OEH - Bilaketa

377 emaitza hotz bilaketarentzat

Sarrera buruan (54)


Sarrera osoan (323)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
gogo.
sense-1
1. (gral.; SP, Urt, Lar, Aq (G, AN), VocS , Añ, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H), goo (G-azp) Ref.: A; Lrq; Iz Als 76; ZestErret ( go(g)o ) .
Alma, espíritu; pensamiento, mente, memoria. "Non dan nere gogoa, an da neure zankoa" Aq p. 63. "Eztakit, eztut gogorik ou memoriorik batere" Urt Gram 521. "Memoria", "pensamiento" Lar y Añ. "Mémoire" VocS. "1. pensée. [...] 7. mémoire, souvenir" H. "Se usa mucho en significación concreta de 'espíritu, mente'" A. v. arima, espiritu. Tr. Aunque aparece ya desde los primeros autores, en el s. XX aumenta su frecuencia en autores meridionales en un intento de evitar arima y espiritu (cf. infra gogo saindu 'Espíritu Santo', ya en Oihenart). En DFrec hay 530 ejs. de gogo , correspondientes a todas las acepciones.
Gomizek asko lagunik, / zabal arabaarrik, / giputz ondo ederrik, / bizkaitar urduri gogorik. Mondr 11ss (posiblemente 'gogo-urduririk', si gogorik no está por gogorrik ). Oñak arin, gog[oa] sendo. EZarate 13. Ene gogoa nola baita zuzen iarri hargana. E 148. Arimá, hartzen da batzutan biziagatik, [...] batzutan gogoagatik edo afekzioneagatik. Decl ã 1v. Alegeratu didin ene gogoa. Lazarraga A17, 1186r. Aoan laztan zaitudaz, baña / gogoan baterere ez. Ib. A4, 1165r. Zeure gogoko barria esan egizu. Ib. A17, 1186v. Gizon nekatua, gogo uts. RG A, 10. Gorua garrian ta gogoa kirolan. RS 63. Iainkoaren lege saindua [...] geure gogo eta bihotz guztiaz hautatu. Ax 522 (V 336). Othe da gogorik iokariena baino tristeagorik? SP Phil 369. [Interjezinoa] perpausaren parte bat, zeinak gogoko berria, boz ezin deklina diteken batez, ezagutzera eta aditzera emaiten baitu. ES 370. Halaber ezkondua ez den emastekiak eta birjinak gogoa Jaunaren gauzetan du. He 1 Cor 7, 34. Aror nire adimentu, gogo, biotz, arima, gorputz ta nasan guzti au. EL1 164. Hitz onakin gure barruak eta gogoa esnatzeko. Gco I 384. Batean gurutzearen gainean, bertzean aldareko sakramendu seinduan, gogoa hetarat hedatzen dutelarik. Dh 76. Bere gogoan hark segura zadukan / bere hegalez noiz-nahi, / lanyer orotarik zaitekela yalgi. Gy 222. Gütan gogoa ardüra barreiatürik da mündüko gaizetarat. Ip Hil 53. Itsaso eder hunek gure gogoa Jainkoarenganat altxatzen du. Arb Igand 154. Amatau yatzuz / gogua (espirittu) / eta odol / orren berua. AG 2403.
(s. XX) Begiak eta gogoa ase zitazken plaza bethean zirelakotz [...] Baigorriko ordoki ala mendi lerroak. JE Bur 139. Zeruan Jaungoikoagaz atsegiñetan dagozan gogo --espiritu-- uts zoriontsuak dira aingeruak. KIkV 19. Jaungoikoaren Gogoa edo Espiritua. Inza Azalp 48. Sabela badu hotz / gogoa du bero. Ox 91. Osatuten dauzana / gorputz eta gogo. Enb 111. Soña zaar, berri gogoa; / azal orizta, muin betirakoa. Ldi BB 136. Illen gogoai eskenitako opariak. JMB ELG 90. Berotu zaiozu gogoa. Adoretu zazu. ABar Goi 44. Soña ta gogoa, gorputza ta arimea gizon bakotxarenak dira. Eguzk GizAuz 112. Nire gogoa artega ta kezkatan yarri dute zuri oraintsu entzunak. Zait Sof 77. Irasorrak bi zio ditu, bata gorputzarekikoa: lillura; bestea gogoarekikoa: gogoraztea. Mde Pr 313. Aragia gogoaren aurka ta gogoa aragiaren aurka griñatzen zirala. Or Aitork 193. Txarritxu liberala, / botuaren sari, / gogoa merke saltzen / dabenen janari. Erkiag BatB 103. Yan, ta yana gogoan. (AN-ulz). Inza NaEsZarr 1961. Orduan, guztion gogo eta aotan munduko Gerra Nagusia zan. Gerrika 122. Ez dugu sekula egin [...] Leturiarena bezalako ibilaldirik gogo bideetan barrena. MIH 300. Lasterrago baitabil beti gogoa begia baino. MEIG VIII 44.

v. tbn. Bet 21. Saug 71. Ber Trat 19r. EZ Man I 57. Harb 174. Cap 95. O Po 42. OA 60. Acto 163. Mb IArg I 61. Lg II 215. Mih 46. Egiat 158. Monho 86. AA II 59. JJMg BasEsc 50. fB Olg 74. Astar II 140. Jaur 130. Ur MarIl 124. Gy 19. Lard 405. Dv Dial 69. Jnn SBi 165. Apaol 84. HU Aurp 123. Azc PB 175. Itz Azald 141. Echta Jos 81. Ag G 127. Kk Ab I 3. A Ardi 87. JanEd II 115. Lh Yol 9. ArgiDL 43. Jaukol Biozk 19. Etcham 147. FIr 146. Zub 89. Alz Ram 111. Aitzol in Laux BBa VIII. Ir YKBiz 395. Or BM 32. TAg Uzt 305. EA OlBe 52. Iratz 49. Lf Murtuts 9. SMitx Aranz 225. Arti MaldanB 197. JEtchep 88. Vill Jaink 34. Gand Elorri 184. Larz Iru 118. BEnb NereA 31. Matx Gazt 23. Onaind in Gazt MusIx 156. Ardoy SFran 193. NEtx LBB 52. Mattin 74. Xa Odol 312. Lasa Poem 83. Azurm HitzB 63. Casve SGrazi 48. Berron Kijote 54. FEtxeb 157.
azpiadiera-1.1
Eretóak bere gogúeki: "Zértáatü óthe? Zer delibeátü düke, niágok?". Lrq Larraja RIEV 1931, 234.
azpiadiera-1.2
Gogoen eguna zan. Erri guzia igo zan illdakoen urira. Muj RIEV 1907, 208.
azpiadiera-1.3
(Con ezarri, finkatu, eduki... ). Cf. infra GOGO EMAN.
[Bekhatu dela] hartan gogorik ezar ezpadeza [...] ere. Ins D, 8r. Komunzki alferrak ian edanean eta emaztetan ohi daduka gogoa. Ax 380 (V 250). Gogoan aberatstasunak dadutzana edo aberatstasunetan gogoa dadukana. SP Phil 263. Zeruko gauzetan gogoa finkatzeko. Ch III 31, 1. Ezta erraz munduko gauzetan gogoa ipiñirik daukanarenzat. Gco II 34. Bigarrena, komunioko denboran gogoa badauka batek bere naiez munduko aurkerietan. AA I 440. Libertizionia maitatu, / gogoa hartan finkatu. Ox 190. Txerrenek lardaskatuzko loidi iguingarrian / narras dut gogoa. Ldi BB 2. Bainan egundaino gure bihotza eta gure gogoa Azkainen egon dire. Zerb Azk 32. Gogoa beste nunbeit zuten, urrun. Ardoy SFran 116.
v. tbn. Mat 156. Bp I 123. Lg I 256. Arch Fab 109. CatBus 36. A Ardi 47. TAg Uzt 74. NEtx LBB 103.
sense-2
2. (gral.; SP, Ht VocGr 439, VP 31v, Lar, Añ, Lecl, Dv, H, VocB ) Ref.: A; Iz Ulz, ArOñ; Etxba Eib; Gketx Loiola (mojatu); Elexp Berg; Gte Erd 139 .
Deseo; voluntad. "Voluntad, el acto de querer" Lar, . "3. volonté. [...] 6. envie, désir" H. Tr. De uso general en todas las épocas y dialectos.
Eia etsaigoa eta gaitzerizte guziak utzirik [...] bere hurkoekin bizitzeko gogo eta borondate ona duenez. Ins B, 3v. Benturaz baduzu bekhatu horietarik ilkitzeko gogo eta borondate. Ax 570 (V 365). Guziek gogo bat, guziek nahi bat eta guziek orobat elkar maite dute. SP Imit III 58, 4 (Ch gogo; Mst sentimentü). --Zer da propositua? --Da biotzeko gogo edo determinaziñoe firme bat ez geiago pekaturik egiteko. Oe 132. Artu bear dezue, bada, gogo bizi bat orazioari eta konsiderazioari jarduteko. Gco I 392. Jateko gogorik batere gabe. AA III 426. Zugana hedatu behar ditut nere gogo, xede, hitz, egintza eta eginahal guziak. Dv LEd 40 (Cb Eg II 14 gogo). Presta zaitezte beraz Jaungoikuaren gogua egiteko. Bv AsL 207s. Bilddur onegaz nago ezetarako gogo baga. Echta Jos 77. Gogo aña kemen izan balu, laster elduko zan lagunakana. Ag G 203. Eskeintz au Zuri egitean lau gogo dauzkat. ArgiDL 61. Aita, aita da, ta aren gogoa bete bear da. Or Mi 92. Ander zan, Ander bere amari idazten azken gogo antzera. JAIraz Bizia 94. [...] jakiteko irrikitzen bazegon ere, gogo au bere baitan ito zun. Etxde JJ 238. Atso biei joan zitzaien berriketarako gogoa. NEtx LBB 171. Esan nion nire gogoa, eskutan jarri nion liburua, ireki zuan erdiz-erdi. "Diciéndole mi deseo" . Berron Kijote 108. Errian alde lan egiteko / gogo bizia eukana. FEtxeb 66. Gauean berriketarako gogo aundi gabe allegatzen nintzan etxera. Albeniz 27. Batasunaren aldeko gogo bizia arras hedatua sumatzen genuen jendartean. MEIG VII 169.
azpiadiera-2.1
"(c.), apetito, deseo" A. v. 1 grina.
Irugarrena bularrean, Jangoikoak libradu gaitzan obra ta gogo gestoetarik. Cb CatV 4 (CatBurg 11 gogo; CatSal 15 deseiu, CatLlo 12, CatAe 14, CatR 15 deseo). Gure eskutik iduki ditzagula geren pasio, griña, naikunde, gogo gaizto eta gaitzerako makurtasun okerrak. Ub 17. Gizonak, bada, berekiñ dituan gura, gogo, naikunde ta zaletasun oei deitzen diegu griñaren izenez. AA III 624. Lurreko ondasunen gogo edo gurari erabagako bat. CatBus 34. Bere gogo gaiztoak asetzearren. Lard 418. Jangoikoak libra gaitzan gogo gaixtoetatik. Legaz 8. Ezkondu artean, neskatxa danak gordeta idukitzen omen dituzte beren gogo, griña, utsune ta orañak. Ag G 34.
azpiadiera-2.2
Ganas (de comer, beber, dormir, etc.). " Jateko gogorik ez daukat " VP 49v. " Makina orren burrunbak [...] lo egiteko gogoa kendu zion (AN-gip)" Gte Erd 213.
Jateko gogorik batere gabe arkitzen dana. AA III 426. Negar egiteko gogoa etorkon euskaldun gogorrari ainbeste urtean ikusi bagako adiskide maitea aiñ negartsua billatu ebanean. Ag AL 167. Baina emazteak eztau eukiten / afalduteko gogorik. Azc PB 254. Afaria atera zidaten, bañan ez neukan jateko gogorik. Salaverria 57.
sense-3
3. (V, G, S ap. A ; SP, Ht VocGr 375, , Gèze, H).
Intención, pensamiento; propósito. "Dessein" SP. "Dessein, intention, propos, résolution" H. v. asmo.
Gogo gaixtorik eztugularik, badarik ere Gaixtoak hainitz gaizki pensatzen du. SP Phil 388 (He 340 gogo ). Nola ihor begira daite gogo gaistoetarik? Bp I 106. Estakióke mintza baizik alabátus, guziá gaitzát arzendú, ta bizidá beti gogo gaistoan. LE Prog 122. Baña badauka irabazteko gogo edo propositu sendua. Mg CO 86. Intenziño edo gogo garbia, zuzendurik gauza guztiak Jangoikoagananz. LoraS 178. Ez itz lotsagarriakin, baizik gañtxurituakin aditzera ematen diozula zure gogo gaiztoa? AA II 146. Neuk bizkaitar nobleentzat daukadan gogo eta gomuta ona. (1848). BBatzarN 167. Amodiozko damuagaz edo maitetasunagaz eurak artuteko gogo edo asmua eukirik. Itz Azald 127. Gogo garbiz egiña izan ezkeroz, au da, ez bada egitten ikusia izateagatik edo ezerezgabeko gauza batengatik. Inza Azalp 121. Gogo on eta gogo txarreko irrikarkarak. Anab Usauri 60. Eta lurrean gogo oneko / gizonentzako pakea. SMitx Aranz 176. Asea nauk zinemaz. Hire gogo bereko naun. JSotoetan 19 (ap. DRA ). Burutapen lizun eta gogo loi asko dituzula esango didazu. MAtx Gazt 52. Guziek gogo beraz hitzeman dezagun / beti zinez egonen garela euskaldun. Xa Odol 124. Gogo onez betea dago infernua. (AN-larr). Inza NaEsZarr 561. Ze gogoagaz, mutil, / [alaba] gaztea eskatu? FEtxeb 163. Gure gogoa zan arratsaldea alkarrekin pasatzea. BBarand 84. Hek bai izanen zuten beren semeari eskolen pagatzeko ahala eta gogoa. Larre ArtzainE 112.
v. tbn. CatBus 47. Ur MarIl 31. AB AmaE 421. JEtchep 55. Etchebarne 129.
azpisarrera-1
GOGO-AHALMEN. Inteligencia; capacidad mental.
Irudimena, margolariak bearrena duan gogo-almena [...]. Ayerb EEs 1915, 261. Gorputz txiki artan gogo-almen aundia arkitzen zan. Garit Usand 7.
azpisarrera-2
GOGOA AZKATU. "(R-uzt), afectarse, conmoverse. Alarguntsa kura nexarrez zagolarik, niri ere gogoa azkatu zitan" A.
azpisarrera-3
GOGOA BEROTU.
azpisarrerakoSense-3.1
a) "(c), animarse" A.
azpisarrerakoSense-3.2
b) Dar que pensar, preocupar.
Beste zerbaitek be gogoa berotu dautso. "Zer izango naz ni, gerorantza?" itaunduten dautso bere buruari. Onaind STeresa 30.
azpisarrera-4
GOGOA EDUN. Vigilar, observar, cuidar. v. gogoatu.
Mana zitzan, zioela, gogoauzue eta begira zaitezte fariseuén altxagarritik. "Avisez" . Mc 8, 15 (Dv zaudezte erne).
azpisarrera-5
GOGOA EMAN. v. GOGO EMAN.
azpisarrera-6
GOGOA EROAN. "(Vc), llamar la atención, excitar la curiosidad" A.
azpisarrera-7
GOGOAGAZKO. Mental; de pensamiento. v. GOGOZKO.
--Zeintzuk dira [oraziñoak]?--Gogoagazkoa edo mentala eta aoagazkoa edo bokala. CatLlo 30. Gogoagazko pekatuak. Zav (ms., ap. DRA ).
azpisarrera-8
GOGOAK EGIN. Parecer.
Gogoak egiten daroku ezkarela oraino hain urrikalgarri, badugunaz geroz alde-aldean, begiz ikus ahal bezein urrun dohan eremu bat. Prop 1895, 164. Polones hekien kantuak entzutean, ez othe zioten gogoak egin gu katolikoek baginukela hek ezpezalako argirik. Prop 1906, 43.
azpisarrera-9
GOGOAK EGINDA EGON. "Tener muchas ganas. Nepalera joateko goguak eindda nago" Elexp Berg.
azpisarrera-10
GOGOAK EMAN.
azpisarrerakoSense-10.1
a) (G, B ap. A; Dv, H; g. emon V ap. A).
Parecer, tener la impresión (de); sospechar, imaginar. "Gogoak ez daut ematen ethorriko dela" Dv. "Surgir un pensamiento, venir algo a la mente, entrar en ganas" A.

Gogoak emaitan deraut ene eskiribatzeko molde haur etzaiela guztiei ongi idurituko. Mat XIV. Jango dozuzala goguak emon al daizuzan baño bere janari gozuaguak. Astar II 232. Gaur allegatu dira lengo korrioan faltatu zan rebista eta gaurkoa, gogoak ematen ziran bezela. CartAnd 375. Etzuten arengana begirik zorroztu ere: ez gogoak eman ere izkutatu gabe zegoanik. Or SCruz 38. Gogoak eman zidan gertaera txarren bat ikustekoak geundela. Anab Aprika 80. Baina gogoak eman behar liguke, behin edo behin, ez ote den harritzeko Jainko eskuzabalak [...] guri bakarrik jakinduria ematea. MIH 165.
v. tbn. Ax 613 (V 395). Mg PAb 216. JE Ber 18. Otx 130. Zait Sof 169. Mde Pr 154.
azpisarrerakoSense-10.2
b) (gouak eman G-azp; VP, Lar, Añ, Dv, H; g. emon V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg; ZestErret. Querer, dar el capricho (de), dar la gana (de). "Gogoak eman ziran, diome en la vena" VP 32v. "Gogoak eman zion, vínole o diole la vena" Ib. 52v. "(Quando le de la) gana. Gogoak demanean" Lar (Añ gogoak emoten deutsanean). "Ethorriko da gogoak ematen badio" Dv. "Oaintxe eman al dizu horixe jateko gouak" ZestErret.
Nola gogoak eman darotzu gauza hori? He Act 5, 4 (Dv zertako ezarri duzu zuren bihotzean holako xede bat? ). Batbederak egin beza gogoak ematen dioen bezala. He Rom 14, 5. Lagun egin bear zidala gogoak eman zion, eta ala nerekin joan. Cb Eg II 164. Joan zen mutil zenzagabe hau gogoak eman zion urruti batera. Mb IArg II 162. Joseren etxeko andreari gogoak eman zion bear etzukean gauza bat egitea. AA II 41s. Gogoak eman dio / mundua nastia. FrantzesB I 56. Etsaia eskuan nik ipiñiko dizut, gogoak dizuna egiteko. Lard 173s. Gogoak eman zion behar zuela egin Antoniok bezala. Jnn SBi 60. Nola gogoak eman ote zion soldadu-nagusi izatea? Or SCruz 29. Fruitu guzietarik jaten ahal dugu, gogoak ematen daukun bezala. Zerb IxtS 9. Arek onekin gogoak ematen diona egin dezan. Berron Kijote 113. Gizon langille oni [belardia] erosteko gogoak eman zion. Txill BordaB 11. Gu gara hizkuntzari makurtu behar gatzaizkionak, ez hizkuntza guri, gogoak ematen digunean eta gogoak ematen digun bezala. MIH 83.
v. tbn. Ub 14. Gco I 387. Astar II 139. Xe 155. Bv AsL 85. Apaol 83. HU Aurp 151. Auspoa 97, 35. Iraola EEs 1911, 132. Urruz Zer 94. Inza Azalp 34. Tx B II 186. Kk Ab II 60. Eguzk GizAuz 105. TAg Uzt 166. Vill Jaink 179. Salav 48. Uzt Sas 74.
azpisarrera-11
GOGOAK JO. Hastiar. v. GOGOAN JO.
Mundu onetako bizitzaz gogoak joak egongo giñan. Echve OngiB 122.
azpisarrera-12
GOGO-ALDARTE. Estado de ánimo.
Gudak, erri-baten bi gogo-aldarte ezberdin nabarmendu-erazi dizkigu. "Dos morales" . EAEg 18-3-1937, 1309. Eriotza gogo onez artzeraño eldutzen bait-da gudarien gogo-aldartea. Ib. 18-3-1937, 1309.
azpisarrera-13
GOGO-ALDE. Por el alma (de).
Bidegurutzetan ildakoen gogo-alde otoi egiten da. JMB ELG 89. Illoba ta gañerako aideak beraren gogo-alde otoi-eske datozkizu. NEtx Nola 39.
azpisarrerakoSense-13.1
Ildakoen gogaldez otoi egin daigun; / bixion aldez be bai. Enb 209 (178 gogo aldez ).
azpisarrera-14
GOGOAN ALATU.
azpisarrerakoSense-14.1
a) Pensar.
Galbide hestu hunetan khordokan nagoelarik [...] gizonenganik agur edo esker on zerbait ardiesteko gogoan alhatuko naiz bada? Dv LEd 54 (Cb Eg II 22 gizonai ondo iriztea, onra ta estimazioa gogan artuko det? ). Tratulariak dohatz nekhatuz bidean, / Zenbat amets ederrez alhatuz gogoan. Elzb Po 193.
azpisarrerakoSense-14.2
b) Pasar por la cabeza (una idea, etc.).
Negu itsusi bortitzaren ondotik, karroin eta orma-egun beltz heken oroitzapena gure gogoan alatzen delarik, oraiko egun ederrak ederragoak zaizkigu. Zub 121.
azpisarrera-15
GOGOAN HARTU.
azpisarrerakoSense-15.1
a) V-gip, BN-arb; H). Ref.: Etxba Eib; Gte Erd 204. Recordar; tener en cuenta.
Erraxkiago zuk gogoan hartzeagatik. EZ Eliç 157. Jangoikoa begira dagokigula, bada, gogoan arzea da gauzak ongi egiteko biderik onena ta erraz labur-ena. Mb IArg I 384. Au ongi egiteko gogoan arritzatzu ukitzera noan gauz oek. AA II 225. Goguan artuko dogu zeuk diñoskuzun ori, Juenanton. Kk I 35. Aphirilaren hameka-hamabietan sobera harat hunat eta kalapita izatu zen oro gogoan hartzeko eta orai hemen errateko. Zerb Gerlan 85. Gogoan harrazu uzkurtasun hori galdu behar duzula. JEtchep 94. Euskaldun orok gogoan artu / asabai dautsegun zorra. BEnb NereA 130. Baña nik esaten diatena gogoan artu. TxGarm BordaB 155. Laster asten naz goguan artzen jazoera batzuk. Gerrika 16.
v. tbn. He Phil 113. Cb Eg II 22. CatLan 77. Mg CC 173. Gco I 437. Dh 164. Gy 16. Lard 98. Ip Dial 118. Afrika 124. Bv AsL 23. Zby RIEV 1908, 764. Arb Igand 153. HU Zez 144. JE Bur 179. Ag G 38. ForuAB 79. ForuAG 297. ArgiDL 39. Ox 74. Mok 8. Inza in Jaukol Biozk XI. Etcham 133. Tx B I 173. MendaroTx 157. FIr 159. Lab EEguna 79. Ldi IL 152. Ir YKBiz 283. Zait Sof 48. Munita 10. Mde HaurB 81. Or Aitork 19. Basarri 99. Anab Aprika 8. Izeta DirG 38. Vill Jaink 183. Erkiag BatB 41. MAtx Gazt 7. Ardoy SFran 282. Xa Odol 201. Mattin 123. Berron Kijote 228. Alkain 101. Ostolaiz 62.
azpisarrerakoSense-15.2
b) "Prendre une résolution, se proposer. Gogoan hartu dut egin behar dutala " H. v. erabaki.
Izan behar dugula gogoan hartu dugun bezalakoak. He Phil 111 (SP 109 deliberatu ). Gogoan hartu zuen kapitainak axeri enganatzailea urerat botako zuela. Barb Leg 138. Zanpagarai ohartu, eta gogoan hartu zuen ez zuela hola utziko. Lf Murtuts 13. Eta gogoan hartu zuen ohointza bat egin behar zuela, lehen aldikotz bere bizian. JEtchep 113.
v. tbn. HU Aurp 86. StPierre 30. Mde Pr 74. Xa Odol 224.
azpisarrera-16
GOGO-HANDITASUN. Ánimo, empeño.
Iainkoa zure zeloaz, zuhurtziaz eta gogo-handitasunaz zerbitzatu izanik halakara mansotu eta ematu izan da. Dedic * 5v.
azpisarrera-17
GOGOANEAN (Tras gen.). En mi (su, etc.) recuerdo, por lo que puedo (puede, etc.) acordarme.
Zuaiztikoa [borda], berriz, Amaxa artzaiarena. Berak egiña zan, nere gogoanean. AZink 49.
azpisarrera-18
GOGOAN EDUKI, GOGOAN IZAN.
azpisarrerakoSense-18.1
a) (V-gip, G-azp; VP, H (+ iduki ), GOGOAN IZAN (BN-ciz-ad-lab; Lar, Añ, H) Ref.: EI 341; Etxba Eib; Elexp Berg; ZestErret.
Tener en cuenta, tener presente, considerar; tener en la memoria. "Gogoan zauzkat, téngoos muy en la memoria" VP 36r. "(Siempre te tengo) presente. Beti gogoan zauzkat" Lar, Añ. "Oaindik gouan dakat egun hartan ze gertau zan" ZestErret. Cf. GOGOANGO.
Tr. Documentado ya en Dechepare, es de uso general
Zineste bat dizit gogoan honela. E 201. Amore linda galantorrek / gogoan oi ni banindu! Lazarraga B27, 1204r. Bethiere pontu haur, neurriaren bethatzeko peril haur, gogoan edukitzen dugula. Ax 126 (V 83). Duzun bethi gogoan zer egiñ behar duzun, eta konpli-tzatzu, deus ahantzi gabe, zure estatuko egiñbide inportant guziak. He Gudu 111. Hiltziaren ardüra goguan ükheitiaz. Mst I 22, tít. --Nola bada aztu ziran [Jainkoaz]? --Heren gorputza, beste gauzarik gogoan etzeukela. Ub 38. Gogoan idukirik Jesusen eskintza au. Mg CC 220. Damnatuek bethi gogoan dauzkatzite bere bekhatuak. Dh 160. Esanaz bere kautan ixillik barruan, / Petraren berbak zeintzuk eukazan goguan. AB AmaE 297. Jaun oieiri graziyak / euskera klaruan / eman biar zaiztela / gendukan goguan. Ud 64. Danak eukiten dabie gogoan gauza bat: erbestetik erakarri dan sermoegillea. Ag Kr 47. Uste dut gogoan duzuen, amodioa orok deitzen dugun, haragiak daukan irritsik minena. JE Bur 109. Iberkerako aldakuntzak gogoan euki dira. GMant Goi 102n. Euskeraz idazten duanak, gogoan gauza bat euki bear du: zenbat irakurle bilduko ditun. JAIraz Bizia 8. Gogoan izatekoak dira / belarriz entzundakoak. Basarri 23. Ba ziran beste uskeri batzuk ere gogoan euki bearrak. Berron Kijote 112. Gogoan dot, ene ama il zanean, zelan asi nintzan ulertzen zer galdu neban. Onaind STeresa 28. Gogoan daukat zer parrak egin genituan. JAzpiroz 108. Etorri eziñez au edo bestegaitik geratu direnak be goguan ditugula. Gerrika 269. Gogoan dut haren boz latz azkarra. Larre ArtzainE 94. Gauza bat eduki behar dugu gogoan: ez ditugula, horrelakoetan, silabak berdin bereizten euskaldun guztiek. MIH 101.
azpisarrerakoSense-18.2
b) Ser del agrado (de).
Aditzen badute hek gogoan eztuten zenbait presunaren kontra badela zenbait erraiteko. ES 196. Gizon argituek hoin gogoan duten mintzaiak baduela nonbeit zerbeit onik. HU Aurp 207.
azpisarrera-19
GOGOAN EKARRI. Tener presente, tener en mente.
Bere ill-bearra gogoan ekarzea. Mb IArg I 283. Buruzagi maite hura bere etsenplu miragarriekin maiz eta ardura gogoan ekhartzen dudalarik. Dh 246. Goxian gogartetuten dozuna egun guztijan goguan ekarri egizu. EEs 1930, 215.
v. tbn. Jaur 103.
azpisarrera-20
GOGOAN EMAN.
Recordar.
Beraz, tori, gogoan emazu Flandretar "salda begidun" gozotsu nai dan bateri bota biar ziozkala: buuu! muuu! juuu! ta hisss! Lh Yol 23.
azpisarrera-21
GOGOAN ERABILI (L-sar, BN-baig ap. EI 341). Recordar, tener en mente; considerar, pensar.
Iainkoaren Semeak guregatik pairatu zituen penen eta doloreen gogoan erabiltea eta konsideratzea. Mat 188. Gogoan erabili behar tugu kofesoraren abisuak. CatLav 295 (V 147). Beren jostaetak aoan, gogoan, biotzean darabiltzatenak. Lar SermAzc 54. Gogoan erabilli S. Ignazioren liburutik zerbait. AA III 505. Ezin zuan barrutik iñola kendu bere Jesusek eraman bear zuan nekaldi gogorra, beti gogoan zerabillen bere Semearen azken errukarria. Ag Serm 578. Baiña nola bildotxa aginkatu ta bere arpe-zulora eraman bear zuan gogoan zerabilen. Lh Yol 33. Sokraten heriotzea gogoan erabiliz. Lf ( in Zait Plat XXI ).
v. tbn. Ax 135 (V 89). SP Phil 31. Tt Onsa 19. Ch III 22, 1. He Gudu 116. CatLan 136. Ub 180. Mb IArg I 332. Lg II 87. Mih 45. Brtc 130. Gco I 400. Dh 141. fB Olg 192. Añ EL2 230. CatLlo 75. Jaur 161. Ur MarIl 114. Dv LEd 168. Laph 22. Arr GB 13. Legaz 51. Bv AsL 17. HU Aurp 102. Itz Azald 189. CatJauf 116. Kk Ab I 77. KIkV 21. Mde Pr 182. BEnb NereA 32. JEtchep 70. MAtx Gazt 84. Ardoy SFran 69. MEIG I 238.
azpisarrera-22
GOGOANGO (Forma de futuro correspondiente a gogoan izan). "Acordarse, [...] acordarme de ti, gogoango zaitut" Lar. "Gogoango dot, me acordaré (msOch)" A Apend (s.v. gogoan euki). Tr. Se documenta únicamente y con poca frecuencia en textos guipuzcoanos y vizcaínos.
Agur, Aita nerea, ta gogoango al nazu zure otoitzetan. Lar Carta a Mb 281. Begira, arrapatzen baaut / Martintxo gezurretan, / gogoango dek betiko / mokor ezur orretan. BorrB 16. Jesus maite dutenak gogoango dute beti Jesusen nekezko bizia. Mb JBDev 329. Gogoango al dut nik, aldi onetan [...] bere amorea? Mb OtGai II 370. Otso zeken ta prestueza, gogoango didak niri zer jan ematea ukatua. VMg 52. Erriyan ta mendiyan / nola txaboletan / gogoango ditugu / gure egunetan. Echag 44. Mundua mundu dan arte gogoango diraden onbideak. Izt C 452.
azpisarrerakoSense-22.1
" Goguango deubat, deunat o deutsut, no te lo echaré en olvido: amenaza" Mg PAbVoc (s.v. goguan euki).
azpisarrera-23
GOGOAN GOGORA. "De muy buen grado, gustosamente" A Apend.
azpisarrera-24
GOGOAN IBILI (L-ain-sar, BN-ad ap. EI 341). Tener en cuenta, tener en la memoria; considerar, pensar en.
Ardura gogoan dabila Iñazioren erran hau. Laph 166. Jakintsuak utskeri oiek gogoan ibiltzea beste eginbearrik ez duela uste al dek? Sabiag Y 1933, 423. Argia urratu arte ez ginuen bertzerik ibili gogoan. Zerb Gerlan 97s. Gau eta egun hitz hok gogoan dabiltzat. Xa Odol 298.
v. tbn. Gy 87. Hb Egia 71. Inza Azalp 30. JEtchep 114.
azpisarrera-25
GOGOAN IRAGAN. Recordar.
Gauza miragarri hauk gogoan iragaten tudanean. "Memor" . Ch IV 11, 3.
azpisarrera-26
GOGOAN IZAN. v. GOGOAN EDUKI.
azpisarrera-27
GOGOAN JASO. Guardar en la memoria. v. GOGOAN HARTU.
Badakizute lapurren etsai porrokatua naizela. Gogoan jaso eta agindu nai duzutena. Izeta DirG 39. Gogoan jasotzekoa da Aristotelesen itza. Vill Jaink 41. Umea nintzalarik ere, gogoan jaso nuan aiekiko irudipena. AZink 17.
azpisarrera-28
GOGOAN JO (G-goi (gogon jo); Lar, H; gogoan joo VP). Ref.: A; VocZeg 287. Sentir repugnancia; repugnar, hartar. "Fastidar, dar hastío" VP 35v. "Ahitar", "empalagar", "enhastiar" Lar. AxN explica bianda higuintzen (51) por janaria gogoan jotzen; higuina (473) por gogoan jo-garria. Tr. Documentado únicamente en textos guipuzcoanos.
Gogoan jo nazala zu bage dan gozoak. Lar STomas 1. Lurreko gauza itsusiak gogoan jo edo nazkatzen naute. Cb Eg III 280. Doatsu guztiak atsegiñez betetzen dituana beñere gogoan jo gabe, ta beñere aspertu gabe. AA III 352. Gogoan jotzen nau askotan asko irakurtziak. Echve Imit 10 (v. tbn. OngiB 183). Berak lenago ainbeste maita zituan gauzak berak [...] orañ guztiak gogoan jotzen zuten. Bv AsL 30. Ama maite onen begi guziz garbiak gogoan joko ez dituen eran lan guziak egiñaz. Arr May 9. Gerraz aspertuta, mundu gaizto onek gogoan jota joan ote zan Santa Cruz siñisgabeen misioetara? Or SCruz 131.
v. tbn. Lard 100.
azpisarrera-29
GOGOAN PASATU. Pensar.
Gogoan pasatzen othe duten munduaren artean gizon jakin eta habiltzat bere buruen iragaitea. ES 148. Estudioko trabaillurik gabe ikhasiko duzula gogoan pasatzea. Ib. 179. Koplari aprendiz batek gogoan pasatu badu / Bertsu hotz batzuen bidez Lapurdi gobernatu. Monho 58. Ori adituta gure etxian / goguan dute pasako: / "Benito ai zer mutill txintxua / itxu aurrian jartzeko!". Auspoa 139, 43.
azpisarrera-30
GOGOAN SARTU.
azpisarrerakoSense-30.1
a) Entrar en la cabeza, quedar grabado en la mente.
Amore bat hautatzeko konseilu bat nekeie, / balinetan sekulakoz gogoan sar balekie. E 85. Bada eragin zion bere erreinu zuena galzeko beldurrez, eta beldur hau sartu zitzaion gogoan. Mb IArg I 139. Jainkoaren juizio aserre, ta ango bere kontu estua ikusi ta gogoan sekulako sartu zitzaiona bezala. Cb Eg II 200. Izkiribatzen zialarik [othoitzia], gogoan sarthü zeion eta nonnahi, bera zenian, jiten zeion gogoala. Ip Hil 11.
azpiadiera-1.1
Betikotz bihotzian eta gogoan sartzen dena, sekula ahantzen ez dena, aurkintza miresgarri hura. Zub 118 (cf. infra (b) )
azpiadiera-1.2
(Trans.). Meter en la cabeza, grabar en la mente. Cf. Ax 391 (V 256): [Begietako bistak] urruititik ikhusten du, eta ikhusten duena gogoan barrena sartzen du, eta gogoak ere errezibitzen du.
Lehena da biziki eta erneki Iainkoaren leku-guzikotasuna gogoan sartzea. SP Phil 96 (He 98 gogoan harzea). Naiko dute beiñ beño geiagotan aditu, ikasi, ta gogoan sartu hitzez predikatu ziniena. Lar Carta a Mb 280s. Ekusten ta beren gogoan ongi sarzen dutenak ill behar dutela. Mb IArg I 223. Ikasi dezagun bada guziok, eta gogoan ondo sartu dezagun dotriña miragarri au. Gco I 422. Oraindik beste gertaera bat badegu, Iztuetari ikasi ta zuei esan bear dizutedana, Pernando zer nolakoa zan bertsolarien artean gogoan ongi sartu dezazuten. Etxeg ( in Muj PAm 27 ).
azpiadiera-1.2.1
(Con dat.).
Deabru gaiztoak [...] sartu zion gogoan Evari gezur andi bat. Mb IArg I 260. Gauza bi dira, gurasuak umiari ondo goguan sartu biar deutsazanak. fB Ic I 329.
azpiadiera-1.3
(En formas no personales del verbo).
Sobera gogoan sarthuz zuen ungi utztea, / Egun tormenta haukien dugu segur partea. EZ Man I 123. Gogoan ondo sarturik dauzkagun gauzak, erraz imajinaziora, nai degunean ekarriko ditugu. Gco I 404. Ahi, goguan ondo sartuta baleukee lege au emakume sinis errazak. JJMg BasEsc 250. Eskribu orreen artean ondo / Gogoan sarturik daukat, / Berba neurtuan, onen antzera / Jarri zenduan egi bat. AB AmaE 195.
azpiadiera-1.4
( Gogoan sarrarazi ).
Gure gogoan ongi sarraraztea eta finkaraztea egia hau. Jnn SBi 18.
azpisarrerakoSense-30.2
b) (Con aux. intrans. bipers.). Gustar, causar impresión favorable; gustar, ser agradable.
Batez nago harturik, / hura gogoan sarturik. O Po 33. Eta len ainbeste egarri Pasioko kaliza edateko agertu bazuan-ere, gero gogoan ezin sartu balitzaio bezala arkitzen zan. "C?pit t?dere" . AA III 510. Bere laguna, beragaz bizi biar dabena, bere gustokua ez bada, inos goguan sartu ez jakona bada. fB Ic III 356. Ez aurkiturik gustiz goguan sartuten jakon donzella honesta ta birtuosarik. JJMg BasEsc 256. Jakob eta bere etxekoak izan zutenarekin ain betero gogoan sartu zitzaiozkan, non, biotzik obenarekin begiratu zien. Lard 43. Neskatx gazte au errian ikusi zuenean, gogoan sartu zitzaion, eta indarrez etxera eramanerazorik, osotasuna galdu zion. Ib. 44. Au da gure Petraren betiko kantea, / Neuri gogoan sartzen etxatan koplea. AB AmaE 294. Aurrak agertzen zion amodioaren señale hura Jesukristori gogoan txit sartu zitzaion. Arr May 201. Hain zeron goguan sartü non emaztetako hartü beitzian. Const 42.
azpiadiera-2.1
Ta Ioane bere Kontzen / sartu zan gogoan, / ta bere begietan / ezagun egoan. Azc PB 131. Zeure gogoan sarturik zeunkan, / A polit begi-balzduna. Echta Jos 232.
azpisarrerakoSense-30.3
c) (Con aux. intrans. unipersonal). Concebir el propósito de.
Ala bada ezkontzako gogoan sartutzen danean bereala asi bear du Konfesio jeneral ta oso bat egiteko ondo prestatzera. Mg CC 164.
azpisarrerakoSense-30.4
d) (Con aux. intrans. bipersonal). Entrar las ganas de, venir la idea, el propósito de.
Iruditxu bategaz / sartu iat gogoan / argitutea egian / zortziko bertsoan. Azc PB 53. Asten naz sarri gedarrez, baina / ezteust lotsarik artuten / eta iotea makileagaz / etxat gogoan sartuten. Ib. 254.
azpisarrerakoSense-30.5
e) Entrar en la cabeza, ocurrirse, concebir.
Nekealdiak bere gorputzari emotea, Jaungoikoaren mendean egotea, ziran beretzat atsekabegarriak, gorrotogarriak, eta bere gogoan sartuten ez ziran gauzak. Itz Azald 128. Atseginekin ikusi nuen nere aldia jiten, gaizkiago gintazkelakorik ez baitzaukun gogoan sartzen ere. StPierre 24.
azpisarrera-31
GOGOAREKIN, GOGOAGAZ.
azpisarrerakoSense-31.1
a) (Tras -tzeko ). Con la intención de. v. GOGOAZ
Errazu [berzeez gaizki minzatzea] ala zen difamatzeko gogoarekin ala arinki. EZ Eliç 155. Debotki erran beharko du, guziz ere oren hersi hartan perdunanza hunen irabazteko gogoarekin. Harb 460. Bisitatzen du batasun saindu baten lokarriak hertsikiago amarratzeko gogoarekin. Mih 62. Zuzenduten da urrian eguan Jesuiten konbentu batera, konfesetako goguagaz. Ur MarIl 59. Norberaren eretxikoa ez dana, esatea, besteak engañetako gogoagaz. Itz Azald 111. Itandu eutsan, zein zan iakiteko gogoagaz. Ag AL 55.
azpiadiera-1.1
(Estar, etc.) con la intención de.
Konplitzeko gogoarekin halako edo halako akusatze eginen duela arnegatzea, eta gero hobeago eritzirik egin gabe utztea. Harb 166. Zeren bekhatua berekin duela, eta bekhatu egiteko gogoarekin dagoela hiltzen denak, gehiago bizi izan baliz, bekhatu gehiago eginen zuen. Ax 610s (V 393). Kontriziñozko akto bat, konfesetako gogoagaz. CatLlo 49. Eskiñi eban juatia, ez konfesetako goguagaz, ezpada bere konzienzijako atsegiña Marijagandik jaristeko asmuagaz. Ur MarIl 69.
azpiadiera-1.2
(Tras -rako ).
Orretarako gogoratu iakon errez da ugari billatuko zituala laguntzailleak gudarako gogoagaz egozanen artean. Ag AL 78.
azpisarrerakoSense-31.2
b) (Tras bere, etc.). Para sí (mí, etc.).
Baiña batezere bere gogoakiñ zion: "Jakiñ izango banu, nik Yonaeseri ez nion ukatuko Yolandaren laguna izatea". Lh Yol 46.
azpisarrera-32
GOGOARI EMAN (Dv).
azpisarrerakoSense-32.1
a) Imaginar.
Imajina zaite edo emozu gogoari ikhusten duzula hiri bat illhunbez estalia. He Phil 57. Gogoari emazu orok dakigun Larressohoko semenario ohia bezalako etxe bat gaitza. JE Ber 53.
v. tbn. Prop 1898, 60.
azpisarrerakoSense-32.2
b) Pensar, decidir.
Nabukodonosor-ek eman zion bere gogoari bere azpiko behar zituela lurraren gainean ziren populu guziak. Lg II 47. Gogoari emana zuen behar zituela bildu emeki emeki Prusian zauden apez gei presunerak. StPierre 30 (v. tbn. 18).
azpisarrerakoSense-32.3
c) Tener en cuenta.
Gogoari eman beza irakurleak nun den Bidarrain Antxordokia. Larre ArtzainE 66. Bainan behar da gogoari eman gure kalonje onak orduan zuen adina. Ib. 184.
azpisarrera-33
GOGOA HARTU, GOGO HARTU (Ht VocGr ). Decidir. "Délibérer" Ht VocGr 346. Hay gogo hartu en Materre, Axular y Pouvreau.
Hartu dut gogo liburutto hunen egiteko. Mat XIII. Har ezazu gogo hobeki bizitzeko. SP Phil 47 (He 47 delibera zazu eta hartzazu gogoa ). 3. apezari oro kofesa, 4. har gogo azkar bat, ez hetara erorteko gehiago. Bp I 67. Hau aditu ta artu zuen irabanz andi hau egiteko gogoa. Mb IArg I 225. Arantza ura ateratzeko gogoa artu dezake pakea billatzeagatik. Mg CC 106. Ezkontzeko gogo ziñez hartu zuen. Gy 211. Oihan baten landatzeko gogoa hartzen duzunean, zilhoak larrean urthe bat aintzinetik egizkitzu. Dv Lab 341. Hain guti hartua dugu gogoa, non, hau ala hura ezar dezaguten hor alegia buruzagi, deusetako kasik eskurik ukanen ez duena, bardin baitzauku hamarretarik bederatziri. Eskual 17-1-1913 (ap. DRA , s.v. hartu ).
v. tbn. Ax 16 (V 6). Añ EL1 69. Dh 211. Lard 21. FIr 159.
azpisarrera-34
GOGO-HAUSNAR. Reflexión, meditación.
--Gaurko sargori onekin ezin diñat lorik egin, erantzun zion arek--. Eta berrogei aldizko biraldia egin ondoren, bere gogo-ausnarreari ekin zion berriro. TAg Uzt 250. Neskañoa gogo-ausnarrean ari zan bitartean. Ib. 267.
azpisarrera-35
GOGO-HAUSNARTU. Reflexionar, meditar.
Orain, ba, Oreste ta Pilade arrotz maitagarrien orrek, burutu bear dana labur-sur gogo-ausnartu. Zait Sof 13.
azpisarrera-36
GOGOAZ. Con la intención de. v. GOGOZ (c).
Badijoa poliki / tripaz lurra joaz, / istua dariola / [eiza] jateko gogoaz. It Fab 76. Lireau artuta banoa, / Poztzeko gogoaz bera. AB AmaE 151. Eladitxo, jolas orduetan [...] Josetxo ikusteko gogoaz, joaten zan Ondartzarutz goiko bidetik. Echta Jos 238. Zubiyaren beste aldera yuan zan, andik areen berbetia entzuteko goguaz. Kk Ab II 175.
azpisarrerakoSense-36.1
(Estar, etc.) con la intención de.
Biar dala guztien aurrez legez artu lengo bizitza dongiaren gorroto ta damuari sendo bat satisfakzinua emoteko goguaz. Mg CO 43. Bere bekatuen damu egiazkoa artu, ontzeko gogoaz. CatAN 51. Bekatu egiteko gogoaz, usteaz ta borondateaz zagozala eriotzako azkena aurkituten zaituanean. GGero 159. Girrintzaka doa bere basora, / odola eriola, ya solora / ez geiago etorteko gogoaz. Zav Fab, RIEV 1909, 29.
azpisarrera-37
GOGOAZ BESTE, GOGOAZ KONTRA. v. GOGOZ BESTE, GOGOZ KONTRA.
azpisarrera-38
GOGO-HAZTE. Educación.
Gazte oien zaitze eta gogo-azitze ardura. "Su guarda y educación" . EAEg 30-1-1937, 937.
azpisarrera-39
GOGO BATEZ.
De común acuerdo, con una voluntad común.
Hauk guziék perseberatzen zutén gogo batez othoitzatan eta orazionetan emaztekin. " D'un accord" . Act 1, 14 (He, Ol gogo batez; TB bihotz batean, Dv, IBe bihotz batez ). Oldar zitezen gogo batez theatrera. Ib. 19, 29. Danak gogo-batez erantzueben: "Galduik! Galduik! guk ospia zetako bieiuau?" . Kk Ab I 99. Enetxoak: zaute guziok gogo batez otoitzean, errukitsu, anaizale. (1 Petr 3, 8). Or MB 536. [Senar-emazteak] gogo batez biak pil-pil. Egan 1964, 130. Gogo batez etenik, orduaren arira, solasaldi pozik emona, euren zeregin, penitentzi ta otoitzetara biurtzen dira mojatxoak. Onaind STeresa 79.
azpisarrera-40
GOGO-BEHARTU. Cf. goganbehartu.
Beharraren othoitza, gogo-behartua ditakeenean. "Anxius" . Dv Ps 101, 1 (Ol Ps 102, 1 larrialdian).
azpisarrera-41
GOGO BERO. "Ori egiteko, gogo beroa ta iperdi atzerana bear dira (V-ger), para eso se necesitan entusiasmo y constancia" A (s.v. atzeran).
Borondateko afekto edo gogo bero bizi batzuekin. Cb Eg II 9. Batzuek abiatzen dira gogo bero edo ferbore andiarekin. Mg CC 235. Gogo-beroz (con entusiasmo). Echta Jos 6.
azpisarrerakoSense-41.1
"Prompt, ardent, bizi, gogobero " Lh Eusk 1919-1920 (II) 80.
azpisarrerakoSense-41.2
An erakori zan gogoberozko zalapart, zarraparra ta iskanbila. A Ardi 71.
azpisarrera-42
GOGO BETE.
azpisarrerakoSense-42.1
a) Asco, repugnancia; saciedad. Cf. gogobete.
Gosea etzaio geituko, ta bai gogo betea. Mg CC 238. Gogo betia emoten dabee, inos itxi bagarik ekin ezkero, estudijuak, lanak [...] ta beste gauza guztiak. fB Olg 15. Gogo betia ta enpaduba emoten deutsen lagunakin. fB Ic III 355. Guztijak begiratuten eutsela iguin, gogobete eta oztasunagaz. "La impopularidad más grande" . (1864) BBatzarN 209.
azpisarrerakoSense-42.2
b) Agrado, complacencia.
Egin zeban guztia txit ondo eta zuzenki, errege jaunaren gogo betera. Izt C 507. Neuk dakit ziur-ziur zure ta nire aittamak gogo-betea daukena asmo orretan. Echta Jos 167. Ez nengon xor, ez, Zurekin nengon gogo betean. Or Poem 545.
azpiadiera-2.1
Eta biotzak / komentutzar au, neurea, diño, / gogobete ta nagusikiro, / berekaxa. Gand Elorri 77.
azpiadiera-2.2
(Con -(z)ko, adnom.). Del gusto (de), satisfactorio.
Euren gogo betekoa eztana eztabie nai etxean. Ag Kr 108. Maitetasun ori nere gogobetekoa den, Paulatxo. Ag G 240. Ortzgin-sendalaria gogo betezko gaztea zitzaion. Anab Usauri 32. Txantonen asmo osoak ez yakazan bere emazteari gogo beteko. Erkiag Arran 127. Erantzunak asko dira; gogo-betekorik, ordea, ez. MIH 16.
v. tbn. Otx 91. Etxde JJ 184.
azpiadiera-2.3
(Con instr.). Con alegría, con agrado.
Ah! Zein gogo betez, zein ziñez emain nizkitzukedan esker oriek! Mb OtGai I 49. Zu zare gogo bethez entzuten duena. Dv LEd 145 (Cb Eg II 78 txit pozik ). Eskerrak emango nizkitzuke gogo betez. Anab Aprika 71s.
azpiadiera-2.4
"Résolument" Dv.
azpisarrera-43
GOGO-BIHOTZ (Gralmte. en pl.).
Jaunari nai dakiola egi au gure gogo-biotzetan ongi sarturik geratzea. AA III 363. Oian-gizon bat zirudian mutil eder ark, aurtxo emearen gogo biotzak zeduzkan. Lh Yol 9. Maiteari egin paraboletan, / gogo-bihotzak hegaldun airetan. Ox 27. Bakarrik gain hautan bizitzeko, gogo bihotzak fermu behar ditik. Larz Iru 90. Bainan, gogo-bihotzean zer ote zuken, zilatzen ari... Ardoy SFran 217. Bai eta garrez betherik / ororen gogo bihotzak. Casve SGrazi 134. Gure gogo-biotzetan bizi arazi eta azkartu egin bear degu itxaropenaren lorea. BAyerbe 162. Gogo-bihotzetan daramaguna aditzera eman behar genioke besteri. MEIG IX 65.
v. tbn. StPierre. Enb 54. Etcham 123. Barb Leg 2. Eguzk GizAuz 17. Etxde AlosT 59. Munita 8. Mde Pr 265. Mattin 16. Xa Odol 109. Larre ArtzainE 165.
azpisarrera-44
GOGO DEUN (Bera). Espíritu Santo. v. 2 goteun.
Aita-Seme-Gogodeunak / iruak berdin goretsi. Or JBDei 1919, 311. Zer ote zan? Zan Espiritu Santua edo Gogo Deuna suzko mingain itxura arturik. Inza Azalp 85.
v. tbn. Or BM 5. Akes in Onaind MEOE 775.
azpisarrera-45
GOGO DONE. Espíritu Santo.
Hosanna Seme berak / gantzutu ebanari, / bardin Gogo Doneari / biotzeko garra. Azc PB 27 (en Ur PoBasc 468: Espiritu Santu Jaunari).
azpisarrera-46
GOGO EDUKI. Querer, desear. v. GOGO IZAN.
Romeria bat egiteko, / jauna, daukat nik gogo. Lazarraga A, 1147r.
azpisarrera-47
GOGO EGIN. Decidir(se), tomar una decisión.
Azkenean [...] gogo egin nezan, neure ahal guziaren egitera. Dedic * 7r. Egin zuen gogo eta asmu. Ax (sg. H, pero no lo encontramos en dicho autor). Berz' atunik, / bana hunik, / gogo egizu hartzera. O Po 8.
azpisarrera-48
GOGO EMAN, GOGOA EMAN.
azpisarrerakoSense-48.1
a) (S ap. A; VocS, Gèze Dv).
Prestar atención, estar alerta; cuidar de; pensar, considerar. "Observer" VocS . "Pensar, reflexionar" A.
Nolatan Iainkoaren Elizari gogoa emanen drauka? 1 Tim 3, 5. Axeria predikatzen denean ari, gogo emak eure oilloari. O Pr 551. Mezan zeri gogoa eman behar da? Bp II 18. Hobeki behar diotegu gogoa eman aditu izan ditugun gauzei, itzurtzerat utz ez detzaguntzat. He He 2, 1. Elhe soberari gogua emaitiaz. Mst I 10, tít. Halaz gogomazü eztezazün ahoan hurzera ützi [ostia saintia] . UskLiB 91. Gogo eman dezagün gure fürian ogen handi bat egin ahal diogüla. Arch Gram 34. Gogua eman dezagün [...] falter. CatS 118. Gogo emazue, beraz, arbasoen aztura eta bizi-molde onak sekulan aldatzetik. Arb Igand 10. Gogo emazu Maria; oroen irri-egingarri bilakatzen ari zira. HU Zez 62. Sei hilabethetarik goiti ez-ontsa zerbeit ukaiten duen emazteak go'man beza. EskLAlm 1910, 6 (ap. DRA ). Gomak azantzekin goresten hitener. JE Bur 125. Bego ixil Zu goresten urrikalmena gogo emaiten ez duna. "Considerat" . Or Aitork 138. Axeria sermoiketan denean ari, gogo emak ire oilloari. EZBB I 53.
v. tbn. Egiat 219. Jnn SBi 160. Ir YKBiz 279. Etxde JJ 43s. Zait Plat 69. Gazt MusIx 65. Lab SuEm 203. Gogoa eman: O Pr 672. Tt Onsa 36. CatLan 143. Mercy 38. Xarlem 25. UskLiB 12. HU Zez 209. Gomazu: ChantP 372. Zait Plat 131. Gazt MusIx 115. Ibiñ Virgil 87.
azpiadiera-1.1
Gogoa eiezue bada zuen buruei, zuen bihotzak sortha eztitezen gormandizaz. "Prenez donc garde" . Lc 21, 34 (He goardia idukazue, Dv begira ).
azpiadiera-1.2
Goguarik emaiten eztiana. Mst III 39, 3 (v. tbn. 45, 4; 31, 4; 19, 2, etc.; cf. gogua aphür emaile 7, 2).
azpiadiera-1.3
Ezta laxü, ez arhin, ez gaiza banuer gogua emaile. Mst III 5, 7.
azpiadiera-1.4
(Interj.). " Gogoemak! (Sc), ¡atención, cuidado!" A. " Gomak (BN-mix), ¡atención! ¡cuidado!" Ib. " Gomazu (BN-mix)" Ib.
Gomak! Eztabaida ontan, nork galtzen dula deritzak, ik, ala, nik? Zait Sof 128.
azpisarrerakoSense-48.2
b) Disfrutar.
Halarik ere bethi perillos dira, eta hetan gogo emaitea, are perillosago. SP Phil 84 (He 86 hetan plazer harzea edo lakhetzea ).
azpisarrera-49
GOGO GAITZEZ. De mala gana. v. GOGO TXARREZ.
Eztela ioan bear Mezara gogo gaitzes. Ber Trat 19rs. Den gauzarik errazena egin bedi gogo gaitzez, eta gaitz izanen da. Ax 486 (V 314). Artharik eta gosturik gabe, gogo gaitzez. Dh 276. Haurrak gogo gaitzez aldegin zuen leihorat. Mde Pr 83.
v. tbn. Dv Lab 309.
azpisarrera-50
GOGO-GAITZ-HIZTI.
Psiquiatría.
Sendakin gogo-iztia ta gogo-gaitz-iztia. "Psicología Médica y Psiquiatría" . EAEg 18-12-1936, 582.
azpisarrera-51
GOGO GAIXTO (G, L, S, R-uzt ap. A; Dv). "Mauvaise volonté" Dv.
azpisarrerakoSense-51.1
" Gogo gaixtoko, qui est de mauvais vouloir" Dv.
azpisarrera-52
GOGO-GAIXTOKERIA. "Acte de mauvaise volonté" Dv.
azpisarrera-53
GOGO GAIZTOZ.
azpisarrerakoSense-53.1
a) Con mala intención.
Gorrotuz edo gogo gaixtoz nihor arbuiatzea da mortal. Harb 184.
azpisarrerakoSense-53.2
b) "(De mala) gana, gogo gaistoz " . " Gogogaiztoz, à contre-cœur" Lecl.
Burasoak desobeditzen edo gogo gaixtoz eta errenkurak eginez baizen obeditzen ez dituztenek. Brtc 59. [Gurutzea] gogo gaiztoz eramaten badezu, zure burubaren karga egiten dezu. Echve Imit 155. Lan egin behar denez gero biziko baldin bada, hobeko da gogoko den lanean ari, bestetan gogo gaiztoz baino. MEIG VIII 119.
v. tbn. Jaur 387. Lard 196. Dv Lab 140. CatJauf 16.
azpisarrera-54
GOGO-GARAITIK. v. GOGOZ GARAITIK.
azpisarrera-55
GOGO-GAUZA.
Cosa mental o espiritual.
Lortu al diteke edozein gogo-gauza bakartasunaz maiz elikatzeke? Txill Let 21s.
azpisarrera-56
GOGO-GOGORIK. De todo corazón, sinceramente.
Biotzerik eta gogo gogorik gorrotadu eikezu oraingiñoko zure bizitza deungea. EL2 19s.
azpisarrera-57
GOGO-GOGOZ.
De muy buen grado.
Otoitzari dakiola emon daroaz ordu luzeak, eta gogo-gogoz eta biotz-biotzez maite dauan Jaunak lagunduta, ibilli errimez doa santutasun bidean gora. Onaind STeresa 48.
azpisarrera-58
GOGO GUREN. Espíritu Santo.
Gogo Gurena Semeagan dago osorik. Or QA 154. Bialdu bait zenigun goietatik Gogo Gurena. Or Aitork 389.
azpisarrera-59
GOGO GUTXIKO.
" Gogo gutxikoa, reacio" VP 51r.
Ikusirik persona asko direala nagiak, atzeratuak, lotuak, gogo gitxikoak sarri konfesetako. GGero 316. Beti elkor ta laburra, zeregin asko ta gogo gutxiko gizonak egin oiduten bezela. Ag G 120. Praille bat aurkitu neban, korurako ta komentu-barruan yateko gogo gitxikoa, kanpotik ibilteko amorratua. Or Tormes 103.
azpisarrera-60
GOGO-ILUNTASUN. Melancolía, tristeza.
Gogo iluntasuna dut nik nerezkoa, / Jaungoikoak egina nau honelakoa. Xa Odol 318.
azpisarrera-61
GOGO IZAN (L, BN, S ap. A ) .
(Aux. trans.). Querer, desear.
O, iaun hona, gogo dizit garizuma denian / egiazki egiteko neure konfesionia. E 43. Zer probetxu da bide luzeari lotzeaz, gogo duen lekhura heltzen ezpada? Ax 466 (V 302). Ustez ezen gogo zutena ardietsiko zuten. He Act 27, 13. Nere lekuan zu sar zaite, gogo badezu. Lard 162. Nik gogo dudan bezin gartsuki. Ldi BB 136. Oraindik gogo lukete egunak / luzeago lezan adarra. Or Eus 318. An ager zaidakezu / nere arimak ain gogo izana. Gazt MusIx 195 (Onaind in Gazt MusIx 210 gogo nebana). Saia dadila, halarik ere, gogo duena. MEIG I 258.
v. tbn. Mg CC 189. It Fab 169. SMitx Aranz 193. Etxde JJ 34.
azpisarrerakoSense-61.1
(AN-5vill-ulz-arce-erro, L-sar, BN-ciz-arb-baig-lab; Dv). Ref.: EI 275; Gte Erd 26, 139. (Con part.). " Egin gogo dut, j'ai l'intention de faire" Dv. " Hori egin gogo dut " Gte Erd 26. " Horren egin gogo dut " Ib. 139.
Gure etsaiéz mendeka lekhuan, haién ona prokuratzen eta prokuratu gogo baitugu. Ins A, 3v. Gurutzearen kantatu / gogo ditut orenak. EZ Noel 99. Egintzatzu gero egin gogo ditutzun ongiak eta deskarguak. Ax 218 (V 145). Bego ixillik Elizan mintzatu gogo zuena. He 1 Cor 14, 28. Esplikatu gogo dazuet. (Urdax, 1827). ASJU 1993, 578. Jainkoak adirazi zion egin gogo zuan munduko guzien galtzea. Ub 13. Obratu gogo duenak / elheak ditu bakhanak. Gy 45. Luziaren odolez du / ezpata gogo busti. Zby RIEV 1908, 420. Horra zer lege laster duten eman gogo. Zby RIEV 1909, 233. Baldin irakurleak guk aipatutako erria polita irudituta ikusi gogo balu. Anab Usauri 12. Ezkila lehen bezala jo gogo du. Lf Murtuts 36. Nere baratzak ez dun / soiñua gogo dut entzun. Or Poem 553. Eztiat iñundik bere atzaparretan erori gogo. Etxde AlosT 52. Zertarat heldugo [= heldu gogo] duzu? Larz Senper 48. Apeztu gogo nuela erran nion aitari. Iratz ( in Alzola Atalak 120 ). Hau dizut nik esan-gogo. Xa EzinB 135. Berehala ereman gogo hintudan hire erreximendura. Etchebarne 79.
v. tbn. Harb 203. Tt Arima 105. Bp I 80. ES 389. Ch I 3, 3. SermAN 1r. Mb IArg I 97. Lg II 186. Brtc 161. Monho 28. Dh 67. Laph 246. Dv Lab 1. Hb Egia XI. ECocin 50. ChantP 326. Legaz 27. Elzb Po 206. Jnn SBi 149. Elsb Fram 106. Arb Igand 17. HU Aurp 153. CatJauf 27. JE Bur 211. Ox 50. Or Mi 3. Etcham 70. Barb Leg 60. Ir YKBiz 434. Iratz 29. Zait Sof 148. Zerb Azk 20. Mde Pr 192. Erkiag Arran 66. Ibiñ Virgil 38. Ardoy SFran 196. Larre ArtzainE 194. MEIG III 128.
azpiadiera-1.1
Bide guzian ikus-gogo nun / zure bairatu gozo ori. SMitx Aranz 23.
azpisarrerakoSense-61.2
(Con el vb. elidido).
Ba-eban betarik eta denporarik karmeldar Oiñutsen bizimodua berak gogo lez eratu ta atondu al izateko. Onaind STeresa 77.
azpisarrera-62
GOGO-HIZTI. Psicología.
Sendakin gogo-iztia ta gogo-gaitz-iztia. "Psicología Médica y Psiquiatría" . EAEg 18-12-1936, 582.
azpisarrera-63
GOGOKO. v. gogoko.
azpisarrera-64
GOGOKO AITA. Padre espiritual.
Il zen sainduki emaztearen besoetan eta gogoko Aitaren ondoan. Or Mi VI.
azpisarrera-65
GOGO-KONTRA.
A la fuerza, en contra de la voluntad. v. GOGOZ KONTRA.
Delako lur-aldeez [Açores urarteez] haurrean gogo-kontra gure errientarekin ikasiez kanpo, hitz bat ez dakigu beraz orai ere. Zerb Metsiko 78.
azpisarrera-66
GOGO-MIHI.
Pl. (Pensamiento y lengua).
Behar du ausartzia frango, jendearen heraberik ez, gogomihiak zalu. Lf ELit 39.
azpisarrera-67
GOGO-MUIN (Pl.). Espíritu y mente.
Hamar hameka urtetarik goiti zer ez da pasatzen haurraren gogo-muinetan, batzu eta besteeri so eginez, eta bera baino haundiagoeri nundik ez? Larre ArtzainE 107.
azpisarrera-68
GOGO-NEURKETA. Psicometría.
Gogo-neurketa edo uki-metagnomia. Mde Pr 325. Buchanan-ek erabili zuen hitza, psychometry, hau da, gogo-neurketa, ez zaio batere egoki gertari horri. Ib. 325.
azpisarrera-69
GOGO ONA EGIN. "Gustar. Emazteak ezteutso gogo onik egiten (V; msOch)" A Apend.
azpisarrera-70
GOGO ONEZ (V, L, BN, S; Volt 8, SP, Urt I 119, Lar, Añ, VocBN; g. hunez Gèze, Arch UFH). Ref.: A; Lrq (gogo hunez). De buena gana, con ganas; con buena disposición. "(De buena) voluntad" Lar, Añ. "Ezpada gogo hunez bortxaz eginen du" Arch UFH.
Gogo honez erranen dut zuri Ave Maria. E 83 (149 gogo hunez). Mundu hunetako gaitzen hain gogo onez pairatzeko indarra. Mat 203. Den [gauzarik] gaitzena egin bedi gogo onez eta erraz izanen da. Ax 486 (V 314). Guti baduzu, guti hura gogo onez parti zazu erromesarekin. Mih 85. Ondo gogo onez. EL2 6. Gogo hunez jarraikiko dizüt. Ip Dial 59 (It atsegin andiarekin). Eriotza gogo onez artzeraño eldutzen bait-da gudarien gogo-aldartea. EAEg 18-3-1937, 1309. Gogo onez aitortuko dut bere jakitate edatua. Vill Jaink 68. Ez nuen oso gogo onez hartu Euskaltzaindiko sariketarako aztertu behar izan nuenean. MIH 358.
v. tbn. EZ Noel 19. SP Phil 213. Ch III 50, 4. He Gudu 111. Mb IArg I 279. Mst III 48, 6. Lg II 105. Gco II 29. Dh 62. Mg CC 150. JesBih 431. Jaur 174. Dv LEd 234. Bv AsL 130. Arr May 171. Jnn SBi 16. Lap 5 (V 4). Arb Igand 85. JE Bur 38. Balad 186. Urruz Zer 47. A Ardi 130. KIkG 77. ArgiDL 52. Barb Sup 84. Otx 96. Inza Azalp 134. Const 18. PierKat 45. Ir YKBiz 71. Zerb IxtS 23. Zait Sof 18. JAIraz Bizia 7. Mde HaurB 124. Etxde JJ 218. Or Aitork 43. Anab Poli 124. Vill in Bilbao IpuiB 7. Erkiag BatB 152. Alzola Atalak 114. Berron Kijote 113.
azpisarrerakoSense-70.1
( Gogo onez eta onez ).
Gogo onez-eta-onez, zure eskuko, zure Bihotz Sakratua izan ahal dadien ezagutua eta maitatua bazter guzietan. Jnn Bihotz 99. Gogo onez-eta-onez igor ginetzazke; bainan Brama-tar nagusi horiek eztituzte ikhusi ere nahi. Prop 1903, 196.
azpisarrera-71
GOGO ONKARA. "De buen grado" A.
Emak eure xahala gogo-onkara, gora ahal dezaianari azkarrara. "De bonne grâce" . O Pr 578.
azpisarrera-72
GOGORA (BNc ap. A; H). (Precedido de gen.). Al gusto de. v. gogara.
Jainkoaren gogora egiten othe da hautu hau? Brtc 225. Bizi zaite nere gogora. Dh 174. Gauza guziak nere gogora edo gustora gertatzen zaizkidan ezkero. Gco I 420. Balaan-ek baziekien, Jainkoak zer nai zuen; baña galdez jarri zitzaion, menturaz bere gogora erantzuten ote zion. Lard 101. Batzuk ez dutenaz geroz nahi, heien gogora behar baita joan. HU Aurp 83. Baiñan ez bedi nere gogora, / zuk naia dezadan egin. Or Poem 542. Nork bere gogora irudiratu zituen Eguerritako gertariak. MEIG I 76.
v. tbn. VMg 73. Hb Esk 101. In Zerb Azk 104. CatJauf 80. Inza Azalp 68. TAg Uzt 170. Zait Sof 52. Vill Jaink 137.
azpisarrerakoSense-72.1
(Con bere, etc.). A gusto, a sus (mis, etc.) anchas).
Bere gogora eztagoenak eta aldaratua denak hainitz suspitxa darabilla buruan. SP Imit II 3, 1. Judatarrak haren Errege-aldian biziko zirala aisian, heren gogora, ta nai adiña, atsegin kontentu pozez beteak. Ub 58.
azpiadiera-1.1
(Con adj.).
Eta bakeak egiteko / bere gogo sandura / gure artean gelditu ze / ala nola zeruan. Ezcurra 33ss.
azpisarrera-73
GOGORA EGIN (Precedido de gen.). Complacer.
Nihork ez omen dezake egin zure gogora / ez deus aski omen duzu joaiteko hauzitara. Monho 50. Zoin atxikiak diren eta zoin jarraikiak gure gizonak ororen gogora egiteari. HU Zez 110.
azpisarrerakoSense-73.1
(Con suf. de comparación).
Jainoaren gogorago egiten du, nork ere bere bekhatuen handitasuna [...] gogoan baitaduka. SP Imit III 58, 7.
azpisarrera-74
GOGORA EKARRI (Añ). Traer a la mente, recordar. v. gogoratu.
Inspira diatzadazu eta ekar gogora zeure loriako eta neure salbamenduko egin behar ditudan obrak. Mat 285. Leheneko bekhatu barkhatuak ere erraberritzen, gogora ekhartzen eta pitzten bezala baititu. Ax 470 (V 305). Historiak esaten digutena gogora ekarri. Cb Eg III 331s. Ekarri gogora bere bizitza eta eriotzan gu gaiti igaro zituzan trabaju, pena eta tormentuak. Oe 62. Gogorat ekhartzen nuen [...] imaxina hura. MarIl 76. Ta Martinek gogora zekarzkian neskari zegozkion ibillerak. Anab Usauri 84. Onexek dakast gogora bein Durangokorta deritxon basetxe baten jazo zana. Kk Ab II 159. Zuk ere gaurko une gozoak / sarri gogora ekarri. Insausti 196. Ona Teresak berak zer diñoan, urte areik gogora ekarriaz. Onaind STeresa 76s. Nahi gabe Madrilen bizi den Aranburu busturiarra dakarkit gogora. MEIG III 152.
v. tbn. SP Imit III 6, 4. VJ 10. Brtc 146 (gogorat). Monho 90. Mg CO 18. Añ EL1 82. Gco I 395. AA I 553. fB Ic I 97. Zav Fab RIEV 1909, 31. CatLlo 66. CatBus 13. Gy 161. Lard 460. Arr GB 129. Legaz 39. CatUlz 40. KIkG 73. KIkV 95. ArgiDL 41. Inza Azalp 73. Or Eus 283. Lek SClar 138. Etxde JJ 243. Akes Ipiñ 91. Arti Ipuin 79. Bilbao IpuiB 173. Ugalde Iltz 51. Onaind in Gazt MusIx 148. Vill Jaink 50. Ibiñ Virgil 36. NEtx LBB 149. Alzola Atalak 90. Xa Odol 202. Berron Kijote 67.
azpisarrera-75
GOGORA EMAN, GOGORAT EMAN.
azpisarrerakoSense-75.1
a) Pensar, considerar.
Zure baitan sar zaite eta eman gogora, / gisa hortan zoazila leziaren ondora. Iraultza 80.
azpisarrerakoSense-75.2
b) GOGORAT EMAN.
Hacer pensar, hacer ocurrirse.
Bide erditsutan bezala, zerbeitek gogorat ematen dio, menturaz [...] erretoreak gaizki bathaiatu zuela. Zerb Ipuinak 89. Kasik beti bururatuko baitzuen, eguneko gaiak gogorat eman zirto jostakin batekin. Larre ArtzainE 26. Gogorat eman zautan hain zuzen Leon Erramouspe ene "presidentak" behar giniola minixtro ohiari idatzi. Ib. 172.
azpiadiera-2.1
Recordar.
Bainan xuberotarraren horrek gogorat emaiten daut neurekin dudan Xuberoko beste oroitzapen hau ere. Larre ArtzainE 204.
azpisarrera-76
GOGORA ERAKARRI.
" Gogora berriz erakarri, recapacitar" VP 50v. "Rappeler au souvenir" Lecl.
Behar ditutzu bertzeen gaitz handienak gogora erakharri. SP Imit III 19, 1. Ez nun neke aundirik bear-izan atzeguneko nere irudipen aiek adiskidearen gogora erakartzeko. Ldi IL 32. Nun lotaratu zen eta bere azken ibillerak ezin gogora erakarririk. Etxde JJ 161.
v. tbn. He Gudu 143. Dh 102 (gogorat). MarIl 104 (gogorat) y 80. Jaur 388 (gogorat) y 394. Zait Plat 69.
azpisarrera-77
GOGORA ETORRI (V-gip; VP 36v, H), GOGORA HELDU (H), GOGORA JIN (H). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. Venir a la memoria, a la mente; ocurrirse. v. gogoratu.
Othoitz egiten dugunean galdegiteko dugu gogora ethorten zaikun guzia? Ins E 3v. Begiak ikusi izan ez duena [...], gizonari gogorat ethorri izan ez zaioena da Jainkoak hura maite dutenentzat preparatu izan duena. He 1 Cor 2, 9. Orain jatort gogora gaztetan ikasi neban asko esan gura daben ipuin au. Mg PAb 88. Yin zitzautan gogora / Juaiteko San Franziskora. LuzKant 133. Ahora jinak erran, gogora jinak egin. HU Zez 198. Ta ezer geiago gogora ez zetorkiola, neskameari [...] zerbait esatea ottu. Anab Usauri 48. Voltaire zenaren orhoitzapena heldu zait gogora. JE Ber 71. Ipui zârrak, atozte gogora! Ldi BB 164. Egun xelebre ura / gogora datorkit. Insausti 58. Arrese-Beitiaren bertsoak datozkit gogora. MEIG I 139.
v. tbn. EZ Man I 78. Harb 161. Ax 368 (V 242). O Po 12. Gç 140. ES 166. Ch III 48, 6 (gogorat). Gco I 403. AA III 598. VMg 101. Astar II 47. CatLlo 71. It Fab 52. CatBus 51. Gy 102. Bil 99. Zab Gabon 90. AB AmaE 110. Jnn SBi 145. Arb Igand 8. Azc PB 306. Iraola 13. Ag G 92. Zerb Metsiko 54 (gogorat). Ir YKBiz 425. Or Poem 551. Etxde JJ 183. Akes Ipiñ 5. Arti MaldanB 230. Zait Plat 116. Erkiag BatB 165. BEnb NereA 77. Xa Odol 307 (gogorat) y 102. Uzt Sas 271. Berron Kijote 71. G. heldu: SP Imit IV 14, 1. Arg DevB 143. Astar II 275. Elsb Fram VI. HU Zez 188. Etcham 61. Barb Leg 108. Erkiag Arran 71. Xa Odol 255. Larre ArtzainE 292; -rat h.: Ch I 4, 1. Brtc 117. Hb Egia 30. Laph 61. Jnn SBi 16. JE Bur 48. Etcham 72. FIr 133. Zerb Azk 57. JEtchep 67. Larre ArtzainE 56.
G. jin: HU Zez 135. Xa Odol 229. Etchebarne 34; -rat j.: Arb Igand 201. Zub 19. Zerb Azk 53. Lf in Zait Plat XXIII. JEtchep 107. Larz Iru 122.
azpisarrera-78
GOGORAKO.
azpisarrerakoSense-78.1
a) (BN ap. A; SP, Dv). (Precedido de gen.). Del agrado (de). "Agradable" A. v. GOGARAKO, gogoko.
Ofrenda diotzotzuen zuen gorphutzak hostia bizi bat, saindu bat eta Jainkoaren gogorako bat bezala. He Rom 12, 1. Bainan helas!, ez duk lege berririk, /ez zaharrik, hire gogorako. Iraultza 13. Gure gogorako edo gustorako diraden gauzak. Gco II 49. Bere gogorako bi gizon gazter, Don Peraltori eta Don Amatori, eginarazi ziotzaten etserzizio izpiritualak. Laph 103. Legearen hitzari eztemozula zure gogorako itzulirik, bihurdikarik; har ezazu bere jite zuzen eta lañoan. Arb Igand 121. Hori aski etzaiotenak, eta baitezpada beren haurrentzat erlisionedun eskola nahi dutenek egin bezate berek bere gogorako bertze eskola bat. HU Zez 110. Zure gogorako izan othe gira? Barb Sup 60.
v. tbn. Prop 1881, 78. Jnn SBi 163.
azpiadiera-1.1
(Con suf. de comparación).
Deus eztezaket egin Jainkoaren gogorakoagorik, Jainkozko sakrifizio hartan kausitzea baino. Dh 223.
azpiadiera-1.2
(No precedido de gen.).
Obedizazu ordenatuko derautzutenean gogorako gauzarik, nola baita iatea eta alegeratzea. SP Phil 247. Ene anaiak, othoitz egizue ene eta zuen Sakrifizioa gogorako izan dadin Jainko Aita guziz botheretsuaren aitzinean. Arb Igand 104.
azpisarrerakoSense-78.2
b) Para (mi, su, etc.) gusto.
Nere gogorako pollikiegi ginjoazen. Anab Aprika 75. Hiztegi aldetik ere, garbizale xamar aurkitzen dut, neure gogorako. MEIG III 154.
azpisarrera-79
GOGORIK-EZ. "Gogorik-eza, desgana, desidia" Etxba Eib.
azpisarrera-80
GOGO SAINDU. Espíritu Santo. v. ESPIRITU SANTU, GOGO DEUN.
Glori' aitari, semeari / eta gogo sainduari. O Po 64. Goretsi bedi Aita ta Semea ta Gogo Saindua! Or Mi 139.
azpisarrera-81
GOGO-SU.
Ardor espiritual.
Ainbeste gogosu ta ikaraezaz Andonik begitaurrean ipiñi eutson aren pekatuen pillo aundi ta astuna. Belaus Andoni 16. Esan-eziñeko gogosu ta maitasunaz Jesu-Kristoren Gorputza ta beste Sakramentuak artu ebazan. Ib. 20.
azpisarrera-82
GOGOTAKO (Tras gen.). De su (mi, etc.) gusto. v. gogoko.
Edozein lekutara joan da azioa egitea zan bere gogotakoa. Albeniz 31.
azpisarrera-83
GOGOTAN HARTU.
azpisarrerakoSense-83.1
a) "Considerar" A. v. GOGOAN HARTU.
Gogotan artu zelan Angeru Gordetzalleak daroian zeure mezatarako pausuen kontu ederra. EL2 16.
v. tbn. Akes Ipiñ 14.
azpiadiera-1.1
Iñoiz neurtitzez goretsi izan arren, noizbait itz lauez ere ederresteko zorra neban gogotan artua. Erkiag Arran 5.
azpisarrerakoSense-83.2
b) Decidir, tomar una resolución. "(Vc, G, BNc, B, R), tomar algo o emprenderle con empeño" A.
San Agustiñen "Autorkizunak" irakurri ta aren Jaunagana biurtzea gogotan artu ebanean. Onaind STeresa 55.
azpisarrera-84
GOGOTAN IZAN. Tener presente, recordar. v. GOGOAN IZAN.
Elurte bat det gogotan, / nik bear baiño geiotan. Insausti 289.
azpisarrerakoSense-84.1
(Tras gen.).
Orain olako gauzarik eztet / iñoiz neronen gogotan. Auspoa 39, 57.
azpisarrera-85
GOGOTIK. v. gogotik.
azpisarrera-86
GOGO TXARRETIK. De mala gana. v. GOGO TXARREZ.
Gogo txarretik eman diot. Sor Bar 60. Baña Patxi nola illia tintatzen ari zan oso gogo txarretik, etziyon batere arretik jartzen. Iraola 108. Gure bigara gaztia / gogo txarretik dijua, / anka batetik errena eta / bestetik berriz kojua. Tx B II 250. Baiña gogo txarretik ari nintzan izketan. JAzpiroz 165. Gogo txarretik baiñan iriki die atea. BBarand 59.
azpisarrera-87
GOGO TXARREZ, GOGO TXARRAZ.
azpisarrerakoSense-87.1
a) De mala gana. v. GOGO GAITZEZ.
Geienak nekeak nekez, gogo txarraz, gogaiturik ta merezimentu baga daroezala. NekeA 217. Oien esanak gogo txarrez egin, edo egin gabe utzi dituzu? ArgiDL 26. Galilearrak gogo txarrez zeuden erromatarren mendean. Ir YKBiz 287n. Gogo onez bazan ala gogo txarrez bazan, an egon bear zai txerpolari jendea. Anab Poli 124. Gogotxarrez bada ere. Eston Iz 56. Oso gogo txarrez egon nintzan an, ez bainengoan jende modu artara oitua. AZink 57s. Nor dagoke holako deieri bizkarrez eta gogo txarrez? Larre ArtzainE 96.
v. tbn. Or SCruz 116. Alz Ram 29. ABar Goi 47. Munita 115. Etxde JJ 273.
azpisarrerakoSense-87.2
b) Con mala intención.
Orrekin ez det esan nai, era ortara, gogo txarrez jokatzen danik. (In MAtx Gazt 6 ).
azpisarrera-88
GOGOZ.
azpisarrerakoSense-88.1
a) (V, L, Sal, S, R; SP, Ht VocGr 344, Lar, Añ, VocBN, Lecl, Dv, H). Ref.: A; Lrq. De memoria. "Gogoz ikastea, apprendre par cœur" SP. "(Tomar, saber de) coro, gogoz ikasi" Lar. "Intelectualmente", "mentalmente" Añ. v. BURUZ. Tr. Se documenta en autores septentrionales y en Mendiburu, Moguel y Aresti.
Erran behar dira Credo eta Miserere mei ezpere gogoz eztakitzatenek hirurnatan Pater . Harb 431s. Bazeneaki ere Eskiritura saindu guzia gogoz eta endeleguz. SP Imit I 1, 3 (Ch y Mst gogoz; Ol buruz ). Gogoz ta memoriz artzeko. Mb IArg I 54. Oxala! gogoz banazki prediku haren xehetasun guziak! Arb Igand 56. Bertsu-alde luzeak bazituen gogoz ikasteko antzerkilari bakotxak. Lf ( in Casve SGrazi 9 ). Bi errapostu zirela gogoz ere ikas errexak. Larre ArtzainE 27.
v. tbn. He Gudu 53. Hb Egia 99. JE Bur 170. Ox 203. Zub 93. Zerb Azk 79. Mde Pr 84. Arti MaldanB 230. Ardoy SFran 207.
azpisarrerakoSense-88.2
b) (gral.; Lar, Añ, H). Ref.: A; Etxba Eib. Voluntariamente; de buen grado, con gusto. "Voluntariamente" Lar, Añ. "(De buena) gana", "(de buena) voluntad" Añ. v. gogotik. Tr. De uso general en textos meridionales; en autores septentrionales, aunque se documenta ya en Oihenart, su frecuencia es mucho menor.
Zeruetako jauna dugu / gogos jausten zaiguna. Ezcurra 5s. Ni honen bero / nakusun gero / zure gogoz maitatzera. O Po 14. Tenporau egon arren oz, / banatxeak ni gogoz. (1705). GavonC Egan 1956 (5-6), 27. Zenbat ere gogozago ori nik daramadan, anbat doatsuagoa ni. Mb OtGai II 118. Jan daigun gogoz. Mg PAb 137. Gurago neuke gauza asko baño geijago, artuko bazendu gogoz ipuin eder au. Ib. 103. Ez nola nai, baizik gogoz eta atsegin kontentuz. AA I 610. Yende guziak gogoz aditzen zion. Ir YKBiz 397. Geroago ta gogozago ta sarriago joaten zan dantzaldietara. TAg Uzt 56. Adierazi bainion liburu aietan ari nintzala gogozenik. Or Aitork 195. Liburu au gogoz eta atsegiñez ikusi dodala esango dautzuet. Mañarikua ( in Akes Ipiñ 4 ). Bere egin bear guziak gogoz eta zintzo betetzen zituan. Ugalde Iltz 19. Baña eztarriz sano gabiltza, / ta kanta nai degu gogoz. (Canc. pop. in NEtx LBB 366 ). Traguxka bat gogoz edanez. Lab SuEm 296. Gudara gogoz joan giñala esateko; voluntario, alegia. AZink 94. Nik, zer esanik ez, baiezkua: beran gustua alan bazan, suberte on bat euki daiala bizitza guztirako, gogoz gañera. Gerrika 160. Behin eta berriro irakurria dut, gogoz baino gogozago. MIH 149.
v. tbn. (Sólo para autores septentrionales): SP Phil 389. Brtc 14. Dh 168. Arch Fab 185. CatJauf 18. Zerb Gerlan 43. Iratz 147. Mattin 109. Xa Odol 265.
azpiadiera-2.1
Yabea begira barre zantzoz, / ta belea yaten gogo gogoz. Zav Fab RIEV 1907, 540.
azpiadiera-2.2
(Tras bere, etc.). Voluntariamente.
Bakoitzak bere gogoz egiten dituen konfes-komulgatzeak, limosnak, baruak. Mb IArg I 228. San Pablo, bere gogoz, luzaroago egongo bazan ere. Lard 520. Etxe onetako morroiak etxetik ezkondu dira edo bertan il dira, beren gogoz erten ezpadute. Ag G 288. Bere gogoz pekatarien itxura ta guzion erantzuntzale edo kittotzale egin zan ezkero. Inza Azalp 65. Gudari izatea zegokielako gudarituak, edo beren gogoz erri-gudaritutakoak. EAEg 29-10-1936, 163. Obe genduala geuron gogoz gudari aurkeztea. AZink 64. Bakotxa bere gogoz juan gara [...] onek diñoena egiñez. Gerrika 278.
azpisarrerakoSense-88.3
c) (Tras -tzeko ). Con intención de, con el propósito de. v. GOGOAZ, GOGOAREKIN.
Harriak nihori min egiteko gogoz aurtikitzea. Harb 176. Zeiña ezpaita sartzen etxe batean, benedikzione gustien ekhartzeko eta han utzteko gogoz baizen. 119. Artzen degula Jauna bizitza onean irauteko, eta Jesusen amorioan aurreratzeko gogoz. AA I 442. Burrukaka ta eskolea / itxi nebazan poz, / dantzea euren lekuan / artuteko gogoz. Azc PB 340. Bein, eztakigu ala Amezketarrak ematen aspertu ziralako, ala gogo onez, kristautasuna zabaltzeko gogoz [...] beintzat artzai zartxo batek [...] esan zion. Ardi 130. Lepora etorkigun euriagaz uretatik urteteko gogoz [...], siñistu eban. Or Tormes 33. Belok noz urtengo dagoz, / Eurak gixendu dabezan jaunai / Begijak kentzeko gogoz. Enb 174. Neskame batek ontzibete ur ekarren amantalpian eskutauta, Berttoldari atzetik-ara burutik bera botateko gogoz. Otx 33. Ikasteko gogoz. Etxde AlosT 10. Horrexegatik lasaitu nahi nuke, neure burua zuritzeko gogoz bidenabar. MEIG III 76.
azpiadiera-3.1
(Tras part.).
Baña ni gazteluan niñunan artean, Erantzun zion zuketaren leuntasuna urratu gogoz. Etxde AlosT 50.
azpiadiera-3.2
(Estar) con ganas de; con la intención de.
Ematen die itza konfesoreari, baña ez kunplitzeko asmoarekin, edo beste konfesore bati danzatzeko lizenzia eskatzeko gogoz. Mg CC 145. Baiakiat txor txor iarduteko gogoz agoana-ta. A BeinB 55. Ta auxe esateko gogoz naiengonan. Erkiag Arran 107. Jetxi ta jetxi naste artan lenbaitlen bukatzeko gogoz. Anab Aprika 19. Guk, zera, ezkontzeko gogoz eta senargai gabe gelditzen geran emakumeok, eztegu orrelako aginterik. NEtx LBB 74. Guziok pozik atera ziran ta ostera ikusteko gogoz. Lab EEguna 106.
azpisarrerakoSense-88.4
d) De pensamiento, con el pensamiento.
Nehori bere presunan eta onetan hitzez, gogoz eta obraz ere kalterik ez egitea. Mat 121. Dorretikan darauntsala errepikaz ezkillak, / gogoz bedere gurekin diren presunen pillak. EZ Man II 53. Galtzen da, gogoz ere, birjinitatea. Ax 369 (V 243). Eta lanean ere gogoz egiten zuten orazione. SP Imit I 18, 2. Lüxürius ez izala gogoz ez korpitzez. Bp I 46. Danzan, danz-ondoan ta beste anitz alditan gogoz, eskuz edo nolerebait zikinzen diranak. Mb IArg I 95. Gogoz banoa Elisabethen etxerat Maria han bizitan duen denboran. Mih 63. [Lo txarra] kentzera egizue, irazartu ta laster; ta mun-egin gogoz ta asmoz Jesusen llagaren bat. LoraS 136. Zenbat txarkeria, ta bidegabe lagun urkoen kontra dala itzez, dala obraz, dala gogoz. AA III 266. Gaur edo bigar eziñ komulga bazindezke, beintzat gogoz edo deseoz komulga zaite Mariaren onran. Arr May 102. Han zagon [...], begira gogoz eta izpirituz [...] Seme dibinoari. Jnn SBi 10. Zelan erregutuko da gogoz? Itz Azald 62. Alegia eta harma, luze luzea, bi besoak aintzin emaiten ditu gure zapatainak, eta, hantxet, erbia begixtatzen duela, ezpainak bildurik, gogoz eta ahoz, tiroa emaiten dio: Pan. Barb Sup 29. Gogoz or, baña soñez... emen geratzen naiz. Enb 211. Isil-etxe onetan / ikas zak isiltzen / mingainez beintzat; gogoz / ez al aiz atertzen. Or BM 118. Engrazi, bai gorputzez eta bai gogoz Xalbati emana zegon. Etxde JJ 170. Beti elgar ikusiko dugu gogoz, gorputzez elgarretarik urrun girela kasik senditu gabe. Ardoy SFran 295. Gogoz eta hizkeraz nafar zen hark [...] ez baitzuen zinetako jaioterria hautatu nahi izan bere sarrerarako. MEIG VI 107.
v. tbn. Harb 8. Arg DevB 145. FPrS 14. CatBurg 29. Cb CatV 41. Ub 166. CatLan 14. Brtc 14. Mg CO 272. Gco II 14. Dh 48. Añ CatAN 68. CatLuz 4. MarIl 46. CatBus 25. Arch Fab 185. Hb Esk 128. CatS 122. Legaz 29. Bv AsL 138. Arb Igand 192. CatJauf 2. JE Bur 102. GMant Goi 106. KIkG 61. KIkV 74. ArgiDL 81. Ldi IL 166. ABar Goi 62. Zait Sof 133. Mde Pr 320. BEnb NereA 158. Onaind STeresa 53.
azpisarrerakoSense-88.5
e) En abundancia; con fuerza. v. gogotik (2).
Gora ta bera, batera ta bestera igittuten ebazan gogoz bere besoak, ezpalak eta begiak, zoro baten antzera. Echta Jos 264. Elurra eroriko da gogoz. Iraola 116. Edurra zan gogoz. Kk Ab I 54. Ta ezta gauza barregarria ikustea azpiko astoa esaten gogoz arrantza ikaragarriakaz: bizi bedi azkatasuna! bizi beitez gizonaren eskubideak! Kk Ab II 116. Bere amaren belaunak besarkatu, kokotza gañean jarri ta negarra gogoz egin zuan. JAIraz Bizia 110. Asi berria zan [...] piñu-mota berriak ekarri ta Zenarrutza aldean sail aundiak sartzen, eta legor aietan gogoz zetozen batzuek. FLab ( in Munita 8 ). Ontzia berriz, ur barean, gogoz irristatzen zan. Anab Poli 51. Lugin azkarra [...] sega [...] eskuetan artuta, gogoz ari da mastia murrizten eta iñausiz moldatzen. Ibiñ Virgil 90. Goiz eztaietan dagon / kanpantorriak, / gogoz xurgatzen ditu / argi izpiak. NEtx LBB 215.
azpisarrera-89
GOGOZ BESTE, GOGOAZ BESTE. En contra de la voluntad. v. GOGOZ KONTRA, GOGOZ BESTERA.
Zatitze au gogoz beste gertatzen zitzaidan. Or Aitork 203. Berak nai ezik eta gogoz-beste, emeki bearrarazi zuten zirkura. Ib. 139.
azpisarrerakoSense-89.1
(Con -ko, adnom.).
Malentxoren gogoaz besteko irteera ua zerbait gozatzearren. TAg Uzt 148. Norbere gogoaz-besteko egitada bat, ezin leiteke iñoiz egin. Erkiag Arran 62.
azpisarrera-90
GOGOZ BESTERA, GOGOAZ BESTERA.
azpisarrerakoSense-90.1
a) (H s.v. bertze ).
Contrariamente a lo que se piensa.
--Zer da guzurra? --Gogoaz bestera gauzea esatea. Oe 113.
azpisarrerakoSense-90.2
b) " Gogoaz bestera, contra la voluntad, de mala gana (V-ger-ple)" A EY III 349.
Galdetzen ziotenean gogoz bestera erantzuten zieten. A Ardi 47. Ama batek eketx egin zunan, ots, aur illa. Bazunan irugarrena gaixoak, gogoz bestera, yakiña. Or QA 96. Bertan iaioa zalako, edota bere gogoaz bestera bertaratu zalako? Zait Plat 19. Eguraldi txarrari arpegi ona ipiñi biar, gogoaz bestera geienetan... Gerrika 292.
azpisarrera-91
GOGOZ GAINDI (gogoz gainti S; gogoz-gaintik S; gogozgaiti S). Ref.: A (gogoz-gaintik); Lrq (gogozgaiti); Gte Erd 203. En contra de la voluntad.
Onhetsi zian aitak nahibada gogoz-gainti eta komentian sarthü zen. Ip Hil 42. Elguebarnek gogoz gainti bena halarik ere, eman zian gizon arrotzari, Introït eta besten hasteko onuria. Const 40.
azpisarrera-92
GOGOZ GAIZKA. "Par dessus, par delà" H.
azpisarrera-93
GOGOZ GARAITIK (BN; SP (cita el ej. de Lç), H), GOGOZ GARAI (BN-ciz), GOGOZ GARAITI ( g. gaiti S). Ref.: A (gaiti, gogoz-gaintik); Gte Erd 203. "Contra la voluntad" A. "Gogotik ezbazuen, gogoz garai eginen zula (BN-ciz)" Gte Erd 203. Cf. gogongaraitik.
Baldin gogotik haur egiten badut, sari dut: baina baldin gogoz garaitik egiten badut, dispensazionea eman izan zait. 1 Cor 9, 17 (He gogoaren bortxa, TB bihotz kontra, Dv gogo gaitzez ). Egiten dutena alegeraki egin dezatenzat eta ez gogoz garaitik. He 13, 17 (He damu dutelarik ). Eztizie emaiten, edo emaiten badute hain gogoz-garaitik, nun heer deus galdeiteko gutizia idokiten baitute. AR 104s.
azpisarrerakoSense-93.1
Haurraren seriostasunak gogo-garaitik irribarre argal eragiten ziola. Mde HaurB 92.
azpisarrera-94
GOGOZKO.
azpisarrerakoSense-94.1
a) (Añ, Dv, A). Espiritual, de espíritu; mental. "Mental" Añ. "(V?, G?), mental" A (que cita el ej. de Ur MarIl).
Nola gogozko pobrezia ahal dukeen nihork, izanaz pobre denean. (tít.). SP Phil 278. Bekatu egiñen gogozko damuz, bihotz tristatuz ta gorputzaren nekez. Mb IArg I 92. Gogozko edo biotzeko orazio edo eskaera humilla. Gco I 391. Zer bear da gogozko komunio ona egiteko? AA I 469. Gogozko pekatu izateko [...] ezta biar gomutan edo buruban darabilen leezko loikerijarik egiteko gurari edo deseorik eukitia. Astar II 135. Egin ordu laurenian adiñezko edo gogozko erregua, edo oraziño mentala. Ur MarIl 5. Gogozko otoitzari dagokiona. Onaind STeresa 78. Zorionekoak gogozko behartsuak, otxanak, urrikaltsuak. MEIG I 199.
v. tbn. Mg CO 22. Añ EL1 57. Ur MarIl 5. Lard 379. CatS 65. Arr May 11. Jnn SBi 82. Itz Azald 135. Inza Azalp 142. ArgiDL 130. Ir YKBiz 118. Or Aitork 37. Gazt MusIx 165.
azpiadiera-1.1
Espiritual, que trata de temas espirituales.
Gogozko liburuak irakurriz eta otoitzari ekiñez. Onaind STeresa 45.
azpisarrerakoSense-94.2
b) (gral.; Dv). Ref.: A; Elexp Berg; Gte Erd 139. Voluntario, voluntariamente aceptado; agradable, del agrado (de). "Gogozko lanak eztau nekatzen" Elexp Berg
Bere gogozko bagezia. Bp I 51. Biba gure Fernando / gogozko erregia! FrantzesB I 76. Zeren gogozko nekia ariña izan oi da. Bv AsL 156. Jakin-erazi zaiozu [...] Aiuntamentuari, bere gogozko erabakia agertu dezan. ForuAG 271. Zure gogozko edozein erako eriotza. ArgiDL 52. Ire gogozko dala entzun nai diat. ABar Goi 50. Txoriak zituan bere gogozko lagunak. Salav 74. Gogozko lanetan bide gogorrik ez. (AN-larr). Inza NaEsZarr 232. Lendik ere ez nin oso gogozkoa etxe ura-ta. Ataño TxanKan 227. Gogozko lana nola baitedan / bertso jartzeari ekiñ. MMant 124.
v. tbn. Ag G 144. Jaukol Biozk 6. Anab Usauri 102. Kk Ab II 145. Ldi IL 45. Eguzk GizAuz 86. EA OlBe 49. SM Zirik 44n.
azpiadiera-2.1
(Con izan ). Gustar, agradar. v. gogoko.
Nunbait etzaie oso gogozko / aizerik eta euririk. Basarri 164. Nik emen idazten ditudanak zuen gogozko izango balira. BBarand 43. Kantu lana hain gogozko duen Aita Antonio Zabalaren hitzaurrea dator. MEIG III 51.
v. tbn. Munita 79. NEtx Antz 52. Anab Aprika 36. Uzt Sas 224. Berron Kijote 115. MMant 98. Albeniz 23.
azpiadiera-2.2
(Ref. a personas). Voluntario.
Gogozko gerra-gizona. Bv AsL 33. Denak gogozko eta biotz oneko Jaungoikuaren serbitzariak. Ib. 140. Gezur-izen batekin Napoleonen armadan gogozko gudari sartzen saiatu bear. Etxde JJ 161. Gogozko gudari lez sartu ditezke. EAEg 3-6-1937, 1753. Gogozko mutu bihurtuko dira, hain galgarri den mintzatzeko gaitasuna erdeinuz baztertuaz. MIH 215. Bai gogozko eta balizko irakurleekin, bai behartuak ezinbestean datozkidan ikasleekin. Ib. 192.
azpisarrera-95
GOGOZ KONTRA (G-azp), GOGOAZ KONTRA (-uaz V-gip). Ref.: Elexp Berg; ZestErret. En contra de la voluntad. v. GOGOZ BESTE, GOGOZ KONTRARA.
Kunplidu eban Dabidek aginduba, ta goguaz kontra bere Saulek emon eutsan alabia esposatzat. JJMg BasEsc 178. Goguez kontra sarri ikesten izen dok. A BGuzur 126. Bai, --aitortu zuen izebak gogoz kontra. Mde Pr 86. Erti-gizonak, nahiz eta bere gogoz kontra, iduri horren mugetan lortzen du bere ikusmena. MEIG IX 115 (en colab. con NEtx).
v. tbn. Bv AsL 95 (goguaz k.). Erkiag BatB 157 (gogoaz k.). Berron Kijote 138 (gogoz-k.). FEtxeb 89 (gogoez k.).
azpisarrerakoSense-95.1
(Con -ko, adnom.).
Zelan kontentuz biziko da goguaz kontrako estaduban? fB Ic III 319. Ez egizue, bada, bere gogoaz kontrako gauzarik egiñ. Ag AL 165. Oroipen onak eta txarrak, gogozkoak eta gogoz kontrakoak. Anab Aprika 104. Gogoz kontrako lanetan, zenbat ordu alperrik galduak! NEtx LBB 8.
v. tbn. Berron Kijote 138.
azpisarrera-96
GOGOZ KONTRARA (V-arr-gip, G-azp ap. Gte Erd 203), GOGOAZ KONTRARA. En contra de su voluntad. v. GOGOZ KONTRA.
Goguaz kontrara, juan baino ez juan naijago leukiala. fB Olg 127.
gogo
<< godale 0 / 0 goitikatu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper