zintzo.
Tr. Documentado en textos meridionales desde la primera mitad del s. XVIII. Al Norte sólo se encuentra en autores del s. XX. La forma general es zintzo (zinzo en Moguel, CrIc (101), Guerrico (II 84), Astarloa y, junto a zintzo, en Arana). Hay zintso y zintzo en Cardaberaz y R.M. Azkue, zintxo en Arrese Beitia (AmaE 407), y zintzu en Enbeita (junto al general zintzo). Con valor expresivo, la var. palatalizada más extendida es txintxo; hay xintxo en Soroa, Orixe, Lekuona, Berrondo y Xalbador, y xintxu en un artículo de Agur. En DFrec hay 116 ejs. de zintzo, 4 de ellos septentrionales, y 7 ejs. detxintxo.
I . (Adj.).
1. (V, G-azp-goi-to, AN-gip, L; Añ, Izt 40v y 66v, Dv (G), H (V, G); -nz- Mg PAbVoc 225, Mg Nom 66 (V, G), Añ; sintzo V-gip), zintzu, zintsu Ref.: A; Lh; Iz ArOñ (sintzo); Etxba Eib ; EAEL 206; Gte Erd 71 y 311; Elexp Berg .
Leal, sincero; justo; juicioso. "Sincero" Añ. "Sencillo, fino" Ib. "Sin doblez, de recto corazón, zintzua" Izt 40v. "Justo, recto" Ib. 66v. "Prudent, sage, judicieux, [...]. Selon J. Manterola, il se prend aussi dans l'acception de probe, intègre" Dv. "1.º exacto, fino, fiel" A, que cita a Moguel. "Homme droit" Lh. "Jerusalemgo neskatxa zintzuak!" Etxba Eib. "Berakatz atala baño zintzuagua urten detsa artu eban andriak" Ib. (s.v. berakatz). "Zintzoa dela seguru nago (V-arr, G-azp, AN-gip-5vill)" Gte Erd 311. Cf. VocNav s.v. zinzu.
Gazterik lirañena, doaiñik andienekoa, zintzo, yakintsu [...] ta zeru guzien miraria. Lar SermAzc 47. Konfesore zintso ta zeloso batekin konfesatzen beñ batean jarri zan. Cb Eg III 388 (370 zintzoa). Dala gizon zinzo, egijazti, on ta kristinau garbi bat. Mg PAb 168. Gizon zinzua, prestuba eta biargina. Astar II 189. I ezkonduko / az iñondi / neska aberats / zintzoagaz. Zav Fab, RIEV 1907, 536. Ama guztiz bigunak, zeñegaitik daguan eskribiurik, zintzo ta toles bagaakaz daukazala bere artuemonak. Ur MarIl 102. Doazi betea ta zintsua danetik, maitagarria. A BeinB 35. Asko dagoz geldirik / bearrik bakoak / onek eztira alperrak / ezpada zintzoak. Azc PB 111s. Neskatilla zintzo errukarri ari, bere adimena lausotu jakan. Echta Jos 291. Nekazari zintzo aien parre gozoak. A Ardi 11. Aur batek izan lezazkean lagunik onenak, zintzo ta ongilleenak auetxek biak dira. ArgiDL 7. Siñetsi nion gizon zintzoa ta asko ikusia irudittu zitzaidalako. Inza Azalp 24. Gastedi zintzu onek / Eztau bildur bape. Enb 128. Zintzoek beren Aitaren yaurerrian, eguzkiak bezela, argi egingo dute. Ol Mt 13, 43 (Or, Ker, BiblE zintzo; iusto, He, Hual, Ip, Ur (V, G), Leon justu, TB, EvL, Echn, SalabBN yustu, Samper justo, Dv prestu). Zonbat gehiago frantses eta eskualdun zintzo etziren hilik geldituko. JE Ber 15. Ots, morroi on ta zintzoa! Ir YKBiz 420. Euskeltzale zintzo aberats batek beregain ta begipean egunkaria artzea. Ldi IL 73. Langille asko kistar zintzoagoak agertu dira ugazaba asko baño. Eguzk GizAuz 156. Zintzoa beti oroitua izango da. NEtx Nola 39. Gorrotz gorrotatzen zituen, bai, zintzo eta zuzen zikintsuok! Mde HaurB 78. Erromako zintzo guzien aintzinean. Or Aitork 187. Ona da Miren, biozti, etxekoi eta zintzoa. Txill Let 91. Gixon zintzoa, auzorako baketsue, guraso ona. Akes Ipiñ 31. Or geldituten zarie, emazte zintzo, neskatilla garbi... Erkiag Arran 85. Zintzoegia naizelako pasatzen jataz neri onetakuak. SM Zirik 26. Amar zintzo, ordea, etziran asko, bat hura ontzeko. Zait Plat 103. Jakintsuak geitu, zintzoak nagitu, alperrak ugaritu. And AUzta 142. Zintzoa barriz lanera doia sendiaren onagaitik. BEnb NereA 53. Zintzoaren otoitza, dio Agustin doneak, zeruko giltza da. MAtx Gazt 88. Ezkondua zan emakume eder zintzo bategaz eta ondo ta baketan bizi ziran. Etxba Ibilt 469. Kanpoan alegera, serios elizan, apez zintzoagorik etzitaiken izan. Xa Odol 133. Mandatari okerrak zoritxarrean jausi-erazoten dau; mandatari zintzoak osatu egiten dau. Ker Prov 13, 17 (Dv zin ). Ni zintzoa eta leiala izango naiz. Dana zurea, bizi geran arte. JAzpiroz 166. Lelengotarik guztiz zintzoa / frailegai danen artean. FEtxeb 83. Gure Uztaritzeko erakasle jakintsun zintzoek. Larre ArtzainE 131. Loidi, nekienez behintzat, mutil zintzo eta saiatu horietakoa zen. MIH 358. Badakit nor den Ipiñako seme zintzo eta euskaltzale sutsu hori. MEIG II 125.
v. tbn. AA II 69. fB Ic III 373. Echag 141. Izt C 169. Lard 487. Aran SIgn 65. Ud 93. Zab Gabon 66. Bv AsL 193. Apaol 88. AzpPr 64. Moc Damu 12. Ag Kr 53. Lh EEs 1915, 233. Ill Testim 6. JanEd II 22. Lh Yol 48. KIkV 77. KIkG 62. Altuna 5. Jaukol Biozk 50. Kk Ab II 184. Tx B II 57. FIr 131. Alz Ram 53. Laux BBa 36. Lab EEguna 66. Otx 169. Lek EunD 22. ABar Goi 44. EAEg 30-1-1937, 936. EA OlBe 12. JAIraz Bizia 108. Munita 32. Etxde JJ 232. Anab Poli 81. Bilbao IpuiB 137. Basarri 67. Ugalde Iltz 47. Osk Kurl 38. Izeta DirG 58. Vill Jaink 99. Gazt MusIx 137. Larz Senper 60. Ardoy SFran 121. Ibiñ Virgil 104. Alzola Atalak 132. Uzt Noiz 68. Berron Kijote 138. Onaind STeresa 37.
(Con reduplicación intensiva).
Arima samurrekoa ta kristiñau zintzo-zintzoa. Ag AL 73. Neure Jaungoiko errukior ori alguztiduna ta zeure eskintzetan zintzo-zintzoa zarealako. KIkV 115. (v. tbn. el mismo ej. en KIkG 84) Gaurtik aurrera zintzo-zintzoa izango naiz. ArgiDL 40. Begiradan igarten yako zintzo-zintzua dala. Kk Ab II 76. Zintzo-zintzoak ziren biak beren langintzan. Mde Pr 134. Olan jokatuten badozue, zintzo-zintzoak bazarie, beti eukiko zaitue amatxuk bere biotz barru-barruan. Bilbao IpuiB 264.
(No ref. a personas).
Jatorkun pekatuben naigabe edo garbai zinzo bat. CrIc 155. Adiskidetasun ta amodijo zintzuak ez dabee biar engañurik. JJMg BasEsc 279. Ez bada nai onagaz ta uste zintzuagaz paltak geitu bagarik. fB Ic II 187. Badituela Euskara zintzo ernaiak; berarrentzako izen egoki bere berekiak. Izt C 40. Artu eben biak adiskidetasun zintzoa. Echta Jos 58. Jesusek ongietorri zintzo bat emanaz. Ag G 285. Zuenak izan dira onelako arazoetan ekiteko izan ditudan itz pozgarri ta zintzoenak. A Ardi 154. Elkartearen asmo zintzo au. ForuAG 305. Bizitz zintzo baten bitartez, zure semeak geranok, zeruko zorionera eraman gaitzazu. ArgiDL 70. Noletan ote nai degu galdu gure izen zintzoa? Jaukol Biozk 17. Arbasoen ganikako fede zintzo eta oitura zuhurren gerizan. JE Ber 49. Ez dik izan bear egite zintzoen lotsarik. TAg Uzt 98. Gure politika eta ogasun zaintza zintzoaren sustraietik sortutako kimuak. EAEg 19-11-1936, 335. Esakun zintzo ta jarraibide ona adiraziaz. Txill Let 15. Ezkongai bieri bere zorionik zintzoenak emon. Bilbao IpuiB 144. Alkarrenganako gurari ta lokarri zintzoa. Erkiag BatB 172. Itzez ta jolas zintzoen eder, / barrena beti ixilik. BEnb NereA 97. Belarri onakin entzunaz erantzun zintzo au bere alde zalakuan. Etxba Ibilt 476. Amodioa zintzoa bada ez dira konda urteak. Xa Odol 303. Onen erabaki zintzoa ikusi zutenean bidaztiek, ez zioten gehiago arrenik egin. Berron Kijote 162. Auzapezaren hitzak espantu gabe bainan bipil eta zintzoak izan ziren. Larre ArtzainE 293. Testu zintzoagoa lor dezakegu, grafiaren aldaketa zela bide gaizki idatziak piskaren bat aldatuz. MEIG IV 76. Berez ba du nonbait Euskaltzaindiaren itzal eta uste-on zintzoa. Ugalde ( in MEIG IX 52 ).
v. tbn. AA III 276. Lard 130. AB AmaE 66. Kk Ab II 78. Enb 66. Aitzol in Laux BBa VI. EA OlBe 23. Mde Po 80. Or Aitork 217. Azurm HitzB 63.
Oh, Jesus, arima zintzuen esposo gozua! fB Ic II 288. Ala egiten dute anima zintzo eta on guziak. AA I 556. Guraso ta iragarle ta anima zintzo, etortzekoaren ikusmin aundiz geunden. Or SCruz 66. Erri zintzo au iru zati egin zuten bere etsaiak. Ldi IL 164. Nola alkar maite ez biotz zintzo ariek biak? TAg Uzt 307. Gure lege, oitura ta erri zintzua. NEtx LBB 288.
(Con reduplicación intensiva).
Emen atera oiditu, oiulari, bere biotzeko maitetasun zintzo zintzoak. Ag G 211. Beti zintzo-zintzoa / Beren egikera, / Ziñopa bat egiñik / Eldu zan iltera. Enb 79.
(Ref. a animales).
Eskarrik asko elai zintzua, bakaldungaiak erantzun eutson. Altuna 15. Txori zintzoen / Ganera dator gorroto-bitsa. Enb 61. Erle zintzuak lore-karrio / eztia egiteko bezela. MendaroTx 91. Ezan ezagutu inguruetako errietan Pinto lako asto zintzo ta biargiñik. Bilbao IpuiB 68. Beren abere zintzo, leialak, ustez betiko galduta. Basarri 114. Nere Rozinante zintzoa, nere bide ta lasterketan beti-betiko laguna. Berron Kijote 42.
(Empleado como sobrenombre).
Iose, doi doi digute / esan zure izena: / orrekin aski duzu / "zintzo" birrizena. "Justo" . Or BM 116.
(Como primer miembro de comp.).
Ba diardu egun batzuetan zinto-gogoz edo. Erkiag BatB 182. Gure jendeak Ameriketan zintzo-izena irabazia zeukan. NEtx LBB 41. Nexka petral orrek, zenbait neskatxa zintzo-usteko jantziko lituzke. Ib. 140.
2. (V, G, AN, L; Lar, , Dv) Ref.: A; Lh .
Capaz, apto, hábil. "Habilísimo es, txit da gai, zintzo, entregu " Lar. "Apto" Ib. "Capacísimo, [...] txitez zintzoa " Ib. "Capaz, inteligente" Ib. "Ladino" Ib. "Matrero, astuto" Ib. "Ábil, hábil, capaz, diestro, ingenioso para alguna cosa" Ib. "Mañoso, industrioso" Ib. "Habile, capable" Dv. "Perspicaz" A.
Gizon zuhur, zintzo, menak eta jakintsuak gure alde ditugunean. Lar Carta a Mb 280. Jakin dezagun adimentu ona izatea, ez dagoala bakarrik bearriak zintzoak izatean. LE Urt 93s ( ms. 33r txintxo ). Arkitu beza erregek gizon jakintsu eta zintzo bat. Ur Gen 41, 33 (Urt, Ker (zuur), Ol zur, Bibl zuhur, Dv antzetsu, BiblE jakintsu).
3. (G-azp-goi-to, V-arr-m-gip, AN) Ref.: A; Etxba Eib. .
"Económico. Zaietan zintzo, urunetan ero (FSeg), económico en salvados, pródigo en harinas" A. "Ahorrativo, virtuoso. Gu garan tokixan, zintzua danak dirua eitten dau; baña gizon saskarrak, zintzuak baño geixago sarrittan " Etxba Eib. .
4. (V-ple-arr-oroz-m-gip) Ref.: A; Etxba Eib. .
"(Fruta) sana, no podrida" A. " Sagar onek dira zintzuak " Etxba Eib. .
" Sapo-perretxikuak, zintzuak baño geixago izaten dira, las setas venenosas son más abundantes que las comestibles" Etxba Eib. .
II . (Adv.).
1. (V-gip ap. Etxba Eib y Elexp Berg ) Cuidadosamente, fielmente, sinceramente, juiciosamente. "Fielmente" A DBols. "Sinceramente" Ib. "Zintzo ibilli, [...] proceder con rectitud. [...]. Zintzo ibilli zan alkate izan zan denbora guztian" Etxba Eib. "Errekauak zintzo asko eitten dotsa amai. Zintzo portau da" Elexp Berg.
Bagabiltza zinzo, zuzen ta asmo garbiarekin. Mg CC 161. Zintzo iraun baneu artu neban gogo onean! EL2 65. Bera kontuan egongo dan ernai, zintzo ta pin. Izt C 189. Au zintzo aditu eta egiten badezute, zorionekoak izango zerate. Lard 439. Bilintx, i gizon-modura zintzo etorri aiz lanera. Bil 172. Gañerako egiñkizunetan zuzen eta zintzo ibiltzea. Arr May 11. Eleizkizun eta egite on guztietara zintzo eta leiyal joatea. Itz Azald 61. Beñere baño samurrago ta zintzoago maitatzen zuan Jaungoiko Egille Altsua. Ag G 204. Nere aita probintzialaren agindua zintzo, alik zintzoen betetzeko esango det. A Ardi 117. Badira erri batzuek [...] zintzo agertze ez dutenak zertarako eta zergatik diru sail bat Erriaren kutxetatik atera dan. ForuAG 321. Zu biyar obeto maitatu ta zure aginduak zintzogo betetzeko. ArgiDL 22. Bakaldunaren etxian zintzo matte nabe. Altuna 81. Bijotz andiko gudalburua, / Zintzo be zintzo lanian. Enb 143. Bakarrik andra eta umiak zintzo iraungo dira lanetan. Laux AB 62. Soroko lanari ere ekin bear zitzaion zintzo. TAg Uzt 154. Iraskunaren araudiak diotena zintzo betetzea. EAEg 31-5-1937, 1731. Bere lanak zintzo egiñaz bizia morroi joango zitzaion. Etxde JJ 68. Senar bakarraren emazte izanik, gurasoekikoa egin zun; etxea zintzo iaurri zun. Or Aitork 230. Bazekiten il arteraino zintzo ta kirmen irauten. Zait Plat 101. Zintzo bete ezkero, eskupeko politen bat ez ete leuke jasoko. Erkiag BatB 181. Beren buruak zuzen eta zintzo erabiltzen jakiteko. MAtx Gazt 66. Merienda pixka bat egin eta etxera danok zintzo. Salav 41. Txipillok bere itza zintzo asko bete zuan. NEtx LBB 179. Etxeko lanak eiñ itzik zintzo, / bestela ez daukak doterik. Uzt LEG I 346. Leial ta zintzo agertu duzu beti zure bihotz ona. Mattin 76. Ez bait-du zintzo bete emandako itza. Berron Kijote 205. Fin eta zintzo aleginduaz / anai onaren moduan. FEtxeb 207. Zintzo ibili eta parrandak alde batera utzita. Albeniz 43. Zintzo eta biziro [...] mintzatu zaigu Cannesko urrezko palmondoa irabazi duen film honetan. MIH 326. Lana zintzo egin du eta funtsez. MEIG III 77.
v. tbn. Zav Fab RIEV 1907, 535. Aran SIgn 27 (87 zinzo). Xe 252. Zab Gabon 28. AB AmaE 289. Bv AsL 178. Sor Bar 95. JanEd I 23. Azc PB 109. Ill Testim 5. GMant Goi 63. JanEd II 86. KIkG 54. Inza Azalp 13. Tx B I 76. Kk Ab II 170. Otx 22. Ldi IL 49. Ir YKBiz 123. ABar Goi 29. EA OlBe 21. Zait Sof 13. JAIraz Bizia 26. Mde Pr 146. Gand Eusk 1956, 223. Akes Ipiñ 10. Anab Poli 34. Bilbao IpuiB 258. Basarri 74. SM Zirik 72. Ugalde Iltz 19. And AUzta 126. Vill Jaink 106. BEnb NereA 198. Gazt MusIx 5. Larz Senper 8. Ardoy SFran 106. Ibiñ Virgil 91. Etxba Ibilt 483. Xa EzinB 126. Etxabu Kontu 138. Ataño TxanKan 187.
(Con reduplicación intensiva).
Egijak urten oi dau orduban zintzo zintzo ta garbi garbi. JJMg BasEsc 284. Lege zarrari zintzo zintzo eutsi. AB AmaE 332. Zintzo zintzo egiñ esandakuak. Moc Damu 7. Batxiri zintzo zintzo lagun egiñ eutsan gau atan bere. A BGuzur 153. Bijotzak beren lanak / Zintzo-zintzo dagiz. Enb 112. Illuntzirako danak zintzo-zintzo etxeratuten dirala. Kk Ab II 157s. Txinpas belauniko ta zintzo-zintzo, Ixidro soñulariak autortza egitetik noiz urtengo. Bilbao IpuiB 80. Umiak zintzo zintzo azi, gaztetatik ondo ezi. And AUzta 127. Utsegite ta ugarrak guztiak zintzo zintzo azalduaz! Erkiag BatB 195.
2. Abundantemente, regularmente.
Orduan baserrian ogia jaten zan oso gutxi, artoa zintzo. And AUzta 46. Artua len emen zintzo jaten zan, baiña orain artua jateari itzi xako. Ib. 106. Orduan [karobi] ari zintzo karga eman bear izaten zitzaion, bi ordutik bi ordura. JAzpiroz 74.
Con constancia.
Buru zurrez, ta zindo ta zintzo eki ezkero, gure euzko-erri onen lenengo aldietako izakerea ta jazoerarik asko argitu leikez. (1917). ForuAB 157. Ez dautzuet gauza barririk eskatzen, geure lege ta bizibideari, zintzo ta zindo jarraitzea baiño. On-Bidea 54 (ap. DRA ).
3. " Zintzo ibilli, administrarse bien. [...]. Zintzo ibillitta be, naikua zeregiñ dago bizi izaten " Etxba Eib. .
III . (Sust.).
Buen comportamiento.
Illunaren eta deabruaren semeak, argiaren eta Jainkoarenak baño azkarrago ta trebeagoak izango ote dira, ba, okerrerako gu zintzorako baño, Jesusek dion bezela? MAtx Gazt 64.
TXINTXO .
(Formas con palat. expresiva).
A) (Adj.).
a) (G-azp-bet-nav, AN-gip, B), XINTXO (L-sar, B). Ref.: A (xintxo); Iz Als (txintxuba); Gte Erd 71 y 311. Fiel; sincero; formal, de buen comportamiento. "Txintxoa dela segur nago (B), txintxoa zela bazakiten (B)" Gte Erd 311.
Artu emakume xintxo bat. Sor Gabon 42. Txintxuegi da aztutzeko, bañan esango diyot, bai. Sor Bar 66. Izan arren txintxua / edo nabarmena, / errukitasuna du / pobriaguarena. MendaroTx 445. Adiskide "txintxo": itzari eutsi diozu orratik, nekez bederen, gizaxo orrek. Or BM 10. Amona xintxôk Mikeli dio / ontaz eta artaz galdea. "La fiel abuela" . Or Eus 266. Oi, nolaz hain txintxoa, nitzaz maitatu hori. Mde Pr 143. Nai dutena esango ditek oni buruz txintxoak eta ortodosoak; baña beti izango duk au milla okerren iturburua. Txill Let 83. Maritornes txintxoa noiz baiño noiz etorriko zai jarri zan. Berron Kijote 176. Andereiño politta, ederra ta fededun xintxoa. Ib. 196. Nola izan ziñan bizi izan arte / beraren lagun txintxoa. Insausti 345.
(Con reduplicación intensiva).
Bien gurasoak ezteieratu ziren; neskarenak kanpokoak ziren, txintxo-txintxoak. Mde Pr 147.
(Ref. a cosas). "(G-goi), fiel, exacto" A.
Diógun adimentu ongau eztagóla solamente beárriak txintxo izátean klaro dá. LE Urt (ms.) 33r (ed. 1846, 93s zintzo ). Ederrari egoki datorkio ba neurri xintxoa. " Bien parece la mesura en las fermosas" . Berron Kijote 46. Arratseroko erretiro txintxo ori egiteko oitura aspalditík galdua zeukaken. Ataño TxanKan 131.
b) XINTXO (L-sar, B ap. A). "Juicioso [...], económico, prudente" A.
Zaietan txintxo, iriñetan zoro, oker egiña ikusiko gero. EZBB II 136.
B) (Adv.).
a) Fielmente, formalmente, correctamente, juiciosamente.
Ezagutu gabeak dauden bitartean umill ta txintxo bizi diranak. Ag Serm 268. Aren esanak txintxo egiñaz / gaizki biziko etzera. Tx B 213. Errenta txintxo pagatu dezu / zere kapoi eta guzi. Tx B II 59. Ez dezute esango, beinik bein, txintxo etorri ez gerala. Lab EEguna 70. Olakorikan etzan pasako / txintxo portatu baziña. Auspoa 97, 140. Jaiki, ta Aitaren eginda txintxo / ondo illundu artian. MendaroTx 163. Urrengo Santomasetan ere "errentak" txintxo asko ekarriko zituztela. Anab Don 36. Ezarriko zaizkion aldizko edo aldiz-ateko orduetan idazkolara txintxo joatea. " Puntualmente" . EAEg 4-4-1937, 1431. Amaren bular-bularretik txintxo edan baitzun nere biotz samurrak. Or Aitork 59. Orain ez bezela orduan, arrantzale ondarroarrak, txintxo asko biltzen bait-ziran danok etxera egun ortarako. Lek SClar 103. Beren izena ta ospea zaitzen dute, beren obariak eta mozkiñak txintxo asko begiratzen dituzte. Vill Jaink 137. Txintxo dijoa etxera dantza-saioa bukatu ondoren. MAtx Gazt 72. Beha zure umeak zoin xintxo dabiltzan. Xa Odol 153. Beti agertu zan adizkidetsu, otoitz bideetan xintxu. Agur 4-11-1972 (ap. DRA ). Txintxo asko jetxiko itun elizara. Ataño TxanKan 86. Ez det nik parranda aundirik egin izan [...]. Etxean txintxo, ta ala obe neretzat. BAyerbe 110.
v. tbn. BBarand 74. Insausti 255.
(Con reduplicación intensiva).
Torizute intxaur bana. Eta joan xabartu gabe, xintxo, xintxo. Lek EunD 30. Xintxo-xintxo beteko zuala aolkuz esan zitzaion guzia. Berron Kijote 53. Artzai arek, agindua txintxo-txintxo egin zuan. Alkain 106. Eta entzuten ego ten giñan / exerita txintxo-txintxo. Insausti 246.
b) Económicamente, con prudencia.
Orduan ere txintxo ibilli bear pentsua. BAyerbe 66.
ZINTZODUN. Justo, bueno.
Aintza ta aintza Donokian / Yaungoiko Altsuari / gentza zoruna ludian / gogo zintzodunari. GMant Goi 44.
ZINTZO EGIN. "Habilitar" Lar.
ZINTZO-LOTSA.
Eta an irauzten ditu ankaz gora, beren xintxo-lotsa ta guzi. "Les hace dar con todo su recogimiento al traste" . Berron Kijote 125. Pausoren bat edo antzekorik zerbait egin duanik, berekiko xintxo-lotsaren galeran. "Que venga en menoscabo de su honestidad y recato" . Ib. 139.
ZINTZORIK. Formal, sinceramente.
Arrantzaleak barua ausi ta kanpora doaz zintzorik. Azc PB 65 (v. tbn. el mismo ej. en Erkiag Arran 46). Ez da moskor arraillik [...], / illunabarrez etxera dira / geldi diranak zintzorik. "Cuerdos" . Or Eus 165. Lên-kopla astera jun bear zintzorik. Ib. 288. Maitasunak, ostera, beti zintzorik, arolorako egin deust ziri bizkorrik. Gand Elorri 211. Beti egon zara gaba ta egun / zintzorik lanez betean. FEtxeb 104.
Zintzo-zintzorik laztan gozo bat / emon ezkeroz eldute. Enb 62.
ZINTZO-SARI. "Premio de fidelidad" A DBols (s.v. fidelidad).
Arek iragarle-saria, onek zintzo-saria artuko du. Or Aitork 413.
ZINTZOTAKO (El) que se pretende formal, leal.
Lagun zintzoak ere, edo zintzotzakoak, neskatxen artean beintzat, maitetasun-ele ta solasak agertutean, mutil gazte liluratzailleak ingurura eltzean senargaitzakoak ezer aipatu baizen laster ala itzerdiren bat agertaraztean, neskatillen arteko alkartasun ta adiskidetasunak, sarri askotan, aizeak daroazan orbelak lez, bata besteagandik berealakoan alderatu ta urrundu oi dira. Erkiag Arran 63.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper