1 bolada.
Tr. Documentado sólo al Sur, a partir de mediados del s. XVIII. La forma más antigua y más usada en gral. es bolada . Bolara se documenta en Bilintx y en autores guipuzcoanos del s. XX. En DFrec hay 18 ejs. de bolada y 8 de bolara .
1.
(Lar, Añ).
"Vuelo"
Lar, Añ.
2.
"Vuelo, espacio que se vuela de una vez"
Lar.
3.
(
V-m-gip, G, AN, R, S),
bolara (
V-gip, G azp)
Ref.:
A;
Etxba Eib (boladia, bolaria);
Etxabu Ond 118 (bolari(a));
Elexp Berg (bolara);
ZestErret
.
(Usado frecuentemente como segundo término de compuestos). Oleada, soplo, bocanada, golpe. "Aize-bolada, ráfaga de aire [...]; ur-bolada, avenida de aguas" A. "Albatia jaso eta errotiari emon detsenian, ur boladia etorri da errekatxuan bera" Etxba Eib. "Axe boladik txapela eruste; oingo boladan danak Aralar'ea duz" Etxabu Ond 118. "Torbellino de viento, agua, etc. Aize-bolariak txapela eruan dost" Elexp Berg. "Ur-bolaria etorri zanian larri ibilli giñan" Ib. Sg. DRA, Archu trae en su dicc. ms. "Euri-bolara" y "aize bolara bat". Cf. VocNav: "Volada. Ráfaga de viento. (De uso casi general): Una volada de aire me llevó el pañuelo. Ponte hueca, que viene la volada. (dicho popular)".
Itsas-olastak eta aize aserretuaren boladak.
Mb IArg II 280.
Aize-bolada baten antzeko ots bat-batetako bat.
Lard 481.
Bereala jaiki zan aize bolada izugarri batekin.
Aran SIgn 41.
Mendiko urbolada da.
"
El torrente de la montaña"
.
(AN-larr)
Orreaga
51 (Camp ib. 23 ujola
).
Boladak indarrak artuta, / Ekatxak artuten dabe erdian.
AB AmaE 382.
Aize bolada batek keetan estaldu gaitu.
Ag Ioan 268.
Suzko boladak asi bearko dot botaten.
Ib. 166.
Aditu zuen bere inguruan soñu aundi bat, aize bolara baten antzekoa.
Goñi 27.
Aize bolada batek ontzia urrindu.
Belaus Andoni 7.
Aize bolara aundiak Ataunen izan ziran.
JMB LEItz
99.
Aixe-bolada batek artu dauz / Baratzetako loriak.
Enb 45.
Anuntziyatu zuen / orduko bolara, / graziyak milla bider, / Aita Orkolaga.
Tx (
in
Imaz Auspoa
24, 55 (se refiere a una galerna)
).
Uda azkeneko aize bolarak iñorkiña daraman bezela.
JAIraz Bizia 24.
Aize-bolara bat arrotzen da.
NEtx Antz 10.
Puroa pizten asi da. Ke-bolara batzuek zabaldu bitza.
Ib. 102.
Aize bolara gaizto bat aski izaten baita tantairik errotsuena ankaz-gora iraultzeko.
Etxde JJ 162.
Atsegin-boladak bete naute bein eta berriz.
Txill Let 61.
Itsasoaren aldera joan gera polliki-polliki, bolada freskuez gozatzera.
Ib. 53.
Emakume oien eztarri ukituetatik alako boladan ateratzean [doñu ukigarria]
.
Lek SClar 104.
Ur-bolara etorri zan eta gizon orren andrea urak eraman.
And AUzta 44.
Zaitez gozoago / aize-boladean.
Gand Elorri 82.
Aize-bolada gotorrak.
Zait Plat 41.
Aizea ori allegatu zan / izugarrizko bolaran.
Auspoa 77-78, 33.
Biziya arrisko aireko oitan / etorri giñan onara; / batzutan iran, bestetan jeitxi, / pasa genuen bolada.
Ib. 294.
Aize bolada batek gonak apur bat jaso eutsazan.
Erkiag BatB 77.
Aizearen bolada erkin-samarrak.
Ib. 13.
Iñungo aize bolarak eztizkio ostoak erauzten.
Ibiñ
Virgil
85.
Nere olerti-aideak, izan zuan alako aize bolara.
NEtx LBB 225.
Itxasotik datozan aize-boladak.
Alzola Atalak 83.
San Jose egunez, bolada batek neurkin luze inguruko zatia orratzari musturretik kendu ta kalera jausi zan.
Etxabu Kontu 72.
(V-gip),
bola
(S). Ref.: A (bolada, bola); Etxba Eib; Elexp Berg. "Diru-bolada (V-gip), gran cantidad de dinero" A. "Bola (Sc), multitud, bandada. Ze xori-bola! ¡qué bandada de pájaros!" Ib. "Egabera boladia jatxi da edurtzan, una bandada de avefrías" Etxba Eib.
"Aurten eztegu boladia egon da gure auzuan" Elexp Berg.
Alde batera asko korrika zijoazela ikusirik, jende-boladari segitu zion.
Aran SIgn 52.
4.
(
G-goi-azp-to, AN-larr),
bolara (
V-m-gip, G-azp; A Apend),
bolai (
B),
bolda (
Broussain ms. (BN-ad) ap. DRA, que cita a Broussain)
Ref.:
A (bolada);
A Apend (bolada, bolara);
Gketx Loiola (bolara);
Etxabu Ond 117 (bolari);
Asp Leiz2 (bolada);
Gte Erd 20;
Elexp Berg (bolara);
Izeta BHizt2 (bolai);
ZestErret
.
Temporada, época, tiempo; racha.
"
Bolada, ocasión"
A.
"
Bolada, temporada, ocasión. Bolada batean, en una temporada"
A Apend.
"
Bolada o bolara, además de otras acepciones, tiene la de 'alternativa, suerte'. Olakoxe bolarak izaten ditu, suele tener alternativas de ésas. Bolara gaiztoa diat aspalian, tengo mala suerte hace tiempo"
SMuj EEs
1921, 27 ( A Apend).
"
Bolada, ratos, temporadas. Bolada ontan, euri asko egin do
"
Asp Leiz2.
"
Bolara, temporada, época. B. ontan oso gaizki gabiltz
"
Gketx Loiola.
"
Bolda, cierto lapso de tiempo (BN-ad) Broussain. Bolda bat egon da hemen, se ha quedado un momento"
DRA
.
"
Bolarak eukitzen ditu (V-gip, G-azp, AN-gip) ., bolarak ematen dizkio (G-azp)"
Gte Erd 20 (s.v. "arratxak eukitzen ditu").
"
Bolai, época, temporada. Bolai unten erixko nabile
"
Izeta BHizt2.
Tr. Empleado casi exclusivamente el s. XX y por autores guipuzcoanos.
Urrengo bi gizaldietan ere, onelako lanak egiteko bolara aundiya izan baitzan.
J.B. Ayerbe EEs
1912, 38 (cf. infra BOLADAN).
Muniziua bolada baten / eduki dabe abasto.
Noe 75.
Bolara ontan koraje asko / iñork ez dauka [bozeadore] orrentzat.
EusJok II 155.
Tripa-zakua bete biar du / gaztiak bere bolaran.
(In Tx B 127
).
Gose-bolaran.
Ib. 228.
Andik emendik deia ugari / badu oraingo bolaran.
Tx B III 96.
Ori joan boalda izaten dek emen.
Alz Ram 101.
Baña "bolara" ontan lan aunditan sartua zabiltz.
Ldi (ap.
carta a Or 8-7-1930, DRA
).
Bolada luzean legorra edo gainerakoan ekaitz aundia izango da.
(AN-larr).
A EY IV 213.
Etorriko zen bolara, Engrazirekin egindako txolarte atsegingarriak zirikagarri etorriko zitzaizkiona gogora.
Etxde JJ 200.
Edonork baño erromantikuago jokatzen diat nik azken bolada onetan.
Txill Let 100.
Gonzalo Pizarroren alderdikide izan zen onen jaikialdian. Bolara batean bere agindupetan egon zen.
Etxde Itxas 31.
Nunbait, bolara bateko ase ziran [arraiak]
.
Etxde PerPl 59.
Bolara ontan gure eiztariak / ez dabiltz oso gozoak.
Basarri 123.
Nahasmendu ta bolara txar batzuk gorabera, bada marra edo lerro jarraitu bat, etengabe gora naiean leiatzen dena.
Vill Jaink 47.
Bolai untan zerrikumeak arras merke daudela.
Izeta Herr
19-12-1963, 4.
Bolara artan ezkontzen ziran / geienak ostegunian.
Uzt Sas 105.
Utsik aiñean bazan / bolara bateko.
Ib. 84.
Bolada aretan ezin abante artuta ibilten zan motorra.
Etxabu Kontu 129.
Bolara batean pentsakizunez ixil-ixilik mendi aldera begira jardungo zin.
Ataño
TxanKan
43.
Orduan, urte aietan, sortu zan piñuaren bolara, ta asi giñan piñua sartzen.
JAzpiroz 68.
Aurreneko maillakoakin ere, bolada batean, bera onena ere ortxe-ortxe izango zan.
Insausti 21.
Makal xamar dabil gizagaxoa bolara honetan.
MIH 81.
Asko ikasi dut azken bolada honetan.
MEIG IV 101.
"Época de gran cantidad de una fruta, hortaliza, etc. Ointxe daukau tomate bolaria
"
Elexp Berg.
.
5.
bolara.
"Temperatura (G-bet)" A Apend.
BOLADAN.
a)
Volando.
Ará idibát boládan.
LE JMSB 417.
Án dabila egunóro boládan, irúzkia deitzen dén argisko bóla andi bát.
LE Doc 109.
b)
Al instante, rápidamente.
Ori aditurik, Aita zoraturík pénas dóa boládan.
LE JMSB 394.
O nola presaka ta montoika, boladan, bata bestearen gainka, juango gindakean ara.
LE Urt 125.
Peliz bizi da Zegaman, / astorik eztu eraman. / Albeiteruak bazekien / tratu orren berri boladan. / Ark esan dio nola dan.
"
El albéitar sabía al vuelo noticias del trato"
.
A CPV 485.
c)
(V-gip; bolaran V-gip). Ref.: A; Elexp Berg (bolaran). A oleadas, a bocanadas; en tropel. "A chorro" A. "Ugarialdian lekia bolaran daukau" Elexp Berg.
Tximiniatik ikusi oi dot boladan keia.
AB AmaE 172.
Barruko labatik urten gurarik egozan txingar eta txinpartak aotik boladan iges egin ez egien.
Erkiag Arran 99.
d)
(Con egon, ibili, etc.). En boga, de moda. "Boladan eon, modan egon. Azken aldiyan boladan do" ZestErret.
Patxaran ibiltzia / dago gaur bolaran, / pausaje fiña orain / zergatik moda dan.
Bil 74.
Len oso edertzat eta bolara aundian zebillena, gero baztertu ta txartzat ematea, sarri ikusi oi da.
Ayerb EEs
1915, 297.
BOLADA-BOLADAN.
Muy en boga.
Orduan bai-zegon bolara bolaran Lutero eta Zwinglioren siñes-austea edo erejia.
Manzi GPatroi 148.
BOLADAZ
(G-goi; bolaraz Dv). En ocasiones, por temporadas. "Boladaz izaten da makalaldia" A Apend.
Ez da zer aitaturik / zeru zabala 're, / bolaraz urdin urdin / jarritzen dala 're.
Bil 59 (v. Dv s.v. bola, donde cita la trad. de Manterola de este texto).
Bolaraz bertsoetan, / bestetan dantzan-da.
Zendoia 65.
BOLADETAN.
En ocasiones, por temporadas.
Nik ez nuan ezagutu, baiña izugarria omen zuan [por zan?] bolaretan.
BAyerbe 147.