Azpisarrerak (sarrerak) (23)
- 1 jaiki
- 2 jaiki
- 3 jaiki
- AUZIA JAIKI (1 auzi)
- ERPIL-JAIKI (2 erpil)
- EZKERRETIK JAIKI (ezker)
- EZTEN-JAIKI (ezten)
- HAIZEA JAIKI (haize)
- jaiki-arin
- JAIKI-BERRI (1 jaiki)
- JAIKI EGIN (1 jaiki)
- JAIKI ERAGIN (1 jaiki)
- JAIKI-ERORI (1 jaiki)
- JAIKI-ERORKA (erorka)
- JAIKI-ERORKA (1 jaiki)
- JAIKI-ETZIN IBILI (1 jaiki)
- JAIKI-GARAI (1 jaiki)
- JAIKI-JAIKIRIK (1 jaiki)
- JAIKI-ORDU (1 jaiki)
- JAUSI ETA JAIKI (jausi)
- LINA-JAIKI (liho)
- MANDO JAIKI (mando)
- MOKIL-JAIKI (mokil)
itxuratu.
1.
Tomar forma, formarse.
Ogijak itxuratu ta jagi biar dau bere terzijuan. Mg PAb 151. [Ektoplasmaren] aurpegia baizik ez ondo itxuraturik. Mde Pr 334. Itxuratutzen asi baitira / [bertsolariai] jartzen zaizkaten sariak. Olea 165.
Ogijak itxuratu ta jagi biar dau bere terzijuan. Mg PAb 151. [Ektoplasmaren] aurpegia baizik ez ondo itxuraturik. Mde Pr 334. Itxuratutzen asi baitira / [bertsolariai] jartzen zaizkaten sariak. Olea 165.
2.
(Dv, Lh),
etxuratu.
Representar (pintar, etc.); describir.
"Figurer, faire l'effigie de"
Dv.
Onako berbeta altubagaz ta jasuagaz etxuratuten dau Espiritu Santubak emakume amaitu ta indartsu baten balijua. fB Ic II 284. Jakiteko zelakua izango zan San Juan Batiatzallia itandu biar geunskijube Igarla Santubai, Aingerubai ta Jesukristori, zeintzubek etxuratu eben berbarik jasuenakaz. Ag Serm 94. Erromako jatorri-ipui zarrak bide emanik, olako gertakizun bat itxuratu zun Troiako zarraskiari buruz. Gazt MusIx 66. Basurde bat itxuratua baita aldarearen sahetsean. Lf CEEN 1973, 126. Gertakari baten elhez eta keinuz itxuratzea ikusliar batzuen aintzinean, horra teatroaren funtsa. Lf ELit 314. Hala-nola gure superior xaharra itxuratzen zaukutelarik marrazkilariek arrailleria goxo batekin. Larre ArtzainE 160. Argitaratzaileak lau arrasto larriz itxuratzen digun Zabala gizonaren irudiak. MEIG III 97. Campionen bizitza nolabait itxuratu behar baldin banu. MEIG VI 75.
Onako berbeta altubagaz ta jasuagaz etxuratuten dau Espiritu Santubak emakume amaitu ta indartsu baten balijua. fB Ic II 284. Jakiteko zelakua izango zan San Juan Batiatzallia itandu biar geunskijube Igarla Santubai, Aingerubai ta Jesukristori, zeintzubek etxuratu eben berbarik jasuenakaz. Ag Serm 94. Erromako jatorri-ipui zarrak bide emanik, olako gertakizun bat itxuratu zun Troiako zarraskiari buruz. Gazt MusIx 66. Basurde bat itxuratua baita aldarearen sahetsean. Lf CEEN 1973, 126. Gertakari baten elhez eta keinuz itxuratzea ikusliar batzuen aintzinean, horra teatroaren funtsa. Lf ELit 314. Hala-nola gure superior xaharra itxuratzen zaukutelarik marrazkilariek arrailleria goxo batekin. Larre ArtzainE 160. Argitaratzaileak lau arrasto larriz itxuratzen digun Zabala gizonaren irudiak. MEIG III 97. Campionen bizitza nolabait itxuratu behar baldin banu. MEIG VI 75.
Simbolizar; representar, figurar.
"
Portret horrek gure aita du itxuratzen
"
Lh.
"
Banderak herriaren arima itxuratzen du
"
Ib.
Dabiden Dorrea [...] eta bertze hainitz holako, Testamentu Zaharreko liburuetan, klarki, agerian, Maria aintzinetik itxuratzen eta agintzen dutenak. Lap 269 (V 122). Acuarela [...] bi aietako batek [...] gizona itxuratzen du. Ayerb EEs 1915, 293. Gizon horiek itxuratzen dute Jesus, [...] bekatutik libratu gaituena. Zelaiberri Herr 5-11-1959, 4. Antzokia berenaz hutsa da: ez du neholako lekurik itxuratzen, orotakoa da. Lf ( in Casve SGrazi 11 ). En DFrec hay 6 ejs.
Dabiden Dorrea [...] eta bertze hainitz holako, Testamentu Zaharreko liburuetan, klarki, agerian, Maria aintzinetik itxuratzen eta agintzen dutenak. Lap 269 (V 122). Acuarela [...] bi aietako batek [...] gizona itxuratzen du. Ayerb EEs 1915, 293. Gizon horiek itxuratzen dute Jesus, [...] bekatutik libratu gaituena. Zelaiberri Herr 5-11-1959, 4. Antzokia berenaz hutsa da: ez du neholako lekurik itxuratzen, orotakoa da. Lf ( in Casve SGrazi 11 ). En DFrec hay 6 ejs.
3.
Formar, dar forma.
"(Vc), dar traza, figura"
A.
Ikerlan horietan sartu dena galdurik dago gizona eta gizartea bere soilean, itxuratu duten inguruneaz aparte, ezagutu nahi baldin baditu. MEIG VIII 63.
Ikerlan horietan sartu dena galdurik dago gizona eta gizartea bere soilean, itxuratu duten inguruneaz aparte, ezagutu nahi baldin baditu. MEIG VIII 63.
4.
Simular, fingir.
"
Badaki itxuratzen eta eriaren egiten
"
Lh.
Deabruak ere alako eragiñak itxuratu nai izaten ditu Aingeru antzean argialdi ontan. Or QA 174.
Deabruak ere alako eragiñak itxuratu nai izaten ditu Aingeru antzean argialdi ontan. Or QA 174.
5.
(V-gip, G-azp)
Ref.:
Iz ArOñ; Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 219.
Poner(se) bien, arreglar(se), adecentar(se). " Arpegiz oso itxurauta dago (G-azp)" Gte Erd 219. " Bastante itxuratu dabe Poligono aldia " Elexp Berg.
Goizetan jaiki eta / oien egiñ bearrak: / lendabaiziko lana / kendu makarrak; / nolazpait itxuratu e- / ben iduri txarrak. Basarri 217. Ukullu danak itxuratuta jarri nai ainbat ganadu. Basarri 142.
Poner(se) bien, arreglar(se), adecentar(se). " Arpegiz oso itxurauta dago (G-azp)" Gte Erd 219. " Bastante itxuratu dabe Poligono aldia " Elexp Berg.
Goizetan jaiki eta / oien egiñ bearrak: / lendabaiziko lana / kendu makarrak; / nolazpait itxuratu e- / ben iduri txarrak. Basarri 217. Ukullu danak itxuratuta jarri nai ainbat ganadu. Basarri 142.
6.
Adivinar.
Zeñena ote leikian itxuratu gabe. JAIraz Bizia 7.
Zeñena ote leikian itxuratu gabe. JAIraz Bizia 7.
7.
"Saciarse. Bapo mutill, hiruk aiña jan dok. Honezkero itxuratuko hitzan
"
Elexp Berg.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
