Azpisarrerak (sarrerak) (23)
- 1 jaiki
- 2 jaiki
- 3 jaiki
- AUZIA JAIKI (1 auzi)
- ERPIL-JAIKI (2 erpil)
- EZKERRETIK JAIKI (ezker)
- EZTEN-JAIKI (ezten)
- HAIZEA JAIKI (haize)
- jaiki-arin
- JAIKI-BERRI (1 jaiki)
- JAIKI EGIN (1 jaiki)
- JAIKI ERAGIN (1 jaiki)
- JAIKI-ERORI (1 jaiki)
- JAIKI-ERORKA (erorka)
- JAIKI-ERORKA (1 jaiki)
- JAIKI-ETZIN IBILI (1 jaiki)
- JAIKI-GARAI (1 jaiki)
- JAIKI-JAIKIRIK (1 jaiki)
- JAIKI-ORDU (1 jaiki)
- JAUSI ETA JAIKI (jausi)
- LINA-JAIKI (liho)
- MANDO JAIKI (mando)
- MOKIL-JAIKI (mokil)
eginbehar.
(V, G, B, L-côte-sar, BN-ad; Añ, Dv, H (s.v. beharra))
Ref.:
A;
EI
282
.
Deber, obligación. " Egin-beharrak (subst.), devoirs" Dv. Cf. tbn. Dv ( A): "(Adj.), urgent, qui doit être fait. Lan hori egin-beharra dugu, ce travail nous presse. Badugu egin-beharragorik, nous en avons de plus urgent". v. eginbide. Tr. Documentado, además de en Pouvreau, en autores meridionales desde mediados del s. XVIII; tbn. lo hallamos en Xalbador. Egibear en Ldi IL 95 (frente a diez ejs. de eginbear) debe tratarse de una errata. En DFrec hay 25 ejs., meridionales.
Egin beharrak eta manatuak osoki eta fidelki egin ondoan. SP Imit I 19, 5 (Ch eginbideak). Geren lan hau guri eragiteko bere eremutik atera zuen Jangoikoak S. Joan Baptista, Espiritu Santuz adirazten ziola artako egin beharra. Mb IArg I 91. Zeintzuk dira ezkonduben eginbiar edo obligazinoiak? CrIc 172. Dignidade onen goiak [...] berekin ekarriko ditu bere egin bear andiak. AA III 272. Eureen gurasuak maitetuteko ta ondreetako egin biar estuba. fB Ic I app., 30 (v. tbn. 4, 10, 28, 77, etc.). Ondo ondo bete bakotxaren lan ta eginbiarrak. Ur MarIl 5. Israel guziaren onerako ziran aginte eta eginbearrak. Lard 121. Zeintzubek ain leku urriñetan euren eginbiarrak ain ondo bete ditubezan. (1866). BBatzarN 231. Semea izateak eskubideren baten ondoren, eginbearra dakar. A ( in Azc PB 17 ). Eskonduen zereginak eta eginbearrak ondo betetako. Itz Azald 175. Eleizearen esanak eta aginduak betetako eginbear andi eta astuna. Ib. 113. Gure Zabaleta orretan eginbear estuak badaude. Ag G 7. Nire eginbearra bete diat. Or Mi II. Irabazirik, atsegiñik ala puztubiderik eztakartzen egiñbearretan. Ldi IL 106. Eginbear ori estaduarena baño lenago gurasoena da-ta. Eguzk GizAuz 94. Jaungoikoa aintzat artu ta goresteko eginbearra dauke. Ib. 83. Eginbear onen mendean arkitzen dira baita ere [...] langille eta banakariak. "Obligación" . EAEg 29-10-1936, 163. Osakintza lanetan ari zirala, izkilluz kanpoko eginbearretan alegia. Ib. 18-11-1936, 326. Goizetan jaiki eta / oien egin bearrak: / lendabaiziko lana / kendu makarrak. Yanzi 217. Abeslari-taldearen egin-bearra aintzaz beteko litzake. Zait Sof 164. Bere aitarekiko eginbearra. Etxde AlosT 62. Eleiza ta sakristiko alkarren egin-bearrak. Bilbao IpuiB 137. Antolatu zituzten eginbear zenbaitzuk. Izeta DirG 73. Erlijioek ezlukete beste eginbearrik bizitza au osatzekoa baizik. Vill Jaink 118. Bertze egin beharrez arta hartzeko denbora edo askatasuna. Xa Odol 60. Akademia orok berezko duen eginbeharrari uko egingo baldin balio. MEIG VII 77.
v. tbn. JJMg BasEsc (ed. 1845), 5. KIkV 56. ArgiDL 59. TP Kattalin 187. Enb 92. Lab EEguna 102. Otx 52. Ir YKBiz 310. ABar Goi 41. TAg Uzt 302. Erkiag Arran 139. Ugalde Iltz 63. Basarri 60. Anab Aprika 18. Gazt MusIx 8. Alzola Atalak 138. NEtx LBB 26.
Deber, obligación. " Egin-beharrak (subst.), devoirs" Dv. Cf. tbn. Dv ( A): "(Adj.), urgent, qui doit être fait. Lan hori egin-beharra dugu, ce travail nous presse. Badugu egin-beharragorik, nous en avons de plus urgent". v. eginbide. Tr. Documentado, además de en Pouvreau, en autores meridionales desde mediados del s. XVIII; tbn. lo hallamos en Xalbador. Egibear en Ldi IL 95 (frente a diez ejs. de eginbear) debe tratarse de una errata. En DFrec hay 25 ejs., meridionales.
Egin beharrak eta manatuak osoki eta fidelki egin ondoan. SP Imit I 19, 5 (Ch eginbideak). Geren lan hau guri eragiteko bere eremutik atera zuen Jangoikoak S. Joan Baptista, Espiritu Santuz adirazten ziola artako egin beharra. Mb IArg I 91. Zeintzuk dira ezkonduben eginbiar edo obligazinoiak? CrIc 172. Dignidade onen goiak [...] berekin ekarriko ditu bere egin bear andiak. AA III 272. Eureen gurasuak maitetuteko ta ondreetako egin biar estuba. fB Ic I app., 30 (v. tbn. 4, 10, 28, 77, etc.). Ondo ondo bete bakotxaren lan ta eginbiarrak. Ur MarIl 5. Israel guziaren onerako ziran aginte eta eginbearrak. Lard 121. Zeintzubek ain leku urriñetan euren eginbiarrak ain ondo bete ditubezan. (1866). BBatzarN 231. Semea izateak eskubideren baten ondoren, eginbearra dakar. A ( in Azc PB 17 ). Eskonduen zereginak eta eginbearrak ondo betetako. Itz Azald 175. Eleizearen esanak eta aginduak betetako eginbear andi eta astuna. Ib. 113. Gure Zabaleta orretan eginbear estuak badaude. Ag G 7. Nire eginbearra bete diat. Or Mi II. Irabazirik, atsegiñik ala puztubiderik eztakartzen egiñbearretan. Ldi IL 106. Eginbear ori estaduarena baño lenago gurasoena da-ta. Eguzk GizAuz 94. Jaungoikoa aintzat artu ta goresteko eginbearra dauke. Ib. 83. Eginbear onen mendean arkitzen dira baita ere [...] langille eta banakariak. "Obligación" . EAEg 29-10-1936, 163. Osakintza lanetan ari zirala, izkilluz kanpoko eginbearretan alegia. Ib. 18-11-1936, 326. Goizetan jaiki eta / oien egin bearrak: / lendabaiziko lana / kendu makarrak. Yanzi 217. Abeslari-taldearen egin-bearra aintzaz beteko litzake. Zait Sof 164. Bere aitarekiko eginbearra. Etxde AlosT 62. Eleiza ta sakristiko alkarren egin-bearrak. Bilbao IpuiB 137. Antolatu zituzten eginbear zenbaitzuk. Izeta DirG 73. Erlijioek ezlukete beste eginbearrik bizitza au osatzekoa baizik. Vill Jaink 118. Bertze egin beharrez arta hartzeko denbora edo askatasuna. Xa Odol 60. Akademia orok berezko duen eginbeharrari uko egingo baldin balio. MEIG VII 77.
v. tbn. JJMg BasEsc (ed. 1845), 5. KIkV 56. ArgiDL 59. TP Kattalin 187. Enb 92. Lab EEguna 102. Otx 52. Ir YKBiz 310. ABar Goi 41. TAg Uzt 302. Erkiag Arran 139. Ugalde Iltz 63. Basarri 60. Anab Aprika 18. Gazt MusIx 8. Alzola Atalak 138. NEtx LBB 26.
Tarea.
Euren egiñenakaz [...] gixon jakintzuen egin-bearra nastu ta gatxagotu egiten dabe. "Labor" . (1918) ForuAB 157. Itzul-lanak ainbat etsai dituken eginbearrik eztut uste arki ditekenik. Ibiñ Virgil 22.
Euren egiñenakaz [...] gixon jakintzuen egin-bearra nastu ta gatxagotu egiten dabe. "Labor" . (1918) ForuAB 157. Itzul-lanak ainbat etsai dituken eginbearrik eztut uste arki ditekenik. Ibiñ Virgil 22.
"
Egin-beharrak [...], besoins naturels"
Dv.
Cf. Berron Kijote 121: Gorputzeko beste egin-bear guziak.
EGINBEHARREAN.
En la obligación (de).
Geldituten dirala [...] oitura onetako gauzetan argituteko eginbearrean. Itz Azald 130. Nortzuk ez dagoz barau egiteko eginbearrean? Ib. 115.
Geldituten dirala [...] oitura onetako gauzetan argituteko eginbearrean. Itz Azald 130. Nortzuk ez dagoz barau egiteko eginbearrean? Ib. 115.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
