gezurtatu.
1. (S; SP, Urt Gram 398, Lar, , Gèze, Dv, H, VocB ), guzurtatu (-au V; Lar (+ -adu), ), gizurtatu (Lar) Ref.: A (gezurtatu, guzurtau); Etxba Eib (guzurtau) .
Desmentir; contradecir. "Desdecir", "desmentir" Lar. "Probar la mentira" VocB . "Berboak izenetarik atheraiak, [...] hala nola gezurtatzea, urreztatzea " ES 101. v. gezurztatu.
Berzela du Kristauaren gezurtatzen deitzea [= Kristauaren deitzea gezurtatzen du] . EZ Man I 3. Nihork eztu hura [ene iuieamendua] gezurtatuko. SP Imit III 46, 4 (Ch ganbiatuko ). Fede hura ez dezagun gezurta gure akzionez. CatLav 422 (V 200). Gezurtatzen dituzula Erdaldunen ta Euskaldunen usteketa txarrak. Lar Carta a Mb 277. Nola arpegia agertu etsai bere aragi zaleen esanak gezurtatzeko? VMg 4. Guzurtauko ditu mundutarreen ames zoruak. JJMg May 92. Faraonek denbora artan erreinuan bazituen sorgin edo gaizkin batzuek, Jainkoaren mirari egiazkoak gezurtatu naiez. Lard 68. Bere eskeñi eta esan guziak gezurtatu zitzaiozkala. Ib. 533. Badituzte hain egiaren itxura handiak, non ezbaita nihor gai [irakuspen] hekien gezurtatzeko. Hb Egia 55. Mingañak egun bat opa, eta biotzak barrunbean gezurtatzera guzia biurtzen dan bitartean. Ant Ezale 1899, 2a. Iñoiz guzurtauko eztan da iñok guzurtauko eztaben egia eder onen etorrerea. Ag Ezale 1899, 397a. Guzurrezko zalakuntza lotsagarriak guzurtatzen ezpaebazan. GMant LEItz 64. Juduak zabalduko zuten gezurra gezurtatzeko bidean. Inza Azalp 76. Gezurra zirudik e? [...]; alere, kantak dion bezala gertatu. Ez duk au gezurtatuko dunik. Or Mi 9. Euroen uste guztiyak guzurtauta gelditu ziralarik. Kk Ab II 160. Agintzak ez ditut gezurtatu nai. Zait Sof 148. Gaiztoek eta xarrek ahatz-erazi, gezurtatu nahi daukuten Gazteen Lur irrikatu hartara. Mde HaurB 94. Berak zerbait entzun zun eta neri etorri zitzaidan galdezka. Nik ezin izan nion gezurtatu. Etxde JJ 253. Gertaera oiek eztute nere esana gezurtatzen. Vill Jaink 181. Begiak gezurtatzen zuten aoak ziotena. NEtx LBB 149. Ezin egizta ez gezurta daitekeen esaldi batek ez du ezer adierazten. MIH 89.
v. tbn. Ir YKBiz 525n. TAg Uzt 14. Guzurtau: CrIc 53. Enb 47. Otx 88. En DFrec hay 12 ejs. de gezurtatu y uno de guzurtatu.
(Con aux. intrans.).
Egun-oro [eskolak] alkarren kontratzen eta gezurtatzen dirade. Lar SAgust 10.
Desmentir (a una persona). " Hitz batetik bertzera bere burua gezurtatzen du " Dv.
Gezurtiak zer du meritatu? Egia derranean gezurtatu. O Pr 191. Gezurtatzen banau, galdua betiko nere egiteko guzia ta nik esaten dudana. Mb IArg I 259. Ukhatzen zituen bere lagunaren erran guziak: gezurtatzen zuen bere solas guzietan. Lg I 327. Behinere zure buruba gezurtatu gabe bethi ibilli izan ziñen Jinkoak irakatsi zarozkitzun bidetan. Mih 15. Nai du gezurta dezadan nere burua? (221). LE-Ir. Ezin gezurtatuko gaitu. Ur Gen 38, 23. Gezurtatuba nai nuke atera, bañan uste det denbora gutxiko gizona dagola. Sor Bar 53. Gezurtatuko ditut erriko atso zar berritxu guziak. Urruz Urz 60. Ez othe du Jerusalemeko populuak haltoki Apostolua gezurtatuko. Lap 309 (V 141). Paula, egizalea zan ta, egia esan oizuan miñez bada ere; baño gezurtatzera bezela etorri zitzaion Peru Odolki illuntze batean. Ag G 173. Ezton [egija] ! da laster guzurtauko aut. Kk Ab I 69. Idazlea ezin gezurtatu dezateken gizajoak. Zink Crit 67. Jaungoikoa guzurtau nairik, lurraz zerua egin nairik ba-dabiltz. Eguzk GizAuz 191. Ark ez du erantzunen zorrik etzula, salatzaille maltzurrak auzitan gezurta ez dezan. "Ne convincatur et obtineatur ab accusatore" . Or Aitork 240. Eta zinetan poztuko nintzateke Caracastik datorkigun euskal ikasbide honek gezurtatuko banindu. MEIG III 63.
v. tbn. Echve OngiB 48. Hb Egia 140. Zait Sof 179.
(Con aux. intrans.).Resultar desmentido.
Zeñari erantzuten diodan, gezurtatzeko beldur bage, ezen [...] egiten dituztela ogei milla arkume. Izt C 174. Jaunaren errukimentuan zuen uste osoak sinisterazotzen ziola gañerakoen ondamenetik gordea izango zala; eta etzan gezurtatu. Lard 21.
"(Vc), chasquear" A (que cita el ej. de Mg PAb).
Guzurtaubak geratu ziriala, ogi biguna erakutsi ta emonaz birzaiz eginiko balz ta jangatxa. Mg PAb 125.
(Con aux. intrans.).Quedar decepcionado, quedar chasqueado.
Etziran, bada, gezurtatu bera esleitu zutenak! Izt C 416. Astoa abiaurik kortatik arrantzaz, / guzurtau zan bertantxe gorriturik lotsaz. (Interpr?). AB AmaE 244.
2. Engañar, mentir. "Mentir, prometer una cosa y hacer otra" VocB .
[Satanasek] gezurtatzen gaitu engañatziagati. SMSerm 190. Ezen gezurrezko lekhukoak ene kontra jaiki dira, eta gaixtakeriak bere burua du gezurtatu. "Mentita est iniquitas sibi" . Dv Ps 26, 12.
(Con aux. intrans.).Engañarse.
Nere gaiztakeria berez gezurta ez dedin. "Ne mentiatur iniquitas mea sibi" . Or Aitork 14.
EZIN GEZURTATUZKO. "Irrécusable" T-L.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper