OEH - Bilaketa

331 emaitza jaiki bilaketarentzat

Sarrera buruan (23)


Sarrera osoan (308)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
bidenabar.
sense-1
1. (G, L, AN, B, BN; Aq (AN)215, Dv, H, VocB ), bidanabar (AN-egües-ilzarb), bidenaar, beinar (AN-5vill) Ref.: Bon-Ond 158; A; Iz Ulz 445; IzG (beinar) Izeta BHizt2 .
De paso. "De paso" Aq 215. "Bidanabar, bidenabar, de paso" LE UrtVoc. "Chemin faisant, en passant. Baionara goatean ikhusiko duzu bide-nabar, en allant à Bayonne vous le verrez en passant. Erran darotazu ikhusiko nuela bide-nabarka, bainan ez da bidearen gainean haren etxea eta ez da segurki bide-nabar harat goatea, vous m'avez dit que je le verrais en passant; mais sa maison n'est pas sur la route, et certes ce n'est pas en passant qu'on y va" Dv. "En même temps, "de paso" esp. Banoha Donostiara, eta bidenabar ikhusiko dut ene osaba Irunen, [...] et je verrai en passant mon oncle à Irun. Balin bazoaz etxera, eramazu bide nabar zama hori, [...] emportez en même temps ce fagot-là" H. "Bide nabar inen duzu nere mandatua (B), haréis de paso mi comisión" A. "Ekarri beinar, tráigalo de paso (Ezkurra)" Iz IzG. "Arrixuri torri zen erakustéra ta ola, bidenabar, ola ratua pastzéra" Iz Ulz 445. v. BIDE BATEZ. Tr. Documentado en el s. XVIII en Etcheberri de Sara, Mendiburu y Lizarraga de Elcano, y en el XIX en Guerrico, Aguirre de Asteasu y Harriet; su uso aumenta en el s. XX. No se documenta en textos vizcaínos y suletinos. En DFrec hay 10 ejs. de bidenabar .
Hau da mandari bat aitzinat berri jakitera bezala dohana, eta bide-nabar ikhustera, nork zer begitarte eginen dioen. ES 403. Aldi artan digun dagokiguna, naiz dela gorputzeko osasuna, naiz eriotza, ta bidenabar animako grazia ta indarza. Mb IArg I 187. Adirazi zien bidenabar, uste ezpazuten ere, bizturik arkitzen zela horduko bera. Ib. 284. Eman zion munduko soldadu nagusi arroenari bere eskuz burua ta bizia kenzea ta bidenabar eman ziozkan artako bear zen biotza ta indarra. Ib. 368. Arima ere joan prebenitus bidanabar (81). LE-Ir. Ta bidanabar iten zute oiu, il arasteko len baño len (93). Ib. Baña exzesorik gábe apegátzean mundúko gauzerí, baizik bidanábar ta ezin bérzeas bekála. LE Doc 48. Zer festa-gisa dén orí, bidanabár aipátu nainúke. LE Bail 220. Bidanabar bear da jakin emen, baliosoagoa dela guziak batean egiten duten orazioa, ezen ez bakoitzak bakarrik egiten duena. LE Urt 106. Pekatu mortalik ez egiteko erremediorik egokiena bada gaur erakutsi nai dizuet: eta bide nabar birtutean eta Jaungoikoaren amorioan aurreratzeko guztiz eragillea. Gco II 12. Eta debekatu lekuan, Jaunak berak eman digu gauz oek jateko eskua, eta bidenabar iltzeko ere bai. AA II 104. Aiphatzen du, bide nabar, Iuduen bihotz gogortasunaz. HeH Io 8, tít.
( s. XX) Mando haundi baten gainerat iganik, bi bertz handi --bide-naar saltzen bazituen ere-- aldean emanik, auzo-herrietarat bazoan. Barb Sup 168. Denbora hetan Portugesak, Europako bertze gizadi guzier aitzinduz, itsasoz-itsaso helduak ziren Asiako hegietarat. Bide nabar, Asiatik hurbil aurkitu uharteez jabetuak ziren. JE Ber 68n. Leenengo urtean gogor ekingo diogu Bazkun berriaren zabalkundeari ta bazkideak batzeari. Bide nabar, Bai egunkariaren ots bizia edatuko ta iragarriko degu bazterrik-bazter. Ldi IL 117 ( ib. 151 bide-nabar ). Bidenabar, Yesusek bere itz utsaz nai duena egin dezakela aitortzen du. Ir YKBiz 146. Errekaldeko saldoarekin / Mikel artzai berria da; / neska-mutillak atzeti doaz / bidenabar arbitara. "A arrancar nabo mientras las apacientan" . Or Eus 222. Ber-berez edo bidenabar Jaurlaritzari kalte egin diote-ta. "Directa o indirectamente" . EAEg 18-12-1936, 578. Gure Yainkoengana eskale zurrian datorkie, gure aberri ta neri ontarte ainitz bidenabar ekarriaz. Zait Sof 124. Eta arimari eta biziari buruz ditudan iritziak bide nabar agertzen ditut, hitz-erdika. Mde Pr 199. Ildako irakaslearen goratzarrez eta elesariz idatzi bide baitzituen elkar-izketok, bidenabar, alegia. Zait Plat 11. Esan dezagun bidenabar, apaiz au oso izan zela euskalzale. Ibiñ Virgil 23. Behin baino gehiagotan [paper batzu] galdegin zituen etxerat... diru poxi batekin bide nabar. Ardoy SFran 90. Frantziarat jo zuten, eta Lyonen gaindi (bide nabar!) Ondarrabiarat heldu. "C'était le plus court chemin!" . Ib. 144. Bidenabar erran dezadan gure jaun ertora euskalzale ona zela. Xa Odol 26. Aldudetik Premundok ihardetsi zion, Urepele ere aipatuz, bidenabar ni deitzen ninduela pertsu zonbaiten moldatzerat. Ib. 88. Hain zuzen ere, berresan dezadan bidenabar, elkarren bixkiak dirudite beste zerbaitetan ere. MIH 293. Hona orduko eta noiznahiko soziologia --eta bidenabar kondaira-- aztertzeko bide berria. Ib. 382.
azpiadiera-1.1
(B), bidanabar. (Precedido de participio).
Mientras, a la vez que. " Oi in bidenabar erraiozu osabai tortzeko " Izeta BHizt2. .
Jaiki goizik izáteko denbóra, bestitu bidanabar eskérrak emáten ellegátuas egungartára. LE ( in BOEanm 431 ). Gure euskalduna bere lan egin bidenabar, eizian aritzen zen. FIr 136.
azpiadiera-1.1.1
(Precedido de -t(z)en ).
Eta ezpadaike belauriko, benzáit bestitzen bidanábar, emán Jangoikoari gráziak. 'Mientras uno se viste' . LE Prog 96. Ta gauóro ezpadaike belauriko, benzáit buluxten bidanabar ta lokartuarteo eman errepasobát konzienziai. Ib. 102.
azpiadiera-1.2
Al mismo tiempo, también.
Bere izen ezin maittagarriagoaz ta bidenabar ezin agurgarriagoaz. Inza Azalp 132. Denda zeukan Matxinek etxearen beko oñean. Ardotegi ta sagardotegi zan bidenabar. TAg Uzt 43. Otoitzerako eta apaizgorako sukar berokoa izanarren, orainartean ikusi dugunez, ba-zun bidenabar Txominek umetatik narritan eta biurrikerian aritzeko gogo bereizi bat. Etxde JJ 17. Baitegian sartzeak Engrazi gabe gelditzea zekarkion bidenabar. Ib. 170. Bestetan bezela intuizioa ugaritzen dit edateak, eta neure burutik igesi eragiten bidenabar. Txill Let 101. Norbaitek esango du, beharbada, trinkoegi eta bidenabar gogorregi aurkitzen duela [Etxaide] han hemenka. MEIG III 137. Begira dezagun aldamenera eta bidenabar zabal ditzagun belarriak. MEIG VII 173.
sense-2
2. (H), bidanabar (A).
De camino. "En passant, pour un temps" H (que cita a LE). En AxN se explica iragaitzaz (56 y 392) por bidenabar. v. BIDEZ (b).
Oroát diót lanetik bidanabar, edo biáje, edo berze gisas pasaturik elizaondotik bisitátzea brebekí. LE Prog 98. Zakéo gizón txipía / zego iganik arboléan, / ikusnaies Jaun andía / bidanabar pasatzéan. LE Kop 139. Eta pasátus bidanabar ikusi zue Jesusek gizon-bát itsua jaiotzés. LE Io 9, 1 (Lç iragaiten zela, He iragatean, Dv iragaiten zelarik, Ol ziyoala, Leon bazoalarik bidean, IBk bidez zihoalarik). Ezi ez gaude emen egótes, baizik bidanabár. LE Ong 75r. Urtso gaixoak, zonbat errekontru tzar... / Egin beharko duzuen bide-nabar! Ox 27. Pusako bat hunat, bertze bat harat, emazte oihu edo hasperen bat gorabehera, ahal bezala atheratu zen... luma eta ezti hainitz galdurik bide nabar! Lf Murtuts 28. Burdinetan daukazuen gizona eremazue hamar orenetan auzitegirat. Kasu ez dadin bide-nabar nahasmendurik gertha. Ib. 47. Bidenabar... Illunpe batetik illunpe batera dijoan bidazti itsua naiz. Txill Let 132. Edozointarik bageramatza bide puska bat, eta bide-nabar xoratzen gaitu bere argiez. Lf ( in Zait Plat XIII ).
sense-3
3. "(Sal), a medio camino" A.
azpiadiera-3.1
"(R), al encuentro" A. " Bidenabar erkinen gutun, i ere erkin adi, saldremos al encuentro" A s.v. erkin.
sense-4
4. "(BN-baig, R), cerca" A. Cf. BIDENABAR IZAN.
sense-5
5. "(S; Foix), loin" Lh.
sense-6
6. (Sust.).Situación de paso, provisional.
Diot ez dela emen lekua emateko premio edo kastigu prinzipala; ori eldu da gero, emengoa da bida nabarra. LE Urt 233 (en el original ms. 83v eméngoa dá bidanábar).
sense-7
7. "Camino poco formado, poco usado" Iz ArOñ.
azpiadiera-7.1
"Chemin en biais" Hb.
azpisarrera-1
BIDENABAR IZAN (Con aux. trans.). Tener de camino. "Bide nabar dut, ene bidean iragaitzaz dut" HeH Voc.
Ta obéki bidanábar dutének [Eliza] , utzi alzúrra, edo láia atárian, sártu ta errán, O jauna, orréna naiz ta naidut izán. 'Sobre todo quienes la encuentren de camino' . LE Prog 98. Hiru aldiz horrat joan behartu zitzaion bere arraintzari maiteen eskualdetik! Alta etzuen bide nabar... bainan ez du behin ere ahantzi Frantsesek Frantsesen beltzatzaile zonbeitek ahantzi dutena: Aita Sainduaren nahiz Indietako eremu guzia, ordu hetan Goatik Malaccan harat hedatzen zena, bere gain zuela. "Ce n'était pourtant pas la porte à côté" . Ardoy SFran 205.
azpisarrera-2
BIDENABARKO LAN (Lo) que se hace yendo de camino.
Zer gerta-ere ongi bizi emen zen: ta bidenabarko lanak bi balio emen zituen. (AN-gulina). Inza NaEsZarr 1965 ('norabaiteko bidenabarrean etxe bat edo abere bat edo beste zerbait begiztatzen dituenak, bi balio dituela').
azpisarrera-3
BIDENABARKOAN (B). De paso. "Bidenabarkoan kartzazu botil bet ardo" Izeta BHizt2.
Bidenabarkoan <-banar->, kafesne bana artu zuten "bar" batean eta etxeratu ziren. Izeta DirG 84.
azpisarrera-4
BIDENABARREAN. a) "(AN-larr), de paso" A Morf 680. (Tras part.).
Gurutze aundiaz berriz gure siñesmena aittortu bidenabarrean gureganatzen da gure Jaungoikoaren bedeinkazioa. Inza Azalp 17.
b) De camino. v. ej. en BIDENABARKO LAN.
azpisarrera-5
BIDENABARREZ. De paso.
Jeki, su egin --besteak lotan--, / aitzurra artuz baratzera, / bide-nabarrez âmen goxorik / ote-liteken eltzera. Or Eus 413.
bidenabar
<< beztitu 0 / 0 bihotz >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper