Harremana

    OEH - Bilaketa

    376 emaitza hotz bilaketarentzat

    Sarrera buruan (54)


    Sarrera osoan (322)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    sumindu.
    sense-1
    1. (V, G, AN, L, BN, R ap. A ; SP, Lar, Añ, Mg PAbVoc, Izt 26r, VocBN , HeH Voc, Dv, H), somindu (Lar), zumindu (SP) Enfadar(se), enfurecer(se), enojar(se). "Se mettre en colère" SP. "Amohinar", "enfurecer", "enojar" Lar. "Estar avispado, estar picado, somindua egotea" Ib. (s.v. abispa). "Amohinarse", "ofenderse, picarse", "enfurecerse", "atufarse" Lar y Añ. "S'inquieter vivement par une contrarieté ou autrement" VocBN. Tr. Al Norte es relativamente más frecuente. La forma zumindu se encuentra en Etcheberri de Ziburu (cf. zumindura en Haraneder), sumintu en Duhalde y somindu en Larramendi.
    Zuen billha eztabillan / koleraz zumindua. EZ Eliç 178. Sumin zaite ene nigarrez / zuretzat izanagatik. Gç 102. Sumintzen bazaik muthiriki / bihotzean suge-herra. Ib. 139. Baña ez arren Birjiñaren biotz beraa somindu, ez estutu, ez ukitu. Lar SermAzc 50. Naturaleza [...] bozten da irabaziaz [...] eta sumintzen hitz ofensagarri batez. Ch III 54, 9 (SP tarritatu, Mst khexatü, Ol aserretu). [Hitz] hura hartuko dut gaitzera eta sumiñduko naiz. He Phil 161 (SP 159 samurtuko). Onetxek sumindua nauka ezin geiagoraño. Lar Carta a Gandara 162. Dabit sumindu zen guzia aberats haren kontra. Lg I 306. Hulako hitz zoroek sumindu zuten Abisai. Ib. 312. Tiránoak sumindurík: Eta nork erran dizu ori? LE (in BOEanm 1131). Besteak bekatu egiten dabela ni illarazo, sumindu ta gogaerazoteaz. Añ LoraS 168. Arrotzeko, aserratzeko eta sumintzeko errastasuna. Gco I 388. Txit sumindua geratu zan. AA II 111. Jaunaren itzak giarra ukitzen dienean, sumintzen dira. AA III 423. Bere kontra guzia sumintua. Dh 138. Nor ere bere anaiari sumintzen ere batzaio. HeH Mt 5, 22 (Lç, Ur aserretu, He, TB hasarratu, Ip gaiztü). Kain borthizki sumindu zen. Dv Gen 4, 5. Hamabi ehun deputatu berotuak, suminduak erregetasunaren kontra. Elsb Fram 57. Sumindu zitzaidan. Lap 298 (V 135). Ezakit baiña, asarratu, ez sumindu, ez goragoraka ta purrustadaka asi. A BeinB 65. Gogortxuak izan dira [zure itzak], baiña alan bere ez nazu sumindu. Ag AL 28. Berex, bat bertzeari sumindu gabe, ibiliko zirela [Gobernamendua eta Eliza] . JE Bur 43. Entzuleak suminduta, asarre bizian, zer egin ezekiela. GMant LEItz 64. Ainixkoren gogo-bihotzak sumindu ziren. Barb Sup 2. Erantzun zion Bikendik sumindurik. Or Mi 57. Horrek zion hartzari / gogoa sumintzen. Etcham 147. Aiek sumindu ziran ortaz. Ir YKBiz 114. Aitormen ergelak sumindu zuelakotz. Mde Pr 180. Izutuxe, baiñan sumindu gabe. Etxde JJ 110. Nagusia bat-batean sumindu zitzaion Poliri. Anab Poli 119. Itxas sakonak nola sumintzen. Gazt MusIx 125. Agustindarren eta Dominikarren arteko lixkarrak sumintzenago. Ib. 57. Sumindu zen Frantses, eta kopeta gaitzean mintzatu zitzaioten. Ardoy SFran 222. Sekulan ez du nehor sumindu ele gaixto bat erran-ta. Xa Odol 143. Herrak bihotza sumintzen du, ez asetzen. EZBB I 98. Hitza ezpainetarik jaulki baino lehen sumintzen nintzaion. MEIG IX 96.
    v. tbn. Alz Ram 78. Zait Sof 79. Vill Jaink 119. Ibiñ Virgil 37. Azurm HitzB 48. Onaind STeresa 70.
    azpiadiera-1.1
    (Lar, Añ, Hb), surmindu (A). (Part. en función de adj.). "Feroz" , "sañudo" Lar y Añ. "Bravo, en los animales" Lar. "Furioso" Añ. "Cazurro, persona de mal carácter" A.
    Gatu sumindu, furioso, futoskari, atzapar-zorrotzak. (175). LE-Ir. Juje sumintu ta etsai dorphe [...] bat. Dh 142. Gudukari bulardetsu-sumindu biok . (Quijote IX). Ldi RIEV 1929, 210. Beizai suminduari buruz. Or Mi 53. Arantzurde suminduaren ziak iduri. Amez Hamlet 43. Adiskide ez, behar bada, baina bai, nahi eta ez, elkarren lagun, ahaide eta are senide. Senide haserre eta sumindu, nahi baduzue. MEIG IX 90.
    sense-2
    2. (Lar, Añ), somindu (Lar).
    Irritar, escocer. "Escocer" Lar, Añ. "Dolorido, [...] somindua" Lar.
    Zanbrotuko deustaz [alkandoriak] neure aragi guztiak, edo beintzat bai egun askotarako gorritu ta sumindurik itxi. Mg PAb 117.
    azpiadiera-2.1
    (Hb, H).
    Inflamarse una herida.
    sense-3
    3. (V, G, AN, L, BN, R; VocBN, Zam Voc ), somindu (G-azp-to-bet, AN; Aq (AN)), surmindu (BN). Ref.: A (sumindu, somindu, surmindu); Elexp Berg; ZestErret .
     "Ponerse insensible de frío" Aq 587. "Entumecerse los dedos" A. "Enfriarse, entumecerse las manos o los pies" Elexp Berg. . "Eskuak/hankak sumindu, esku edo hankak hotzaren eraginez mindu; hotz-hotz eta gogor-gor eginda eduki. Azpeitin itezun hotzakin eskuake sumindutta ekarrittut" ZestErret.
    Belarrik dauzkat ubel ubelak, / sugurra berriz beztua, / bi ankak ere sumindu eta / ipurdia're oztua. Tx B 48. Eskuak erabat suminduta neuzkan ordurako. AZink 161. Neguan gaizki ibiltzen giñan [...]. Beatz-muturrak suminduta jarduten giñan. Ib. 40.
    sense-4
    4. Aguijonear, pinchar.
    Misiño santuak iraun daben denpora guztian, berein aranza-zikadaz sumindu ta zatitu doguz zuen biotzak. Añ LoraS 4.
    sense-5
    5. "Se piquer, devenir acide" Lh. v. mindu (2).
    sense-6
    6. Agravar(se), recrudecer(se).
    Okitu ta iguindu egiten nau gaur arratsa urbiltzeak, nere beteeziña aren ondoren berritu ta suminduko bai-da ezin bestez. Txill Let 80.
    sense-7
    7. Apesadumbrarse.
    Ez otoi enegatik naigabez sumindu, / ez ere nitaz pentsa: Horrenak egin du! Xa Odol 337.
    azpisarrera-1
    SUMINDUXE (Forma con suf. -xe, de valor aprox.).
    Esan zion Gastonek suminduxerik bezala. Mde Pr 171.
    azpisarrera-2
    SUMIN-SUMIN EGIN. Enfadarse, encolerizarse.
    Orduban bakandereak, sumin-sumin eginda, Bertoldari eutsi egitteko aginddu eutsen morroiai. Otx 71.

    sumindu

    sumindu
    << sukalde 0 / 0 1 tapa-tapa >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper