1.
(V-gip, G-goi; SP (sin trad.), Urt V 199, H)
Ref.:
A;
ElexpBerg. Cosa que sirve para cubrir, envolver, esconder algo."Propre à couvrir, à cacher. Modestia da itsusitasunaren estalgarririk hoberena (He)"Dv.
"Lo que sirve para guarecerse de la lluvia o frío: gabardinas, chaquetas, mantas... Estalgarri bat hartuizu, eurixa hasten dau ta. Beste estalgarri bat botaiozu zure ohiai, hotz demasa ein biha dau ta"ElexpBerg.
v. estalki. Tr. Documentado desde comienzos del s. XIX en autores meridionales. En textos vizcaínos, sólo se encuentra en J.J. Moguel y Otxolua.
[Ogi ta ardoa] Jesu-Kristoren korputz ta odolaren estalgarritzat. MgCC 197.
Eta kutxa edo arka ura gordetzeko eragin zuen tabernakuloa zeritzan [...] oial ederrezko estalgarri bat. Gco I 128.
Erropa guztija bere, zaarrago izan arren, adobauba edo estalgarrija <ezt->. JJMgBasEsc 195.
Txamarra tzartxo bat / [...] gorputz eder orren estalgarri. (1705). GavonCEgan 1956 (5-6), 29.
Estalgarriari [deitzen zaio] burusia. IztC 224.
Janariak baño [...] pensabide geiago bere gorputzaren estalgarriak ematen zion. ArrGB 62.
Izenorde ori noren estalgarri dan ez dakigu. AZavala( inJanEd II 109).
[Aberatsa] biotz onekoa dala dakitten guziak bere etxera dijoazkio beren estalgarrien eske. InzaAzalp 123.
Buruiko zuri politta, andren edergarri; askotan ixan oi da ezkabi estalgarri. Otx 32.
[Txabolaren] isuribiko estalgarria. JMBELG 69.
[Zuaitzak] emango diote [...] [lurrari] estalgarri aberatsa, bizigarri ona. Munita 147.
Buruaren estalgarri [...] txapel gorri aundiak. EtxdeJJ 204.
Ez al dezue gaur laño-estalgarririk?NEtxAntz 92.
Altxa zuan aurreko estalgarria ta [...] asi ziran motorrari begira. AnabAprika 60.
Txotxongilo-erakusleek gizonen estalgarri aurrean zabaldutako oialen antzekoa. ZaitPlat 49.
Akerrari mozten dizkien bizar zuriak eta ille latzak [...] mariñel errukarrien estalgarritzat. "Velamina".IbiñVirgil 100.
Ta esan zidan: "Ikusko dezu, / estalgarriak kenduta, / botill bakoitzak nola daukan or / bertso bat eskribituta. Olea 146.
Korretea elizeagaz batera egingo zala esango neuke, bere agiriko oiñarri luzeen erdi estalgarri.EtxabuKontu 192.
Lurra oe barri, manta bat estalgarri. Gerrika 67.
Ortografiarekiko borroka ez ote da beste pentsamolde eta jokabide batzuen estalgarri. (In MEIG IX 63).
sense-2
2.
(Lar, H). Excusa, pretexto."Paliatorio"Lar.
Cf. estalgarrigabe (2). Zergatik ezkutatu bekatuak? Ona emen estalgarri asmatzen dituztenak [...]. MgCC 123 (v. tbn. 112).
Joan zitzaion ekustera sendatzeko estalgarriaz. VMg 77 (v. tbn. 64).
Aitzeki edo estalgarririk billatzen saiatu gabe. EtxdeJJ 139.
sense-3
3.Remedio, lo que sirve para cubrir (una necesidad). Loiolak ortxe dauzka sallean / gertu bere izlariak. / Zenbat premiren estalgarriak / bere emaitz ugariak! Olea 150.