1.
(
V, G?
; Mg PAbVoc,
Izt 35v,
Dv (V, G)),
zurpail (
L, BN, S; Gèze (-ph-),
H),
zurpil (
ph- L-sar-ain, BN-baig-lab; Dv),
xurpail (
SP,
Arch VocGr,
H;
ph- L, BN, S; VocBN
,
Dv,
H),
xurpil (
S; -ph- S;
Foix),
xurbil,
zurrupil (
B),
zurbel (
AN)
Ref.:
A (xurphail, zurbil, zurpail, zurphil, zurrupil);
Inza RIEV
1928, 155;
Lh (xurpail, xurphil);
Lrq
.
(Aplicado a personas).
Pálido.
"Blême, hâve"
SP.
"Descolorido, macilento"
Mg PAbVoc.
"Descolorido, macilento, zurbilla
"
Izt 35v.
"Blanchâtre"
VocBN
.
"Pâle, blême"
Dv.
"
Zurphaila [...], blanc, d'une blancheur non absolue. [...] Eri da, arpegi zurphail bat ere du, [...] une visage blanc, pâle, blême"
H.
"
Xurphail (L?, BN), blanquecino, pálido"
A.
"Blême"
Foix.
Tr. Documentado al Sur en Uriarte, Arrese Beitia y autores del s. XX, y al Norte en Inchauspe, J. Etxepare, Iratzeder, Etchepare de Jatsu y en
Herria. Los autores meridionales emplean la forma
zurbil (
xurbil en Erkiaga). En la tradición septentrional se documentan
zurpail en Inchauspe (
-ph-), J. Etchepare (junto a un ej. de
zurpi l), Iratzeder y Etchepare de Jatsu (tbn. en Mirande), y
xurphail y
zurpil en sendos artículos de
Herria. En
DFrec hay 6 ejs. de
zurbil.
Arpegi zurbilla.
AB AmaE 445.
Mamu bildurgarriak ara ona dabiltzaz, / Arreak, zurbillak ta zuri eta baltzak.
Ib. 363.
A ze zurbill da galdua dagon! [...] zenbat argaldu dan.
Ag AL 114.
Erruki izateako egoan errege egun aretan: erkin, makar, zurbil da indarga.
Ezale 1898, 114.
Aurpegii zurbilddun umiak, gosez ilten ziranak.
Altuna 23.
Aurpegi zurbil-zimela dauko.
Ib. 14.
Eladi topau eban argalago ta zurbillago.
Echta Jos 159.
Ondo zurbil ta maixkarra dago Mikalla gajua.
Ag G 235.
Bideztia dabill, / ikaraz ta zurbill, / artegabetua.
GMant Goi 19.
Jaio zanian zurbilla zan, itxaso-ganera edatuten dan lanbruaren antzekua.
Altuna 37.
Toloxa, emakumetxo zurbil bat bailitzan gutxituz, emetuz izendatzen duten Tolosa yaiua.
A Ardi 153.
Jaiki zan ogetik, ondiño makal eta zurbil eguan baña.
Kk Ab I 47.
Arpeija zurbil, / Begijak lauso.
Enb 104.
Zurbil dauka aurpegia, itzal begiak.
Ldi IL 126.
Zurpil, akituak, ahituak hatsa ezin hartuarekin baratzen dira apur bat pilotariak.
JE Bur 30.
Arnasa galdu ta zurbil, kordegabe, aurpegiz lur yo ninan.
Or Mi 14.
Eta muñ egiten zion bere ezpain zurbillekin.
Ib. 55.
Larrua zurbil, ezpaiñak ubel.
Or Eus 399.
Osasun gabeko matrail zurbil baten aurrean.
ABar Goi 20.
Zuriago zirudin aren aurpegiko azal zurbillak.
TAg Uzt 177.
Geroago ta zurbillago ta argalago aurkitzen aunat.
Ib. 119.
Mutikoaren matrail zurbilla.
NEtx Antz 143.
Hiltzera dihoazenen aurpegi zurbillak.
Mde HaurB 13.
Xiki, zurbil, goibelik, hor zegoen Theresa.
Ib. 38.
Neska gazte zurpail, zapi bana buruan.
Mde Pr 290.
Begitartea hits zutela, larrua zurpil, ttontto zangoak.
Herr 15-8-1957, 4.
Ezur besterik etzan gorputz zurbil (pálido) ura.
Etxde AlosT 54.
Egun ortan xurbil, kolorga ta geiso-antzez agiri eztedin.
Erkiag Arran 34.
Ikaratu zen arras nagusiaren arpegi zurbillaz.
Etxde JJ 233.
Eriotzear nere ustez. Zurbil urdiña du kolorea.
Txill Let 140.
Ilberri bat bere iljantziaz, zurbil, urdinska begitartea.
Ib. 88.
Arpegi zurbillaren ganealdean ule gorristea.
Erkiag BatB 24.
Mutiko mehats kolore zurpail batek.
JEtchep 103.
Zu beti zurbill, betiko ixill, eriotzaren altzoan.
Basarri 39.
Biedermann zutik, zurbil eta izuturik.
Lab SuEm 214.
Eumenide ta Orku zurbilla sortu baitziren egun ortan.
Ibiñ
Virgil
75.
Janzkiak beltz eta aurpegia zurbil.
MEIG I 197.
v. tbn. Laux AB 118. EA OlBe 95.
(Con reduplicación intensiva).
[Printzesa] zurbil-zurbilla da-ta, larrosa zurija dirudi!
Altuna 73.
Aaztu zaidak, esan zun ontzizaiak zurbil zurbil.
Or Mi 63.
[Aurtxoa] bere titi-lagunari zurbil zurbil [...] so egiten.
"Pallidus"
.
Or Aitork 18.
Jendea zurbil-zurbil eta ikaratuta egoan.
Bilbao IpuiB 238.
Beldurrak mende dago zurbil zurbil.
Lab SuEm 192.
(No ref. a personas).
"
Lore edo lili hori ezpalu hurak hunki, etzen orai hoin zurphil izanen, esa flor no habría estado ahora tan pálida si no la hubiera tocado el agua"
A.
Eta ona zaldi zurbil bat, eta aren gaiñean eseririk zagoenak zuen izena Erioa.
Ur Apoc 6, 8 (Ip zurphail, Ol zurbil; Ker berdizka, BiblE horiska).
Gabeko ixarrak zurbil bigunak ortze zabalan.
Arriaga Lekob 48.
Krisallu zurbil ikaratietatik.
'Blafardes'
.
Or Mi 65.
Lanho tzar zurpail batzuek.
JE Ber 80.
Arkaitz zurpail izigarri batzuek.
Ib. 18.
Peña zurpailak.
Ib. 42.
Argi zurbil lañoan bilduak.
Ib. 80.
Izpi-zurbillak dizdiz dagije baso erdijan.
Laux BBa 38.
Euskal-muga gainetan, / Larre-bide zurpailetan.
Iratz 191.
Ibai-ohe lohitsuaren bi aldeetarik bada ur-lili larrizko eremu zurbil bat.
Mde Pr 117.
Ango argi its, motel eta zurbillak indar andirik ez eukan-ta.
Erkiag Arran 347.
Miga bat, kolorez xurphail, [...] adarrak xut.
Herr 25-12-1958, 3.
Espetxe zurbil artan.
Onaind ( in
Gazt MusIx 146
).
Miñaren miñez, gau zurbillean, noraezean.
Ib. 147.
Ta ibaia, leen zurbil, zugaitz arteti, orain, txingar doia.
Gand Elorri 50.
Kignean baño zuriagoa, untzorri zurbilla baiño ederragoa.
Ibiñ
Virgil
52.
Eguzki zurbillak ez ditu ango itzal beltzak iñoiz ere suntsitzen.
Ib. 101.
Oliondo zurbillaren [ondoan]
.
Ib. 46.
Eguantza zurbil eta margul [...].
Ib. 78.
Eguzkia izar zurbilen aldamenean bezala.
MEIG I 181.
(Tras gen., uso sust.).Palidez.
Zutik [...] Lazar, ill-obiko ta zapiaren zurbila oraino zitula.
Or Mi 129.