1.
(ADBols, EtxbaEib);
he. ¡Eh! (Exclam. que sirve para llamar la atención, advertir de un riesgo, protestar, etc.)."Eh, interjección para llamar la atención"EtxbaEib.
He, tenplea desegiten eta hirur egunez edifikatzen duaná, enpara ezak eure burua eta iautsi adi krutzetik. Lç Mc 15, 29s. Eh! Zeubeen lagunai ori burloori! fB Olg 185. Eh! Banaioak. Zav Fab RIEV 1909, 30. Hola he! barku ederrak, / diru ketara ethorriak? Gy 83. He! amatxo, jaiki zaite. Arr GB 56. --Ez diat i baño asto aundiyagorik ikusi. [...] (Guztiyak): --E, e eeee (ojuka). --Tira, tira, ez diau asarratu biar gabonetan. Sor Gabon 22. E! e! Eztu baliyo! Alz STFer 126. E! Asto lapiko! Ez nazu golpe txarra eman. Iraola 108. E! ez hain zaloin, hain laster ibil zure arrazoinamendutan. Mde Pr 155. E, au tontoa dek. And AUzta 57. Eee! Geldik! NEtx LBB 53.
sense-2
2.¡Oh!, ¡ah!, ¡ay! (Exclam. de queja, indignación o admiración). He! zein guti den nik egiten dudana!"Heu".SPImit IV 1, 5.
He! zergatik enatzaio bide arrai eta eder hari iarraiki?SPPhil 48 (He 49 Ah!).
He! Iauna, emoitzu guardiak ene ahoari. Ib. 363.
Hik manatu nik noiz edan? He, hik!LarzIru 90.
(Athea jotzen dute... kexu) He... Oraino ere. LarzSenper 40.
sense-3
3.he. (Expresa ironía, burla o aprobación, a veces con sentido irónico)
Tr. Documentado en autores septentrionales.
Puttikok galdetzen dio zubi gainetik hirriz, eian nahi duen bat saldu, bere diruan? --He, he, he, hasten da Gaizandi. HbEgia 131.
He, he, he, Petan, khuiak han ezar, / Ezkur koxkorrak berho pean sar?Ox 117.
Lekuineko Jaun Erretorari aldiz --barkatu!-- begietarat heldu zitzaizkon, eta sudurrerat, pindar batzu; ez baitakit xuxen zer zuten erakusten: urgulu izpiño bat, ala othoitzeko kharra. He! he! he!... ez baitakit!JEBur 73.
(Hirri maltzur bat eskapatzen zaio:) He, he, he!BarbSup 58.
--Zer ezarri daukuzu? [...] --Gondolier [dizka] ! --Eta gero? --Gondolier hiruetan! --Gostu oneko gizona, he!JEtchep 86.
--Hire sosa! edo erratzen hut! --He, Jainko maitea! ene sosa! ez diat sosik mutikoa. Ib. 114.
sense-4
4.¿Eh? (Expr. con entonación interrogativa; sirve para buscar la confirmación de lo expresado anteriormente)."Gaur goiz jeikiya, e?, se le dice a algún guasón que engaña con una broma verbal"BUArano 216.
Tr. Frecuente en la tradición meridional.
--Ori bai izango litzakela Paraisoko subia bezela... --Bai, e?SorGabon 46.
Duroz betia egongo da, e?Apaol 40.
Zenbat gauza, e?AlzSTFer 136.
Txanpañaren izenik entzun al dezute? Ez, e?AgG 174.
Gezurra zirudik e?OrMi 9.
Zer modu, Etxeberria? Ondo, e?LabEEguna 85.
Or ago, e, arraio ori?BilbaoIpuiB 131.
Baiña kontuak ondo atera, e?NEtxLBB 183.
Ona ematen dik, e? BAyerbe 126.
Berago ez utzi, e?BBarand 160.
Gero, neu azkoriaz ez jo, e?Gerrika 36.
Baina ez dut uste hori bakarrik denik e!MEIG IX 77.
sense-5
5.(Exclam. que se emplea para indicar que lo dicho por el interlocutor no se ha entendido, produce extrañeza o se desea precisarlo). --Garai bateko egunetan munduan lamiñak eiziran, [...]. --E? Zer ziran lamiñak?AgAL 63.
E? Bost durokoa? Zer dala ta?AgG 131.
--Diruba lenbizi... --E! Zuaz nere begiyen aurretik!AlzTxib 104.
--Gezur bat erraiten edo egintza gaixto zerbeit egiten delarik, bere baitharik jotzen abiaten den xilintxa bat. --He? Nola? Jotzen? Gezur bat erraiten delarik?BarbSup 154.
--Poz ori emango diot ba. --E! Zer! --Beorrekin bazkaitara joango naiz. MujPAm 41.
Alargunarekin ezkontzen naizela? --E? Alargunarekin ezkondu?LabEEguna 103.
--Ezetz, gizona! --He?ZerbBiGo 303.
--Emen erbirik ikusi al dezu? --E, ze ordu dan?AndAUzta 57.
--Zuk badakizu nor dan iltzaillea. --(Ikharatua) Hee?... Nik, nik?... Frogak nun ditutzu?LarzSenper 79s.
sense-6
6.(Muletilla). --Badakik? Koxme, e... --Koxmeren tratuakin al ator onera?AlzBurr 30.
Oneek e... desiertuen bixi ixeten die-ta. KkAb II 152.
--Ze numero? --preguntau zetsen zentraletik. --Ba... ee..., 45. SMZirik 81.
E... bai ba. Orixe esan nai neutsun. ErkiagBatB 32.
Eta bueno, orduan beharbada bai zera bat e, bueno, borradore moduko zerbait edo. MEIG IX 85.
azpisarrera-1
HE ETA ME. (Expr. con eco irónico o despectivo). --Ezetz, gizona! --He? --He eta me, arno hau hauta dela [...], bainan laster edan beharra!ZerbBiGo 303.