Harremana

    OEH - Bilaketa

    330 emaitza jaiki bilaketarentzat

    Sarrera buruan (23)


    Sarrera osoan (307)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    ohe.
    tradizioa
    Tr. Al Norte se emplea ohe, que es tbn. la forma más frecuente en textos vizcaínos. En la tradición guipuzcoana anterior a mediados del s. XVIII (pasquines de Tolosa de 1619, Irazusta, CatBurg (11)) hay oe, pero desde dicha época hasta principios del s. XX domina oi, aunque no faltan ejs. de oe, por ej., en Iturriaga (Fab 113), Iztueta (C 243) o Zabala (Gabon 47); en el s. XX oi alterna con oge y (sobre todo desde 1950) con oe. La forma oge la emplean autores guipuzcoanos y vizcaínos del s. XX; antes sólo hay algún ej. en Apaolaza (71). Hay oie en Arrese Beitia (AmaE 412) y Urruzuno (Zer 135). Se documentan además obe en LasBer (576) y en un texto de Leiza del s. XIX (BOEans 576), ofe en textos bajo-navarros (parece que todos ellos de la variedad de Baigorri), ue en un catecismo de Salinas de Leniz citado por Azkue y en Anduaga (Uzt 147), y oida en Etxaide (JJ 10). Oghe, que Azkue da como var. labortana citando a Dasconaguerre (Atheka 16), es sin duda errata por ohe. Tal vez sea tbn. éste el caso de oke, que aparece en la vers. de Urdax de Orreaga (78). De aquí lo toma sin duda Duvoisin ("oke (Urdax, H.N.), v. ohe ") y de éste Azkue; cf. sin embargo ohe en esta localidad en Echaide Nav 301. En DFrec hay 74 ejs. de o(h)e y 2 de oge.
    sense-1
    1. (gral.; Lcc, IC 442r, Volt 90, Mic 6r, SP, Urt I 85, Ht VocGr , Lar, Añ (V, G), Izt 5r, VocBN , Gèze, Dv, H, Zam Voc; hoe A); oge (V, G; Dv (G)); oi (V, G, AN-ulz, BN-baig (ohi), R; Lcc, VP 68v, Lar, Añ (V, G), Izt 48r, H, Zam Voc ); oia (V-gip); oie; oida; ofe (AN-erro, BN-baig); obe (V-gip, AN; VP 35v, Aq 758 (R)); oke (Dv→A); ue (V-gip); uge (V-gip) Ref.: A (oe, obe, ofe, oge, oi, ue, uge); Lrq; Iz UrrAnz , Als , ArOñ (ugeko); Echaide Nav 300-301; Etxba Eib (oya); Satr VocP (ofe); Holmer ApuntV ; Elexp Berg ; Gte Erd 213; ZestErret .
     Cama. "Cama, oea <ocea>" (Voc. de Marineo Sículo, 1533). TAV 3.2.4. "Ora (V-m), a la cama" A (s.v. oe). v. ohatze. Tr. General en todas las épocas y dialectos.
    Ama, nagotzu oera. Mondr 45 ('estoy en la cama'; para el alativo, cf. RS 369 saira nozu "en la buitrera me tenéis"). Iru oe onak. fJZ 98. Ikhus zezan haren ama-ginharreba ohean zetzala, eta helgaitzak zadukala. Lç Mt 8, 14 (He, TB ohean, Ip, SalabBN ohian, Ur, Hual oian, Or oiean, Ker ogean; Echn goatzean, Samper ogatzean; Ol oeratuta, Leon ohatua). Oean zauzidenean. Lazarraga 1184v. Zatozke ene oera. Ib. (B), 1180vb. Oea ataostean deunga. RS 222. Edo egingo dek oean ai. PasqTo 48. Eztezazun lohi lagunaren ohea. Harb 8s. Arzobispoen oea. EgiaK 88. Beranduraiño ohean datzanari. Ax 34 (V 21). Oerean jaigetako goxean. Mic 12r. Espos oheko ohoreztasunaz. SP Phil 406. Geldirik lo agoela / hiltzen hari aiz ohean. Gç 171. Ezteia aski Jinkoaren othoitzia ohian, züti edo beztitzian? Bp I 125. Etxan da jaigi oerik egiten dogunean. Arz 27. Gu ondo gautza oean. Acto 128. Zure ohean eman zaite urrikimenduzko sentimendu egiazkoetan. Ch I 20, 5. Zure oean iltzea. Iraz 2. Gabaz mugonez bere aurtxoak oiera zuzendu. Cb Eg III 376. Etzarela altxaturen ohe hortarik. Lg I 363. Nahiago lükiala ilherrian eziez tirano baten ohian ikhusi bere alhaba. Egiat 255. Ez dabee oetzat laster ustelduten jakeen lasto zatiren bat baño. Mg CO 216. Oiaren bazter batetik. AA III 532. Oitik xaigitian [...], oiara xoaitian. BOEr 142. Luur gogorra da nire oia. Astar II 139. Bere espos hiltzera dohanaren oheari. Jaur 408. Ohialat juran. Etch 324. Oe gogorrak. Ur MarIl 19. Etzinik oi batian. Hual Mt 9, 2. Eri sendatua, oia etxean utzita, Elizara joan zan. Lard 392. Loiolako muthilek ohe guri bat bazakharraten gure sainduaren ganbararat. Laph 148. Iru t'erditako egun-sentiya da ta oiak ustutzen ditugu. Sor Bar 21. Ohean nago beraz, etzina eta oheari josia. Jnn SBi 80. Eri gaizki zen, ohian hirur urthe hartan. Ip Hil 137. Oilloakaz oera, txoriakaz iagi. A BGuzur 153. Illebetegarrenean jagi zan ogetik. Echta Jos 163. Oiean sartzen zeranean. ArgiDL 22. Hantxet zagon, bere ohearen aintzinean. Barb Sup 44. Ni oian gaxo nengualarik. Enb 204. Ülhünetik bertan ohilat junik biharamenian argia agert artino. GH 1930, 7. Jan-edanak eta oheak onak dira. JE Ber 87. Zuk etzenun baratzean oge goxorik izan. Or Poem 541. Lo eiteko barrun kamaña izaten zan, oain oiak sartu die. (G-goi). AEF 1955, 80. Sofa edo ohe apaletan eroso etzanik. Mde Pr 134. Laba gori izan yat gau osoan, bestetan kabi gozo izaten yatan oe biguna. Erkiag Arran 156. Bizpahiru muthiko hurbildu ziren ohearen inguruan. JEtchep 106. Gorphutza, kutxa eder batean, ofe goxo batean etzana heldua zen [...] herrirat. Herr 5-9-1963, 3. Oean esna egoten zeralako. MAtx Gazt 84. Oge bigunen zale geranok. NEtx LBB 223. Iru bat egunian ez eban oerik zapaldu. Gerrika 176 (ib. 228 oge). Ganbara itsuko ofe zaharrean. Larre ArtzainE 70 (ib. 250 ohe). Ni oira joanda nengoan. Albeniz 16. Etxean ditudan halako bi ohe baneuzka. MIH 326.
    azpiadiera-1.1
    (Fig). Estancia en cama.
    Gatxak ta oe luziak zauritu eutseezan aragijak. JJMg BasEsc 281. Gaxuxari gosta zitzaion hamabortz egun ohe. Zerb Azk 95.
    azpiadiera-1.2
    Nido.
    Artan ogea egingo dute / moxorro, satagin, erbi. Or Eus 277.
    sense-2
    2. Lecho de un río.
    Ur-xirripa ez da galtzen nihoiz bere ohetik. (1880). Eskual 1222, 4. Ibaiko urak [...] garbi garbi erakustebien kolko barrua, euren ondo edo oe gañeko tresna zar, arrañ galdu ta erretillu zati guztiak banan banan agertuteraño. Ag Kr 37. Ibai ohearen azpian gaude. Mde Pr 111.
    sense-3
    3. Lecho (de un plato).
    Emozu zolan ogi mamia, exalota, perrexila [...]. Ohe hortan, anthola zaitzu makallau puxkak egosiak. ECocin 18.
    sense-4
    4. "Moule, forme" Lh.
    sense-5
    5. "(L), matrice" Lh.
    azpisarrera-1
    HARRI-OHE. "Harri ohe, assise de pierres" Dv.
    azpisarrera-2
    BEGI-OHE (T-L). Cuenca del ojo. "Orbite (oculaire), begi-zilo, betzilo, begi-ohe" T-L.
    Begi-ogeak, nork sakon-askiak / gañez ez dakien aren argiak? "Los hoyos de los ojos". Ldi BB 118. Nigandik ate dagon mundua / noren eskuz / sartzen zait begi-ogean? NEtx LBB 244.
    azpisarrera-3
    BIDE-OHE (bidekoe V, G ap. A; bidakoi Lar, Hb). Litera; camilla. "Cama de campaña" A.
    Bidekoe bat egin zuen beretzat Salomon erregeak. Ur Cant 3, 9 (Dv soin-karrosa, Echn angarikak, Ol esku-aulki). Berela iru gizonak bideari utzi zioten, eta zegoan tokira yetxirik, beren soiñgañekoekin bide-oe bat egin eta besoetan artuz, Basaka bordara eraman zuten. Or Mi 68.
    azpisarrera-4
    OHEA ANTOLATU. Hacer la cama.
    Pazientzi guztiarekin berriro oia antolatzen. Salav 69.
    azpisarrera-5
    OHE-ADAR.
    azpisarrerakoSense-5.1
    a) Mástil del cabecero de la cama; cabecero de la cama. "Ohe-adarra, quenouille du lit" H.
    Ekharran khürütxia ohe adarretik / Zeña dezagün eta ezar Jinkuarekin. Etch 360. Artuik iaka lodiena, or daukak oe-adarrean. Ag Ezale 1897, 67a. Ain zuzen be, iñudiaren oe-adarretik eskegitta idoro zittuzan jauregiko giltzak. Otx 83. Kamadarrari --oe adarrari-- elduta. Etxabu Kontu 126.
    azpisarrerakoSense-5.2
    b) Cabecera de la cama.
    Sein samurrentzat guztija ama da; ama gaxorik ba-da, seña oge-adarrian da. EEs 1927, 221.
    azpisarrera-6
    OHEA EGIN ( oya eiñ V-gip); OHE EGIN (BN-ciz-arb; Lcc). Ref.: Etxba Eib; Gte Erd 1. "Lecho hacer" Lcc. "Hacer la cama. Norberan kontura zan oia eittia" Etxba Eib. "Ohe egiten (BN-ciz-arb)" Gte Erd 1.
    Egiten aginetan dau zuretzat oea. EgiaK 89. Egin oiak, garbitu etxia. Astar II 70. Egizue eri horren ohea. EgunO (in Arb Igand 186). Berak egiten zituan oiak, berak txukundu etxea. Ag G 28. Ogea egik, eta pitxarragaz oa emen azpiko ibaira. Or Tormes 73. Oeak egiten edo autsak kentzen. NEtx LBB 22. Ogeak egiten orrenbeste denboran. Ib. 158.
    azpisarrera-7
    OHEA JANTZI. Preparar la cama. "Eon pixkat, oaindik eztet ohia jantzita" ZestErret.
    Gero jantziko zaizute oe zuria. Zab Gabon 38. Gaua igarotzeko jantzi zion Bernardok oe zuri ederra. Bv AsL 59. Baiña gero, oia jantzitakoan, igoaleko usaia izaten zuten. JAzpiroz 115.
    azpisarrera-8
    OHE-ALDAGARRI (Dv A). "Paire de draps de lit" Dv. "Ohe aldagarria, linge blanc du lit" Ib. (s.v. aldagarri).
    azpisarrera-9
    OHE-ALDE.
    azpisarrerakoSense-9.1
    a) Lado, parte de una cama.
    Beren oe-alde bat eskiñitakoan Batxik aintzat artu ezeutsanean. A BGuzur 153.
    azpisarrerakoSense-9.2
    b) (En casos locales de decl. sing.). Lugar junto a la cama. v. OHE-ONDO.
    Don Kijoteren oe-aldera urbildu zan. Berron Kijote 180.
    azpisarrera-10
    OHE-HANKA. Pata de la cama.
    Ez dakizu guk oe-anketan gas-ual (gas-oil)-potuak jartzen ditugula anketatik gora oera igo ez ditezen? Anab Aprika 47.
    azpisarrera-11
    OHEA HOZTU. Irse recuperando (de una enfermedad). "Ogea otzituten dau, empieza a levantarse (V-ple )" A EY III 308.
    Oia oztutzen asi zanean, Bixenta beraren eskutitza etorri zitzaion. Aula zegon eta irikitzeak bildur ematen zion. JAIraz Bizia 58. --Ta onik al dira gizona ta semea? --Oeak ozten ditugu, beintzat... NEtx LBB 94.
    azpisarrera-12
    OHE-AURRE.
    azpisarrerakoSense-12.1
    a) (En casos locales de decl., en sing.). Espacio frente a la cama.
    Etorri jakeelako gela edo oe aurrera amore gaistoko laguna. Mg CO 142. Eri ta miñantzez zeudenen oi-aurrean. Arr GB 6. Oe-aurrera. Ib. 92. Itxi zuan leioa eta bazegoan oe aurrean. Apaol 71. Lagunen batzuk iritzieske oe-aurrera ioan iakozenean. Ag AL 123. Nere ama xarrak bere otoitza oe-aurrean egiten duenean. NEtx Antz 112.
    azpisarrerakoSense-12.2
    b) (Como sust. pleno).
    Nekazariak bera datzan oe-aurrea ta gela ez ditu erratzarekin aiñ ondo garbituko. Izt C 150.
    azpisarrerakoSense-12.3
    c) (Persona o cosa) que está frente a la cama.
    Esango die eriotzako esturan Sauli bezela ekusten dituztenean oe aurreen itxura belzak, Amalecites ego sum . Mg CC 141 (si no se trata de errata por oe aurrean).
    azpisarrera-13
    OHE-AZAL. v. ohazal.
    azpisarrera-14
    OHE-AZPI (H; ohazpi H). (En casos locales de decl., en sing.). Espacio de debajo de la cama.
    Eta nehork argia biztu duenean, eztu hura unzi batez estaltzen, edo ohe azpian ezarten: baina kandeler gainean ezarten du. Lç Lc 8, 16 (He, Dv, IBk ohe azpian; Oteiza, Brunet oiaren azpian, TB ohe azpi batean, Ol, Leon, Or, IBe ohepean, Ker ogepean; Harriet cita de Lç erróneamente ohe azpi batean). Oe azpian estaltzen. Ir YKBiz 174. Oe-azpitik pilarmonika atera. Anab Poli 46. Bien artean oe azpian ipiñi eben senarraren gorpua. Bilbao IpuiB 28. Oi azpitik bi edo iru ol atera. AZavala (in Goñi 9).
    azpisarrerakoSense-14.1
    (H; ohazpi H).
    (Como sust. pleno).
    Eman ziren biak ohe azpiak eta oro ikertzen. Barb Sup 102. Ez du [argizagi] hura estalzen untzi batez ez eta ohe azpi batean ezartzen. TB Lc 8, 16 (Lç ohe azpian).
    azpisarrera-15
    OHEA ZUZENDU. Hacer la cama.
    Olloari jaten emon, ogeak zuzendu, etxeko sokondoak garbitu. Echta Jos 25.
    azpisarrera-16
    OHE-BARREN. "Uébarren, lado de los pies de la cama" Iz ArOñ.
    Eta ara nun agertu zan lurrian, oe barrenian jarrita oraiñela eskuetan erdi usturik ebala. SM Zirik 19.
    azpisarrera-17
    OHE-BARRU. Interior de la cama.
    Baiña, benetan bere, sua ez egoan oe barruan. Erkiag Arran 156.
    azpisarrera-18
    OHE-BAZTER. "En el rincón de la cama, oa-bazterrean" Lar (s.v. (estar) acostado).
    Exeri zen ohe bazterrean. Mde Pr 146.
    azpisarrera-19
    OHE-BEROTZEKO (Urt Gram 25, Dv). "Bassinoire" Dv.
    azpisarrera-20
    OHE-BIGUNGARRI. Colchón.
    Ara emen sei oe-bigungarri (koltxoi) ondo beteak. Ag G 51s.
    azpisarrera-21
    OHE-BURDINA (-in L, BN ap. Lh; -bürdüñ S ap. Lh). "Fers du lit" Lh.
    Oe burdina bat arriñatu. HerVal 228.
    azpisarrera-22
    OHE-BURKO. Almohada.
    Iru aingerutxo topatu ditut: bat oge-burkoan, beste bi oinetan. A EY IV 7.
    azpisarrera-23
    OHE-BURTINA (Ht VocGr). "Les rideaux de lit, ohe burtiñak" Ht VocGr 418.
    Ohe burthinako bi peza, gainekoak xuriak eta onak. (1769). SenperEus 74.
    azpisarrera-24
    OHE-BURUKITA. a) (Dv A). "Chevet du lit" Dv. b) "2.º traversin; 3.º oreiller" Lh.
    azpisarrera-25
    OHE-HEGI. Borde de la cama.
    Bietarik ohe-hegian zagona --Jondoni Petri gaizoa-- ongi zafratzen du. "Bord du lit". Barb Leg 60.
    azpisarrera-26
    OHE-ELTZE (oha - SP). Orinal.
    azpisarrera-27
    OHE-ERTZ. Borde de la cama.
    Ohe ertzean exeri zen Pierre. Mde Pr 152.
    azpisarrera-28
    OHE-ESTALKI (SP, H; oestalki Lar, Añ; oiestalki Lar; ohestalgi S ap. Lh; Añ, H; obe-estalki VP 72v). Colcha, cubrecama; manta. "Couverture de lit" SP (s.v. estalkia). "Cobertor de la cama" VP 72v. "Telliza, cubierta de cama" Lar. "Colcha", "cubierta de cama" Lar y Añ. "Lakhet zaitzu ohestalgi hainitz?, aimez-vous beaucoup de couverture de lit?" H.
    Oestalki busti-busti batekin arpegia estali zion, eta [...] ito zuen. Lard 245. Erregeari eman nion bortz libera balio zuen ohe estalgi bat. Prop 1876-77, 250. Mihise, ohestalgi, xukader. HU Zez 165. Soin barrurako janzki asko, ta oietarako izarak, / burupekoak, oi-estalkiak, egundañoko aukerak! Satarka EEs 1923, 106. Ohe estalkiz jauntzirik, / ni apez eta zu bettar. Iratz 142. Bere aitaren oe-estalkia erantzi eta bezten duna. Ol Deut 27, 20 (Dv oheko estalgia). Oe estalkiak, berotu zedin, ugaritu eutsazan erruz. Erkiag Arran 158. Txao, oe-estalkia harturik, urrundua zen. Herr 5-1-1961, 4.
    v. tbn. Ofe-estalgi: Satr Othoizlari 1966 (n.º 46), 12.
    azpisarrerakoSense-28.1
    Sábana.
    Zatar itxurako orma zarrak oestalki ederrakaz gordeta. Ag Kr 216. Sei oestalki, zuri, me ta garbiak. Ag G 52.
    azpisarrerakoSense-28.2
    (ohestalgi S ap. A; ofestalki BN-baig ap. A). "Funda de colchón" A.
    azpisarrera-29
    OHE-GAIN (H) (En casos locales de decl. sing.). Espacio situado sobre la cama. Cf. ohegain.
    Eta alabá ohe gainean zetzala. Lç Mc 7, 30 (He ohe gainean; TB, Dv, Ol, Leon, IBk, IBe ohean, Or oiean, Ker ogean). Artiki zuen bere burua ohe gainerat. Lg I 360. Oi gañian eseriyaz. Iraola 16. Ohe gainetik jauzian xutiturik. Barb Sup 16. Bata oge-ganian oker-oker einde. Kk Ab II 55. Oi gañera zijoala. JAIraz Bizia 115. Eraman zuten oe-gañera. Anab Poli 66. Ohe gainean kurrumilkaturik zagon mutiko mehats kolore zurpail batek. JEtchep 103. Oe gañean datza / sor-gor. NEtx LBB 375. Hila oraino ofe gainean zen. GH 1974, 101. [Andria] oe ganian itxi. Gerrika 141.
    v. tbn. Ag Kr 165. Altuna 36. Iratz 157. Etxde JJ 102. Mde HaurB 18. Zait Plat 84. Berron Kijote 179.
    azpisarrerakoSense-29.1
    (Como sust. pleno).
    On ala tzar, han dira [liburuak eta kasetak], ohe gainetan eta ganbararen itzulia egiten dute. JEtchep 107. Oe-gain ontan etzanerazi nau. Berron Kijote 179.
    azpisarrera-30
    OHE-GOI (oagoi Lar, H). "Cielo de la cama" Lar.
    azpisarrera-31
    OHE GORRI (V ap. A; Lar Izt 21v). "Oegorria, cama desnuda de sábanas, &c." Lar (s.v. z ancarrón). "(msOch), cama no preparada" A.
    azpisarrera-32
    OHE-INGURU (En casos locales de decl., en sing.). Espacio de alrededor de la cama.
    Gero egaizka asi zan oe-inguruban, egalakin umiari axia emonaz. Altuna 16. Zinkurin-zorrotz-otsak illeta-gabeko oe-inguruan entzun zitun. Zait Sof 195. Azkenean benedikatu zuten, hor, ohe-inguruan. Lf Murtuts 28. Moja guztiak alkartu ziran aren oge inguruan. Onaind STeresa 109.
    azpisarrera-33
    OHE-JANTZI. Ropa de cama.
    Dabiden oiean ipiñi zuen zur puska bat, buru-aldetik larru illetsu batekin eta gañerakoa oi-janziakin ondo estalita. Lard 168. Gizon soñekoz, oe-jantziz ta etxe ta lanerako tresnaz ongi zamatutako gurditxo bi. Ag G 42. Seska-esi baten ganean eukon oe-yantzia, illazki baltz baten ganetik. Or Tormes 71. Oe-yantzia emeki emeki tiratzen diet. 'Couverture'. Or Mi 75. Oe-jantziak alde batera jaurtita, jauzi egin zun ogetik neskak. TAg Uzt 252.
    azpisarrera-34
    OHE-KAMA. "Uékamia, el armazón o esqueleto de la cama" Iz ArOñ.
    azpisarrera-35
    OHE-KAMANTZA. Camastro.
    Oh! guardak! Beren ohe-kamantzetan hobeki dituzkek, holako gauarekin! Barb Piar I 17.
    azpisarrera-36
    OHEKO ARROPA. Ropa de cama. "Ogeko erropak, lienzos de la cama. Zortzixan beiñ aldatzen dittue ogeko-erropak" Etxba Eib. "Oheko erropak, oheko estalkiak: izarak, maindireak, etab." ZestErret.
    Su ori itzali zanean, lagunak begiratu, ta librua ta oieko erropa zan guzia auts egiñik ikusi zuen. Cb Just 92. Soiñeko ta oeko miesa-erropak garbituteko lekuak, jatorriz. Erkiag Arran 134.
    azpisarrera-37
    OHEKO ZAPI.
    "Ohea egitean jartzen diren izara edo mandireak" ZestErret .
    azpisarrera-38
    OHE-KUTSUKETA. Fornicación.
    Imenen kurtzulua ixitu arte oe-kutsuketarik ez egiteko zin eginda dagozan gazteoi. Larrak EG 1959 (3-6), 226.
    azpisarrera-39
    OHE-KUXA. "Cuxa de cama" Añ. v. ohazur.
    azpisarrera-40
    OHE-LAPUR. Adúltero.
    Nortzu diran oe-lapur ikusten dituzuten ezkero. Zait Sof 16.
    azpisarrera-41
    OHE-LARRU.
    Cubierta de cama.
    Bertze alde [...] ohe larru bat eta bururdi larru bat. (1769). SenperEus 74.
    azpisarrera-42
    OHE-LIZUNKETA. Fornicación.
    Zintzo ibilli gaitezan, ez orrits-ordiketan, ez oe-lizunketan. Ol Rom 13, 13 (Or MB 36 oe-lizunketa; Lç ohatzetan).
    azpisarrera-43
    OHE-MAHAI. Mesilla de noche.
    Hiltzera doazinen ohe-mahiko argi hitsa. JE Ber 92.
    azpisarrera-44
    OHE-MUTUR. Extremo de la cama.
    Xoria berriz ohe muturrean jartzerat heldu da. JEtchep 26.
    azpisarrera-45
    OHE-OIHAL (R-uzt ap. A). "Zer algar dren mihise ta oi-oixal kori ek !, ¡qué transparentes son esas sábanas y mantas!" A (s.v. algar).
    azpisarrera-46
    OHE-ONDARPEKO. "Oiondarpeko (R-uzt), bordaduras con que se cubren los huecos del catre" A.
    azpisarrera-47
    OHE-ONDO (En casos locales de decl. sing.). Lugar junto a la cama.
    Zerbait leenago laztan estuba emonik oe onduan eukan adiskide txarrari. Mg CO 142. Othoi bere ohe-ondora ekhar dezon ziborioan Sakramendu-Saindua. Arb Igand 116. Olan egon zan andre Luzia oe-ondotik aldetu baga luzaroan. Ag AL 87. Bere zortzi semetarik gaztenaren ohe-ondoan. JE Ber 62. A be oe ondora juanik, buru aldetik jaso eutsazan estalgijak. Otx 163. Isil-isilla joan da oge-ondorago. Or Eus 52. Oe-ondoko maitxoa ankaz gora ibilli nuan. Anab Aprika 48. Nire oe ondoko mesillean. Gerrika 229.
    v. tbn. Kk Ab I 18. Inza Azalp 131. NEtx Antz 10. Alkain 60.
    azpisarrera-48
    OHE-PARAMENTA. "(BN-ciz), pabellón de la cama" A.
    azpisarrera-49
    OHERA BAINO LEHEN; OHERA BAINO LEHENAGO. Antes de acostarse.
    Arratsean ohera baiño lehen. Mat 309. Gabaz oera baño leenago. Mg PAb 67. Oera baxen leen esaikezu iru bider. Añ EL2 36. Oera baño leen. Ib. 38. Oherat baino lehen. Barb Sup 95. Azkazalak moztu zizkidan [...] ohera baño lehen. Osk Kurl 82.
    v. tbn. SP Phil 120. NEtx LBB 15. Ogera: Or Poem 530. Oiera: Arr May 12. Oira: Tx B I 265.
    azpisarrera-50
    OHERA GABE; OHERAT GABE. Sin ir a la cama, antes de ir a la cama.
    Neure onak neurk nahi ditut gozatu eta manaiatu, eztut oraiño gabetu nahi: eztut ohera gabe biluzi nahi. Ax 235 (V 157). Hetan luzeki daude danzazaleak ohera gabe. SP Phil 370 (He 374 ohera gabe). Oherat gabe, gaupean eta ixil ixila. Iratz 160.
    azpisarrera-51
    OHERAKOAN (SP, Dv); OHERATEKOAN. "Allant au lit" SP.
    Goizean ohetik iaikitzean, arratsean oherakoan. Mat 43. Eztezazula beraz falta oherakoan haren egitera. EZ Eliç 137. Arratsean oherakoan. CatLav A, 8v (V 9). Elizan sartzean, jaterakoan ta oierakoan. CatBurg 11. Adioak oheratekoan egin zituzten. Laph 26. Arratsen oheratkuan. CatS 18. Ankaetatik artu oerakuan bañuak mostazarekiñ. Sor Bar 56. Oietik jeikitzerakoan, oierakoan. Arr May 45. Anima gaixoa oerakoan baño larri ta gaziago zuala jaiki oi zan. Ag G 328. Oherakoan, erraiten diote ostalereri. Barb Leg 65. Ezkon-berritan oierakuan / andriak eta gizonak / fede onian oraziyua / eta kirieleisonak. MendaroTx 33. Ogerakoan / izar dagoen begira. Or Eus 267. Bethi eskas dut oherakoan / amaren musu beroa. (Canc. pop. in Lf Murtuts 45). Oherakoan "Agur Maria" bat bederen eginen dut. Larz Iru 46. Oerakoan berealaxe lo artu dezazun. MAtx Gazt 84. Baiñan oerakoan ez edan bein ere. Ostolaiz 106. Gabien oerakuen, bardin. Gerrika 98.
    v. tbn. Tt Onsa 51. Jaukol Biozk 63. Mde Pr 72. JEtchep 59. And AUzta 90.
    azpisarrera-52
    OHERA-ORDU (Con suf. local de decl., en sing.). Momento de irse a la cama.
    Baita egiten ebezan euren eskariak ogerorduan. Echta Jos 14.
    azpisarrera-53
    OHERA ORDUKO. Antes de acostarse.
    Azkenean, oera orduko, beti zerbait esan bear izaten zien aitonak. Ag G 208. Gabaz, ogera orduko batu-batu egiñik daukazu Jainkozko autu gozotan. Onaind STeresa 30.
    azpisarrera-54
    OHE-SARE. "(L), lit de sangle" Lh.
    azpisarrera-55
    OHE-SARI. Precio del alojamiento.
    Jokatu eben gero aparija ta gau artako oge-sarija. Kk Ab I 15.
    azpisarrera-56
    OHE-TAPAKI. Cubrecama.
    Pizti ura ikusten ba-nuan [...] zapal-zapal egin arte joko nuan [...]. Oe-tapakiak, ordea, zuri. Anab Aprika 49.
    azpisarrera-57
    OHE-TRESNA.
    Juego de cama.
    Kutxa bat gakozkoa, eta hartan barna bortz ohe tresna, eta bururdi larru bat ihetxak. (1767). SenperEus 63. Ohe tresna bat ihetza, eta bertze alde [...] ohe larru bat eta bururdi larru bat. (1769). Ib. 74.
    azpisarrera-58
    OHE-XOKO. "Il se dit de la partie du lit qui regarde, est contre le lit [sic, por 'mur']" H.
    Haugi ohe-xokora [...]; joko haute bertzela berriz ere, hegi hortan. "Coin du lit". Barb Leg 60.
    azpisarrera-59
    OHE-ZANGO. a) (Lc, BNc ap. A; H; ohezankho Sc ap. A; oizanko R ap. A). Pata de cama. "Ohezangoari estekatua, attaché à un pied du lit" H. b) "Partie d'un lit où l'on place les pieds. Ohe zangoetan utzia duzu zure lephokoa, [...]. Il s'emploie, en ce sens, toujours au plur." H.
    azpisarrera-60
    OHE-ZOKO. "Endroit contre le mur que cache le lit. Zikhinkeriak ohe-zokhorat arthikitzea" H.
    azpisarrera-61
    OHE-ZULO. v. ohezulo.
    azpisarrera-62
    OHE-ZUR. v. ohazur.
    azpisarrera-63
    OHE ZURI (V ap. A, que cita el msOch ; Izt 21v). Cama en condiciones (con sábanas, etc.). "Cama preparada" A.
    Gero jantziko zaizute oe zuria. Zab Gabon 38. Gaua igarotzeko jantzi zion Bernardok oe zuri ederra. Bv AsL 59. Onek jaka lodi bat, arek oe zuri garbia ta urliak su eder galanta eskeñiaz. Ag Kr 30. Ohe xuri batean, gau oroz lo egin. Ox 36. Halako bazkariaren ondotik ohe xuri ederrean lo egitea. "Lit blanc". Barb Leg 131. Bein edo beste, basoz kanpora / gauean bada gelditzen, / oge zurian ezin asmatu / omen-du lorik egiten. "En cama blanda". Or Eus 213. Alako oe zuririk ez dau mutillak aspaldi luzean ikusi. Erkiag BatB 109. Oi zuri batên jaio nintzan da / oi zuriyan nai nuke il. Uzt Auspoa 67, 115.
    azpisarrera-64
    OHE-ZURIDUN (El) que tiene buena cama.
    Etxe oneko seme, oge-zuriduna. "Que tenía blanca cama". Or Eus 357.

    ohe

    ohe
    << oharmen 0 / 0 oin >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper