(L; SP(-ll-), Urt I 226, Lar, Hb, Dv),
belaingorri (R-uzt),
belainzgorri (S, R),
bilainzgorri (Sal),
bilaizgorri (Foix ap. Lh.),
bileizi gorri (Arch ms. ap. DRA),
biloizgorri,
bilozgorri,
bilhuts-gorri,
biluzkorri,
builuzgorri (-uill-Urt II 168),
buluzgorri (BN).
Ref.:
A(biluzgorri, buluzgorri, bilainzgorri, belainzgorri, belaingorri);
GteErd 209. Desnudo."Tout fin nud"SP.
"Daca el gallo, toma el gallo, quedan las plumas en la mano, to txoria, indak txoria, egin duk biluzgorria"Lar.
"Belaingorri (R-uzt), en cueros"A (podría tratarse de un cruce con belain 'rodilla'; cf.BELAUN GORRI). Tr. Documentado desde Dechepare, es casi exclusivamente septentrional (al Sur sólo lo hallamos en CatBurg y algún autor moderno como Ibiñagabeitia; cf. además buluxkorritu en Lizarraga); su uso disminuye en el s. XX. Las formas en -gorri son casi generales. En DFrec hay un ej., septentrional, de buluzgorri.
Nola zagoen kurutzian oro zauriz bethia, / Huin eskuiak itzaturik eta buluzkorria. E 29.
Ikusirik anhitzetan beharrian pobria, / Eri, gose, egarria eta buluzkorria. Ib. 67.
Zeren billuzgorria baitzén. LçIo 21, 7.
Dohakabe eta gaixo eta paubre eta itsu eta billuzgorri aizela. LçApoc 3, 17 (He bulhuzgorri; Ip bilaizi).
Halaber bezti dezagun probe billuz gorria. EZMan I 15.
Eta ezazula agin noan billuz gorria. EZMan II 110.
Billuzgorriak halaber / ditutzue beztitu. EZNoel 128.
Aberatsa hain biluz-gorri sorthu zen, nola probea. Ax 224 (V 149).
Dela bero, dela hotz zen, / Bethi billuzgorria. ArgDevB 55.
Buluz gorri diraner estalki emaitia. TtArima 91.
Eta ezagutu zuten builluzgorri zirela. UrtGen 3, 7.
Bostgarrena, bilusgorria janzitzea. CatBurg 32.
Estekatu zuen bere tunikoa, zeren eta buluz gorria baitzen. TBIo 21, 7 (LE biluxirik, EvS pikarrai, Leon larruhas, Arriand billutsik, Ker billoizik). Edo hobeki, doazi / Nola baita erraten ohi, / Hau athorra arras, hura billhuz-gorri. Gy 19.
Odola zarioten, biluz gorriak zabiltzan yendei harrika. HbEgia 120.
Oharturik buluz-gorriak zirela. DvGen 3, 7.
Igortzen haut etxe tzar baterat biluz gorria. JnnSBi 137.
Beldurrez gordea, bilhuzgorri bainintzen. ZerbIxtS 10.
Lizun, bilhuts-gorri, / bilhoak haizean, / neska bat dantzari. MdePo 17.
Ipar izoztuak basoak billoiz-gorri ipiñi orduko. IbiñVirgil 90.
Eta buluz-gorri ziren biak. BiblGen 2, 25. Gai biluzkorriek dute hor axola, ez horien apaindurak edo apaindurarik ezak. MEIG III 55.
azpiadiera-1.1
(Con reduplicación intensiva). Badakit billuz gorri gorria neure amaren sabeltik ialki nizala [...] eta billuz gorri gorria lurrerat itzuliko nizala. TtOnsa 53s.
Herioak gizona buluz gorri gorria ezarten du hilzian. Ib. 144.
azpiadiera-1.2
bilainzgolli (R).
(Forma con palatalización expresiva)."Bilainz-golli golli (R), completamente desnudo"A s.v.golli.
azpisarrera-1
BILUZGORRIAN(Lar, Añ (G); bilosgorrian Lar; biliskorrian G-nav; biluxgorrien B; bizkorrian G-nav). Ref.: A (bizkorrean); Iz Als (biliskorrian); Ond Bac (biliskorrien); Izeta BHizt2 (biluxgorrien). "En cueros" Lar. "Desnudo, en carnes (c.) soñeko baga, (V) billosik, (G) larru, biluz gorrian" Añ (v. tbn. Lar). "Bizkorrean [sic, sin duda falsa restitución por -ian] (G-nav), desnudo, en pelos" A. "Biliskorrian doo, está en cueros" Iz Als. "Biliskorrien (yon), desnudo" Ond Bac. "Biluxgorrien utzi zuten" Izeta BHizt2. Goiek zaureak tuzularik / bulux gorrian zu, / tori nere mantua / estal egin zazu. (Ae). ACPV 831.
azpisarrera-2
BILUZGORRIRIK(buluzkorririk A). Munduian ezta gauzarik hain eder ez plazentik / Nola emaztia gizonaren petik buluzkorririk. E 127.
Oranokoak igorri tu oro buluzkorririk / Eta eztute gerokoek hantik eskapatzerik. Ib. 25.
Biluzgorririk eta zaurthurik. LçAct 19, 16.
Billuzgorririk ebil eztadinzát. LçApoc 16, 15.
Buluzgorririk jin ninzan neure amaren sabeletik mundura, eta buluz gorririk noa lurrerat. TtOnsa 145.
Eta Adam eta bere emaztea buluz-gorririk ziren biak. DvGen 2, 25.