OEH - Bilaketa

331 emaitza jaiki bilaketarentzat

Sarrera buruan (23)


Sarrera osoan (308)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
lepo.
Onom.: Stephanus filius de Martino Lepoa. (1218) Arzam 325. Johane Lepoa. (1350) Ib. 325.
sense-1
I. (Sust.).
azpiadiera-1.1
1. (V-ger-gip, G, AN, L, BN, Ae, Sal, S, R; Lcc 171, Volt 64, SP, Deen I 87, Ht VocGr, VP 53r, Lar, Aq p. 63, Añ (G, AN), H, VocB; -ph- Urt II 71, Arch VocGr , VocBN , Gèze, H) Ref.: VocPir 241 y 243; Bon-Ond 140; A; Lrq; ContR 520; Iz Als, To ; Holmer ApuntV; EAEL 279; Elexp Berg ; Gte Erd 4, 5, 164, 180, 275; ZestErret .
Cuello, pescuezo. "Pescuezo" Lcc."Cerviz" Lcc, Lar y Añ. "Cuello" Lar. "Debe callar el que tiene porqué, lepoan sarna duenak, buruakur (AN)" Aq p. 63. "Degollar, [...] (G) lepoa ebaki, [...] (G) lepoa moztu" Añ. "Lepoa, unos aplican esta voz al cuello, haciéndola sinónima con iduna. De aquí lepoa ebaki. Otros la aplican al hombro y la sinoniman con solbardea, besaburua, soña. Asi dicen: Gurutzea lepoan eraman zuen Kristok" VMg 102. "Lephoko mina, mal du cou, de gorge. Lephoko ioarea, le sonnette du cou" H. "Lepoa moztu ta txapelara eseri (Sal), cortar el cuello y ponerse el sombrero (se dice de quien emprende cosas que están fuera de su alcance)" A. "Lepo(ra)ño badu illia (AN-5vill), leporañoko illia dauka (G-azp, AN-gip-5vill) [...] lepo erditik bera (V-arr) [...], lepoa betean illea dauka (AN-gip), illea lepotik bera (G-goi), lepoari beheiti baditu ileak (BN-arb)" Gte Erd 164. v. idun, sama. Tr. De uso general, ya desde Leiçarraga, en autores de todas las épocas y dialectos salvo en vizcaíno, donde es poco frecuente (lo hallamos en Moguel, DurPl, Altuna, D. Agirre, Gandiaga y T. Etxebarria); sí aparece en los alaveses Lazarraga y Gamiz. La forma con oclusiva aspirada es general al Norte.
Hark hobe luke urkha lekión bere lephoan asto-errota harri bat eta hunda ledin itsas hundarrean. Mt 18, 6 (He, Dv, Ip, Samper, Ur, SalabBN, Ech, Ol, Leon, IBk, IBe lep(h)o; Ur (V) idun, Hual kuello, Ker sama ). Soka bategaz esku delikatuak loturik lepora. Lazarraga A, 1153v. Orkhatz lasterlaria / [...] orek lephotik asikia. EZ Man I 74. Beraska bezala dira haren ezpaiñak, eta olioa baiño leunago haren lephoa. Ax 355 (V 235). Lepo, bulharra / elhurra bezain xuri. O Po 32. Lepoa hautsi zaio gainetik eroriz. SP Imit I 23, 7 (Ch, Mst buru ). Lepoa hautsi zaio gainetik eroriz. Mong 591. Gipuzkoan goraturik / mendiak euren gañean / bera ikusteko luzatzen / zuten lepo gogorra. Lar Gram 1. Zoazte lepo ta buru humill meekin ta damuz beteak konfesor jaun baten oñetara. Mb IArg II 342 (v. tbn. 330 lepoa ebaki ). Eskuak duzu leun, / lepoa txuri. Gamiz 204. Estolia lepotik kurutzeturik artu darua, adierazoteko Jesus irugarren [aldian], kurutzia artzeko soka gogorrakaz lepotik lotu ebela. CrIc 148. Lepo makurragaz negarrez legez damu dot esaten. Mg CO 80. Ezi bear dirala umeak lepo biguña daukaten artean. VMg 58. Atzenean kendu zioen Santuari lepoa Herodiasen gorrotoari atsegin egiteko. AA III 481 (v. tbn. lepoa kendu en Ub 30, Xe 333, Ill Pill 31, Izeta DirG 122, Uzt LEG I 190). Lephotik erabiltzeko medaila xume bat. MarIl 90. Buhurtu zutela / oillarrari lephoa. Arch Fab 163. Lepoa biurriturik jo erazo omen zion buruaz lurra. Izt C 249 (v. tbn. lepoa biurritu en Ldi IL 85). Ganibita eskuan arturik, semeari lepoa ebakitzeko asmoan. Lard 25 (v. tbn. Cb EBO 10, Elsb Fram 79 y NEtx Antz 46 lep(h)oa ebaki ). Zezenak izan behar ditu sorbaldak zabal, lephoa lodi eta yunta motzak. Dv Dial 92s (It, Ip lep(h)o, Ur idun ). Bere lepoan perla ederrezko kollare bat. Arr GB 121. Hortan gezurrik bada lephoa phika. ' Qu'on me coupe le cou!' . ChantP 92. Montbrisoneko tribunalak lepoa mozterat kondenatu zuela. HU Aurp 45 (v. tbn. lepoa moztu en Dv y Ol Mt 14, 10, Xe 375, Ir YKBiz 204, Zerb IxtS 14, Larz Senper 106, Ardoy SFran 230, Azurm HitzB 32 y Berron Kijote 113; lephua muztü en Mustafa (ap. DRA) y CatS 109). [Ugala] sorbaldatik lepora / zedukan jarriya. Ud 121. Ixo! --esan zuan Inaziok, lepoa luzatuta-- Ez ote dira erak an [...] datozenak? Apaol 29. Maria Birjinaren medalla hau ekhar ezazü lephoan. Ip Hil 10.
( s. XX) Eziender lepuetan txintxerrieki isartako. Mdg 131. Aren lepo lodi baltzak izurdearen antz pixkat badauka. Ag Kr 135. [Haurrer] buru zabal gaitza, lepo meheak nekez bezala jasaiten deielarik. JE Bur 164. Zoaz laster, Mariaño eta oilasko bati lephoa bihurrozu! Barb Sup 104. Sansonek bezala, lephoko zainetan, lephoko ileetan zuela bere indar guzia! Ib. 146. Lepoko pañuelua. Moc Damu 31. Urkha bilhurrian du jadanik lephoa. Ox 76. Ez dikiat zer debru dutan lepo huntan, arras nekez higitzen ahal diat buria. Zub 42. Zaldi huni tatxarik / atxemaiten badiozu / [...] ala motz eni lepoa / zintzur ondo-ondotik! Etcham 67. Zintzarria dilindanga dabilkie lepoan. TAg Uzt 99. [Mutiltxoa] lepora jasota [...] mosu mardul bi egotzi ziozkan. Ib. 156s. Joan zen alegerarik, alportxak lepotik eta sosak sakelan. Lf Murtuts 40. A zein otsori lepoa kendu dioten. (G). A Y III 273 ("se dice cuando se causa daño a persona pobre y sin apoyo"). Urrekate bat zekarren lepoan. Mde Pr 165. Besoa haurraren lepo-inguruan ezartzen zuela. Mde HaurB 57. Zuzendu itzak itz oriek baldin lepoa biurritzea nai ezpaduk. Etxde JJ 14 (v. tbn. lepoa bi(h)ur(ri)tu en Muj PAm 49, StPierre 32, Alz Burr 26, Or Mi 57 y Lab SuEm 177). Ezagut erretxa da arrano beltza bere buru eta lepo larrutuetarik. Zerb Azk 37 ( IxtS 23 lepho ). --Entzun al diek [...]? --Bai, Fortun jauna, oiei etzaie aldatu leporik. NEtx Antz 15. Lepo meia, esne-iduri; esku biak, elur txuri. NEtx LBB 341. Bideak legor eta lepoak bustiak lanetik bizi geranok. Ib. 182. Azaria lepotik artzeko. JAzpiroz 139. Retorikari eta hitz-jarioari lepoa bihurtzen saiatu zen beti Baroja. MIH 273.

v. tbn. Ber Trat 11r. Harb õ 4r. Hm 168. Tt Arima 77. Egiat 201. AstLas 31. Xarlem 923. DurPl 85. VMg 8. Gy 72. Bil 37. Aran SIgn 71. Zab Gabon 69. Sor AKaik 110. Apaol 101. Bv AsL 100. Goñi 57. Iraola 21. A Ardi 40. JanEd II 115. Lh Yol 26. Inza Azalp 15. Altuna 94. Mok 4. Const 40. Tx B II 255. Alz Bern 70. TP Kattalin 194. Lab EEguna 108. Lek EunD 49. ABar Goi 16. JMB ELG 64. EA OlBe 111. Lf Murtuts 35. SMitx Aranz 21. Munita 127. Txill Let 38. Anab Poli 82. Ugalde Iltz 38. MAtx Gazt 46. JEtchep 79. SM Zirik 85. And AUzta 67. Arti Tobera 285. Gand Elorri 168. Zait Plat 151. Gazt MusIx 189. Onaind in Gazt MusIx 209. Salav 105. Ibiñ Virgil 104. Etxba Ibilt 490. Salav 33. Ataño TxanKan 226. Larre ArtzainE 200. Gerrika 77. -ph-: He Gudu 93. Mst III 50, 5. Lg II 88. Dh 232. Etch 182. Arch Fab 83. Hb Egia 12. ECocin 13. Laph 241. Elzb PAd 1. Zby RIEV 1908, 770. Jnn SBi 115.
azpiadiera-1.1.1
(Como primer miembro de comp.). "Cabezón de camisa, anokia, lepo-anokia, etc. (AN)" Aq 1066.
Askotan lepo-sahetsean aurkitzen diren pikor hek [...]. JE Med 119. Ezpañak dardar, lepo-zañak ler bearrean. Ldi BB 164. Ez dituzu gero nola-nai jantziak lepo-biurritzalleok. Etxde JJ 204. [...] baldin ta bere zaldiari lepa-kalparretik itxatxiko ez balitzaio. "Crines" . Berron Kijote 147. Baña guazen lepo-narrutik oratuaz gaiari. Gerrika 273.
azpiadiera-1.1.2
(Como primer miembro de comp. copulativos; en pl.).
Esauren arropakin / du Jakob jantzitzen, / lepo-eskuak larruz / diozka estaltzen. It Fab 245. Piltzarrez, lepo beharriak kukutuak. JE Bur 76. Maria, Mari-Eder, lepho beharriak luzaturik emaiten dire. Barb Sup 90. Emaztekiek [...] zangarrak, besoak eta lepho-baphoak Parisen bezen ageri dabizlkate. Zerb Metsiko 251. Lepo-begiak biurkoi. "Sus movibles cuellos y ojos" . Or Eus 420.
azpiadiera-1.1.3
( -ph- S ap. Lrq; H). "Cou ou col d'une bouteille. Lepho gabeko bonbilla, [...]; goulot de tout autre vase ou vaisseau, cruche [...]" H.
Tuntokeria baten egitea da eziez eta biziaren yokatzia flasko baten lephoaren trükü. "Le goulot" . Arch Gram 26.
azpiadiera-1.1.4
( -ph- S ap. Lrq; H). "Il se prend aussi pour gorge, gosier. Lephoan zuen gelditua hezur bat, [...]. En ce sens le syn. zintzurra est plus usité" H.
Au esanik aguro / saltoka ta dantzan, / lepua bustitzera, / sakristaba juantzan. Iraola Kontu 33.
azpiadiera-1.1.5
Zañez goitik gertuena gerriak duan lodiari deitzen diogu "landara-lepoa". EEs 1916, 338n.
azpiadiera-1.1.6
Oinetan oihalezko zapatak, oin-lepoan goiti estekatzen diren hetarik. JE Bur 141n.
azpiadiera-1.2
2. (V; (V, G)) Ref.: A; Iz ArOñ; Etxba Eib; EAEL 10, 279; Elexp Berg; Gte Erd 66.
Hombro; parte superior de la espalda. "Espalda" , "hombro" Añ. "La espalda del cuello o cogote" Iz ArOñ. "Propiamente cuello, pero se entiende comúnmente por hombro" Etxba Eib. "Espalda" (V-ger). EAEL 279. Tr. Documentado en textos vizcaínos desde mediados del s. XVII. Para su empleo por Mendiburu y autores guipuzcoanos en las acepciones 'a cuestas, al hombro', 'a costa de, a expensas de', v. infra LEPO GAINEAN, LEPOAN, LEPOTIK.
Kaltea dagianak bizarra lepoan. (Escudo de la Iglesia de Santa Maria de Getxo). TAV 3.3.1, 169 (tbn. en Otx 32 y Erkiag BatB 169). Amituak, zein da pañu bat leelengo Sazerdoteak bururean lepora ifinten dabena. Cap 137s. [Mutillak] ezarten deutso [neskari] besoa / erregu barik lepoti. Azc PB 115s. Asi zan negar baten, / eskatuten Iaunai / ego bi ondo lotuta / bere lepo biai. Ib. 295. Ikuste labur, / lepoa makur / [...] eta tximurrik mosua. Ib. 285. [Ule] gaztaiña margokoa lepotik bera. Ag AL 23. Liburuentzako zorrotxua lepotik bera ebala. Ag Kr 64. Asi yakazan eulijok kiña ortik eta kiña emetik, ointxe lepuan, gero sorbaldan. "Ora su una spalla ora sull'altra" . Otx 160. Lepua makillaka birrinddu biar eutsela. Ib. 86. Ta ontzat emoten eztauanari lepoko narrua kendu. Erkiag Arran 35n. Bizar zuriz, lepoa makurtuta, makilla-adakia eskuan. Alzola Atalak 74. Lepotik albora dindilizka, sakotxua. Etxabu Kontu 15. Erriak gurutzera / bialdu Jainkoa [...] / zauriturik estali / odolez lepoa. Ayesta 61.
azpiadiera-1.2.1
Sokil gogor eta lur-lepo gizenak [...] idi sendoekin urratu bearrak. " Terga" . Ibiñ Virgil 87.
azpiadiera-1.3
3. (V-gip, G-azp, AN-ulz, B, BN, S; vEys, Dv (-ph-), H) Ref.: A; Iz Ulz, ArOñ; Etxba Eib; ZestErret.
Collado, paso; collado, colina. "Cou, col de montagne" Dv. "Gorge, passage étroit entre deux montagnes. Orrierako lepoa " H. "Collado. Lepo baten gañian zan aren jauregiya. Aizgorritik begiratu eta jira guztian lepo utsa, [...] es todo cimas en derredor" Etxba Eib.
Ibañetaren lepoan harabotz bat agertzen da. (Cantar apócrifo de Altabiscar). Balad 247. Lepo ala meaka ori bere bi egaletan zuaitzez yosiya da. Arburu EEs 1916, 318. Jaizkibelgo tontorraren lepoan urrea bezelako argi leiñuru me-meebat utzi-ta. Lh Yol 33. Begiztatuz mendi heien lepoa. Ox 100. Espainia eta Frantziaren artean diren mendietako lepo apalenak. Zub 125. Euntzaroko lepoa, mendi ederra! Ib. 102. Mendi lepoeri buruz. Ib. 101. Sareak, berriz, lepo-sarrera onetan egon oi dira, zugatz orien eta onuntzkoen arteko aizebidean. Anab Usauri 135. Iragaiten dugu azkenekotz Ibañetako lepoa. JE Ber 14. Arlabango lepotik, Gazteizko landan zear. JMB ELG 98. Atharratzera erten zan Sustarriko lepoan barrena. Etxde JJ 38. Kaillatietako lepo ta zelaiak seireun metro ingurutsu dituzte. Ib. 8. Goizeko bostetan atera ziran bost gizasemeak Sustarriko lepo aldera. Ib. 259s. Korotako lepoa deitzen diogun toki batean. Xa Odol 233. Urdaite lepho gaiñian. 'En haut du col d'Urdaite' . Casve SGrazi 102. Bi mendi aundiren bitarteko lepotik beera zetorrela. "Por la quiebra de dos altas montañas" . Berron Kijote 149. Ez dakit Saiturriko lepoa dan ala Orben dagoan ur-putzu lekua. AZink 161. Usteleiko lepoan gora joan-eta. Larre ArtzainE 15.
v. tbn. StPierre 25. Barb Sup 46. Const 31. FIr 166. SMitx Aranz 60. Etchebarne 71. JAzpiroz 138.
azpiadiera-1.3.1
"Partie étroite à l'entrée d'un port. Pasaiarako portu lepo lepoan galdu ginduen gere ontzia " H.
azpiadiera-1.4
4. Cuello (de camisa). " Kamiseta honek lepua istu xamarra daka " ZestErret.
Lephoko bottoina zilharrezkoa zuen. Elzb PAd 6. Zabaltzen zitun amar amabi ator, eta batean botoieri, bestean lepoko zenbakiri [...] egin bear zizkaten itzaldik ongi ikasik zeuzkan. JAIraz Bizia 20. Atorra xuri izanik han hemenka ubeldua, lepo itzulia higatua. JEtchep 80.
azpiadiera-1.4.1
(BN-baig, R, S; -th- S) Ref.: A; Lh; Lrq .
(Como segundo miembro de compuestos). " Athorra-lepo, col de chemise" Lh, Lrq.
Eta biharamunean ere, mihise, burukita, atorra lepo edo deus ez zinuten hatzeman odolztaturik? HU Aurp 185. Bainan, athorra-lephoaren erdian egoiteak ere lanik aski emaiten zakon. Barb Sup 9. Athorra-lephoa hetsirik, beren jauntziak soinean emanik. Barb Piar I 59. Atorra lepo-zikin, Munoko. "Cuello de camisa sucio los de Munoa" . Or Eus 62. Eskua pijama-lepoaren pean [...] sarturik. Mde HaurB 16. Atorra lepoa ez zuen zabalduko ere berorik haundienean. Larre ArtzainE 40.
azpiadiera-1.5
5. "Gorputz baten zatirik estu eta meheena; ontzien goiko zati meharra" ZestErret .
azpiadiera-1.6
6. "Il se dit des endroits où un fil, une corde ou chose semblable offre des étranglements, des parties plus minces. Irule onak eztu lephorik egiten bere harian " H. "(BN-baig), hilo de grosor desigual" A. v. lepasare, TXORI-LEPO.
sense-2
II. (Adv.).
azpiadiera-2.1
Mucho, en abundancia. "Lepo jan genduen (G-azp), [...] lepo eman ziguten (G-azp)" Gte Erd 58. "Lepo jan da joan zan (G-azp)" Ib. 143. "Bazkai hartan lepo jan gendun" ZestErret. "Zerbezetan lepo ai dian hoiek" Ib. (cf. LEPO EGON). "Jendea lepo zebillek gaur" (G-azp, comunicación personal). v. LEPO EGIN (b).
sense-3
III. (Tema nudo usado como posposición, tras gen.).
azpiadiera-3.1
A cuenta (de), a costa (de), a expensas (de), a cargo (de). v. LEPOTIK.
Guda bearrak asetze ardura bere lepo daukan Euzkadiko Guda Zaingoak. EAEg 28-4-1937, 1575. Jan eta edan dezente, iñoren lepo. Erkiag BatB 155. Lagunak burle ta barre egiten eben aren lepo. Ib. 183. Onegaz, nire lepo geratzen ziran nekarik geienak. Gerrika 160. Anaiaren lepo isten nituan diru-aldaketa eta orrek guztiok. Ib. 287.
azpisarrera-1
LEHENGO LEPOTIK BURUA EDUKI, LEHENGO LEPOTIK BURUA IZAN. Seguir siendo el mismo; seguir en lo mismo. "Orrek lengo lepotik dauka burua (G-azp, AN-gip-5vill)" Gte Erd 180 (v. tbn. Inza NaEsZarr 1418 (AN-ulz)). "Horrek oaiñe lengo lepotik burua!" ZestErret.
Arek, ez dago zer esanik, lengo lepotikan eukiko du orain ere burua. Apaol 33. Lengo lepotik zeukan arrek burua. Ag G 98. Lêngo lepotik burua / datorren urtean zuk. Or Eus 64. Ez al dute oiek beti izango / burua lengo lepotik? (In Alkain 97 ). Ikusten dut lengo lepotik duzula burua ta zure asmoan tink (irmo) dirauzula. Etxde JJ 65. Mattinek ordea lengo lepotik zeukan burua. Ib. 65. Agure kaskatxuri onek lengo lepotik zeukak burua. Ataño TxanKan 18. Entzungo zizun itxuraz behintzat, baina... bai zera: lehengo lepotik hark burua. MIH 268.
v. tbn. FIr 160. In EZBB II 47. Zendoia 235.
azpisarrerakoSense-1.1
( Betiko lepotik ).
Bañan burua betiko lepotik, batetik, eta oituera zarreri agur egin naia, bestetik, an joan ziran. JAIraz Bizia 17.
azpisarrera-2
LEPOA ARRIMATU. Arrimar el hombro (para ayudar).
Baldin bakea nai bada emen / danok gagoz beartuta, / berekoikeri danak itxi ta / lepoa arrimatuta. Ayesta 38.
azpisarrera-3
LEPOA BEROTU (V-gip). "Tundir a palos, calentarle las espaldas. Bere biziko onduen lepua berotu zetsen" Etxba Eib.
Eta negu dollorrai berotu lepua / nai daulako berentzat iñoren lekua. Enb 179. Manu, gurok bioen artean lepoak berotu daioeguzan onei? Kk Ab II 11 (v. tbn. 62). Gela baten sartu ta lepua berotu arte astin-astin egitteko asmoz. Otx 33.
azpisarrera-4
LEPOA EGIN, LEPOA IPINI, LEPOA JARRI (JOKATU, UTZI...). Jugarse el cuello, el pescuezo. "Apostaría el pescuezo, lepoa egin nezake (G, L)" A EY III 247. "Orduko gora-beran, lepua jokatu eban, naiz bildurtixa izan, [...] se jugó el cuello" Etxba Eib. "Jugarse cualquier cosa. Lepua jokatuko nostake ezetz biar sasoiz jaiki" Elexp Berg. "Lepoa jokatuko nuke (AN-gip-5vill) [...], lepoa autsiko nikek irabazi baietz (AN-gip), lepoa paria nezake ez dela jinen (BN-arb)" Gte Erd 183. "Lepua ingo nuke hori eztala hola!" ZestErret.
Eta egia onen prenda nere lepoa ipiñiko nuke. Arr GB 90. Peru Odolkik lepoa nai zuan jokatu. Ag G 102. Kuia hoik ebatsiak ditu, Jauna! Lephoa utz nezake. Barb Leg 70. Aren billa gatozek eta lepoa egingo nikek emendik pasa dala. NEtx Antz 140. Lepoa jarriko zukean ezetzaren alde. NEtx LBB 124 (146 lepoa egin). Baietz aitortzen didazutela / jarriko nuke lepua. MMant 94. Zoritxarrez, lepoa egingo bagenuke ere horrelakoxe jolas-bertsoak onduko zituela Larramendik [...], ez daukagu [...]. MEIG I 216.
azpisarrerakoSense-4.1
(Con el vb. elidido).
--Etzira ohartzen zer den? --Ni ez, batere. --Gurekilako otoa da. Gaur ez dela etxeraino heltzen, lepoa. JE Ber 101.
azpisarrerakoSense-4.2
" Gaur olako bat erosteko, lepoa eman bearko litzake " Gketx Loiola.
azpisarrera-5
LEPOA EMAN, LEPOA ERAKUTSI.
azpisarrerakoSense-5.1
a) Volver la espalda, despreciar.
Igesi ioan, lepoa erakutsi, begiratu bere ez egin gura? A BeinB 45. Zarrak, [...] [jolasaren deadarrari] lepoa emon edo erakutsi oi dautsie geienetan. Ag Kr 50. Zorrari ortzak erakutsi, lotsari lepoa eman, oar onari gaizki erantzun. Ag G 165. Kopeta goibeldurik eta españak dardar zituala, lepoa eman zion sendakiñari. Ib. 119. Gure erri au bideratzeko sortutako bidiai lepua emonda, alperriko ziran gure eta aurrekuen odol eta ekintza guztiak. Gerrika 127.
azpiadiera-1.1
( Lepo eman ).
Goiko gauzari lepo-emon dautselako goirantz begiratzeko be gauza eztala aurkitzen da. JZ 1921, 18.
azpisarrerakoSense-5.2
b) Atrapar, capturar.
Lengusu, aolku bat ematen dizut. Luzaro emen bazaude, Gianetto sastrakara elduko dala ta orduan zureak baño begi obeak bearko dirala ari lepo emateko. " Pour aller l'y chercher" . NEtx Antz 142.
azpisarrera-6
LEPO-AITZIN (-ph- L, BN ap. A). "Parte anterior del cuello" A.
azpisarrera-7
LEPOA JASO. "Lepua jaso se dice por desdén o menosprecio, como gesto con el que se desentiende uno de alguna cosa. Artzekoduneri, lepua jaso eta kitto" Etxba Eib. "Aittatu jat berai tokatzen jakola sankristautzia, baiña lepua jaso ta alde ein ddau" Elexp Berg.
azpisarrera-8
LEPO-ALDE. v. lepalde.
azpisarrera-9
LEPOAN (V-gip; Aq 693 (G, AN), Añ (V)). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. A cuestas, al hombro, a hombros; (fig.) a cargo. "Tomar a cuestas, lepoan, soinean, bizkarrean artu" Aq 693. "A cuestas: [...] (V) lepoan eroan, artu" Añ. "Lepuan artu, tomarle a hombros (al niño). Gaixua, lepuan artuta eruan eban ostatura" Etxba Eib. "Jertsia lepuan artu ta Urkiolara" Elexp Berg. Cf. LexBi: "Alepo [...], en brazos cogido por la espalda". v. LEPO-GAINEAN. Tr. Documentado en autores vizcaínos ya desde Capanaga. Lo emplean tbn. Mendiburu, GavS, Xenpelar, Orixe, Azpillaga y Berrondo.
Kurutzea lepoan eroan ebana. "A cuestas" . Cap 139. [Arzaiak ardia] lepoan artu ta badarama besteetara. Mb IArg I 310. [Ardia biurtuko dezu] lepoan arturik. GavS 27. [Seinak] ez lepuan, ez etxera / ez ibilli gura / beriaz urtetiarren / uletatik tira. DurPl 50. Zaragitxu bat esku edo lepuan dabeela ardaua olagizonai eruateko. Mg PAb 128. Krutze astuna lepoan. EL1 196. Zeure lepoan daroazula, Zeu ilgo zarean oea ta egur santua! Ib. 184. Kurutzia lepuan dabela. fB Ic I 76. [Umiak] nai dau alzuan edo lepuan egon. Astar II 201. Bekatu egin badot, lepoan daukat gura eta gurezko penitenzia egin bearra. EL2 42 ( EL1 37 bearturik ta premiñaturik nago penitenzia egitera ). Ta ilten dabe beingoan / ta artu pozik lepoan / mutilak etxera eroateko. Zav Fab, RIEV 1909, 30 (v. tbn. Mg in VMg 100). Eta zitualako berrogei lepuan, / bizarra zuritua erdia mosuan. AB AmaE 277. Jartzeko gurutze bat / berari lepuan, / kalbarioko mendira / arekin dijuan. Xe 356. Eruango neuke nik oraiñ lepoan geure etxea be. Ag Kr 210. Esne ontziak lepoan artu. Ag G 7. Ene artzaiak lepoan naramake zurera. "In humeris" . Or Aitork 355. [Ardi-narrua] lepoan ipiñita, ardi banintz lez urtengo dot kanpora. Bilbao IpuiB 177. Oraintxe etorren atxurra lepoan artuta, etxerantza. Ib. 168. Alpargatak lepoan jarri ta ortozik joaten giñan. And AUzta 106. Esku batian argi txiki bat / eta lepoan zakua. BEnb NereA 149. Asto gaxoak arrantza baña / zaku astuna lepoan. Ib. 103. Alkate eta sekretaiuak / kulpak dituzte lepuan. Azpillaga ( in Uzt Noiz 44 ). Aixkora eskuan, zakua lepoan. Berron Kijote 108. [Diretorea] kioskotik jatsi zanean, gizon birek lepoan --bizkarrean-- artu eben. Etxabu Kontu 25. Eskoba bat lepuan. Gerrika 85.
v. tbn. Oe 157. GMant Goi 106. Kk Ab II 117. Enb 101. FEtxeb 28. Insausti 109.
azpisarrera-10
LEPO-ATZE. Pescuezo.
Ez lepo-atzerikan / zula zezenari. FrantzesB II 70.
azpisarrera-11
LEPO-AURRE. Pechera.
Belaunikatu zan Poliri lepo-aurreko txamarreko txuloan lorea jartzeko. Anab Poli 135.
azpisarrera-12
LEPOAZ. A hombros, a cuestas.
Berrogeta sei bandera peleakoak / arkabuz da pistola muniziñokoak, / arzobispoen oea, prinzipen baxera / gureak ekar dezan lepoaz etsera. EgiaK 88.
azpisarrera-13
LEPO-AZPI, LEPA-AZPI. Escote, pecho. v. lepape.
Guztizko gorri politekua / petxuba eta lepo azpiya. Iraola EEs 1913, 40. Lepa-azpiko lumak. NEtx LBB 131.
azpisarrera-14
LEPOA BETE (A (que cita "Peru Dubako")), LEPO BETE. Carga, cantidad que se puede llevar al hombro.
[Peru Dubakok] makallau ako iusirik, / eskatu eban emon eiuela / lepoa bete dubarik. J.A. Aboitiz ( in Onaind MEOE 252 ). Aldatz, / ipurdi-latz, / Etxarri, / lepoa bete zintzarri. "Los de Aldaz [...], los de Echarri, collar de esquilas" . Or Eus 61. Ezta egoki-egokija senar-emaztien asarrekuntzetan nastutia. Urten lei batek lepobetegaz. Abeletxe ( in EZBB I 49 (para el sdo., cf. tal vez el ej. siguiente) ). Esaera zar batek / onela dirausku: / Lepo bete palugaz, / esku bete diru. BEnb NereA 123.
azpisarrera-15
LEPO BETEKO (Agua) hasta el cuello.
Estu zebillen Antonio Muñagorri, lepo-beteko uretan. Inzag RIEV 1933, 413.
azpisarrera-16
LEPO-BETENA. Somanta, tunda, paliza.
Amurru bizija artu eutsan gure gixonari ta lepo betenak emon biar eutsezala erabagi eban. Otx 31. Emon eutsen lepo betena, eta an utzi eben, kale bazter illunean etzanda. Erkiag BatB 88.
azpisarrera-17
LEPO-EBAILE. v. LEPO-EPAILE.
azpisarrera-18
LEPO-EBAKI, LEPO-EPAKI (Lar). Degollado.
Hamiltegi batean azkar eroria, / lepo ebakia, / buru itzulia, / hatzamar gabea, / agin aterea. Arti MaldanB 226.
azpisarrera-19
LEPO-HEDE (lepoeda V ap. A; lepeda V-arr ap. A; lepera V ap. A; lepoera V ap. A). "Correa que se ata en las astas de los bueyes uncidos" A.
azpisarrera-20
LEPO-EGILE. Degollador.
Antzarari lepo egiten ziona zaldun trebe zan [...]. Erne deia egin diote lepo-egilleai. Etxde JJ 204 (v. tbn. 205).
azpisarrera-21
LEPO EGIN.
azpisarrerakoSense-21.1
a) Degollar, cortar el pescuezo.
Conde Erraimun lepo egitera etorri zirenean. Or Mi 110. Bat orain, bestea gero, / egiñik antzarak lepo. " Habiendo degollado todos los gansos" . Or Eus 180. Kondenatuen eraiteko metoduak, urkatzea eta lepo egitea dira. Mde Pr 76. Gure alde Zure apaiz eta iaureskeiñi egiña; ta lepo egiña dalako apaiz [...]. " Quia sacrificium" . Or Aitork 300s. Iauntxokeria erakutsi zutelako, biak gaitzetsi ta lepo egin omen zituzten. Zait Plat 76. Etzuten zilegi oilarrik lepo egiterik ezta ogirik apurtzerik ere. Ib. 53. Lepo egindako zekorren odol usteletik. Ibiñ Virgil 113. Urbiltzen zaizkie eiztariek eta bertan lepo-egiten ditute [oreinak] . Ib. 101.
v. tbn. Ol Gen 37, 31. Etxde JJ 204.
azpisarrerakoSense-21.2
b) Hartarse. "Lepo egin arte jan genduen (G-azp), lepo egin arte eman ziguten (G-azp)" Gte Erd 58. Cf. supra (7).
azpisarrera-22
LEPO EGON.
Estar totalmente lleno. "Bete-bete eginda egon; goraino egon. Plaza lepo zeon " ZestErret.
azpisarrera-23
LEPO-EPAILE. "Degollador, lepo, idun epaillea, ebaillea" Lar.
azpisarrera-24
LEPO-EPAITZA. "Degollación" Lar.
azpisarrera-25
LEPO-EPAKI. v. LEPO-EBAKI.
azpisarrera-26
LEPOETAN. A cuestas, a hombros. v. LEPOAN.
Gazteek, goraka ta aldarrika beren lepoetan eroaten zituzten ziralako sofistok. Zait Plat 111. Urte asko lepoetan eta bildurra azurretan. Alzola Atalak 70.
azpisarrera-27
LEPO-GAINEAN. A cuestas, al hombro, a hombros. "Karga lepagañean artuta zihoan (G-azp)" Gte Erd 66. v. LEPOAN; cf. lepogain.
Krutze astun bat lepo ganean. EL1 222. Bere lepo ganean arzai on baten antzera eroateko. LoraS 79. Nire gizona atzo goizeko umea ezta: bere lepo-gaiñean larogei urte daroaz. Ag AL 12. Sispa luziak lepo-ganian! "Sobre el hombro" . Laux AB 80. Naiago zun milla bider [...] emazte berbera erail eta gerokoak lepo gaiñean artu. Etxde JJ 185. Nere urte-zama lepa-gaiñean dudala. "A cuestas" . Berron Kijote 18. Ez baita arina gainerako hautatuek lepagainean eraman beharko duten uztarria. MEIG VIII 27.
azpisarrerakoSense-27.1
Labainkada astun bat lepa-gaiñean. " Encima de un hombro" . Berron Kijote 105.
azpisarrera-28
LEPO-GAINERA.
azpisarrerakoSense-28.1
a) Al cuello.
Lepo gañera botako diat [zakurra] auetatik ezpaua. Ag G 309.
azpisarrerakoSense-28.2
b) Al hombro, sobre el hombro.
Kapa-muturra lepo-ganera [...] yaurtiz. " Sobre el hombro" . Or ormes 73. Etxauk orrek esan gura bakanderea sorbaldara edo lepo ganera igongo yakeenik andrai. Otx 127.
azpisarrera-29
LEPO-GAINETIK. Sobre el hombro.
Makilla lepagañetik artuta, Piarres atera zen bere abere saldoak ikustatzera. Etxde JJ 11. Besoa nexkaren lepa-gaiñetik jartzen duala. NEtx LBB 205.
azpisarrera-30
LEPO-GOGOR. v. lepagogor.
azpisarrera-31
LEPO-GOGORDURA (-ph- L, BN, S ap. A; Dv (-ph-), H (L)). "Tortícoli, dolor inflamatorio o reumático del cuello" A.
azpisarrera-32
LEPO-IGURTZIKA. Dando palmadas en el hombro.
Agurka, kaixioka, esku-joka ta lepo-igurtzika jarduten dabe gazte ta zaarrak. Erkiag Arran 189.
azpisarrera-33
LEPO-ILE, LEPULE. Pelo, lana del cuello, de la espalda.
Oiz-gaineko / bildots zuriak / [...] etzaiz izutu / jatortzunean / lepule billa / txoririk. A VizcB (ap. DRA ).
azpisarrerakoSense-33.1
Plumas del cuello.
[Oilloak] lepo-illea laztu, el nai ta ausar ezin. Or Eus 114.
azpisarrera-34
LEPO-INGURU. "Cuello clerical, idungurua, lepo ingurua" Añ.
azpisarrera-35
LEPOKO .
(Tras gen.). Que está a cargo (de).
Iru maite-maite oriek Urdanibiko barren-lanak bere lepoko zeuzkaten. Lh Yol 9.
azpisarrera-36
LEPOKO HEZUR. "Nuez del cuello, lepoko ezurra" Lcc. Cf. lepo-hezur.
azpisarrera-37
LEPOKO OIHAL. "Pañuelo: (AN) [...] lepoko oiala" Añ.
Anderiak eman zereioan erhaztüna lephoko oihalian troxatürik zereioan erakhutsi. Egiat 173.
azpisarrera-38
LEPOKO PENA. Pena de degüello.
Nik eskatzen det gizona orrela iltzen dubenarentzat lepoko pena. Sor AKaik 130.
azpisarrera-39
LEPOKO UZTAI (ustai AN-ulz, B). Ref.: A EY III 300; Iz Ulz. "Clavícula, hueso del cuello" A EY III 300. v. lepauztai.
azpisarrera-40
LEPO-LEPOAN. A cuestas, al hombro. v. LEPOAN.
Ara non datorren arik lasterrian urun zorro bat lepo-lepuan ebala. Otx 137. Artu upela lepo-lepuan, ekarri aska ganera [...] ta [...]. Ib. 155.
azpisarrera-41
LEPO-LEPOTIK HELDU. "Coger de lleno. Alako edo olako gaitzak lepo lepotik eldu omen dio" Gketx Loiola.
azpisarrera-42
LEPO-MAKURTU. Encorvado. v. lepomakur.
[Gizon] erren, begi ezkel ta lepo makurtua. AB AmaE 323.
azpisarrera-43
LEPO-MANTAR (lepho-manthar BN, S ap. Lh). Parte anterior del cuello.
azpisarrera-44
LEPO MOTZEKO. Cuellicorto. v. lepamotz.
Besa labur, lepomotzeko giza motrolloa agertu da: Balzola errotaria. Ag EEs 1917, 202.
azpisarrera-45
LEPO-OKER. v. lepoker.
azpisarrera-46
LEPO-ONDO. v. lepondo.
azpisarrera-47
LEPO-OPIL. "Nuez, prominencia de la laringe (S, Broussain)" DRA.
azpisarrera-48
LEPO-OTARRE, LEPA-OTAR. "Lepa-saski, edo lepa-otarra. Izen auekin ezagutzen dira arto, sagar eta beste gure baserriko gauzekin erabiltzen diranak. Nekazariak bere bizkarrean erabiltzen du otar au" Garm EskL I 64.
Lepo-otarrian sartuta dute / txala etxera ekarri. Ud 69.
azpisarrera-49
LEPO-PAPARDA (lepho- L ap. Lh). Parte anterior del cuello.
azpisarrera-50
LEPORA.
azpisarrerakoSense-50.1
a) "Lepora jaso, levantar al hombro. Ez dakit zenbat arruako arrixa, ogei bidar lepora jaso dau" Etxba Eib.
Komunioko lotsagaiztoko bat eginda, karga berriz lepora, esan nai det [...] okasioetara. Mg CC 209. Kargia zan legez andijegija, egin arren alegina lepora jasoteko, ezin eban jaso. Mg CO 117. Il-kutxa etxetik mailladietan bera eratsi, besteai lepora emon. Etxabu Kontu 76. Lotu lau puntok zapi orri, sartu makillan eta lepora. Gerrika 27. Ogei arroba jasoz / ezkerrez lepora. Insausti 274.
azpiadiera-1.1
Soñanzki-ordez / goiz utsa jaurti eban lepora. " Sobre su desnuda espalda" . Laux AB 20.
azpisarrerakoSense-50.2
b) (Precedido de gen.). A cuenta (de), a costa (de). v. LEPOTIK.
Kostubak nire lepora [ezarri] . Mg PAb 79. Asteazkenian daukee edanaldi bat ola-jaunaren lepora. Ib. 131. Atsegin da bidebagezko saldu erosietan lapurkeria, tranpa ta engañuak eginik ta aberasturik besteen lepora bizitza gozo bat igarotea. GGero 311.
azpisarrerakoSense-50.3
c) (Precedido de gen.). (Echar, recaer una culpa, castigo; tomar, caer la responsabilidad... ) sobre (mis, tus, sus...) los hombros, las espaldas (de). "A cuenta de alguno irse, ser responsable, iñoren lepora joan" Izt 5r. "Bere lepora kalteak, sobre el los daños, a sus costillas" Ib. (s.v. daños).
Zerren zure lepora doaz, eurak, zure erruz, eginiko bekatuak. EL1 133. Elitzake nire damu ori iñoren lepora iausiko. A BeinB 65. Gero beren lepora kalterik etorri ez dakien. ForuAG 251. Kulpa beti botiaz / besteren lepora. JanEd I 70. Zigor ori [...], mutil onen ganera jausi biarrian, neure astuaren lepora dator. Otx 177. Eta irabaziak banatzeko ardurea bere lepora artuko baleu, zer jazoko ete litzake? Eguzk GizAuz 119. Langille orrei jaten emoteko ardurea iñoren lepora jaurti. Ib. 161. Gizadiaren lepora jausi dan zigorrik astunena dirudi. Ib. 88. Sendiei kalterik baletorkie, agintari oien lepora letorke erantzun-bear guzia. EAEg 29-12-1936, 677. Bere utsegitiak nire lepora bota gura. Gerrika 294.
azpiadiera-3.1
Ta ordurik gora neke gogorra / iatorke lepora biai. Azc PB 15 ( in Ur PoBasc 168 jatorke ganera ).
azpiadiera-3.2
[Iratxoak] galgarriak balira, ordea, etsaien lepora itzazu. ' Remítelas de nuevo a los enemigos' . Zait Sof 28. Orrela gainera, etzukean inoren erantzukizunik bere gain eta bere lepora bearrik. Zait Plat 102.
azpisarrera-51
LEPORAINO (V-gip; H). (Meter(se), estar...) hasta el cuello, hasta arriba. "Lephoraino sarthua da egitekoetan, il est plongé (entré) dans les affaires jusqu'au cou" H. "Politikan leporaiño sartuta dago" Elexp Berg.
Zer egiñen duk faltetan lephoraño sarthua / ardiasten zaikenean fin gabe gaztigua? EZ Man I 115. [Mahomet] bazioan ligan lephoraino, errenkurei erakutsiz [...] bere hasarreduraren kharra. Hb Egia 79. Biriak loiez betiak daude leporaño. Sor AuOst 70. Hek dituzte lephoraino sar-arazi, erresumak eta errepublikak sekula ez dituzten zorretan. Elsb Fram 177. Demonio harek ederki enganatu zaitu, eta lephoraino gero! Barb Sup 11. Bañan diruz leporaño zeudelakoan banegon ni. Alz Bern 73. Nazio danak errezelotan, / leporaño armaturik. Basarri 64. Lephoraino badiat zuen danga eta danga zikinarekin. Larz Senper 110. Horra nola naizen orai Herria kasetan erdiz erdi, leporaino. Larre ArtzainB 233. Errebistakin gaude / leporaiño jota, / ondo garbitu bear / polaiña ta bota. Insausti 57. Ez dirudi, haatik, egiteko larri horietan erabat bere gogoz leporaino murgildu denik. MEIG VIII 35.
azpisarrerakoSense-51.1
(V-gip, G, AN-gip, L, BN-arb).
(Estar, etc.) hasta arriba, harto. " Leporaiño ase (L), leporaiño bete (G), dar la lata; litm.: llenar o hartar hasta el pescuezo" A EY III 308. " Leporaño nazkatu nau oraintxe (G-azp, AN-gip). [...] Leporaino asea niz zutaz (BN-arb)" Gte Erd 277. " Leporaiño egon, estar harto" Elexp Berg. v. infra LEPORAINO EGIN.
Etzaretea leporaino aseak ondoriorik deus ez dakarketen solas lizun alfer hoitaz? JE Bur 111 (v. tbn. leporaino ase en HU Zez 91, Zerb Azk 17). Jestuez eta othoitzez / asea naiz lephoraino. Ox 51. Kopla ezagun-ezagunak, humorismoz leporaño anpatuak. Lek SClar 136. Legatz preskua ipiñi zazu / nik jarriko det txuleta, / eta etxera juango gera / gu leporaño beteta. Lazkano ( in Uzt Noiz 79 ). Itxura gabeko gudate odoltsu arek, leporaño ase ta nazkatua zeukaken jendea. Ataño TxanKan 35. Sagardoz leporaiño bete ta gero. BAyerbe 103.
azpisarrerakoSense-51.2
Hasta arriba, lleno (hablando de sitios). " Eliza leporaino betea (G-azp, AN-gip)" Gte Erd 288.
Bultziak bidariz leporaño josiak dabiltz. EAEg 11-11-1936, 268. Ikustokia leporaño betea omen zegonan, nexkato gaztez. Or QA 103. Eliza, leporaño beterik zegon. Lek SClar 103. Trena leporaño betea zetorren. Ugalde Iltz 31. Gaur erri txikietan ia neskarik ez da ikusten eta aundiak leporaño beteak daude. MAtx Gazt 81. [Guda-gaztelu] aiek leporaño soldaruz ta armaz bete. Ataño TxanKan 102.
azpisarrera-52
LEPORAINO EGIN. Hartar(se). "Leporaiño eiñ, hartar(se), cabrear(se). Gaur umiak leporaiño eiñ doskue" Elexp Berg.
Engrazi urdanta orrek leporaño egin natxeok. Etxde JJ 148. Astean bi edo iru saio bertsotan egin bear izaten giñuzen. Bertsotik leporaño egiñak egoten giñan. Uzt Sas 19. Izeba aspergarriagorik! Leporaiño egiña du bere illoba Endrike. NEtx LBB 137.
azpisarrera-53
LEPORAINOKO (Adnom. de leporaino).
Eta hek kixkaili dira bide bazterrean, lephorainoko erhautsean. Barb Sup 72.
azpisarrera-54
LEPORAKO. "Lepo, matadero (V-m). Leporako, para el sacrificio, matadero" A Apend.
azpisarrera-55
LEPO-SAGAR (-ph- Foix ap. Lh). "Cogullada (Darric)" DRA. "Goitre" Lh.
azpisarrera-56
LEPOTIK (V, G-azp, AN-gip; Izt). Ref.: A; Elexp Berg; Gte Erd 66 y 69. (Precedido de gen.). A expensas (de), a costa (de), a cargo (de), a cuenta (de). "A cuenta nuestra, gure lepotik" Izt. "Ori majo bizi dok aittan lepotik" Elexp Berg. "Horrek sekula eztu diruik eukitzen, beti besten lepotik ibiltzea" ZestErret (s.v. besten). v. BIZKARRETIK. Tr. Documentado en autores vizcaínos y en Urruzuno (Urz 47), Orixe, Etxaniz, Etxaide, Anabitarte (Poli 30), Azpillaga y Berrondo.
Iñoren lepotik ondo edaten dabeela. Mg PAb 53. Zuben lepotik jan eta edan nai dabe, ezer nekatu baga. Astar II 38. Txantonenetik pattarra baneroian, ondo neroian: neuretik, ez zuk lez iñorek lepotik. Ag Kr 169. Zenbat olako egiten ei dabe jente gaixoaren lepotik, guzurti oneik! Or Tormes 117 (41 llepotik, sin duda errata por lepotik). Guk irebazi ta betekada bat eingu euren lepotik. Zer deritxozu? Kk Ab II 65. Eta onelan iñoren lepotik aberastu egiten da. Eguzk GizAuz 58. Askoren lepotik gitxi batzuen ona egitea. Ib. 99. Bere lepotik eta berebil berezien bitartez beteko du eginkizun au. EAEg 13-2-1937, 1055. Berak len aurreratuta zeukan diruaren lepotik [erantzun bearko luke] . Ib. 1-2-1937, 953. Beren lepotik asto lasterrak egiñaz. Etxde JJ 266. Bataren alde besteren lepotik ez bedi iñor arrotu. Or Aitork 367. Nere esperientzia exkaxean, (besteen lepotik artua au, jakiña) [...]. Txill Let 84. Irabazi erruki gabe, neurri gabe, besteen lepotik, besteak itoaz. NEtx Antz 108. Norbaiten lepotik afari dotoria ein eban. SM Zirik 37. Badira senarrak emaztearen lepotik bizi diranak. Erkiag BatB 151. Alperrak lasai jango dau / langillearen lepotik. BEnb NereA 53. Bizi nai dutelako / oik gure lepotik. Azpillaga ( in Uzt Noiz 35 ). Zenbat lapur gure lepotik! Gerrika 106.
v. tbn. JJMg BasEsc 276. fB Ic II 211. AB AmE 327. Bilbao IpuiB 188. Zait Plat 124.
azpisarrerakoSense-56.1
(Tras -ko ).
Esan beie zeinbat Irakastola edo eskola erriko lepotik eutzinda dagozan erri bakotxian. (1917). ForuAB 99.
azpisarrerakoSense-56.2
(Reír, etc.) a costa de.
Zer barriak egingo dituen oraiñ nire lepotik! Ag Kr 115. Bestela auzoak gure lepotik parre egingo du. NEtx Antz 39. Alare iseka [...] onik egiten du Platonek aren lepotik. Zait Plat 118. Bereala ikusi zuan bere ezkutariaren lepotik ari zuten joko gaixtoa. Berron Kijote 191. Uruz Zer 92. Altuna 102. Enb 209. Otx 23. Mde Pr 140. Bilbao IpuiB 129. Osk Kurl 43. Anab Poli 30. SM Zirik 33.
azpiadiera-2.1
Nire lepotik aspaldion barriketa da zurrumurru diarduenak. A BeinB 67.
azpisarrera-57
LEPOTIK ARIN. "Lephotik arin, courageux, loyal" Hb GH 1929, 86.
azpisarrera-58
LEPOTIK HARTU. "Au fig. Etzaitut lephotik hartuko, je ne vous prendrai pas au cou, je ne vous presserai pas" H.
azpisarrera-59
LEPOTIK EGON. Estar de la cabeza, chiflado. "Lepotik ziok ori (AN-araq), burutik nasia, erauzia zegok ori" Inza NaEsZarr 61.
azpisarrera-60
LEPOTIK GORA, LEPOTIK GOITI.
azpisarrerakoSense-60.1
a) (G-azp), LEPOTIK GOITI (AN-5vill, B). (Estar, etc.) hasta arriba, harto. "Lepotik goiti asea naukazu (AN-5vill, B)" Gte Erd 277. v. LEPORAINO.
Bañan oraintxen ernegatuta / bizi naiz lepotik gora. Agirre ( in Xa EzinB 125 ). Ori lepotik gora ardoz eta sagardoz betea zioken. Ataño TxanKan 131.
azpiadiera-1.1
"Zorretan sartua niz lepotik goiti (BN-arb)" Gte Erd 277.
azpisarrerakoSense-60.2
b) "Con falsía, insinceramente. Lepotik goora bada're, ik itzegiok" Gketx Loiola.
azpisarrerakoSense-60.3
c) Por encima del cuello, en la cabeza.
Gizona, lepotik gora neurtzen da. EZBB I 130.
azpisarrera-61
LEPOTIK GORA EGIN (V-gip, G-azp). Ref.: Elexp Berg; Gte Erd 277. "Lepotik gora eiñ, hartar(se), cabrear(se)" Elexp Berg.
azpisarrera-62
LEPOTIK GORA ERAGIN. Hartar. "Lepotik gora eraiñ dostazu" Elexp Berg.
azpisarrera-63
LEPO-UHAL. Collar de animales.
Panpalin zilharrak eta lepho-uhalak, Espainiako jauregitako mandoenetarik. Larz GH 1959, 87.
azpisarrera-64
LEPO-ZAIN (T-L). "Carotide", "jugulaire (veine), lepho-zain" T-L.
azpisarrerakoSense-64.1
" Lepa zaña [...] tendón cervical" Gketx Loiola (s.v. illea).
azpisarrera-65
LEPO-ZAKU.
azpisarrerakoSense-65.1
a) Saco colgado al hombro.
[Txori-artzalleak] dauzkan sareak, dira gu barrunbean arrapatzeko; ta bere lepo-zakua, edo buru-jakea, gu gordetzeko. VMg 71.
azpisarrerakoSense-65.2
b) (lepa-zaku AN-larr). "Saco que se coloca entre el cuello y el hombro para no lastimarlos con el objeto que se lleva en ellos" Asp Leiz.
azpisarrera-66
OIN-LEPO. v. oin.
lepo
<< lastimalki 0 / 0 liho >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper