1. (V, G, AN, L, BN; Lar, Añ, Hb, Dv, H), bentzait (AN; Dv (que cita a LE)), bentzit (A Apend), baintzat, beintzet (V-gip), beintxet. Ref.: A (behinik, bentzait); Etxba Eib; Elexp Berg.
Por lo menos, al menos. "(A lo) menos, cuando viene con el si u otro determinante" Lar. "A lo menos, en número: (c.) gitxienez. Con otro terminante, v.gr. especialmente: (c.) beintzat, batez bere; (V) edola bere; (AN) bedere, gutienez" Añ. v. bederen, bedeintzat, BEHINIK BEHIN (b) . Tr. General en la tradición meridional desde principios del s. XVIII. Al Norte, aunque se documenta ya en Leiçarraga y los autores labortanos del s. XVII, es mucho menos frecuente desde mediados del s. XVIII, y no se encuentra en los suletinos. La var. bentzait aparece en Lizarraga de Elcano, baintzat en San Martin y beintxet en un diálogo reproducido por Alzola. En DFrec hay 361 ejs. de behintzat, todos ellos meridionales.
Zenbatenaz nik skribatu dudan lengoaje motá baita, sterilenetarik eta dibersenetarik; eta oraino, translazionetan behinzat, usatu gabea. Lç Dedic * 6v. Ordea zuek etzarete haragian, baina Spirituan: baldin behinzat Iainkoaren Spitirua habitatzen bada zuetan. Lç Rom 8, 9 (He, Ker be(h)intzat; Bibl bederen). Halakotz ethorri nahi izan gara zuetara (ni Paul behinzat) behin eta berriz, baina enpatxatu ukhan gaitu Satanek. "Au moins moi Paul". Lç 1 Thess 2, 18 (He, Ker be(h)intzat; TB gutienetik). Nik behintzat aithortzen dut / zure zordun garela, / gure illhunbetik khentzeko / zuzia zu zarela. Hirigoiti (in EZ Noel 22). Eta hunela erabilzea bekhatu benial da, baldin behinzat konsentimendu osoa pensamendu hartan eman ezpadezagu. Harb 158. Presuna batek bidegabe bat egiten deratzunean, erraiten duzu eztiozula barkhatu nahi, ez behintzat hain fite. Ax 335 (V 223). Konsiderazino haur beror, bertzerik gabe, asko behar lizateke, ez gehiago gerotik gerora ibiltzeko: edo bai behintzat bekhatu baten egitera zohazinean, haren egitetik ixtitzeko eta gibelatzeko. Ib. 126 (V 83). Badirudi bekhatu arina dela, behintzat anhitz da handiagorik. Ib. 189 (V 128). Ahala duenean, nahia eztuenak, benturaz gero, nahia duenean, eztu ahala izanen: behintzat iartzen bedere bada, ez izaiteko perilean. Ib. 202 (V 135). Emaztetarik begiratu nahi duenak, begiratu behar du halaber emaztei behatzetik, behintzat bai, aiherkunde gaixtoz. Ib. 393 (V 256). Hobe da eta segurago bizitze hunetan hainitz konsolazione ez izaitea, haragizkorik behintzat. SP Imit I 21, 3. Gauza espiritualez elkharren artean solhas egiteak eztu arimaren probetxua guti aitzinatzen, noiz ere behintzat borondatez eta gogoz kide direnak elkharganatzen baitira Iainkoaren ohoretan. Ib. 10,2. Bertze alde, nahiz den gizona gezurtia da, flakoa, nihon ezin egona, leun eta erorkorra hitzetan behintzat geienik; hala non nekhez berehala zinetsi behar baitira egia diruditen gauzak. (Interpr?) "Inestabilis & labens maxime in verbis". SP Imit III 45, 3. Nik behintzat aithortzen dut paubre eta miserable naizela. Gç 54. Nik behintzat, egia derradan, oraino eztut ikhusi, ez entzun, Eskualdunik ezin mintzatuz gelditu dela. ES 166. Eta orregaitikan ere baizirudien illuntasunean bildurik zegoala; edo beintzat illuntasuna argiari alderen batetik bazitzekala. Lar SAgust 6. Atsegin det berori orrelaxe ikustea: onik dago eta ederrik, dirudienez beintzat. Lar DT XVI. Xori baten hegal-kolpeak, arribera baten goaiak edo supherna biolentak abisatzen zaituztela, behiñtzat zure bizia are lausterrago dohala. He Gudu 140. Itsu arkitzen dira gutatik beinzat anitz. Mb IArg I 221. Jentilak berak egungo egunean ere badira berreun milloi beinzat eta denbor luzean izandu dira sei eun milloi ta geiago. Ib. 343. Igaro guzitik orañ zer daukat nik? Ezer ez: beñzat gustorik batere ez. Cb Eg II 92. Josuek zorrozki gomendatu zuen ez behintzat deusik hartzeaz hiri hartan. Lg I 190. Eta ezpadaike belauriko, benzáit bestitzen bidanábar, emán Jangoikoari gráziak bere benefizio guziés. LE Prog 96. Eleizkizunetara joan ezin danak, Meza oso bat beinzat [...] enzun dezala. Ub 183.
( s. XIX.) Zure baitan dut ezarria / Betikotzat / Ene esperantza guzia / Nik behintzat, / Jerusalem zerukoa. Monho 88. Sarri konfesoreak enzun dituen, beinzat bai erakurri, bekatuak. Mg CC 130. Oek nai ta ez bezala izango dituzte, geienez beintzat, tentazio ta eragozgarri andiak. Ib. 235. Ez dira alkar ikusten, beintzat berba egiteko moduban. Mg CO 78. Ezteutse itandu gura gizon jakitunai, ta beintzat ez garbiro. Ib. 248. Etxatzu aterik itxiko beintzat etxe onetan. Mg PAb 113. Dauzkan doaiak [...] berez dituela pensatzea; edo beinzat bereak edo berezkoak balitu bezela poztutzea. Gco II 22. Ezpagindue ortaráko ausardiarík, edo eskaidarík, bentzáit beargindue zerbitzátu obra ta trabajuéki. LE Ong 26r. Etziran zentzatu, geienak beintzat, aginte onekin ere. AA I 477. Ezta gauz onik batere egiten duanik, bear bezala beintzat. AA III 432. Eztuela, askotan behintzat, behar den atzartasuna. Dh 142. Orregaitik aozko berbaak, ez dabee balijo, beintzat luurreko justizijagaz obligeetako ezkontzara. JJMg BasEsc 250. Nik beintzat ez neuntsan sinistuko asko. Zav Fab, RIEV 1907, 91. Ez daudeenak gura munduko onrarik, [...] edo beintzat euretan biyotza ifini eztaudeenak. CatLlo 86. Ikusiko dezu beti beren buruan garbitzen ari dirala. --Txerriak beintzat ez. --Baita txerriak ere. It Dial 34 (Dv behintzat, Ur beintzat; Ip beren (posible errata por berere)). Behintzat nihor ezda handi egiazki, / Ezbadu sinhestea beiratzen arthoski. Hb Esk 114. Eskatutako lekua, beintzat, eman zien. Lard 157. Ez du lurrak aberearen hatza baino etsai handiagorik; behintzat buztin lurrak diren tokietan. Dv Dial 62. Iñoiz pasatzen dira [ezpaiñak] / lore polit bitzat, / zerbaitez apartetik / ikusita beintzat. Bil 60. Sekulan alako aitzurketarik etzuan egin, beintzat ain aberatsik. Bv AsL 127. Alperkeriak ez dau lekurik / Ez beintzat zure lurrian. AB AmaE 21. Lenago adierazo bear deustazu, zuk ezagututen dozula errelijinoa, beintzat dakizula katezismoa edo sinistamenen liburua. Itz Azald 13.
( s. XX.) --Erri au, beste edozeñ añakoa edo obea da. --Gaur bai beintzat. Ag Kr 217. Nork eztitu ezagutzen, sukaldetik jaiki gabe, arpegiz beintzat, Donostiko endorea, Zumarragako txistularia, Txolo Potxolo bilbotarra? Ag G 249. Eta, dana dala, Iñazio Mari ta Mikalla ezkondu ziran beintzat eta ezkonduak gelditu ziran betiko. Ib. 42. Eri au, eri bikoitz edo irukoitz au sendaezina ezpada, sendagaitza bada beintzat. A Ardi 98. Edonok daki, buru pitin baten jabe bada beintzat, ospe onak uste dan baño diru geiago balijo ixaten daula. Kk Ab I 96. Zure etxean artzean jaun aundi bateri egiten diozun arrera ona, egingo al diozu beintzat, jaun guztien Jaunari. ArgiDL 47. Orain ere igesegingo ote zun? Iges egin edo libratu beintzat bai. Or SCruz 38. Urtiak daun egunik / Ospetsuena, / Euzkelerrian beintzat, / Gabon eguna. Enb 96. Orai behintzat, ez lukete opor osorik nahi. JE Ber 16. Baña, ordukoz beintzat, gorde egin eban kurrukea kolkuan erazko abagadunea etorri eikijon artian. Otx 36. Bestela jasak ez beza, beintzat, / zabalik dagola, busti. Or Eus 316. Janaririk bearrena --naiz lurmen, naiz elur-- / artoa da; artatik beintzat ez luke bear xur. Ib. 45. Orretan truketzalleak nai salerosleak irabazpiderik eztauke, zuzenik beintzat. Eguzk GizAuz 56. I ainbeste bagaituk, beintzat, edozertan. TAg Uzt 48. Beste gizeraile ororen gehien eta buru baitzen hura, buruhandi ez zenetan behintzat: ezen edariari emana zen zoritxarrez. Mde Pr 136. Nork proba zezaken ezkontz-nahastean kutsutua zegonik? Piarresek ez beintzat, au mendian baitzegon. Etxde JJ 135. Gaurko nere utsune onek ez al du berez, eta besterik gabe, aski balio? Ez al du beintzat asko adirazten? Txill Let 24. Etxeetatik urtenaz, emakumerik geienak, Arranegikoak beintzat, kaiganeetan agiri ziran. Erkiag Arran 162. Erbirik ez daukalako ez da izango beintzat, Jauna! Bilbao IpuiB 134. Zer zala uste dozue bere eukite guztia? Etxetxo bat, bei bat, iru lau ollo ta solotxo bat gitxienez beintzat, esango deustazue, bear bada. Ib. 115. Eztakit egia izango dan, baña diñuena da baintzat. SM Zirik 105. Zerue ta diru apur bat irebazteko be bier pixkat eittie gure ba, al dan artien beintxet. (In Alzola Atalak 93). Zuk ori badakizu / nik baño lenago, / ni ondo asko beintzat / aspertuta nago, / txalua asko baño / dirurik eztago. Uzt Noiz 38. Nere bizi hau nik beintzat ez deramat / lehen hartua galdurik. Xanpun (in Xa EzinB 122). Etzekiten guretzat zer egin. Bereala, beintzat, atera digute arraultza-pare bana. Alkain 74. Neroni prueba eginda nago, iru aldiz beintzat, bixikak aterata. JAzpiroz 42. Azkenengo oni federik gitxiena emoten eutsen geienak, nik neuk bai beintzat. Gerrika 57. Behin behintzat, besterik ez bada, gure alda-nahiak aurkitu du non ase. MIH 320. Bere [Etxepareren] hizkera eta bertsolana euskalaririk gehienek ukitu behintzat egin dute. Ib. 283.
v. tbn. (para autores septentrionales) Hm 129. Ch III 40, 6. StPierre 31. Larre in Xa Odol 15.

2. (V, G, AN, BN-baig ap. A s.v. behinik bat ; Añ, Dv (V)). (Empleado para reforzar, asegurar, confirmar, etc.). Ciertamente, en verdad, sin duda. "Caue facias, begirautzu behintzat egitetik" Urt IV 325. "(Sí) por cierto: (V) zelanbere; (G) nola ere, bai suertez ere; (c.) egiaz bai beintzat, bai nonbait" Añ. "Por cierto" A. Tr. Documentado en Leiçarraga; tbn. en autores meridionales, sobre todo vizcaínos, desde comienzos del s. XIX.
Presoindegia behinzat eriden dugu ertsia dilijenzia guzirekin. "Nous avons bien trouvé". Lç Act 5, 23 (He alabaiñan). Ezen krutzezko hitza, galtzen diradenei behinzát, erhogoa zaie: baina guri salbatzen garenoi, Iainkoaren berthute da. Lç 1 Cor 1, 18 (Dv alabainan). Guziak behinzat lokharturen ez gara, baina guziak bai muthaturen. Ib. 15,51. --Zer berze probetxurik ethorten zaiku? --Haur bai behinzát: erran den komunione haur konfirmatzen eta augmentatzen baitzaiku. Lç Ins F, 4v. Ni bere sartuko nas? Bai beintzat, sartuko nas. Añ EL2 76 (EL1 67 Bai; Harriet traduce inexactamente "oui, premièrement"). O ze gozotasuna beintzat berea! Ib. 37 (EL1 32 O ze gozotasuna!). Zu zara ene odola eta ene gauza guztien ganetiko gauzea. O odol estimagarria beintzat! Ib. 120 (EL1 113 O odol estimagarria!). O adugaistokoa beintzat, bere erruz an erretara datorrena! Ib. 58. Nekez batek asko iraungo dau grazian, okasiñoa kentzen eztan artean. Beintzat gauza bildurgarria da, bada lapurra bizi da etxe barruan. Añ LoraS 20. Baña au onela egiten ote da? Ez beintzat, asko dira alabaña beren gaitza ezagutuko diezanagandik iges egiten dutenak. AA III 498. --Orra emen zelan munduko gauzarik balijotsuenak zor jakezan aberetxu batzubei. --Bai beintzat! Ur Dial 22 (It, Dv e Ip bai egiazki). Jakin baneutsan nor zan, beragaz neu batu? / Ez beintzat, bai lenago mutill zar igartu. AB AmaE 273. Masima, ene alabea, zelako auziak darabiltzuz orain be, Eladigaz? Neke askogaz bizittekoa da beintzat, zeure alabeori! Echta Jos 153. Eztabela nai? Bai beintzat!, ezkondu bearko dau lotsabaga orrek. Ib. 169. Diru asko bildu zuen? Ez beintzat. Bera ezagutu zutenak diotenez, diru bearrean geiagotan arkitu zan diruz aseta baño. Etxeg (in Muj PAm 18). Bilbaoko Euzko-Gastedija-ko / Lendakari on zintzuai / Agur dagitsat poz-pozik beintzat, / Zorunak opaldu be bai. Enb 125. Nok uste, lenen-maillan doan gudariari bizitza iguingarriago yakola? Ez beintzat; izen-gureak daroa arriskura. "No por cierto". Or Tormes 3. Lurrean estadurik etzanean be ba ziren gizonak. Gizon aek euren buru ta biziaren ardurea eukiteko eskubiderik ez ete euken? Bai beintzat! Eguzk GizAuz 93. Nua gaurtikan aurrera / erbiyari laguntzera, / ta sekula geyo ez naiz beintzat / juango eizera. Auspoa 39, 127. Laukote onek iñoren kejarikan eztu, / esaten degun gauzik ez beintzat sinistu. Basarri (in Uzt Noiz 45).
v. tbn. EA OlBe 48. Bilbao IpuiB 69. Ugalde Iltz 39. Etxba Ibilt 456.

3. (Hb, H).
En primer lugar, primeramente. "D'abord, tout d'abord, premièrement" H.
Jorratzeak bi on dakharzke. Behintzat, hiltzen ditu belhar gaixtoak, [...]. Bigarrenekorik, lurra harrotzen da. Dv Lab 72. --Nola egin dute? --Behintzat, lanthu dituzte beren larreak; eta gero lurrik txarrenak estali igeltsuz eta merlaz. Ib. 135.