1.
(nai- Lar, H).
Falta de voluntad; voluntad negativa.
"Nolición"
Lar.
Ekusirik bere atzerapena, naieza ta ikara modua.
Mg CC 207.
Ondo da noizbait nai eza erakustea / ta jakinda ez jakiñarena egitea.
VMg 64.
Ez dau beste nairik ez beste nai ezik, ezpada Jangoikoak gura dabena.
Añ
MisE
67.
Adalbaldogaz izateko [...] naiezik ete daukazun edo ez.
Ag AL 118.
Malenek ezkondu nai ezpazuan? Naieza baño eragozketa okerragorik bai alda?
Ag G 306 (v. tbn. 99).
[Ramuntxok] burua beste aldera jiriaz, nai-eza azaltzen du.
Alz Ram 132.
Probintziak Erregeri, [...] iru naiez, iru atsekabe erakutsi zizkiola.
A Y
1934, 5.
2.
(V, G, AN-gip)
Ref.:
A; Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 218.
Malestar.
"Disgusto, contrariedad"
A.
"Indisposición, malestar, disgusto. Goizian jaiki naizenetik, nai-eza darabitt, traigo un malestar [...]. Munduko nai-ez guztiak ezagututako gizona
"
Etxba Eib.
"
Naieza egin zaio (AN-gip); [...] ondoeza egin zaio (G-azp-goi)"
Gte Erd 218.
v. nahigabe.
Bada eztaruagu barrerik egin geuri ezertan ikututen jakuzan berbaren batzuk enzunda, ta laster adierazo daruagu geure naieza.
CrIc 77.
Etzuen keja bat eman, ez nai ezik erakutsi.
Mg CC 249.
Egon bidi bakoitza bere tokian, / izan ez dagian naieza sari ordean.
VMg 21.
Naiezak edo atsakabaren batzuk daukazuzanian.
Ur MarBi 161.
Ogeratu zan erregiña biotzeko nai-ez aundixakin.
Etxba Ibilt 460.
Dukia bildurrez amak galduko ete eban sabeleko aurra naiez onetan.
Ib. 485.
v. tbn. Azc PB 253.
NAHIEZEAN.
a)
Sin querer, involuntariamente.
Nai ezean, sukaldean [...] sua parra-parra zabaldu zen. Etxde JJ 213s. Naiezian edo oarkabez bezela, [...] esan zuen: [...]. EG 1956 (5-6), 24.
b)
Contra su (mi...) voluntad, a disgusto.
Nai ezian bazan be, juan zan. Otx 32.
c)
Sin querer (hacer algo).
Naiezean lez ibilli zan luzaro Zubiaur zarragaz eskontzeko, baña ondo pozik [...] bizi da gaur bere gizon zintzoagaz. Ag Kr 161.
NAHIEZKO (
nai- H),
NAHIEZEZKO (Añ).
"Involuntario, involuntariedad, [...] naiezezkoa" Añ.
NAHIEZIK (V ap. A).
Contra su (mi...) voluntad; a disgusto. "Ostatu baten naiezik dagoanari atea zabaldutea gauzarik onena (V), a quien está a disgusto en una posada, [...]" A. v. NAHI EZTA (s.v. nahi izan).
Muzinka ta naiezik dabil Liberen besotik arrastaka.
TAg Uzt 31.
Ark erakarten eta lotzen baitu anima nai ezik ere.
'Aún contra su voluntad'
.
Or Aitork 194.
Fraileak nai-ta bere burua lurrera bota ez balu nai-ezik bearko zuan lurrera erauzia.
Berron Kijote 102.
Ollasko erria nai ezik eta / ura ardozko asia! / Beste gauzetik ere bagendun, / nobiyuaren klasia.Tx B III 96.