Harremana

    OEH - Bilaketa

    330 emaitza jaiki bilaketarentzat

    Sarrera buruan (23)


    Sarrera osoan (307)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 aldizka.
    sense-1
    1. (gral.; SP, Ht VocGr 433, VP 31r, Lar, Añ, Izt 10r, VocBN , Hb, Dv, H) Ref.: A; Gte Erd 40, 244.
     Alternativamente, por turnos; sucesivamente. "Tour à tour, l'un après l'autre. Dagigun aldizka" SP. "Tour à tour" Ht VocGr, VocBN . "(A) veces, por veces, alternando" Lar, Añ. "Alternadamente", "(a las) vegadas" Lar. "Turnar, alternar, aldia, txanda izan, euki, aldizka, txandaz ibili" Ib. "À tour de rôle" Dv. "À tour de rôle. [...] Aldizka ianen dugu, [...] nous mangerons alternativement" H. "Por turno" A. "Herri guzia pasatzen zen aldizka (BN-ciz-arb), [...] aldizke etorten dire (egun bat, urrengoan bestea) (V-arr)" Gte Erd 40. "Egun onak eta txarrak [...] aldizka izaten dira (AN-5vill, BN-arb)" Ib. 244. v. aldika. Tr. Documentado desde Leiçarraga. Hay ejs. en todos los dialectos. En DFrec hay 7 ejs.
    Ezpa lengoaje arrotzez edozein minzo bada, bigez edo gorena hirurez egin bedi, eta aldizka; eta batek interpreta beza. "Par tour". Lç 1 Cor 14, 27 (He, TB, Dv, Ol, Ker aldizka; IBk, IBe txandaka, Bibl bat bestearen ondotik). Jaiki eta beztitü bezain sarri [...], etxeko gehienak edo aldizka, belhariko erran behar dü etxeko güzieki ahalaz goizanko othoitzia. Bp I 127. --Meza ezin enzüten dienian etxezain egon beharrez, zer egin behar die? --Bere artian aldizka hontara jin. Ib. 107. Eztire segida batean interrogatu behar alderdi bateko bereko haurrak, bainan hobe da batean alde batekoak, berzean berzekoak aldizka interrogatzea. CatLav A, 7r (V 8). Gero berze alkhietakoak aldizka ilkhi daitezin orobat, lehenik muthilak, gero neskatxak. Ib. A, 8v (V 9). Eria estuan dagoenean, burua argala egoten da; ta ala soseguz ta gelditxo; pausakin ta aldizka, eriari afekto orietan egoteko leku ematen zaiola. Cb Eg III 288. Han edirenen dugu Jainkoak ez duela bet-betan punitzen Faraonen gogortasuna, bainan bai aldizka. Lg I 125. Jinkoaren adiskide guziek edo bederen gehienek aldizka frogatu dituzte batean bozkarioa, bertzean tristezia; orai debozionea, gero desgustuak. Mih 125. Souza bere emaztiareki ta haurreki zabilan lehen lehena, aitak ta amak zütielarik aldizka haurrak ekharten. Egiat 158. [Ikazkinak] itxi ezin dabenian bakarrik ikaztogi su emona, ta ezin aldizka meza enzutera juan dirianak. CrIc 98.
    ( s. XIX) Gaur gaiskina artuteko, ta bijar Jangoikua; etzi ostera diabruba, ta arik laster Jangoikua, diabruba ta Jangoikua urte guzti ta osuetan aldizka dabiltzala? Mg CO 98. Jaana laburra, lo gutxi ta beldurrezkoa, otza ta beroa aldizka txit andiak. Mg CC 69. Oraintxe emongo deutsuedaz gogarte edo meditaziño labur batzuk; ez guztiak beingoan batera egiteko, bai zeuroen komuniñoetan zatika ta aldizka eukiteko. Añ LoraS 63. Sarri ta aldizka konfeseetan ziran. JJMg BasEsc 96. Koplarien anparo / diran Musandreak / pozten ditu aldizka / koplak botatzeak. It Fab 192. Ura handik erautsteko, poliatik dilindan, / Aldizka goiti-beheiti pusader bi zabilltzan. Gy 55. Sasoiñen errege; dakharla gogara / Ona edo tzarra denbora. / Aldizka haize edo uri, / Orai goibel, sarri iguzki. Ib. 141. Buztana ere badabillka, / Bi sahetsetan aldizka, / Airea alferretan yoka. Ib. 301. Yotzen zituen aldizka / Zioala itsu mandoka, / Gauza topatu guziak / Marbola bat hemen, bideante bat han. Ib. 229s. Uda alderat lurra liliz estaltzean, / Goiz arratsen freskura aldizka sortzean. Hb Esk 38. Kanzio gozo eder Jaunari kantatu dizaiogun asitzen dana aldizka kantatuaz. Lard 74. Lur guziak aldizka neurtuak izatu dira. Kadastrako errexistroan guziak izendatuak dira. Dv Lab 63. Bere mazela sarthu, hori edo gorri-minekin aldizka. Hb Egia 141. Nola heldu dire berez arima bererat hainbertze beldur, atsegin, higuintza, aldizka bat bederaren sistatzaile, yostatzaile edo nahastaile? Ib. VII. Mahometek utzi du Koran; Yesusek Ebandelioa. Irakurriren lituzkenak aldizka liburu hoik [...], ez luke nihork erran beharrik zeinek dirurin zerukoa. Ib. 83. Hiriko jaunek aldizka zaindu eta arthatu zuten [Iñazio], don Andres Amiganten etxean. Laph 49. Sukar irukor ta laukorrak aldizka. Bv AsL 111. Bere bi zaldiekin aldizka eraman zituan ibaiaren beste bazterrera. Gañera billatu zien legorpia errian. Ib. 124. Hola mintzatu ziren / aldizka hamabi. Zby RIEV 1908, 771. Bainan ardura entzuten ez dena da: biba eta fuera, biak betan; ez aldizka, bainan oren berean biak. HU Zez 98. Ken libertate bat ala ken hamar; burrasoen zuzenak ala haurren arimak, oro ken aldizka, bat bertzearen ondotik, batetara doala. Ib. 145. Hurbiltzearekin, emazte bati eta bi gizoni aldizka egiten diotegu galde bera. HU Aurp 182. Lausengu eta mehatxu aldizka hel-araziz. Ib. 121.
    ( s. XX) Txalupan lotu zirean gizon bi, aldizka ura kenduteko. Echta Jos 83. Zelan nai leukean ezkondu zaittezan bere alaba bategaz, zarrenaz balitz obeto, aldizka zarrik gaztera ezkondu deittezan. Ib. 322s. Guri zagon, niri edo haren semeer aldizka, hausko giderraren erabiltzea. JE Bur 62. Xoratzen da edozeren itxura guzier beha, aldizka edo betan. Ib. 109. Ez uste izan neurri au 5/4'ko naste neurriya bezelakua danik. Ezta 3'ko neurri bat eta 2'ko beste bat aldizka ta txandan jartzia. LzM EEs 1912, 119. Egunak eta gauak, orduan ere, aldizka ibiltzen ziran. A Ardi 130. Igo leike ere zakurrarena egiñaz, beso ankak aldizka altxatuaz malladi batetik igoko bagiñake bezela. Anab EEs 1919, 243. Elkarte batzaldia aldizka egin liteke elkartutako erri guzietan. ForuAG 333. Gora ta bera dijoazen txalupak aldizka igo ta jaitxi ditezen. Lh Yol 3. Zorion orrek [...] aldizka poza, aldizka ituna ematen dit. Anab Usauri 138. Nor ala zer guziei, aldizka eta zalu, luzatzen dituzte beren begi beltz dirdiratsuak. JE Ber 46. Nor gere eraz aldizka bederik yardutea ukatu bear badiguzute. Ldi IL 111. Izaten dira, aldizka, buruz-buruko iritziak ere: talde bat aldazale, geldizale bestea. Ldi Y 1933, 86. Larramendi bizi zalarik asi ziran, euri ta ekaitzen bildurrez edo, emezortzi uritan aldizka biltzen. A Y 1934, 6. Aldizka igaro bitez iratzebailleak kale-aldera. Lek EunD 33. Hango errekak behar gintuen atxiki lau ilhabetez, aldizka gure lagunekin [...] bi herrixketaratat jautsiz. Zerb Gerlan 47s. Iru Osakindegi arkitzen ziran gauez erriari irikita. Aldizka noski. "Según turnos". EAEg 7-6-1937, 1777. Usoa bere alaba kuttuna ikustatzera joaten zitzaion, bere semeak, senarrak edo aitagiarrebak aldizka lagunduta. Etxde AlosT 83. Eta soiñu orregaz aldizka [...], "Tolosako zortzikoa". Erkiag Arran 34. Arengandik datoz eta arengana itzultzen dira aldizka gauza guziak, erosgailuak urre gorri bilakatzen diran bezala, ta urre gorria erosgailu. Zait Plat 32. Xoria haurrari so dago eta mirailari so aldizka. JEtchep 27. Aztalak aldizka kakotzen. "Sinuetque alterna uolumina crurum". Ibiñ Virgil 98. Aldizka ahapaldiak ialkitzen ditute bertsolarien gisa. Ib. 37. Denek errana zutelarik, parte bakotxa aldizka errepikatzen zuten, galdeginez sinesten zutenez. Ardoy SFran 167. Gero aldizka kar berarekin mintza zitzaizkidan biak. Xa Odol 322. [Asto] gainean jarri biga edo berdin hiru eta bertze batek makila batekin jo! Eta gero segi aldizka! Etchebarne 22.
    sense-2
    2. "(R), a cambio, recíprocamente" A.
    Iragaiten direla bihotzetik bihotzera batak ordainez eta aldizka bere afekzioneak, inklinazioneak eta egitateak bertzea baitara isuriz. SP Phil 310 (He 311 ordainezko). Solhas familiaretan sartu, eta aldizka bertzekin minzatu nahi gabez. Ib. 364 (He 367 bere aldetik deusere eman gabe). Latinak eta Grekoak ordainzka edo aldizka batak bertzea ganik hitzak hartzen tuztela. ES 94.
    sense-3
    3. (G-azp, AN-gip-larr); aldixka Ref.: Asp Leiz; Gte Erd 40.
     "De vez en cuando" Asp Leiz. "Orrek aldizka egingo dizu kaso (G-azp), [...] aldizka etortzen da (AN-gip), noize(a)n bein (AN-gip)" Gte Erd 40.
    Aldixka <aldissca> ixil ixila bere lanain bidanábar botatzenzuéla zenbáit suspiro neskatxagárrek. LE Matr6 261. Jaki eta arto irin piska bat aldizka emanakin, bera moldatzen zan. Ill Pill 17. Ta orretxengatik nonbait "Zilbor" ta "Zango" eritzi-izana, edestiak ezizen biokaz izendatzen baitu, aldizka. (Quijote IX) "Algunas veces". Ldi RIEV 1929, 209. Orroaldi zakarrak datortz noizbeinka urrunaldetik; aldizka, berriz, aizealdi laisterrak [...] auts-lañoak arrotzen ditue bideetan. TAg Uzt 130. Ondartzaren muga gainditu zuen garaian, Agerreren zantzoak zetozkien aldizka belarrietaraño. Ib. 232. Aldizka furruxt, ega motxean, / uste gutxinez aurrera / [txantxangorriya] azaldurik an laister-bidetik / malda-gora goazela. EA OlBe 12. Aldizka, zure iduri amesgarriak ernetzen du nere barne-muña. Txill Let 37. Aldizka begi-illun egoten zan Poli. Anab Poli 41. Prantzesa zan, berritsua, aldizka panparroia ta gizon ona. Anab Aprika 74. Eta aldizka egonagatik / inguraturikan otsoz. Olea 37. Umore-naia bagendun danok, / itxuraz nagusi poza, / bañan aldizka biotz illunduz / palta zanaren oroitza. Ataño TxanKan 274. Aldizka Joakiñeri-ta zeozer esan da aurrera bera. JAzpiroz 69. Aldizka biltzen giñan auzotarrok. AZink 56. Baiña presa aundirik gabe jardun oi giñan lanean, aldizka kanalari ikustaldia eginda. Ib. 127. Oihenartek ordu arteko euskal bertsoak entzunak edo irakurriak zituen. Aldizka agian atseginez, baina ez aurkitzen gogo-betegarri. MIH 240. Oteitzak ederki esan zuen bezala, honek ere arrazoizko gauzak esaten baititu aldizka. MEIG V 135.
    azpiadiera-3.1
    Periódicamente.
    Ingude gainean burni-zati bat igunez ioten zuen aldizka. Zait Plat 54.
    sense-4
    4. Por tiempo.
    Zirkiña ez-ezen egona ere aldizka negurtzen dugu. "Tempore metimur". Or Aitork 329.
    sense-5
    5. En cuanto al tiempo, en el tiempo.
    Ola egin ziran "oro oso eder", naiz Zure ondoan egon naiz maillaka urruntxago, aldizka ta tokika aldakuntza aunitz egiñez naiz erasanez. Or Aitork 371.
    azpisarrera-1
    ALDI-ALDIZKA.
    Por turno; sucesivamente.
    Zeren hetan bertutiak oro idireiten baititugu, eta nola ororen beharra baitugu, oro aldi aldizka meditatu behar tiizi. AR 186. Bertzek aldi aldizka deramatzaten lanak, Iñaziok sail batez nahi ukhan zituen egin. Laph 79. Hartarik gero aldi-aldizka egin zituen mundu ageri denaren parte bereziak. Egunaria 1957 (ap. DRA ).
    azpisarrera-2
    ALDIAN ALDIZKA.
    A su tiempo, a su vez.
    Bakoitzari beurea banatuki ta aginduki, aldian aldizka, ez une batean. Or Aitork 65.
    azpisarrera-3
    ALDIZ-ALDIZKA.
    En ocasiones.
    Berak sortutako ikasguak mila urte aunditan iraun zuen ortxe-antxe, argi-iario ta egia-bila, ta arrezkeroko asi-orrazietan (eginak) eta gora-beretan aren ioerak buru izan dira aldiz-aldizka. Zait Plat 6.
    azpisarrera-4
    ALDIZKA ALDIZKA.
    azpisarrerakoSense-4.1
    a) Por turno.
    Agertu ziran gero Markiña, Jemein, Goibar, Etxebarria ta Zigarrotzakoak; igoeben danak, aldizka aldizka, Antiguaraño, soñu gozoak joaz, Ama Mariari ikuste bat emotera. Ag Kr 217.
    azpisarrerakoSense-4.2
    b) De vez en cuando.
    Aldixka, aldixka, zapataria zaldizka. (G-bet, AN). Inza Eusk 1928, 278. Ibai ertzean aldizka aldizka egazti ankaluze batzuek, garzak edo, zurik eta auts kolorekoak, arraia jateko egokiera noiz izango zuten zai. JAIraz Bizia 42. Luzaro geldi dagoen urik ez edan. Eta, aal bada, aldizka-aldizka urak aldatuan erabili. Zendoia 184s.
    azpisarrera-5
    ALDIZKAKO (Urt, Lar, Hb, H).
    Alterno, de por turnos; sucesivo. "Amaebus, elkharri ihardets aldizkako bertsuak" Urt II 4. "Vecero" Lar. "Revezo, aldizkako aldaira" Ib. "Alterne" H. Cf. aldizkako.
    Naikeriak mota ta malla askotan banatuak daudela; etengabeak eta aldizkakoak, aldartetsuak eta eratuak, ozte xearenak eta jakintzarenak bai-dirala. "Las hay continuas y por intervalos". Zink Crit 31. Bi lagunen artean artuta, aldizkako trukeak egiñaz, illotz bailitzan etxeratu zuten. Etxde JJ 264. Beraz, biak asi ziran bertsu-deman, aldizka; Musek aldizkakoak nai zituten. Ibiñ Virgil 51. Ala ere aldizkako ereintzak lur-lana errexten dute. Ib. 71. Eraren anatomiak ixuri osoaren aldizkako hausiketa bidez [...] mamitzen dira. "Fracturas sucesivas". MEIG IX 120 (en colab. con NEtx).
    azpisarrerakoSense-5.1
    (Corriente) alterna.
    Tximistoletan tximista iraunkorra naiz aldizkakoa sortzen dabe. GJaur Pisia 234. Aldizkako tximiskiñak [='generador de corriente alterna'] 10000 Voltalan sortu dauen indarra. Ib. 234.
    azpisarrerakoSense-5.2
    Ocasional. "Ori aldizkakoa da kaso egiten (G-azp)" Gte Erd 40.
    azpisarrera-6
    ALDIZKAN (V-ger ap. A Apend ).
    Por turnos.

    aldizka

    aldizka
    << aldikal 0 / 0 alferrontzi >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper