Harremana

    OEH - Bilaketa

    376 emaitza hotz bilaketarentzat

    Sarrera buruan (54)


    Sarrera osoan (322)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    murritz.
    tradizioa
    Tr. Documentado en textos septentrionales desde finales del s. XVIII (buru-murritz en Larreguy) y en Lizarraga de Elcano (murritx ); a partir de principios del s. XX tbn. se encuentra en autores guipuzcoanos y vizcaínos. En DFrec hay 9 ejs.
    Onom.: Garcia Murrizça. (1360) Arzam 348.
    sense-1
    I. (Adj.).
    azpiadiera-1.1
    1. (AN, L, BN ap. A; SP, Urt IV 98, Dv, H).
    Pelado (aplicado a personas, tierras, etc.). "Qui a les cheveux ras" SP. "Ras, nu" Dv. "Zuhaitz murritza, arbre auquel on a coupé les branches" H. "Mugona murritza da, eta lokhirik eztuena, la bonne occasion (heure) est chauve [...]" Ib. "Raso, desnudo, despojado, pelado" A. Cf. BURU-MURRITZ, KASKO-MURRITZ, kalimurritz.
    Oihal izpi bat bizkarretik edo gerrian, buruak murritz. Hb Egia 64. Bere sahetsetako arkaitz osoki murritz eta gainetako munho bipilekin. JE Ber 43.
    azpiadiera-1.2
    2. "Bat batean hiltzea murritz da, mourir tout d'un coup est chose courte, vite faite, rude, effrayante" H.
    [Aisiari yarrekitzen direnen] berokeriei darraikote gaitza: / buruko min, sukhar beltz, herio murritza. Hb Esk 187.
    azpiadiera-1.3
    3. (B, BN; VocBN, Dv, H) Ref.: A; Izeta BHizt2.
     Corto. "Belhar murritza, herbe courte" H. "Corto (de dimensión)" A. "Gona murritzek" Izeta BHizt2.
    Ilea murritza eta lodia, bainan gozoa. Dv Dial 93 (It y Ur labur, Ip llabür).
    azpiadiera-1.3.1
    (Toque en el juego de pelota)corto.
    Paso marrako edo / arte-jo murritza... / Kintze gudukatuan / hark du azken hitza. Zby RIEV 1908, 93. Seiek dute jokoa / murritz eta gaitza. Ib. 91.
    azpiadiera-1.4
    4. + murriz. Escaso, insuficiente, que se queda corto. "Hain dohain murritza eman gogo diozu, vous osez lui offrir un si piètre cadeau" Lh.
    Elhe onak hitz murritzez / ez du gozo hanbatik. Zby RIEV 1908, 757. Norbeit hil izan bada, erranen dute, ez frantsesaren ahapaldi murritza: "Hil da"; bainan "Jainkoak ereman du". Prop 1902, 82. Murritzak dira, lantze ttipikoak, berdinegiak, hotz eta motzak beren loreengatik, Zestonako hotelak Vichykoen aldean. JE Ber 75. Gizonen mintzairea ez dea usuegi labur eta murritz, gogoak erabili guzietarat ezinago heda-gaitz? Lf ( in Zait Plat XV). Munduko izaki murritzek eztute betetzen. Vill Jaink 148. Eguneroko sari murritz baten trukera. AZink 126. Neure erderako erreztasun oso murriz da guzti be. Gerrika 202. Zorioneko ere banaizela --gizakumeari dagokion neurri murritzean, jakina-- esango nuke. MEIG IX 91.
    v. tbn. Lander RIEV 1910, 600. Inza in Jaukol Biozk VII. Erkiag BatB 25. Xa EzinB 57. Berron Kijote 121.
    azpiadiera-1.5
    5. (AN-larr-ulz, B; H) Ref.: A; Inza RIEV 1928, 153; Asp Leiz2; Gte Erd 154.
     Huraño; seco, de pocas palabras. "Aithortu behar da, gizon murritza da, [...] c'est un homme à parler bref" H. "Serio, antipático" Asp Leiz2.
    Piarresek, arpegi murritzez (huraño, esquivo) etzion jaramonik egin. Etxde JJ 190. Ez izan idor eta murritz, ezen begitarte ilun batek ainitz zuetarik urrunduko ditu. Ardoy SFran 297.
    azpiadiera-1.6
    6. Triste.
    Negu murritzak totelik neukan, / illun-aldi bat sorturik neugan. Olerti 1960, 16. Hola mintzo direnen bizia zoin murritza ahal den! Larre Gazte 1961 (1) (ap. DRA ). Zer da alabainan bakartasuna baino murritzagorik? Larre ArtzainE 257. Lan hori [=kantua] ez balaukute beneditarrek orduan egin, zer biltzarre murritzak ez ginituen guk izanen gure gazte denbora guzian! Ib. 284.
    azpiadiera-1.7
    7. "Tacaño" Asp Leiz2. Cf. infra MURRITX (b).
    azpiadiera-1.8
    8. Vil.
    Egin diran gaitza, / aziyo murritza. Imaz Auspoa 24, 128.
    azpiadiera-1.9
    9. "(BN-baig), sans saveur, fade. Edari murritza, liqueur insipide" Lh.
    azpiadiera-1.10
    10. (Tierra)escasa, pobre, estéril.
    Alhagia murritz iduritu baitzaiku. JE Ber 16. Itsas-egi murritzera. "Estéril". Or Eus 202. Lur murritz onek. Ib. 202. Bat pazka leku aski aberatsa bezen, murritz eta harritsua bertzea. Zerb Azk 33.
    v. tbn. Herr 27-1-1955 (ap. DRA). Erkiag Arran 12.
    azpiadiera-1.11
    11. Estricto, limitado, restringido.
    Olabideren hizkera [...] gipuzkera soila da mami mamiraino joz gero, eta gipuzkera murritz hertsia gainera. MIH 348. [Hizkuntza] batzuek zabalago baitute eskua eta besteek murritzago. MEIG VII 192. Kontzejukoari, Herriko enparantza deritza, "La place du Peuple" delako sinestean, "Place de la ville" murritza baizik ez delarik. MEIG VI 171.
    sense-2
    II. (Adv.).
    azpiadiera-2.1
    1. (Pelar, despojar) totalmente.
    Ez gaituk nihoiz izan hoin tinko estekan, / ez eta biphilduak hoin murritz errekan. Zby RIEV 1909, 231.
    azpiadiera-2.2
    2. Secamente.
    Kexu ta murritz / Gizahaizo gizona, / Au erran bide dako, / Bai askitxo bortitz. (1954). LuzKant 106. Eskerrak emon eutsazan, murritz eta labur. Erkiag BatB 30.
    azpisarrera-1
    AURPEGI-MURRITZ. Huraño, de expresión hosca.
    Iru astez arat onat ikusi ginun labakietan borda-inguruan, illun eta margul, zarpil eta aurpegi-murritz. 'Hagard'. Or Mi 86.
    azpisarrera-2
    BURU-MURRITZ. Calvo.
    Higan zaite, buru murritza, higan zaite. Lg I 366.
    azpisarrerakoSense-2.1
    "Buru murritz ibiltzea, aller (la tête) les cheveux coupés, tondu de près" H.
    Buru-murritz dabilla, ahantzten duela / neskatxa dela. (1808). Rob BertsZB 181.
    azpisarrera-3
    FARRE-MURRITZ; IRRI-MURRITZ (AN-ulz, B). Ref.: Iz Ulz; Izeta BHizt. Sonrisa.
    Parra-murritzean begiratu omen zion. Goñi 48. Amak par murritz batekin erantzun. Or QA 194 (v. tbn. 41 y 196). Bioz-kilikari zerion irri-murritza zan. "Risus". Or Aitork 50. Biederman joku jostagarria bai litzan par murritza egiñez. Lab SuEm 205. Gu izketa ortan asten giñanean, beti par murritzez egoten zan. JAzpiroz 153. Algara lasaia egiteko besteren farremurritzaren bizkarretik. MIH 367. Irrimurritza ezpainetan. MEIG IX 92.
    v. tbn. Par murritz: Zait Sof 165. Parramurritz: Lek (ap. DRA).
    azpisarrera-4
    KASKO-MURRITZ. Calvo.
    Ez da buru pelaturik / ez eta kasko murritzik, / alegiako tupeta zenbeit / egiten ez dakienik. BertsZB 127.
    azpisarrera-5
    MURRITX. (Forma con palat. expr.).
    a) Escaso.
    Errestituzio murritx labur bat (212). LE-Ir. Senarraren aloger urri ta murrixegia dala-ta. Eguzk GizAuz 174.
    b) Tacaño.
    Murrítx denak orí eztú, / eraikigábe ezin bildú. LE Kop 202.
    c) "Haur murritxa, enfant à cheveux courts" H.
    d) (Terreno) improductivo.
    Pentze txar, murritxa, ekainean deusik emaiten ez duena. EZBB II 91.
    azpisarrera-6
    MURRITZEAN.
    a) En estado de escasez, insuficiencia.
    Jaki-ontzi bat baiño geiago ustuaz, izan ere iñoiz gutxitan bait-dira murritzean etsitzekoak oiek. Berron Kijote 213. b) Aburriéndose.
    Herritar guztiak murritzean, abusailurik gabe. Gazte 1958 (Dic.), 8 (ap. DRA).
    azpisarrera-7
    MURRITZ GELDITU. Quedarse corto.
    Hizkuntza baten menturan dena, murritz gelditzen da egun. Xa Odol 28. Bestalde, gure etsaietakoa izanik [kondairatzaillea], pentsa liteke leenago murritz geldituko zala, muturi baiño. Berron Kijote 112.
    azpisarrera-8
    MURRITZIK (H, A (que citan a Dv)). (Estar, etc.) incompleto, escaso.
    Oihanik ez duen etxaldea murritzik dago. Dv Lab 303.
    azpisarrera-9
    MURRITZ-MURRITZA (L, BN, S ap. Lh).
    a) (Estar, etc.) triste. "Hor murritz-murritza zagoen hilaren ondoan, il restait tout triste [...]" Lh. b) (Estar, etc.) incompleto.
    Horren eskasean, neurthitza murritz-murritza dago, batere hedadurarik gabe, hertsi eta soil. Lf ELit 89.

    murritz

    murritz
    << motz 0 / 0 mutiri >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper