Tr. Documentado en Etcheberri de Ziburu y Duvoisin, y en autores meridionales desde mediados del s. XVIII.
sense-1
1.
(oiñ- V, G, AN ap. A; H). (En casos locales de decl. sing.)."Oin azpian, au propre et au fig., sous les pieds"H.
"Bajo el pie"A.
v. oinpe, OINAREN AZPI. Egin diezakedazu egun batez grazia / oñ azpian ikhusteko hekin [izarren] nonbre handia. EZMan II 113.
Oñazpian zapaldu eta desegin euen [...] sugiaren beraren buru berenotsua. UrBulaAl 38.
Zure gorputza jaiki da zulotik, nik zure odolaz busti nuen lurra oñazpian zapal ez dezadan. ArrGB 103.
--Bi bider kallua zanpatu dirazu. / --Zertan jartzen dezu nere oñ azpiyan? Iraola 19.
Buruan ixarrak amabi / ta oñazpijan illargi / jarten dautsoez Mireni. Enb 91.
Ibiltzen asi baño lenago, oñazpian lur ibilkorra ala geldia degun ikusi bear. LdiIL 79.
Loreak, bidariaren oinazpian burua makurtu bear izan du. TAgUzt 312.
Oin-azpian darabilgun hautsa. MEIG I 64.
v. tbn. Ol (oñ-) y BiblE Apoc 12, 1 (oinazpian).
azpiadiera-1.1
(Pl.). Oi eta albanegi [illargia] oñazpikotzat ezarri aren oñazpietan! LarSermAzc 46.
azpiadiera-1.2
(Usos figs.). Onak erabill gintzake oñ azpian urdaraz. EZMan I 114.
Noiz oñ azpian onra ta gezurrezko esanak utziko ditut. CbEg II 84 (Dv LEd 155 oin-azpian zaphaturik).
Luziferren oñazpian arkitzen dira! CbEg III 321.
Bere arerio guztiak bere oñazpian ifintera. AñMisE 50.
Bago lege santurik, guk oñazpian eztarabilgunik? Ib. 136.
Zatoz oin azpijan zapaldutera Jaungoikuaren semia? Astar II 237.
Euskaldunen oiñazpian zapalduak izan. AgAL 14.
Guzia oro aren oñazpian yarririk. OlPs 8, 7 (Ker aren oiñazpian jarri; v. oinpe).
Deabru txarra oin azpian da / ezpata zorrotza eskuan. AndAUzta 152.
v. tbn.
Oin azpian: Gand Elorri 105.
azpiadiera-1.2.1
Munduko gauzarik erpilena bazina bezala, oin azpitan erabili zaitut! Dv LEd 73 (Cb Eg II 34 oñ azpian erabilli).Gizakume gajoa errukigabe zapaldu eta Estaduaren oiñazpitan jarri [du komunismuak]. Vill Jaink 181.
sense-2
2.
(H; oiñ- V, G ap. A; oñ- V-gip ap. Etxba Eib; VP, Lar, Añ, Izt 93r, H). Planta del pie."Oñazpia, planta del pie"VP 69r.
"Oñ-azpixan kili-kili aundixa eukan"EtxbaEib.
Zer izango da [...] arkoskuen gañian ibilli biar badot? Oiñazpijak eratziko jataz. MgPAb 118.
[Idijei] oinazpijak garbitu jakeez. Ib. 108.
Oñazpia busti baga. AñLoraS 6 (v. tbn. Añ EL1 116 buru-ganetik oñazpira).
Sartu zitzaion aurreko oin azpi batean arantzea. VMg 40.
Orgatillak eta oñazpiak sendotu zitzaiozkan. Lard 482.
Bereala aterarik, anaiaren oñazpiari itxekitzen zion eskuarekin. UrGen 25, 25 (25, 26 BiblE orpoari).
Olezko zapata, oñzorro edo trauskoak oñazpian. AgKr 87.
Lurrak erre baileutsozan bere oñazpijak. KkAb I 101.
Buru gañetik oñazpiraño. Enb 104.
Oñazpia lurrean yartzeko saioa ere zailtxoa zitzaion. OlDeut 28, 56 (Ker oiñazpi, BiblE oinazpia).
Oñazpitik bururaño ez da arengan une osorik, [...]. OlIs 1, 6 (Ker oiñazpitik; Dv oin-zolatik, BiblE orpotik).
Oin-azpiko azala ez zuan makala. AnabAprika 93.
Izotz gogorrak ez al dizkitzu oiñazpiak pitzatuko! IbiñVirgil 63.
Oin-azpiko zana ziztatzea. Ib. 103.
v. tbn.
Oiñ-azpi: Berron Kijote 134.