OEH - Bilaketa
330 emaitza jaiki bilaketarentzat
Sarrera buruan (23)
- 1 jaiki
- 2 jaiki
- 3 jaiki
- AUZIA JAIKI (1 auzi)
- ERPIL-JAIKI (2 erpil)
- EZKERRETIK JAIKI (ezker)
- EZTEN-JAIKI (ezten)
- HAIZEA JAIKI (haize)
- jaiki-arin
- JAIKI-BERRI (1 jaiki)
- JAIKI EGIN (1 jaiki)
- JAIKI ERAGIN (1 jaiki)
- JAIKI-ERORI (1 jaiki)
- JAIKI-ERORKA (erorka)
- JAIKI-ERORKA (1 jaiki)
- JAIKI-ETZIN IBILI (1 jaiki)
- JAIKI-GARAI (1 jaiki)
- JAIKI-JAIKIRIK (1 jaiki)
- JAIKI-ORDU (1 jaiki)
- JAUSI ETA JAIKI (jausi)
- LINA-JAIKI (liho)
- MANDO JAIKI (mando)
- MOKIL-JAIKI (mokil)
Sarrera osoan (307)
- abere
- adaki
- 1 adi
- agindu
- agurtu
- ahul
- ahuspez
- aikora
- aiosketan
- aita
- aitortu
- aiutatu
- alboratu
- alborengo
- aldi
- aldikal
- 1 aldizka
- alferrontzi
- altxatu
- amesti
- amets
- 2 apal
- apetitu
- 1 apo
- arabera
- 1 ardura
- 2 ardura
- argal
- argi
- armatu
- arnasa
- arrapataka
- 3 arrasta
- artaburu
- arto
- ase
- asko
- 1 asti
- astrapala
- atari
- atsedenaldi
- atzapar
- 1 atzar
- atzerapen
- 1 atzeratu
- auhen
- aurka
- 2 aurki
- aurpegi
- aurre
- aurrerarazi
- 1 ausarki
- 1 auzi
- axixa
- 1 azkar
- azkatu
- badaezpada
- 1 baita
- banatu
- bargasta
- 1 barren
- 1 barrena
- bart
- basalde
- 1 baso
- bautismo
- bazkalondo
- bazko
- bederatzi
- behaztoparazi
- behi
- behin
- behintzat
- 1 bela
- belaun
- belaunikatu
- belauniko
- beldur
- belztura
- 1 berandu
- berantarazi
- berehalaxe
- besazehar
- beso
- beztitu
- bidenabar
- bihotz
- bihoztoiki
- 1 biziki
- bizitza
- bizkor
- 1 bola
- 1 bolada
- bonbonada
- borrero
- bost
- bukatu
- burutazio
- buruxola
- dantza
- defuntu
- dezente
- 1 e
- edozer
- eginbehar
- 1 egun
- elbarridun
- eleatu
- 1 elorrio
- enbalier
- eragindura
- 1 erdi
- erori
- erorka
- 2 erpil
- eserleku
- esertoki
- etxe
- etxeratu
- etzanaldi
- ezer
- ezik
- ezker
- 1 ezko
- 1 ezpata
- ezten
- 1 fardala
- gabetarik
- gabon
- gaihalara
- 1 garai
- 2 garai
- gariko
- gazi
- gezurtatu
- giputz
- gizalege
- goiz
- goiztxo
- gorraize
- gorri
- gosaldu
- gozatu
- haik(a)
- haikatu
- hainbeste
- haize
- haizetsu
- hanpurutsuki
- hari
- harkadi
- harri
- hasi
- hasiberri
- hasiera
- heldu
- heriosuhar
- herrestatu
- hilondo
- horniketa
- horra
- ibilera
- igual
- ilkiarazi
- intsentsu
- istant
- itsumustu
- itxuratu
- 1 izaki
- 2 izaki
- jaagi
- jagi
- jagitarin
- jai
- jaigi
- jaikialdi
- jaikiarazi
- jaikigabe
- jaikitu
- jaikitxo
- jaki
- jakintsu
- jausi
- jegi
- jei
- jeiki
- jeki
- jenki
- jiki
- 1 jira
- joiki
- kalakari
- karmes
- kexu
- kondenatu
- konfesio
- konparitu
- kontra
- 1 kopla
- koru
- kriseilu
- 1 kukurruku
- kuluxka
- laino
- lastimalki
- lepo
- liho
- 1 lo
- lotsagarri
- luze
- mando
- 1 marka
- mesede
- meza
- militar
- mojatxo
- mokil
- motelaldi
- muker
- mukertu
- mutiri
- mutirigo
- nagikeria
- nagusi
- nahiez
- nahi izan
- nekepe
- neska
- neskatila
- neskatxa
- odol
- oharmen
- ohe
- oin
- oinazpi
- 1 olde
- ondoez
- ondoratu
- opildu
- oraindino
- oraintxe
- orduko
- 1 osatu
- osti
- ozta
- parranda
- pentsaketa
- 2 pikor
- pitin
- piztu
- poltroin
- 1 potxolo
- poz
- presaka
- presakatu
- sabel
- saiatu
- saihets
- saiki
- 1 sail
- 2 sakatu
- salbotako
- 1 salto
- seguru
- sehaskaratu
- soinutu
- sorgin
- sortalde
- 1 su
- sukar
- 1 tapa-tapa
- 1 tinta
- tolestatu
- tontor
- tropelia
- trumoi
- txangoaldi
- tximista
- txorrotxioketa
- uda
- ukitu
- usatu
- utikan
- utzi
- utzialdi
- xagi
- xaigi
- xaiki
- xegi
- xehe
- xeiki
- xeki
- 2 zain
- zenbat
- zerbitzu
- zerikusi
- zikintza
- 1 zin
- zintzo
- zirrinta
- zirri-zarra
- zorabiatu
- 1 zurbil
- 1 zutik
- zutitu
- zuzendu
- zuztar
goiburua
mutiri.
etimologikoa
Etim. Préstamo románico; cf. fr. mod. mutin.
sense-1
1.
(L, B, BN-baig; SP (sin trad.), Lar, VocB
; -th- Lecl, Dv, H),
mitiri (-th- S; VocBN
, Gèze→Dv, H),
miti (-th- vEys (BN)).
Ref.:
A (mutiri, mithiri);
Lrq (mithiri);
Inza EsZarr 177;
Izeta BHizt2.
Insolente; desvergonzado, descarado; agresivo, violento. "Hardi jusqu'à l'impertinence" VocBN . "Impertinent" Gèze, Lrq. "Miru mutiria, milano atrevido" A. "Etxea zaintzeko zakur ona dugu, mutirie, fuerte saingetzen duena" Izeta BHizt2. Cf., s.v. mutiritu: "Zakurrak mutiri dira (B), los perros andan exaltados, ladran fuerte" A.
Bañan dituk munduaren kontra armak muthiri. EZ Man I 44. Ema-muthiriaren demanda. Ax 388 (V 254). Hitz garratz, gaitz, gaixto, muthiri eta urguillu suerte guzietan. SP Phil 3. Zeren [bere aiphamenaren gaineko] minberatasun hartaz egiten dira moldegaitz, bihurri, muthiri ezin pairatuzko. Ib. 223 (He 225 muthiri). Mando muthiri baten gisa. Gç 44. Kopletan ezta ergela, ez muthiria. ES 191. Eztuela haragia ungi hezia; baiñan muthiria, eta maiz spirituaren kontra altxatzen dena. Ch III 13, 1. Gerizatzen baitzinduen tentazione muthirien kontra. Ib. 50,2. Haiñ asaldu muthiriei eziñ, nekhez baizen, buruegiñ diozokete. He Gudu 78. Bere etsai muthirienak. Lg I 229. O Frantzia, o Frantzia dorpea, / hain mutiri zerk hau errendatu? Iraultza 17. Plazeretarat duen jaidura eta inklinazione muthirien bidez. Jaur 194. Zezena muthiria. Hb Esk 222. Debru muthiriak. Dv LEd 169 (Cb Eg II 93 aserre). Gizon muthiria izanen da. Dv Gen 16, 12 (Ur ezigaitz). Zamaldunari ihes mando muthiria / Dabila uztar, salto, hezkaitz iduria. Dar Eskual 1235 (1910) 4. Herritar muthirien eretzean. Prop 1906, 57. Bilhoz xurinko [sagüa], khorpitzez eskas, südürrez txüt, begiez mithiri. Eskual 22-1-1909, 5. Kantu mutiri eta kobla jasangaitz batean. JE Bur 149. Soiñen batek itzal mutiria badagio. "Importuna". Zink Crit 9. Emango dio bear duen guzia, ain mutiria dalako. Ir YKBiz 270. Izaeraz ez dira gaiztoak, isekari eta mutiri baizik. Mde Pr 270.
v. tbn. Harb (ed. 1690), 458. Mih 79. Brtc 257. Dh 84. MarIl 86.
Insolente; desvergonzado, descarado; agresivo, violento. "Hardi jusqu'à l'impertinence" VocBN . "Impertinent" Gèze, Lrq. "Miru mutiria, milano atrevido" A. "Etxea zaintzeko zakur ona dugu, mutirie, fuerte saingetzen duena" Izeta BHizt2. Cf., s.v. mutiritu: "Zakurrak mutiri dira (B), los perros andan exaltados, ladran fuerte" A.
Bañan dituk munduaren kontra armak muthiri. EZ Man I 44. Ema-muthiriaren demanda. Ax 388 (V 254). Hitz garratz, gaitz, gaixto, muthiri eta urguillu suerte guzietan. SP Phil 3. Zeren [bere aiphamenaren gaineko] minberatasun hartaz egiten dira moldegaitz, bihurri, muthiri ezin pairatuzko. Ib. 223 (He 225 muthiri). Mando muthiri baten gisa. Gç 44. Kopletan ezta ergela, ez muthiria. ES 191. Eztuela haragia ungi hezia; baiñan muthiria, eta maiz spirituaren kontra altxatzen dena. Ch III 13, 1. Gerizatzen baitzinduen tentazione muthirien kontra. Ib. 50,2. Haiñ asaldu muthiriei eziñ, nekhez baizen, buruegiñ diozokete. He Gudu 78. Bere etsai muthirienak. Lg I 229. O Frantzia, o Frantzia dorpea, / hain mutiri zerk hau errendatu? Iraultza 17. Plazeretarat duen jaidura eta inklinazione muthirien bidez. Jaur 194. Zezena muthiria. Hb Esk 222. Debru muthiriak. Dv LEd 169 (Cb Eg II 93 aserre). Gizon muthiria izanen da. Dv Gen 16, 12 (Ur ezigaitz). Zamaldunari ihes mando muthiria / Dabila uztar, salto, hezkaitz iduria. Dar Eskual 1235 (1910) 4. Herritar muthirien eretzean. Prop 1906, 57. Bilhoz xurinko [sagüa], khorpitzez eskas, südürrez txüt, begiez mithiri. Eskual 22-1-1909, 5. Kantu mutiri eta kobla jasangaitz batean. JE Bur 149. Soiñen batek itzal mutiria badagio. "Importuna". Zink Crit 9. Emango dio bear duen guzia, ain mutiria dalako. Ir YKBiz 270. Izaeraz ez dira gaiztoak, isekari eta mutiri baizik. Mde Pr 270.
v. tbn. Harb (ed. 1690), 458. Mih 79. Brtc 257. Dh 84. MarIl 86.
azpiadiera-1.1
(L, BN ap. A
; Dv, H),
mitiri (-th- H (S)).
(Ref. a fenómenos naturales).
"Fort, violent"
H.
"Impetuoso, vehemente"
A.
Cf. infra
(3).
Ezin garaituz muthiri itsasoen lanzadak. EZ Man II 135. Haize / muthiriak ematzen. EZ Noel 157 (tbn. haize muthiri en SP Phil 234 y Dh 159). Haize handi muthiri bat jaiki zen. Dv 3 Reg 19, 11 (Ol y Ker zakar, BiblE zakar indartsu). Bet-betan itsas zolatik atheratzen da ur mendoi bat, botheretsu eta muthiri. Laph 223. Aize gorria albotik mutiri (lotsagabe) sortu da. Or Eus 246. Ekaitz egunetako itsasoak alakoxe joan-etorri latz, indartsu, mutiriak sortu oi ditu. Erkiag Arran 171.
Ezin garaituz muthiri itsasoen lanzadak. EZ Man II 135. Haize / muthiriak ematzen. EZ Noel 157 (tbn. haize muthiri en SP Phil 234 y Dh 159). Haize handi muthiri bat jaiki zen. Dv 3 Reg 19, 11 (Ol y Ker zakar, BiblE zakar indartsu). Bet-betan itsas zolatik atheratzen da ur mendoi bat, botheretsu eta muthiri. Laph 223. Aize gorria albotik mutiri (lotsagabe) sortu da. Or Eus 246. Ekaitz egunetako itsasoak alakoxe joan-etorri latz, indartsu, mutiriak sortu oi ditu. Erkiag Arran 171.
azpiadiera-1.2
Indócil, que se resiste.
Bainan badira [lore] mutiriagoak, debrua ikusi baituke gizonak heien arima [= olioa] nola bil ikasteko. JE Bur 87.
Bainan badira [lore] mutiriagoak, debrua ikusi baituke gizonak heien arima [= olioa] nola bil ikasteko. JE Bur 87.
sense-2
2.
"(Lc), serio, de pocas palabras"
A.
Jende ikasiak ardura mutiri. Zerbeit jakinak [...] tinkatzen daizko ezpainak gizonari. JE Bur 132.
Jende ikasiak ardura mutiri. Zerbeit jakinak [...] tinkatzen daizko ezpainak gizonari. JE Bur 132.
azpiadiera-2.1
(-th- Foix),
muturri
(müthü- Foix). Mohíno. "Boudeur" Foix.
Haren isiltasun mutiriari kasu eman gabe. Mde HaurB 31. Ezpain meheak tinkaturik eta mutiri. Ib. 6.
Haren isiltasun mutiriari kasu eman gabe. Mde HaurB 31. Ezpain meheak tinkaturik eta mutiri. Ib. 6.
azpiadiera-2.1.1
(Uso pred.).
Baina haurra bihurtu zen eta esan zion mutiri: "Utzi nazak!". Mde HaurB 43.
Baina haurra bihurtu zen eta esan zion mutiri: "Utzi nazak!". Mde HaurB 43.
azpiadiera-2.2
(Hablando de cosas).Desagradable, poco grato.
"Maussade et dur"
JE Ber voc.
Noiz zabal, noiz hertsi, noiz herri, noiz bortu, nihoiz ez muthiri, Errobiaren harana [...]. JE Ber 10. Bainan zer jateko urintsu, hotz, usain gozo gabeko, muthiriak! Ib. 26.
Noiz zabal, noiz hertsi, noiz herri, noiz bortu, nihoiz ez muthiri, Errobiaren harana [...]. JE Ber 10. Bainan zer jateko urintsu, hotz, usain gozo gabeko, muthiriak! Ib. 26.
sense-3
3.
"Lugar o paraje donde sopla viento fuerte. Mendi zoko oi toki mutirie da, aize otza"
Izeta BHizt2.
mutiri
-
mutiri....
-
Etim. Préstamo románico; cf. fr. mod. ...
-
1. (L, B, BN-baig; SP (sin trad.), Lar, ...
-
(L, BN ap. A ; Dv, H), mitiri (-th- H (S...
-
Indócil, que se resiste. Bainan badira ...
-
2. "(Lc), serio, de pocas palabras" A. J...
-
(-th- Foix), muturri (müthü- Foix). Mo...
-
(Hablando de cosas).Desagradable, poco g...
-
3. "Lugar o paraje donde sopla viento fu...
<< mukertu 0 / 0 mutirigo >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
