura azaleko batzuk. fB Ic III 371. Liña lorea bañon urdiñagoak. Apaol 27.
    azpisarrera-27
    LIHO-MAKILA. Tallo de lino. "Liñu-makillia" Iz LinOñ 175.
    azpisarrera-28
    LINA-MAZO (V-gip, G-goi). Ref.: J. Etxeberria EEs 1931, 39; Iz ArOñ (mázua). "Mazo [...] para majar el lino" Iz ArOñ.
    azpisarrera-29
    LIHO-OIHAL. Tela de lino.
    Etzuten artilezko soinekorik iazten, lio-oialezkoa baizik. Zait Plat 53.
    azpisarrera-30
    LIHO-HONDAR. Residuo de lino.
    Ez duzu lio-ondarrik utziko jo bage. Or Eus 114.
    azpisarrera-31
    LIHO-OSIN (linosin V-ger-arr-oroz, G-goi). Ref.: A; Arin AEF 1926, 44. Pozo donde se remoja el lino.
    azpisarrera-32
    LINA-PUTZU (G, AN-larr; liñapotzu V-gip; liña-posu V-gip). Ref.: A; Iz LinOñ 176; Asp Leiz; Elexp Berg (liñapotzu). Pozo donde se remoja el lino. "Orretarako ezartzen ziran putzu-zuloak liña-potzuak izentatzen ziran" J.M. Tolosa EEs 1923, 173. Cf. Ataño TxanKan 70: An dagon putzu-zulo aundi batek, gaur oraindik, Liña-putzueta zeukak izena.
    Liña potzu aundi aretan sartzeko. Apaol 49. Etxe inguruko liña potzuak egoten dirala erdi usteldutako urez beteak. Aran-Bago ManMed 216. Erri onetako otaregilleak dituzten liñapotzuetan millaka [txantxiku] arkitu litzazkezu. EG 1958, 36.
    azpisarrera-33
    LIHO-SAIL. "Liño-sailla, el linar" Iz ArOñ. "Txori-maluak ipinten ziran 'liño-saillian', txoriak atera etzezaten" Iz LinOñ.
    azpisarrera-34
    LIHO-SALTZAILE. "Liho-saltzallea, -tzailea, -tzalea, linier, marchand de lin. Id. lino-, lina-saltzallea" H.
    azpisarrera-35
    LIHO-SORTA (liña- Lar). Haz de lino. "Enriar [...] liñasortak urtan sartu" Lar.
    Lio-xorta bukatzen ez dabil azkena. Or Eus 101. Sabai-gaiñean pillatuta eukan liño-sorten artean ezkutatu izan ebazan. Ker Ios 2, 6 (BiblE liho-sorta; Ur liñozko sorta).
    azpisarrera-36
    LIHO-XORI (Dv A (-txori)). "Verdier" Dv. "Linotte ordinaire" Dass-Eliss GH 1924, 96.
    azpisarrera-37
    LIHO-XORROIN. "Lino edo liho xorroina, pouperon de lin" SP (s.v. xorroina). "Linhoxorroin, quenouillée" Hb. "Lihoxorroina (L, BN), lino-xorraia (G), lino-xorroea (V), liho-xorroa (BN), liho-xerrua (S), lino-kirrua (V) [...] quenouillée de lin" H.
    azpisarrera-38
    LIHO ZAKAR. "Liño-zakar (G-to), tomento, aresta, estopa basta, arestín" A.
    azpisarrera-39
    LIHO-ZATAR. "(Lo que sale de lo) tascado, liño-zatarra" Añ.
    azpisarrera-40
    LIHOZKO (Lar, H; linozko G-azp ap. EAEL 80; SP, Lar (-iño-), H). "Fait de lin" SP. "(Cosa de) lino" Lar.
    Lizko saio xahü eta xuriak jauntsirik. Ip Apoc 15, 6 (Ur liñozko). Linozkoa dirudi bere adatsak. A Ardi 58. Aren soiñeko zuri liñozkoa. Or Mi 134. Liñuzko orein gozatsu. Gand Elorri 127.
    azpisarrerakoSense-40.1
    "Carbaseus, liño fiñezkoa" Urt IV 225.
    azpisarrera-41
    MARTXO-LINO; UDA-LINO. v. martxo, uda.

    liho

    liho
    << JAUSI ETA JAIKI 0 / 0 MANDO JAIKI >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper