Harremana

    OEH - Bilaketa

    330 emaitza jaiki bilaketarentzat

    Sarrera buruan (23)


    Sarrera osoan (307)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    bizkor.
    tradizioa
    Tr. Pizkor se documenta en unos pocos autores labortanos y bajo-navarros; tbn. en varios autores guipuzcoanos (entre otros V. Moguel, Echagaray e Iztueta, y otros del s. XX; cf. pizkortu en Cardaberaz). Bizkor es general en vizcaíno; se encuentra tbn. en algunos guipuzcoanos y navarros (ya en un texto del s. XVII, Larramendi, Mendiburu, Ubillos, Lizarraga de Elcano y Lardizabal, aumentando su frecuencia en el s. XX). Hay ejs. suletinos de bizkor. No hay ningún testimonio de phizkor , aunque sg. Harriet: "Se prononce généralement dans les dial[ectes] cispyrénéens: phizkorra ". En DFrec hay 63 ejs. de bizkor y uno de bixkor, todos ellos meridionales, y 3, septentrionales, de pixkor.
    sense-1
    I. (Adj.).
    azpiadiera-1.1
    1. (V, G-nav, AN, B, Sal, R; Hb, Dv, H); pizkor (Ht VocGr 420, Lar, Dv, H (+ ph-)) Ref.: A; Iz Ulz (aule) EAEL 212.
     Vigoroso, fuerte; saludable. "Sain, hazkarra, pizkorra" Ht VocGr. "(Este mozo es muy) alentado, alaia da txit gazte au, errutia, pizkorra, indartsua" Lar. "Sain, fort, puissant. Gizon bizkorra, homme vigoureux" Dv. "Fort, robuste, vigoureux: Muthil pizkorra" H. "Jouissant de ses forces, en bonne santé: Zaude pizkor" Ib. "Vigoroso" A. "Lo fuerte" Iz Ulz. "--Jangoikuak dizula egunon. --Baite zuri ere. --Bizkortzaudée? --Bai" Ib. 434. Cf. VocNav: "Biscarro, dícese del viejo bien conservado. Biscor, vigor, fuerza, agilidad, energía (Pamplona). Fuerte, vigoroso, bien conservado, refiriéndose a personas (Baztán, Pamplona) [...]. Biscorrico, dícese del viejo bien conservado (Oroz Betelu, Monreal, Lumbier, Romanzado, Salazar, Pamplona, Cuenca). Biscorro, ágil, fuerte, sano (Pamplona, Montaña)". v. 1 azkar.
    Zarrezo amari dagola alegre eta bizkor. (Guesálaz, 1626). ReinEusk2 162. Baña itxok, oraindikan bizkorra zeagok [euskara], gaztetzera zeak, bazeakik bere burua txukunkiro edertzen. Lar DT CCIV. Eun ta ogei urte zituenean ere beste edozein ogei ta bostetan bezain indartsu eta bizkor arkitzen zen. Mb IArg II 310. Zertakoz halako haurrak, lealak beno bizkorrago ta azkarrago diradian, da galthoa? Egiat 276. Zenbat geiagotan bat komulgatzen dan [...] anbat indartsuago, portitzago, sendoago, kementsuago ta bizkorrago egiten da animaren grazizko bizitza. Ub 203. Istántean héria bizkór geldituzé. LE JMSB 179. Zoáz, ezi bizi ta bizkór dágo zúre sémea. LE Urt (ms.) 131v (en la ed. de 1846, 367 pizkor). Emon egidazue gizonik sendo, bizkorrena, ta ikusiko dozue, zelan alderaturik arimea, geratuten dan idulki bat legez illik. Añ LoraS 102. Nekean pizkor, jolasean zar / eta festetan gaztea. Echag 141. Gaurko egunean arkitzen da, beraren seme prestu leial argien bidez auziak irabazirik, eder ta galant, pizkor ta sasoikoa txit [beren itzkuntz ederra] . Izt C 8. Baña juduak sekulan baño bizkorrago eta gogorrago agertu zitzaiezten, eta atzeratu bearrean arkitu ziran. Lard 545. Zar erori eta gazte bizkorrai. Ib. 86. Bei pariaren kontra / bost ziran astuak, / kargetan ez pizkorrak, / jeniyoz bastuak. Ud 120. --Ta Mikolaxen amona nola dago? --Pizkor dabill, jauna. Sor Bar 98. Beharrik zen gizon pizkorra, eta odol onekoa. HU Zez 23. Ikusten duzu izaitez emazteki bat pizkorra, zangar besoak azkar, gerria lodi, haur bat besoan. Ib. 33. Egin eban seme bat / lodi ta bizkorra. Azc PB 149.
    ( s. XX) [Xakiteko] bizi drenez guziuak, bizkor dagonez ama Carmen eta arrebak. Mdg 143. Zein izugarri ta, errukarria, arratsaldeko iruretan, azkar da bizkor, jantzan ebiltzazan neska-mutil gazte ederrak, seiretan euren bizia edo izamena galdutea! Echta Jos 254. Aterako dira ogei mutill gazte oso pizkorrak eta ikatza baña beltzaguak. Iraola 107. Aate alper-nagien umeak oilo amaloka baten egapean arrautze-koskoletik irten ta azi oi diran bezen mamintsu ta pizkor, zuen izenpean argitaratu ta koxkortu bite nere Ardi Galdua . A Ardi VII. Gizon koskor bat bizkorragorik / bat ezta mundu guztian. EusJok II 72. Naparroko errege zan Santxo Bizkorrak ['Sancho el Fuerte'] etsaiei urratu ta kendu zizkien kateak. Inza Azalp 16. Soldadu guztiak ere eztira bizkor, leial ta bulardetsuak izaten. Ib. 12. Gizon pizkorra ere baitzen, hari behako bat egin eta, baztertzen zitzaizkon denak ixil ixila. Barb Sup 45. Karlista-mutil bizkor aiek. Or SCruz 30. Sei mando eder bizkorrak ildoa urratzen zuten. Or Mi 90. Ez det gizon bat bizkorragorik / sekulan iñon ikusi. Tx B I 26. Aitortzen dizut, Kortajarena, / gizon pizkorra zera zu, / gure Jainkuak eman zizun da / indarra pranko badezu. Ib. 216. Sortu giñian bizkor ezer-ezetatik, / Baña geixotu giñan uts egin batetik. Enb 79. Zugazpetan gorderik zeuden esandako mutil bizkorrak. Anab Usauri 71. Leoia baxen bizkor. Otx 68. Kaixo, laguna! Bizkor, beraz? Ldi UO 38. I baño indartsu ta bizkorragoa nok. Eguzk GizAuz 103. Aldexeago baneuzka ta ni bizkorrago egon, astean bein joango nitazke berak ikustera. Munita 80. Badator gizon bizkor bat, eta ezkila ziztu bizian ipintzen du. Or QA 159. Behor zalhu eta bizkor. Mde Po 96. Amabost seme-alaba izan ditutze. Danak bizkor eta osasuntsuak. Basarri 117. Bazuten lanik aski iruen artean ere gizon bizkor ura menperatzen. Izeta DirG 78. Iainko bizkor biziaz egarri dut gogoa. "Deum fortem vivum". Zait Plat 101. Aur bat izan dedilla / nai bezin pizkorra, / amak ura azitzen / dauka lan gogorra. Uzt Sas 33. Nere oraingo iriak ziran / pizkor ikaragarriak. Uzt LEG I 206. Berez len pizkorra eta alaia izan dana, zartuta ere pizkorra eta alaia izaten da. Alkain 75. Gaur bizkor dana leike / biarko makaldu. Zendoia 189 (ib. 79). Etxe-barren itzalean aurkitu dugu Baroja, bizkor, argi eta berriketazale. MIH 129. Itzul lanetan irabazi duen entzute merezia du hemen Orixek etsairik bizkorrena. MIH 354.
    azpiadiera-1.1.1
    (Referido a plantas).
    Haitz bat duzu handia, zaharra; bainan oraino pizkor dagona. HU Zez 117. Alboan bizkor belarra. Or Eus 277. Palasen bas-oliondo pizkorrek ditute maite. "Uiuacis oliuæ". Ibiñ Virgil 86.
    azpiadiera-1.1.2
    (Ref. a cosas). Fuerte, intenso; potente. "Moltsa bizkorra, puissante bourse" Dv. "Ukhaldi pizkorra" H.
    Batzarraren epai astun ta bizkorra. Mg PAb 213. Sufritzea arimo bizkór sendoaréki. LE Ong 45r. Baratzuri pin gogorrak, piper me pizkor ta gizen gezarotsuak. Izt C 155. Golpe bizkorrak emana. EusJok II 147. Etsaiaren orduko ekiñaldiak bizkorragoak izango dira. Inza Azalp 125. Lepua gogor zian eta elia bizkor berjitez. Const 40. Ezarri zion edari bizkor ua. Or Mi 69. Muturreko bizkor batekin. Ib. 48. Asaldamen bizkorra piztu zuten eskualde artako erritarrek. FIr 136. Begietarako sendagai bizkor askoa banekarren. Lek EunD 30. Gogoa bizkor, burua motel. EA OlBe 33. Dei bizkor egiten dio, entzun gogo dunari. "Grito intenso". Or Poem 549. Surik bizkorrenak argirik ezin eman zien. Or QA 58. Agindu bizkor bakarra. Or Aitork 283. Ianari bizkorra ian dezakeño [aurrak] . Ib. 397. Haren adimen bizkor, eskolatzez ornitua. Mde Pr 170. Oraintxe berriz borrokari lotu zaizkio ta biak ere artu-eman pizkorra darabilkite. Anab Poli 27. Bazekiat bihotz bizkor baten indarra zer den. Arti Ipuin 77. Jentearen artean protesta batzuk entzuten dira, baina atabalaren kolpe pizkor pare batek itoak dira. Arti Tobera 264. Aren aleginik bizkorrena. Zait Plat 83.
    azpiadiera-1.1.3
    "Qui demande de la force. Lan pizkorra, fort travail" H.
    azpiadiera-1.2
    2. (V, AN-ulz, B, Sal, R; Aq 884, Añ); pizkor (G-nav) Ref.: A; Iz Als.
     Vivo, activo; eficiente. "Activo" Aq, A. "Activo, vivo, eficaz" Añ. "Lán askó, eta náiko lana emen zukan mutilairi agintzén; pizkórra emén zan, pizkorrá" Iz Als. .
    Oei lagundu zien bertako gizon errutsuak eta emakume pizkorrak. Zab Gabon 94. Gazte alaia zan Franzisko, lagun-zalia, eta lagunaz beti maitatua; jostatzallia ta umore onekua; bizkorra ta biotz onekua guziz. Bv AsL 26. Eta Sajoi bizkor / baltzak sututeko / gizon zuri prestuak / azpiratuteko! Azc PB 207. Zaarrena zazpi-zortzi urte-inguruko neskatilatxu bat zan, eragiña ta bizkorra, edo, beren Amak esan eroana esateko, mutilla egiten asia. A BeinB 108. Jaungoikoaren bildurrean ondo azia, mazal ta pizkorra, ta umetxoa izanarren, garai batzuetan gizon batek aña on egiten zuan. Ag G 59. Guztizko esangiña, bizkorra, apala ta bijotz onduna zan. Kk Ab I 84. Mezatarako beti nagi aurkitxen diranak, beste gauzetarako bizkorrak ixaten dozak baña. Ib. 10. Izan ditezela berak laguntzalle pizkorrenak. "La parte más activa". ForuAG 325. Lanerako alperrak / pizkor zurrutian. JanEd II 76. Maitale euskalduna beti gogoa bero ta begia bizkor badabil. Lh Yol 24. Auzaphezak ikasten du bospasei emazteki dituela herriko edale pizkorrenak. Zerb Artho 501. Gizon bizkorra ta ernea zala esaten dute batzuek; ezereza ta gizagajoa beste batzuk. Or SCruz 87. Ta fede gori bat beti baita azi ernegarri, gu, orduko lotiok, lagun bizkor aien deadarrak esnarazi ginduzen. Ldi IL 134. Eragille bizkorra aiz. Ib. 38. Lendik ere aipatua gendun-idazle pizkorra. Ib. 8. Osasun gabeko matrail zurbil baten aurrean ezingo ukek jarri osasuntsu musu gorri bat, motel baten aurrean pizkorra, trakets baten aurrean liraiña. ABar Goi 29. Bazkide zintzo ta langille bizkorra. Eguzk GizAuz 5. Gizon batzuk besteak baño zoli ta bizkorragoak dira: buruan argi geiago, eskuetan antze ta indar geiago. Ib. 39. Ikuslaritza onek, Zaingoaren Bazkun guziak ikustatu bearko ditu. Ortaz, bizkorra izan bear. "Con unas características de movilidad". EAEg 6-4-1937, 1444. Ta i... bazekiat joan eitzala, / azterle bizkor, abilla, / Iparragirrek or utzitako / saku-diruaren billa. EA OlBe 46. Astegunetako langile bizkorrak. Mde Po 92. Poli etxeko langille gazte bizkor ta txukuna zan. Anab Poli 127. Miña bere berbetarako bizkor ta artazia eben morroiak. Erkiag Arran 54. Madalen, amaren arazo-laguntzaile bizkorra zan geienbat. Ib. 16. Oba ekarri ez, iruretatik bizkor eta urtenena izanda! Bost minutu barru euren artean zan. Zestokada ogia ekarri eban makala. Bilbao IpuiB 161. Begiak bizkor, sareak gertu, / gogoz ta adorez lanera. BEnb NereA 149. Turuta joten bada / bizkorra mutilla. Ib. 204. Jende bizkorra badaukatela [errusitarrak] / orra garbi nabarmendu. Basarri 190. Artegi baten preso errenditzeraño, / Bizkorragoak dira [artzai zakurrak] gizon asko baño. Ib. 151. Bazekien langille bizkorrak bear zirala kamioia azkar betetzeko eta ustutzeko. Salav 59. Ortan bakarrik ez da pizkorra, / zokor jotzen e badaki. Uzt LEG I 282. Argia zan bera ekiana besteai erakutsi al izateko, eta bizkorra, gatz-ozpindua itz-egitean. Onaind STeresa 52. Madrilgo abogadu bat zuten, ziñezko bizkorra. JAzpiroz 70. Onetarikuetan bizkorra eta jakintsua be bazan [osagillea] . Gerrika 129. Jakintsuen ondarea euskaraz azaldu eta zabaldu nahi duen buru-langile bizkorra. MEIG III 108. Euskaraz zerbait dakienak, eta are zerbait ikasi nahi duenak, laguntzaile bizkorra dauka orain liburu argi, trinko eta ongi banatu horretan. Ib. 104.
    azpiadiera-1.2.1
    (Ref. a cosas). Efectivo, eficaz.
    Bere grazija edo lagungarri bizkorrakaz. Mg CO 104. Alan ikusiko da euskeriak baditubala berba bizkor, apaindu, zoli ta adiutubak gauza goratubak azaldetako. Mg PAb 202. Nere neurtitzok orrein / lo-erazle bizkorrak / uste ez nun ziranik! "Tan eficaz narcótico". Ldi BB 12. Aberastasunarentzat ain eragille bizkorrak diran altxorrok. EAEg 2-3-1937, 1185.
    azpiadiera-1.2.2
    (V-gip).
    Despierto, inteligente. "Vivo, espabilado, inteligente" Elexp Berg .
    Txori pizkor, asko jakin ta begiratu bat, zeñek ezagutzen zituen gizonaren asmo galgarriak. VMg 70. Pernando, esan zion praille aietako batek, zuk gizon azkar, buru argi, pizkorren izena daramazu; ta esango al ginduzuke, emendik illargira zenbatsu bide dagon? Muj PAm 46. Errusiko agintariak azeri bizkorrak dira-ta, ango garirik geienak duan eskuratu dabez. Eguzk GizAuz 137. Poli umezurtza zan, oso pizkorra mutilla. Anab Poli 13. A zer seme bizkorrak / atera zaizkiten... / Ez dakizu erderaz / zein ondo dakiten. Basarri 178. Zegamarrak orduan inoranteak ziran, ezer ikasi gabeak, ezjakiñak [...] baiña geroztik bizkortu dira; danetan bizkorren egin dira. And AUzta 86. Ikasi ta irakatsi berrien asimasiak ugariagotuz, ederragotuz eta zabalagotuz ari ziran gizon bizkor aiek [=sofistak] . Zait Plat 111. Burmuinak urtu-bearrean ari ziran entzule bizkor atzarriak. Ib. 40. Betaurre-antioju baltzen atzekaldean begi bizkorrak. Alzola Atalak 110. Ni baiño bizkorragorik egongo dala au erabakitzeko. Insausti 37. Denetatik bada Euskal herrian, Galizian edo nonnahi bezala, bizkorrik eta tontorik. MIH 271.
    azpiadiera-1.2.3
    "Véhément. Peredikari pizkorra, orateur Chrétien véhément, vigoureux" H.
    azpiadiera-1.3
    3. (V, G, B, L, Sal, R; Añ); pizkor (G, L, BN; Izt, H) Ref.: A (bizkor, pizkor); EI 76; Etxba Eib; Iz Als; Elexp Berg .
     Rápido, veloz; ágil. "Pronto, veloz" Añ. "Ágil" Izt 7r y A. "Ithurri pizkorra, fontaine qui coule fort" H (que cita a Izt). "Rápido, veloz" Etxba Eib. .
    Izanik Bizakitarrak Erromakuak baño arin, ibilkor, eta bizkorrago. Astar II VII. [Laugarren zezena] izanik besteak baino indartsuagoa, pizkorragoa, eta ibiltari geiagokoa, sartu omen zitzaien txara andi batean. Izt C 250. Erri onetako iturrien askotzatik egiñeratzen dire erreka pizkor anitz. Ib. 101. Zeiñ uso bizkor, zeiñ arranoak. AB AmaE 59. Geure artean bizi da / piztia bizkorra. Azc PB 66 (se refiere a la pulga). Iru mandoetatik bizkorrena azpiko laguntzat artu eban: onetarako ezeban oinkadarik galdu bear izan. A BeinB 91. Txenara pizkor eguzki-zaleak. Ag G 43. Aurresku bat egin eban, erabilli ebazala iñun diran anka-biyorkadak eta kirimillak, guztiz bizkorra zan ta. Kk Ab I 36. Bere anka bizkorrakaz. Ib. 36. Ikusten dozu txori bizkorra / axe-zear igaroten? GMant Goi 33. Lasterkari txapeldun bizkor ark. Or Mi 15. Aurki geldiagotu zuen aztaka bizkorra. TAg Uzt 148. Jauzi bizkorra eginda. Ib. 13. Amerikako aire bizkor bat. Mde Pr 168. Bizkor dituzte mingañak / nere lankide bikañak. Mde Po 41. Engraziren aur-izana zear-aizerik bizkorrena baño lenago zabaldu zen. Etxde JJ 181. Arinka, Poli bai zan mutil bizkorra, gure txaluparen gañean jarri zan. Anab Poli 32. Zure luma bizkor ori eztagizula ugerraz beteten itzi. Vill (in Bilbao IpuiB 8). Txoria baizen bizkorra. BEnb NereA 79. Munduko laisterkaririk bizkorrenak txalotzeko. Basarri 69. Akileu oin-arin bizkorrenak ezin turtube astiroa atzeman lezake. Zait Plat 41. Saltu bizkorra egin. Erkiag BatB 95. Oin bizkorrak zituan. Ib. 16. Txakurrari Lipar deritxa, bizkorra ta ariña dalako. Ib. 48. Soiñua pizkor eta ezti, azpitik lagunduaz. NEtx LBB 210. Orobat enaratxo / bizkor ta iaua. Olea 12. Ezkil txikia ots bizkorrean barriro be. Onaind STeresa 70. Bat, edozein, bizkorrena jeneralean [...], korrika abitzen zan. JAzpiroz 124. Konturatzean ibiltzen zuan / ezpain erainka bizkorra. Insausti 75. Eta haren pausoa baldana den bezain bizkorra eta zailua da Erkiagak eleberri honetan daraman ibilera. MEIG III 92.
    azpiadiera-1.3.1
    Rápido, breve.
    Aldameneko saillean lanean ari ziranakin izketan gelditzen zan lipar batez nekazaria. Larrealdi bizkorra zegien olakoetan abereak bazterreko belarrean geldiune-bitartean. TAg Uzt 264.
    azpiadiera-1.4
    4. pitzkor. Excitable.
    Zeren [alhargundurik daudenak] hargatik pitzkorragoak baitira beitha itsusietara. "Plus tendres aux amorces déshonnêtes". SP Phil 252 (He 254 hekien ispirituetan aiseki egiñ detzaketen inpresione plazertsuetarik).
    azpiadiera-1.5
    5. (Añ).
    De genio vivo. "Vivo el genio" Añ.
    azpiadiera-1.6
    6. pizkor. (Dedo) índice.
    Laugarrentxuori / PIZKORRA dok ori. ArgEgut 1933, 147.
    azpiadiera-1.7
    7. pizkor. "Nombreux, abondant. Bildu izan zen gizontze pizkorra, il se réunit des hommes en fort grand nombre" H.
    sense-2
    II. (Adv.).
    azpiadiera-2.1
    1. (V-gip; Añ (V)), pizkor. Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 211. Rápidamente. "Ligeramente" y "prontamente" Añ. "Pronto, temprano, prontamente. Bizkor amaittuko dittugu gaur zeregiñak" Etxba Eib. "Bizkor asko, bien pronto. Bizkor asko entzun eban maiko ontzixen ots, txakur lotixorrek" Ib.
    Eskuturra eskatu, atz bigaz oratu ta igarteko zanak igituten ete dirian makal, bizkor, bardin, edo desbardin. Mg PAb 83. Ze erraz ta bizkor egaz egiten daben [...], emen dabiltzen euli txiki gogaikarriak. Añ LoraS 56. Dabiltzaz txakurrak / Lurrian musturrak / Bizkor ezarririk. Ur CancB III 86. Ze bizkor, ze agudo direan metatuten [odeiak]! AB AmaE 431. Goizean ioaten da / bizkor Eleizara. Azc PB 238. Atunetako txalupek, aizea eukiezkero, aizea bera baino bere bizkorrago ibilten dire, burutasuna legez bizkor. A BGuzur 132s. Zelan puztu zan sua, arin da bizkor da arras Lekeitio-erdia austu al-izateko? Ib. 56. Orduan, bere gaztetako lagun batek, zoli ta bizkor erantzun eutsan. Echta Jos 72. Pizkor jaiki zan mutilla, aurki artu zuan adakia eskuetan, azkar jarri zan edozertarako prest. Ag G 156. Makillatxo batez erakusten zioten nun jo, ta eskuaz kentzen zizkaten katigatuta gelditzen ziran ezpal zatiak, izugarri pizkor. Ib. 103. Oñak bizkor daruaz berak. Kk Ab I 8. Oien lagun bat atzerrikua / zebillen pizkor-antzian, / baño Zapirain txikiyak / lajatu zuan atzian. Tx B I 187. Agur! Ibilli bizkor, / bigurtzeko arin. Enb 194. Arin baxen bizkor juan zan. Otx 59. Bizkor atera zun sakeletik karta zimurtua. TAg Uzt 243. Agindu au argitaldua izango danetik, bizkor illez arinduak izan bitez [...] ardi guziak. EAEg 14-6-1937, 1809. Albait bizkorren il ezazu. Zait Sof 52. Bidez usu xamar nindoanan eta, "bizkor zoaz", esan zidanan gure gizonak. Or QA 150. Mattin bizkor ibilli zen eta amarrak alde ortarako Mauleren ataurreko Sorhuetara eldu zan. Etxde JJ 121. Oreiñak baizen bizkor bideari ekiteko. Erkiag Arran 25. Tarteetan, ordea, bidea galipotez gogortua, ta alai ta bizkor zijoan autokarra alako toki ikusgarrian. Anab Poli 41. San Juan, San Juan! nekez etorri ta bizkor joan. SM Zirik 44. Asmoak artu bitzate bizkor / beste norabait joateko. Basarri 115. Atoz onera bizkor. And AUzta 147. Zaldunak bizkor ezagutu eban emaztian abotsa. Etxba Ibilt 474. Aguro asiko naiz / ta bukatu bizkor. Uzt Auspoa 67, 113. Bizkor joateko esaten deutso erregeak. Alzola Atalak 144. Anka-kolpeka jorratu zizkion saiets-ezur guziak burun-buru, drotean baiño pizkorrago. Berron Kijote 180. Lurra emokeran ondo ezo ta beteak geratu ziran inguruak euriz ta karez, bizkor irotu zedin berariaz. Onaind STeresa 7. Bizkor abiatu ziranean. JAzpiroz 32. Biotza pizkorregi badabil beure neurrian jartzeko. Ostolaiz 159. Udaletxera aurkezteko al neban bizkorren. Gerrika 118. Ederki bete du egitekorik gaitzena: bizkor, zailu eta erraz mintzatzea. MIH 340. Ibilera ematu beharrean gero eta bizkorrago dabilela. MEIG III 94.
    v. tbn. Gand Elorri 56. Etxabu Kontu 89. AZink 42.
    azpiadiera-2.1.1
    Ágilmente.
    Medelek, besteak bezen bizkor ezarren, txistu-otsari egoki zerraikion. A Ardi 70. Neska-mutillak dantzan jar-araziz arin ta bizkor. "Ágil y airosamente". Mok 18. Ikusten dozu zein bizkor asi dan Peru Ezpain aurreskugiñen? Erkiag Arran 41.
    azpiadiera-2.2
    2. Activamente, diligentemente. "Diligentemente" Mg Nom 66 y Añ.
    Bada nekazari batek gauza askotan eta bizkor ingiratu biar dau, beragan dan guztia eginik. msOñ 68r. Mari zuk egin bizkor taluak. AB AmaE 369. Bizkor baxen zintzoro / Darraike lanian. Enb 65. Ain bizkor ari ziren nagiak artu bage ta tarrapatan ari bage. Or Mi 90. Gurasoen etxea bizkor eramaten. "Con brío". Or Eus 146. Zoli ta bizkor ekiten dautse lanari. Eguzk GizAuz 109. Bizkor erasotzen zioten lanari. TAg Uzt 264. Elizaren alde bizkor yokatzeko. Or QA 103. Ekin bizkor, ene barrena, ta zaude ernai. "Insiste". Or Aitork 331. Lo egon barik, adionez bizkor ibili. Erkiag Arran 91. Alperra beti atxaki billa / nundik lanai iges eingo, / ta fiña barriz bizkor lanera / nun ogia irabaziko. BEnb NereA 52. Edozein bezin bizkor aritzen zan lanetan. AZavala (in Goñi 9). An buruak emanez, nolanaiko gaiak ialkitzen zituten pizkor, emen berriz bakarra dute olerki osoaren muiña. Ibiñ Virgil 45. Esku artean papera ta idazkortza, bizkor be bizkor "Egoitzak" idazten. Onaind STeresa 94.
    azpiadiera-2.3
    3. Fuertemente, con fuerza; enérgicamente.
    Pizkorrago izketan. (Acotación escénica). Sor Gabon 53. Bizkor erantzun eutsan / eriotzeari. Azc PB 58. Eguzki aizeak ain bizkor aizegiten zuen egun artan. Or Mi 30. Ari zitezela gogor, jo zezatela bizkor. Anab Usauri 79. (Bizkor). Ez...! ABar Goi 46. Bizkor eraso zion atzemalle ausardiari egaztiak mokoka. TAg Uzt 117.
    azpisarrera-1
    BIXKOR.
    (Forma palatalizada, con o sin valor expresivo).
    azpisarrerakoSense-1.1
    A) (Adj.).
    azpiadiera-1.1
    a) (Ae ap. EAEL 212; O-SP 221, VocBN, Hb; pixkor H; phixkor H). "Qui est vif, vigoureux" O-SP 221 SP. "Un peu fort et animé" VocBN.
    Landarea lotzen zaio ausikian lurrari; ordu arte ja bizikor eta pixkor, bainan hein batean koxkor gelditua egonik urteak, hartzen dautzu bet-betan hedadura bat. HU Aurp 198. Aixkolari pixkorragorik / oraindik ez da ikusi. Auspoa 39, 46. --Baita zuri ere, Joakiña. Pixkor? --Alegintxoak eginda. NEtx LBB 60. Bere begi beltz oiekin idixko pixkorra zirudin! Ataño TxanKan 154. Xahar pixkorra zitakeen bere gisan, ustez bederen. Larre ArtzainE 137.
    azpiadiera-1.2
    b) "Âpre, c'est le contraire de leun" O-SP 221 SP.
    azpiadiera-1.3
    c) (gral.). Ref.: A; Elexp Berg (bizkor). "Muy vivo, ágil (dim. de bizkor)" A. "Oso aintxitxikalari bixkorra da Luis" Elexp Berg.
    azpiadiera-1.4
    d) Activo, eficiente.
    Emakume maratz, pixkor ta begiratua. Ag G 17. Ta berriotz Gipuzkoara / Belatza baletor, / Zuk, eiztari pixkorra, / Jo zazu, jo gogor. Lh Yol 52. Xiberutar idazle edo izkiribaino bixkorra. Lh (in Const 14). Nere artzaitxo pixkorra. Lek EunD 23.
    azpiadiera-1.4.1
    (V-gip; Hb). Vivo, espabilado, despierto. "Vivaracho" Iz ArOñ. "Oso bixkorra ei da eskolan" Elexp Berg.
    Zuen buru bixkorrak eta argiak. Or Mi 19. Argia ta pixkorra zetorren mendiko semea. NEtx LBB 36.
    azpiadiera-1.4.2
    Asmo bixkorrez aberatsago baitzan ondasunez baiño. "Animositate". Or Aitork 40.
    azpiadiera-1.5
    e) Abundante, grande.
    Dolar meta pixkorra ere bildu bide duk hik! Larz Iru 112. Zeren laborari etxe pixkorra baita. Etchebarne 24.
    azpisarrerakoSense-1.2
    B) (Adv.). (V-gip). Rápidamente. "Epaikixa zuzen da politxo erabilli, bixkor (rápido) da ondo ebateko" SM EiTec1 147. "Bixkor joan kalera" Elexp Berg.
    Bazijoan amonatxoa, bazijoan baserrira, neskatxa gaztea baño pixkorrago, ardatza baño tenteago. Ag G 267. Ta orduan bixkor mutillak autarki paltsoak sartzen! Etxabu Kontu 69.
    azpisarrera-2
    BIXKOR-BIXKOR (Intens. de bixkor). Despierto, vivo.
    Alaba bixkor-bixkorra bañan / aita're ez da motela. (In Xa EzinB 135).
    azpisarrera-3
    BIXKORRIK.
    azpisarrerakoSense-3.1
    a) Con buena salud, en buen estado.
    Pixkorrik etorria 91 urtetan, bere adixkidearen lur saindurat segitzera. HU Aurp 169.
    azpisarrerakoSense-3.2
    b) Rápidamente.
    Norbait dizu sumatu, / xê ta bixkorrik, bêan, / urrats usuz ibiltari. Ldi UO 41.
    azpisarrera-4
    BIZKOR BAI BIZKOR. Muy rápidamente.
    Bizkor bai bizkor joan zan kai-ganera Txantonen alabea. Erkiag Arran 130.
    azpisarrera-5
    BIZKOR-BIZKOR.
    azpisarrerakoSense-5.1
    A) (Adj.).
    azpiadiera-1.1
    a) Muy rápido.
    Mendian gora ariñeketan abiau ziran, zaragia ta bertanbera itxita. Bizkor-bizkorrak ziran lez, ezin izan eutsien eskurik ezarri. Kk Ab II 41.
    azpiadiera-1.2
    b) Muy vivo.
    Itandu eban begi bizkor bizkorragaz Txantonek. A BeinB 56.
    azpisarrerakoSense-5.2
    B) (Adv.). Muy rápidamente.
    Bizkor-bizkor sartu zan gure txorija. Altuna 20. Ba ei etorren etzerantza bizkor-bizkor. Akes Ipiñ 29.
    azpisarrera-6
    BIZKORRENIK. En el estado más activo, con la mayor actividad.
    Ametsetan ari naun, neska, ta idurimena ametsetan bizkorrenik. Or QA 190.
    azpisarrera-7
    BIZKORRIK. En buen estado de salud, con vigor.
    Lorak jaten dituan arrak ilten dodaz; zegaitik bada itxiko dodaz bizi-bizkorrik bertutea jaten deusteenak? Añ LoraS 154. Baña oraindik, Ama [Euskera], bizkorrik / Ikusi biar zaitue. AB AmaE 12. Bizirik eta bizkorrik. Mde Pr 138. Onik eta bizkorrik zebillanean ez-bezalako poza gertatzen da. "Salvus et fortis". Or Aitork 189.
    azpisarrera-8
    BIZKORTXEAGO.
    Bizkortxegoa jo du azken intziria. "Un poco más agudo". Or Eus 136.
    azpisarrera-9
    BIZKORTXEAGORIK.
    Garai artantxe zeruan ez da / euntzean ainbat ostarte; / bizkortxegorik iparrak jo du / maizago egiñaz tarte. "Ha soplado un poco más fuerte". Or Eus 317.

    bizkor

    bizkor
    << bizitza 0 / 0 1 bola >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper